A lingbi azo ti Nzapa andoye nzobe
‘Jéhovah ahunda nyen na tïtî mo?—ti sala mbilimbili, ti ndoye nzobe, na ti tambela na Nzapa ti mo na tâ be-ti-molenge.’—MICHÉE 6:8.
JÉHOVAH ayeke Nzapa ti nzobe (aRomain 2:4; 11:22). So bê ti kiri singila si kozo koli na kozo wali, Adam na Eve, ayeke na ni lani teti ye so! Na yaka ti Éden, aye so Nzapa aleke na so angoro ala ayeke fä ti nzobe ti lo na mbage ti azo, na ala lingbi ti wara ngia dä. Na Nzapa angbâ ti fa nzobe na azo kue, même na azo ti sioni nga na ala so akiri singila pëpe.
2 Teti so a leke ala na image ti Nzapa, azo alingbi ti fa na gigi alengo ti lo (Genèse 1:26). A yeke ye ti dongo bê pëpe so Jéhovah aku e ti fa na gigi nzobe. Tongana ti so Michée 6:8 atene, a lingbi azo ti Nzapa ‘andoye nzobe’. Me nzobe ayeke nyen? Kamba wa ayeke na popo ni na ambeni lengo ti yingo? Teti so azo alingbi ti fa na gigi nzobe, ngbanga ti nyen sese so ayeke tâ mbeni sioni ndo? Ngbanga ti nyen a lingbi e so e yeke aChrétien, e sala ngangu ti fa na gigi nzobe na yâ songo ti e na azo?
Nzobe ayeke nyen?
3 A yeke fa na gigi nzobe na dutingo ndulu mingi ti bi bê na nzoni duti ti azo, na lege ti akusala ti mungo maboko nga na atënë ti nengo zo. Ti sala ye na nzobe aye ti tene ti sala ye ti nzoni ahon ti sala ye ti sioni. Zo ti nzobe ayeke zo so ayeke ndulu ti sala kamarade, ti bâ mawa ti zo na ti sala be-nzoni. Lo yeke na bibe ti mû ye na ti ne zo. Bazengele Paul awa aChrétien: “I yü be-ti-ndoye, nzobe, be-kota-pepe, tâ be-ti-molenge, be-nze-pepe.” (aColossien 3:12). Tongaso, nzobe ayeke mbage ti bongo ti atâ Chrétien kue na lege ti fä.
4 A yeke Jéhovah Nzapa si amû li ni na yâ fango na gigi nzobe. Teti Paul atene so tongana “nzobe ti Nzapa Sauveur ti e na ndoye ti Lo teti azo asi awe, . . . Lo sö e na lege ti . . . sukulango so adü e mbeni, na lege ti kiri ti sala e na fini na lege ti Yingo Vulu”. (Tite 3:4, 5). Nzapa ‘asukula’ aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala na yâ mênë ti Jésus. Na lege so, lo yeke sala kusala na aye ti nzoni so kota ngele ti sandaga ti Christ aga na ni teti ala. A kiri a sala si ala ga fini na lege ti yingo vulu, na gango mbeni “fini création”, amolenge ti Nzapa na lege ti yingo (2 aCorinthien 5:17 NW ). Na ndo ni, Nzapa akono yâ ti nzobe na ndoye ti lo ti mû nga “azo mingi so asi singo” na yâ ni. “Ala sukula bongo ti ala awe, na ala sala si bongo ti ala avulu na lege ti mênë ti Molenge Ti Ngasangbaga.”—Apocalypse 7:9, 14; 1 Jean 2:1, 2.
5 Nzobe ayeke nga mbeni oko ti alengo ti yingo vulu wala ngangu ti Nzapa ti sala na ye. Paul atene: “Lengo ti Yingo ayeke ndoye, tâ ngia, siriri, be-nze-pepe, nzobe, bê ti sala nzoye, be-biani, tâ be-ti-molenge, na ngangu ti kanga nzara ti tele; ndia ayeke pëpe ti ke ye tongaso.” (aGalate 5:22, 23). Teti ye ni ayeke tongaso, a lingbi ala so yingo ti Nzapa afa lege na ala afa na gigi nzobe na mbage ti ambeni zo pëpe?
Tâ nzobe ayeke pëpe mbeni wokongo
6 Ambeni zo ayeke bâ nzobe tongana mbeni wokongo. Ala bâ so ngoi na ngoi, a lingbi zo asala ye na ngangu ti so bê ti zo, si ambeni zo alingbi ti bâ ngangu ti lo. Ye oko, ti tâ tënë ni, a hunda biani ti sala ngangu ti fa tâ nzobe na ti kpe ti fa na gigi nzobe so ayeke na lege ni pëpe. Teti so tâ nzobe ayeke mbeni oko ti alengo ti yingo ti Nzapa, a lingbi pëpe ti duti mbeni bibe ti salango ye na bê use so ayeke pusu zo ti kanga lê na ndo ti tambela ti sioni. Nde na so, nzobe so ayeke na lege ni pëpe la ayeke mbeni wokongo, na asala si zo akanga lê na ndo ti ye ti sioni.
7 Zia e bâ tapande ti Eli, mbeni kota prêtre na Israël. Lo suku na ngangu pëpe na amolenge ti lo, Hophni na Phinéas, so ayeke sala lani kusala tongana aprêtre na tabernacle. Teti so ala wara ngia pëpe na mbage ti sandaga so Ndia ti Moïse amû lege na ala ti wara ni, ala yeke tokua mbeni wakua ti gue ti hunda zo so aga na sandaga ti lo ti mû na ala mbeni mbage ti nyama ni so angbâ fini, kozoni si a zö ni na ndo balaga. Amolenge ti Eli asala nga lango-sioni na awali so ayeke sala kua na yanga ti tabernacle ni. Ye oko, ahon ti tomba ala na kua ti ala, Eli ayeke suku na ala gi yeke tongaso (1 Samuel 2:12-29). A yeke ye ti dongo bê pëpe so “na lâ ni kâ, tënë ti L’Eternel ayeke mingi pëpe”! (1 Samuel 3:1). A lingbi a-ancien asala hange ti tï pëpe na yâ salango nzobe so ayeke na lege ni pëpe na mbage ti azo so asala sioni, na so alingbi ti ga na kpale na ndo dutingo ti kongregation na lege ti yingo. Tâ nzobe ayeke pëpe kangango lê na ndo asioni tënë nga na asalango ye so ague nde na ndia ti Nzapa.
8 Jésus Christ, so ayeke tapande ti e, atï lâ oko pëpe na yâ salango nzobe so ayeke na lege ni pëpe. Lo yeke biani tapande ti tâ nzobe ni mveni. Na tapande, ‘mawa ti azo agbu lo, ngbanga ti so ye mingi atia ala na ala yeke tambela kirikiri tongana angasangbaga so ayeke na berger pëpe.’ Azo ti bê ti mbilimbili ayeke lani na mbito pëpe ti ga ndulu na lo, na même ti ga na lo amolenge ti ala. Gbu li na ndo nzobe na be-ti-ndoye so lo fa na gigi tongana “Lo kamata amolenge ni na tïtî Lo, Lo hiri tënë nzoni na ndo ala.” (Matthieu 9:36, NW; Marc 10:13-16). Atâa so Jésus ayeke na nzobe, lo luti ngangu na ndo ye so ayeke mbilimbili na lê ti Babâ ti lo. Jésus akanga lê lâ oko pëpe na ndo ye ti sioni. Na lege ti ngangu so Nzapa amû na lo, lo fa na gigi ndendia ti amokonzi-nzapa. Tongana ti so e bâ na Matthieu 23:13-26, fani mingi lo fâ ngbanga so na li ti ala: “Vundu aga na i, amaître ti ndia na aFarizien, i awandendia!”
Nzobe nga na ambeni lengo ti yingo
9 Kamba ayeke na popo ti nzobe na ambeni lengo ti yingo ti Nzapa. A zia nzobe na popo ti “be-nze-pepe” na “bê ti sala nzoye”. Biani, zo so agi ti lë nzobe ayeke fa ni na gigi na dutingo na be-nze-pepe. Lo yeke na be-nze-pepe même na mbage ti zo so ayeke na nzobe pëpe. Nzobe ague oko na bê ti sala nzoye na lege so, fani mingi, a yeke fa na gigi nzobe na lege ti akusala so ayeke ndali ti nzoni ti ambeni zo. Ngoi na ngoi, a lingbi ti kiri peko ti tënë “nzobe” so a sû ni na yanga ti Grec na yâ Bible na “bê ti sala nzoye”. Lege so akozo Chrétien afa na gigi nzobe na popo ti ala lani apika bê ti apaïen, si, tongana ti so Tertullien atene, ala hiri adisciple ti Jésus ‘azo so nzobe ayeke kota mbage ti fini ti ala.’
10 Kamba ayeke nga na popo ti nzobe na ndoye. Na ndo adisciple ti lo, Jésus atene: “Na lege so, fade azo kue ahinga i yeke adisciple ti Mbi, tongana i ndoye tele ti i na popo ti i.” (Jean 13:35). Na ndo ndoye so, Paul atene: “Ndoye anze fade pëpe, na asala be-nzoni [“nzobe”, NW ].” (1 aCorinthien 13:4). Fani mingi, Bible ayeke zia kamba na popo ti nzobe na “ndoye so ayeke gbian pëpe”. Tongaso, tënë ti Hébreu so a kiri pekoni na “nzobe” andu ye mingi ahon ndoye. A sala tënë ti nzobe, so na lege ti ndoye, angbâ ndulu na tele ti mbeni ye juska lo wara ye so lo yeke gi na lege ti ye ni so. Jéhovah ayeke fa na gigi nzobe wala ndoye so agbian pëpe na alege nde nde. Na tapande, a yeke bâ ni na yâ akusala ti lo ti zingo zo na yâ ti mbeni kpale nga na batango lo.—Psaume 6:5; 40:12; 143:12.
11 Nzobe ti Jéhovah ayeke gboto azo na mbage ti lo (Jérémie 31:3). Tongana awakua be-ta-zo ti Nzapa ayeke na bezoin ti tene a zi ala na yâ ti mbeni kpale wala a mû maboko na ala, ala hinga so lo yeke fa na gigi ndoye so agbian pëpe na mbage ti ala. Lo yeke sala lakue ye teti ala. Tongaso, ala lingbi ti sambela na mabe tongana ti wasungo psaume so atene: “Mbi zia bê ti mbi na nzobe ti Mo; bê ti mbi aduti na ngia na yâ salut ti Mo.” (Psaume 13:6). Teti so ndoye ti Nzapa ayeke gbian pëpe, awakua ti lo alingbi ti zia bê ti ala kue na lo. Ala yeke na beku so: “Fade L’Eternel ake azo ti Lo pëpe, na Lo zia ye ti héritier ti Lo nga pëpe.”—Psaume 94:14.
Ngbanga ti nyen sese so ayeke tâ sioni mingi?
12 Kiringo tënë ni ague oko na ye so asi lani na yaka ti Éden. Ngoi kete na peko ti tongo nda ti mbaï ti azo, mbeni zo ti yingo so aga zo ti kion na zo ti baba ato nda ti gbe lingo ti ga mokonzi ti sese so. Ye ti pekoni ayeke so lo ga “mokonzi ti sese so”, na lo ga tâ mbeni zo ti salango ngangu (Jean 12:31). A hinga lo na pekoni tongana Satan Zabolo, kota wato ti Nzapa na ti azo (Jean 8:44; Apocalypse 12:9). Gbengo lingo ti lo na lege ti kion ti leke mbeni komandema so ayeke tiri na komandema ti Jéhovah so ayeke sala ye na nzobe asigigi ngoi kete na pekoni so a leke Eve. Na lege so, sioni komandema ato nda ni na ngoi so Adam asoro ti duti yamba na komandema ti Nzapa, na kengo biaku nzobe ti Lo (Genèse 3:1-6). A hon ti duti biani yamba, Adam na Eve aga na gbe ti ngangu ti bibe ti kion na baba ti Zabolo, na ala ga azo ti gbe ti lo.
13 Zia e bâ ambeni sioni ye ti pekoni. A tomba Adam na Eve na yâ mbage ti sese so ayeke lani paradis. Dutingo ti ala na gigi ti yaka ti Éden aga ngangu. Ala yeke yongoro na pendere yaka so na yâ ni a yeke ngangu pëpe na ala ti wara akugbe ti kasa nga na alê ti keke so ayeke nzoni teti seni. Nzapa atene na Adam: “Teti mo mä yanga ti wali ti mo, na mo te lê ti keke so Mbi komande mo, Mbi tene, Mo lingbi te pëpe; zonga ayeke na sese ngbanga ti mo; fade mo te kobe ni na kusala ti vundu na lâ ti fini ti mo kue. Sese adü na mo kî na [kete keke so akî ayeke na tele ni] nga.” Deba sioni so a tene ni na tele ti sese aye ti tene so ti fâ yaka dä ayeke ga tâ ngangu fadeso. Teti so ahale ti Adam abâ polele ngangu ti sese so a zonga ni awe nga na asioni kî so lo dü, Lémec, babâ ti Noé, asala tënë ti ‘kusala ti pono ti maboko ti [azo] so aga teti L’Eternel azonga sese so awe.’—Genèse 3:17-19; 5:29.
14 Vundu amû place ti nzoni dutingo ti Adam na Eve. Nzapa atene na Eve: “Fade Mbi sala si vundu ti mo awu mingi na mengo ngo ti mo; fade mo dü amolenge na vundu; ye so bê ti mo aye ayeke gi na koli ti mo, na lo komande mo.” Na pekoni, Caïn, kozo molenge ti Adam na Eve, asala mbeni ye so ayeke tâ sioni na fango ita ti lo Abel.—Genèse 3:16; 4:8.
15 Bazengele Jean atene: “Sese so kue ayeke na tïtî wato-sioni.” (1 Jean 5:19). Na tapande ti mokonzi ni, sese ti laso ayeke fa na gigi asioni salango ye, so na popo ni, a yeke wara bibe ti kion nga na baba. A yeke ye ti dongo bê pëpe so sese so asi na bibe ti salango ngangu nga na salango sana. Me ye ni ayeke ngbâ ande gi tongaso pëpe. A hon ti tene azo awara bibe ti salango ngangu nga na ti salango sana, Jéhovah amû beku so fade nzobe nga na be-ti-ndoye ayeke wu mingi na gbe ti Royaume ti lo.
Na gbe ti Royaume ti Nzapa, nzobe ayeke wu ande mingi
16 Jéhovah na Gbia ti Royaume so Lo soro lo, Jésus Christ, ahunda ti tene a hinga azo so ayeke na gbe ti komandema ti ala na lege ti nzobe ti ala (Michée 6:8). Jésus Christ afa na e lani kozoni so a yeke hinga komandema ti lo, so Babâ ti lo amû na lo, na lege ti nzobe (aHébreu 1:3). A lingbi ti bâ ni na yâ atënë so lo tene ni ti sigigi na sioni ti amokonzi ti alege ti vorongo ti wataka, so ayeke sala lani sana na azo na ziango na ndo ti ala akungba so ane. Lo tene: “I ga na Mbi, i kue so i sala kusala na i yeke na kungba so ane, na fade Mbi mû na i lege ti hu tele. I yô joug ti Mbi, i manda tënë ti Mbi; teti Mbi yeke na tâ be-ti-molenge na bê ti Mbi ayeke kota pëpe; na fade i wara lege ti hu âme ti i. Teti joug ti Mbi ayeke nzoni, na kungba ti Mbi ane pëpe.” (Matthieu 11:28-30). Mingi ti amokonzi ti sese (ala ti alege ti vorongo wala ambeni nde) asala si azo anze na gbe ti kungba ti gbâ ti andia na ti akusala so futa ti pekoni ayeke dä pëpe. Ye oko, ye so Jésus ahunda na adisciple ti lo amû na ala ye so atia ala na alingbi na ngangu ti ala. Biani, joug ti Jésus ayeke nzoni! Ye so apusu e ti mû tapande ti lo na fango na gigi nzobe na azo pëpe?—Jean 13:15.
17 Awango ti Jésus so apika bê, so lo mû na abazengele ti lo, afa kota kangbi so ayeke na popo ti komandema ti Nzapa na ti azo. Bible atene: “Dengo gaba alondo na popo ti [adisciple] ti hinga zo [wa] na popo ti ala ayeke kota ahon ambeni. Jésus atene na ala, Agbia ti aGentil asala mokonzi na ndo ala, na ala di iri ti azo so akomande ala, Azo ti Sala Be-nzoni. Me a lingbi i sala tongaso pëpe. Me zo so ayeke kota ahon na popo ti i, zia lo ga tongana kete zo; na zo ti fa lege na i, zia lo ga tongana boi. Teti zo [wa] ayeke kota ahon? zo so aduti na table ti te kobe, wala zo so asala boi? A yeke zo so aduti na table ti te kobe pëpe? Me Mbi yeke na popo ti i tongana zo so asala boi.”—Luc 22:24-27.
18 Amokonzi ti azo ayeke gi ti ‘sala tele ti ala mokonzi’ na ndo azo ni na gingo akota iri, teti ala bâ ti ala so akota iri so ayeke sala si ala ga kota ahon azo so ala komande ala. Me Jésus atene so tâ dutingo kota ayeke ga na lege ti salango na azo, nga na salango ngangu lakue nga na bê kue ti sala na ala. A lingbi ala kue so ayeke komande ande legeoko na Christ na yayu wala ala so ayeke sala ande kusala na iri ti lo na sese ge asala ngangu ti mû tapande ti lo ti tâ be-ti-molenge na ti nzobe.
19 Zia e bâ mbeni wango ti ndoye so Jésus amû. Ti fa kota ti nzobe ti Jéhovah, lo tene: ‘Tongana i ndoye ala so andoye i, i wara merci ti nyen dä? Teti même awasiokpari andoye azo so andoye ala. Tongana i sala nzoni na azo so asala nzoni na i, i wara merci ti nyen dä? Teti même awasiokpari asala tongaso. Tongana i mû [bon] na awasiokpari, azo so i ye ti wara ye na tïtî ala, i wara merci ti nyen dä? Même awasiokpari amû ye na awasiokpari ti perde, si ala kiri ala wara ye ti ala mbeni. Me i ndoye awato ti i, i sala nzoni na ala, i mû [bon] na ala, na i gi bê ti i dä pëpe, na fade futa ti i ayeke kota, na fade i yeke amolenge ti Lo Ti Nduzu Ahon Kue; teti Lo sala be-nzoni na azo so amû merci pëpe, na azo ti sioni. I sala be-nzoni, legeoko tongana Babâ ti i asala be-nzoni.’—Luc 6:32-36.
20 Nzobe ti Nzapa ayeke na kion pëpe; a hunda ye pëpe na a yeke ku ti wara ye na pekoni pëpe. Na lege ti nzobe ti Jéhovah, “Lo sala si lâ ti Lo asu na ndo azo ti sioni na azo ti nzoni, na Lo sala si ngu apika na ndo azo ti mbilimbili na azo ti kirikiri.” (Matthieu 5:43-45; Kusala 14:16, 17). Na mungo tapande ti Babâ ti e ti yayu, e yeke gbanzi gi tele ti e pëpe ti sala sioni na azo so amû singila pëpe, me e yeke sala nzoni na ala, même ala so asala ye kozoni tongana awato ti e. Na fango na gigi nzobe, e yeke fa na Jéhovah nga na Jésus so e ye ti duti na gbe ti Royaume ti Nzapa, na ngoi so nzobe nga na ambeni lengo ti yingo ayeke duti ande na yâ asongo kue so ayeke na popo ti azo.
Ngbanga ti nyen ti fa na gigi nzobe?
21 A yeke kota ye mingi teti atâ Chrétien ti fa na gigi nzobe. A yeke mbeni fä so e yeke na yingo ti Nzapa. Na ndo ni, tongana e fa na gigi tâ nzobe, e yeke mû tapande ti Jéhovah Nzapa na Christ Jésus. A yeke nga mbeni ye so a hunda na azo so aye ande ti duti na gbe ti Royaume ti Nzapa. Tongaso, a lingbi e ndoye nzobe na e manda ti fa ni na gigi.
22 Ambeni nzoni lege so e lingbi ti fa na gigi nzobe na yâ fini ti e ti lâ oko oko ayeke so wa? Article ti peko ayeke sala ande tënë na ndo ni.
Fade mo kiri tënë tongana nyen?
• Nzobe ayeke nyen?
• Ngbanga ti nyen sese so ayeke mbeni ndo ti salango ngangu na ti salango sana?
• Tongana nyen e hinga so nzobe ayeke wu ande mingi na gbe ti komandema ti Nzapa?
• Ngbanga ti nyen fango na gigi nzobe ayeke kota ye teti azo so aye ti duti na gbe ti Royaume ti Nzapa?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1, 2. (a) Ngbanga ti nyen bê ti e alingbi ti dö pëpe so Jéhovah aku azo ti lo ti fa na gigi nzobe? (b) Ahundango tënë wa so andu nzobe a lingbi e gi nda ni?
3. Tongana nyen mo yeke fa nda ti nzobe?
4. Tongana nyen Jéhovah amû li ni na yâ fango na gigi nzobe na mbage ti azo?
5. Ngbanga ti nyen a lingbi ala so yingo ti Nzapa afa lege na ala afa na gigi nzobe?
6. Na ngoi wa nzobe ayeke mbeni wokongo, na ngbanga ti nyen?
7. (a) Tongana nyen Eli asala ye lani na ngangu pëpe? (b) Ngbanga ti nyen a lingbi a-ancien akpe ti sala nzobe so ayeke na lege ni pëpe?
8. Tongana nyen Jésus afa na gigi tâ nzobe?
9. Kamba wa nzobe ayeke na ni na be-nze-pepe nga na bê ti sala nzoye?
10. Kamba wa ayeke na popo ti nzobe na ndoye?
11. Nzobe ti Nzapa amû na e beku wa?
12. Lawa na tongana nyen komandema ti ngangu ato nda ni?
13-15. (a) Ambeni ye ti sioni so aga na peko ti kengo komandema ti mbilimbili ti Jéhovah ayeke so wa? (b) Ngbanga ti nyen sese so ayeke mbeni ndo ti salango ngangu?
16. Ngbanga ti nyen a yeke hinga komandema ti Nzapa, so Christ Jésus amû li ni dä, na lege ti nzobe? Na ye so apusu e ti sala nyen?
17, 18. Ngbanga ti nyen e lingbi ti duti na beku biani so ala so ayeke komande na Christ na yayu na ala so ayeke sala kusala na iri ti lo na sese ge ayeke sala ye ande na nzobe?
19, 20. (a) Tongana nyen Jésus afa lani kota ti nzobe ti Jéhovah? (b) Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti Jéhovah na yâ fango na gigi nzobe?
21, 22. Ngbanga ti nyen a lingbi e fa na gigi nzobe?
[Foto na lembeti 13]
A-ancien ayeke sala ngangu ti sala ye na nzobe na yâ songo ti ala na kundu ni
[Foto na lembeti 15]
Nzobe ti Jéhovah ayeke sala lakue ye teti awakua ti lo na yâ angoi ti ngangu
[Afoto na lembeti 16]
Nzobe ti Jéhovah asala si lâ asu na ngu apika na ndo azo kue