Aye so Nzapa aleke afa gloire ti lo!
“Ayayu asala tënë ti gloire ti Nzapa; le-nduzu afa na gigi kusala ti tïtî Lo.”—Psaume 19:2.
“MO LINGBI bâ lê ti Mbi pëpe, teti zo so abâ lê ti Mbi alingbi ngbâ na fini pëpe.” (Exode 33:20). A yeke na lege so si Jéhovah agboto lani mê ti Moïse. Teti so a sala azo na mbeni mitele so akpengba pëpe, ala lingbi pëpe ti bâ gloire ti Nzapa na lê ti ala tongaso, na ti ngbâ na fini. Ye oko, na yâ ti mbeni suma, nga na mbeni lege so adö bê, bazengele Jean afa Jéhovah na ndo trône ti Lo ti gloire.—Apocalypse 4:1-3.
2 Nde na azo, acréature ti yingo so angbâ be-ta-zo alingbi ti bâ lê ti Jéhovah. Na popo ti ala, a yeke wara “a-ancien bale-use na ndo ni osio”, so aduti fä ti azo 144 000 ti suma ti yayu so Jean abâ (Apocalypse 4:4; 14:1-3). So ala bâ gloire ti Nzapa, ala sala ye tongana nyen? Na lege ti Apocalypse 4:11, ala tene: “Seigneur na Nzapa ti e, Mo lingbi ti wara gloire, na yango-iri, na ngangu, teti Mo sala ye kue giriri, na ala yeke, na A créé ala, teti bê ti Mo aye tongaso.”
Nda ni so ala yeke na “tënë ti kiri pëpe”
3 Bê ti mo apusu mo ti mû gloire na Nzapa? Azo mingi ayeke sala ni pëpe, na même ambeni ake ti yeda so Nzapa ayeke dä. Na tapande, mbeni wagingo yâ ti atongoro asû na mbeti: “A yeke Nzapa si amû tele ti lo mveni ti leke ndagigi na kode tongaso teti nzoni ti e? . . . Tënë so alingbi ti pika bê ti zo mingi. Mawa ni ayeke so, ti mbi, tënë so atene, Nzapa si aleke ye nzoni, ayeke mbeni ye ti handango zo. . . . A lingbi pëpe ti fa nda ni na tenengo so Nzapa si aleke ni.”
4 Senda-ye ayeke na katikati na yâ gingo nda ti ye ti lo. A ngbâ gi na ndo ye so zo alingbi biani ti bâ ni wala ti manda ni. Tongaso pëpe, a yeke gi abibe ti zo so gunda ni aluti nzoni pëpe. Teti so “Nzapa ayeke Yingo,” a lingbi ti bâ lo pëpe na ti manda ye na ndo lo na lege ti kode ti senda-ye (Jean 4:24). A yeke ye ti baba ti tene so ye oko ayeke pëpe so afa atene Nzapa ayeke dä biani. Vincent Wigglesworth, wasenda-ye na da senda-gi ti Cambridge (Angleterre) atene so, salango ye na lege ti kode ti senda-ye ni mveni “ahunda mabe.” Na lege wa a yeke tongaso? “Kode ti senda-ye ahunda ti yeda biani so tambelango ti aye ague oko na ‘andia ti ndagigi.’ ” Ni la, legeoko tongana mango na bê na Nzapa, ziango bê kue na kode ti senda-ye ahunda kota mabe. Na mbeni mbage, ti ke ti mä na bê na Nzapa aye ti tene ti ke na mbana ti yeda na tâ tënë. Wasungo psaume asû na mbeti: “Na lege ti fandara ti lê ti lo, zo ti sioni [agi nda ti ye pëpe, NW ]. Na bibe ti lo kue, lo tene, Nzapa ayeke pëpe.”—Psaume 10:4.
5 Ye oko, teti so aye mingi ayeke dä so afa atene Nzapa ayeke dä, gunda ti mango na bê na lo ayeke dä (aHébreu 11:1). Wagingo yâ ti atongoro Allan Sandage atene: “Mbi bâ so a yeke ngangu ti tene mara ti tambelango ti aye [ti ndagigi] na lege ni tongaso aga na lege ti wusuwusu. Mbeni lingu ti lekengo ye na lege ni ayeke dä. Ti mbi, Nzapa ayeke mbeni ye so alingbi ti gbu nda ni pëpe, me a yeke lo si ayeke na gunda ti ye ti kpene so ayeke tâ ye, ngbanga ti so mbeni ye alingbi pëpe ti duti dä sân ti tene mbeni ye ayeke na gunda ni.” Bazengele Paul atene lani na aChrétien ti Rome so “azo ahinga ye ti [Nzapa] so lê abâ pëpe, ngangu ti Lo ti lakue lakue na ye ti Nzapa ti Lo, azo ahinga ye so mbilimbili na lege ti ye so Lo sala awe. Tongaso ala [azo so ake ti mä na bê] yeke na tënë ti kiri pëpe”. (aRomain 1:20). Ngbele ye na ngoi so ‘a créé sese so’, mbilimbili, na ngoi so a sala azo so alingbi ti hinga so Nzapa ayeke dä, a yeke polele so mbeni Wasalango ye so ayeke na ngangu mingi ayeke dä, mbeni Nzapa so a lingbi ti mû bê kue na lo. Tongaso, ala so ake ti yeda na gloire ti Nzapa ayeke na tënë oko ti tene pëpe. Ye oko, aye so Nzapa aleke afa na gigi gloire ti lo tongana nyen?
Ndagigi afa gloire ti Nzapa
6 Psaume 19:2 akiri tënë: “Ayayu asala tënë ti gloire ti Nzapa; le-nduzu afa na gigi kusala ti tïtî Lo.” David abâ so atongoro na a-planète, so ayeke su na “le-nduzu”, ayeke fa biani so Nzapa ti gloire ayeke dä. Lo ngbâ ti tene: “Lâ na lâ ala sala tënë; bï na bï ala fa na gigi ndara ti Lo.” (Psaume 19:3). Lâ na lâ nga bï na bï, ayayu ayeke fa ndara ti Nzapa nga na ngangu ti lo ti leke na ye. A yeke tongana ti so atënë ti sepela Nzapa alondo na ayayu na asigigi mingi.
7 Ye oko, a hunda ngangu ti bango nda ti ye ti gbu nda ti tënë ti témoin so. “Tënë wala yanga ayeke pëpe; a mä yanga ti ala pëpe.” Ye oko, tënë ti témoin ti ayayu so asala tënë pëpe ayeke na ngangu. “Kamba ti ala asi na ndo lê ti sese kue, na tënë ti ala asi juska na nda ti sese kue.” (Psaume 19:4, 5). Ye ni ayeke mo bâ mo tene ayayu atokua ‘akamba’ ti hakango na ye, ti bâ wala atémoin so asala tënë pëpe asi biani na ambage kue ti sese.
8 David afa mbeni pendere ye nde so Jéhovah aleke: “Na le-nduzu [ayayu so lê abâ], Lo leke ndo ti duti teti lâ. Lâ ayeke tongana fini-koli so asigigi na yâ da ti lo, na lo sala ngia tongana walombe so [akpe loro ti mandako]. Lo londo na nda ti ayayu, na lege ti lo ague juska na mbeni nda ti ayayu; na ye oko akpe wâ ti sungo ti lo pëpe.”—Psaume 19:5-7.
9 Tongana a haka lâ na ambeni tongoro, konongo ni ayeke gi ndambo ti ala. Ye oko, lâ ayeke mbeni kpengba tongoro so asala si akota tongoro so angoro na tele ti lo aga kete. Mbeni buku atene so nengo ti lâ asi “tonne ngbundangbu mingi mingi”. So ti tene, lâ ane ahon tanga ti aye kue so ayeke ngoro na tele ti lo! Ngangu ti lâ ti gboto ye amû lege na sese ti ngoro na tele ni alingbi na kilomètre kutu 150, sân ti ga ndulu mingi na ni wala ti hon yongoro na ni. Gi mbeni kete kete mbage ti ngangu ti lâ si ayeke si na sese, me ye so alingbi awe ti bata aye na fini.
10 Wasungo psaume asala tënë ti lâ na lege ti fä, na fango ni tongana mbeni “walombe” so, na kota lâ, lo yeke kpe loro, ti londo na mbage ti sese so lâ asigigi dä ti si na mbage so a linda. Nga na lakui, lo gue ti hu tele ti lo na gbe ti “tente”. Na bango ni ge na sese, tongana lâ ayeke gue ti kui, a kpa mo bâ mo tene lo gue na gbe ti “mbeni tente”. Na ndapelele, lo sigigi na loro, na lo yeke za “tongana fini-koli so asigigi na yâ da ti lo”. Teti so lo yeke berger, David ahinga nzoni mingi ngangu dê ti bï (Genèse 31:40). Lo yeke dabe ti lo na lege so sungo ti lâ ayeke mû wâ na lo hio nga na ando so angoro lo. Biani, lâ ayeke nze pëpe na lege ti “voyage” ti lo ti londo na tö ti si na do. Me, na tapande ti mbeni “walombe”, lo yeke ndulu ti kiri ti sala voyage ni.
Atongoro na abungbi ti atongoro so adö bê
11 Teti so lo yeke na masini ti bango na atongoro pëpe, David alingbi lani ti bâ gi mbeni kete wungo ti ala saki oko tongaso. Ye oko, na lege ti mbeni gingo nda ti ye so ade ti ninga pëpe, wungo ti atongoro so alingbi ti bâ na lege ti afini masini ti ngoi ti e ayeke ngbundangbu mingi mingi! Jéhovah ayeke fa lani kota wungo so, na ngoi so lo yeke haka wungo ti atongoro na “mbutu so ayeke na tele ti kota ngu ti ingo”.—Genèse 22:17.
12 Teti angu mingi, awagingo yâ ti atongoro ayeke gi nda ti ye so a fa ni tongana “ambeni kete ndo so lumière ayeke dä, na so akpa mbinda. Tongaso, zo alingbi ti hinga popo ni pëpe.” Awasenda-ye atene ti ala so ‘akete ndo so akpa mbinda’ ayeke lani mbage ti bungbi ti atongoro ti e so a hiri ni Voie lactée. Na ngu 1924, a bâ so mbeni oko ti akete ndo so ayeke ndulu na e ahon tanga ni, so a hiri ni Andromède, ayeke biani mbeni bungbi ti atongoro so ayeke nde. Ti hon na yâ ni ti sigigi na mbeni mbage, lumière alingbi ti sala ngu kutu use! Fadeso, awasenda-ye atara ti fa so wungo ti abungbi ti atongoro ayeke ngbundangbu mingi. Na a yeke wara na yâ ti bungbi ti atongoro oko oko atongoro saki mingi wala même ngbundangbu mingi. Ye oko, Jéhovah ayeke “diko wungo ti atongoro; Lo di iri ti ala oko oko kue.”—Psaume 147:4.
13 Jéhovah ahunda lani tënë so na Job: “Mo lingbi kanga kamba ti atongoro so a di iri ni aMasia? Wala mo lingbi lungula chaîne ti atongoro so a di iri ni Tere?” (Job 38:31). Chaîne ti atongoro ayeke bungbi ti atongoro so akpa mbeni ye wala mbeni nyama. Atâa so peut-être popo ti atongoro ayo na mba mingi, na bango ni ge na sese, ndo ti ala na popo ti ala ayeke gbian oko pëpe. Teti so ndo ti ala ayeke gbian oko pëpe, atongoro ayeke “nzoni ye ti fango lege na azo so ayeke fono na lê ti ngu, ala so ayeke gue na lê ti nduzu, nga a mû lege ti hinga na tongoro oko oko kue.” (The Encyclopedia Americana). Ye oko, zo oko ahinga mbilimbili pëpe ‘akamba’ so agbu abungbi ti atongoro na tele ti mba. Biani, awasenda-ye alingbi pëpe ti kiri tënë na hundango tënë so ayeke na Job 38:33: “Mo hinga kpengba-ndia ti ayayu?”
14 Awasenda-ye alingbi pëpe ti kiri tënë na mbeni hundango tënë nde so a hunda na Job: “Lege ayeke na ndo wa so ague na ndo so a kangbi lumière?” (Job 38:24). Mbeni wasungo-mbeti ahiri gingo aye na ndo ti lumière “tënë ti senda-ye ti ngoi ti e so alï mingi.” Nde na so, ambeni wasenda-ndara ti aGrec abâ ti ala so lumière alondo na lê ti zo. Na ngoi ti e, teti angu mingi, awasenda-ye abâ ti ala so lumière ayeke a-particule, akete kete fuku ti ngangu. Ti ambeni, lumière ayeke tambela tongana mapo. Laso, awasenda-ye ayeda so lumière ayeke tambela tongana mapo nga tongana akete kete fuku ti ngangu. Ye oko, ade a hinga mbilimbili-kue pëpe tâ ye so lumière ayeke, nga ‘lege so lo yeke kangbi’.
15 Na bango aye so kue, a yeke pusu zo ti tene oko tënë so David, wasungo psaume, atene: “Tongana mbi bâ ayayu ti Mo, ye so li [ti] tïtî Mo asala, nze na atongoro so Mo sala, zo ayeke nyen, si Mo dabe Mo na lo? Na molenge ti zo, si Mo ga ti bâ lo?”—Psaume 8:4, 5.
Sese na aye so ayeke na ndo ni amû gloire na Jéhovah
16 Psaume 148 afa molongo ti ambeni lege nde so na yâ ni aye so Nzapa aleke ayeke mû gloire na lo. Versê 7 atene: “Na sese, i sepela L’Eternel, i akota nyama so ayeke na yâ ngu, na i angu kue so alï.” Biani, ‘angu so alï’ asi singo na apendere ye so agboto lê na ndo ndara nga na ngangu ti Nzapa. Mbeni mara ti kota susu so a hiri lo baleine ane tonne 120, so ti tene, nengo ti adoli 30! Gi bê ti lo oko ane ahon kilo 450, na alingbi ti tokua kilo ti mênë 6 400 na yâ ti tele ti lo! Akota nyama ti ngu-ingo so ayeke na kpale ti tambela na loro? Oko pëpe. Mbeni bungbi ti Poto, so ayeke bâ tënë ti fango ambeni nyama na mbana pëpe, atene so “ala yeke fono na gbe ti akota ngu-ingo” na mbeni loro so apika bê. Mbeni masini ti mungo peko ti tambela ti anyama afa so “mbeni baleine atambela ahon kilomètre 16 000 na yâ ti nze 10.”
17 Mbeni kota susu so a hiri lo dauphin alingbi ti linda ngu gi mètre 45. Me mbeni so alinda ngu ahon atanga ni kue asi mètre 547! Tongana nyen lo yeke hu na ngoi so lo linda ngu ayo tongaso? Na yâ ti ngoi so lo linda ngu, bê ti lo ayeke pika hio hio pëpe, na mênë ayeke gue gi na bê ti lo, na fufu ti lo nga na mongoli ti lo. Nga, ambeni ye ayeke dä na yâ ti mi ti lo so ayeke bata nzoni pupu so e yeke hu. Ambeni kota nyama ti ngu nga na mbeni nyama so a hiri lo cachalot alingbi ti linda na gbe ti ngu ayo. Mbeti-sango Discover atene: “Ahon ti tiri na ngangu ti ngu, anyama so ayeke zia lege na ngangu ti ngu ni ti tokua pupu ti yâ ti afufu ti ala kue na gigi.” Ala bata pupu so ala yeke na bezoin ni na yâ ti mi ti ala. Biani, anyama so ayeke aye so afa polele ndara nga na kota ngangu ti Nzapa!
18 Même angu ti ngu-ingo ayeke fa ndara ti Nzapa. Mbeti-sango Scientific American atene: ‘Ti londo na lê ti kota ngu-ingo ti gue juska mètre 100 na gbe ni, tongana a mû lê ti ngu oko oko, a yeke wara na yâ ni akete kete ye tongana kugbe saki mingi, so zo alingbi ti bâ na lê ti lo senge tongaso pëpe, so a hiri ni phytoplancton.’ ‘Gbako so, so lê alingbi ti bâ pëpe’, ayeke nyon atonne ngbundangbu mingi ti sioni pupu na yâ nzoni pupu so e yeke hu. Kota mbage ti nzoni pupu so e yeke hu alondo na akete kete kugbe so.
19 Psaume 148:8 atene: “Wâ na gandangombe, neige na guru ti ngu, na pupu ngangu, ye so kue asala ye kue alingbi na tënë ti Lo.” Biani, Jéhovah ayeke sala kua na angangu ti ndagigi ti sala ye so bê ti lo aye. Zia e bâ wâ. Na yâ ti angu mingi so ahon, a yeke bâ wâ so agbi agbako tongana sioni ye. Fadeso, mbeni gingo nda ti ye ayeda so wâ ayeke sala mbeni kota kua na yâ ti aye so angoro e. Na gbingo akeke so aninga mingi wala so ayeke gue ti hule, wâ ayeke sala si ambeni fini ni ayeke sigigi gbâ ni, a yeke mû ambeni nzoni yorö na sese nga a yeke sala si wâ so agbi ye kirikiri amû ndo hio pëpe. Neige ayeke nga kota ye, teti lo sala si sese awara ngu nga alë nzoni, lo sala si abale asi singo na ngu nga lo yeke bata akeke na anyama atâa tongana dê ayeke mingi.
20 Psaume 148:9 akiri atene: “Ahoto na akete hoto kue, keke so alë, na keke ti cèdre kue.” Akota hoto ayeke fa kota ngangu ti Jéhovah (Psaume 65:7). Me ala yeke sala nga mbeni nzoni ye. Mbeni tondo ti ndokua so abâ tënë ti sese na aye so ayeke na ndo ni, ti kodoro ti Suisse, atene: “Li ti mingi ti akota ngu ayeke na yâ ti ahoto. Azo mingi ayeke zia bê ti ala na dede ngu so ahoto ayeke bata ni . . . ‘Adû ti batango ngu’ so ayeke kota ye mingi teti nzoni duti ti azo.” Même keke ayeke mû gloire na Wasalango ni. Mbeni tondo ti ndokua ti Bendo ti Gigi, so abâ lege ti aye so angoro e, atene so akeke “ayeke kota ye teti nzoni duti ti azo ti akodoro kue . . . Mingi ti ambeni keke ayeke aye so aga na nginza mingi na yâ ti kodoro, na a yeke na lege ni si a wara aye tongana amabaya, alengo ti keke, abalawa, peinture nga na bängâ. Na ndo sese kue, a yeke ndali ti keke si azo ngbundangbu use ayeke tö ye nga ayeke wara keke ti wâ.”
21 Tâ lege so a leke na keke afa so mbeni wasalango ye ti ndara ayeke dä. Zia e bâ gi kugbe ti keke. Mbage ti lê ti kugbe ni ayeke na mbeni ye so ayeke tongana cire so aza zango, na so ayeke bata kugbe ni si a hule pëpe. Gi na gbe ti ye so akpa cire so, mbeni molongo ti acellule ayeke dä so ayeke na ambeni ye na yâ ni so a hiri ni a-chloroplaste. Na yâ ti acellule so, mbeni yorö ayeke dä so ayeke gboto ngangu ti lumière, so iri ni ayeke chlorophylle. Na lege ti mbeni kode, so a hiri ni photosynthèse, akugbe ayeke leke kobe. Agunda ti keke ni ayeke gboto ngu, na ala yeke tokua ni na yâ ti keke ni na lege ti ambeni ye ti yâ ni so ayeke sala kua tongana atuyau. Na mbage ti peko ti kugbe ni, ambeni kete dû saki mingi ayeke dä, so ayeke zi na akanga. A yeke na lege ti adû so si keke ayeke gboto sioni pupu so a hiri ni gaz carbonique. Ngangu ti lumière asala si ngu na sioni pupu so abungbi oko na aga kobe. Keke ni alingbi fadeso ti te tâ kobe so lo mveni lo leke. Ye oko, a yeke sala kua so sân ti tene a mä totongo ni, nga a yeke pendere mingi. Ahon ti tene a buba pupu, keke ayeke tokua nzoni pupu na lege ti kode ti lekengo kobe so!
22 Psaume 148:10 atene: “Anyama ti ngonda, na anyama ti kodoro kue, anyama so ahara, na andeke so ahulu.” Mingi ti anyama so ayeke tambela na ndo sese na andeke ti nduzu ayeke fa na gigi angangu so adö bê. Kota ndeke so a hiri lo albatros alingbi ti hulu teti kilomètre mingi (mbeni tapande afa so lo lingbi ti hulu kilomètre 40 000 gi na yâ ti lango 90). Mbeni kete ndeke ayeke hulu ti londo na Amerika ti Banga ti gue na Amerika ti Mbongo teti angbonga 80 sân ti hu tele. Chameau ayeke bata ngu, pëpe na yâ ti kutu ti peko ti lo, tongana ti so azo mingi ayeke tene, me lo yeke bata ni na yâ ti avi ti lo. Ye so amû lege na lo ti tambela teti ngoi mingi sân ti tene ngu ahunzi na yâ ti tele ti lo. Tongaso, a yeke ye ti dongo bê pëpe so awakode ti sigingo na amasini ayeke bâ anyama ngbii si ala ga ti leke amasini nga ti sigigi na afini ye. Gail Cleere atene: “Tongana mo ye ti leke mbeni ye so ayeke sala kua nzoni . . . nga abuba pëpe aye so angoro ni, mo lingbi ti wara ande mbeni nzoni tapande ni na ndo kue na yâ ndagigi.”
23 Biani, aye so Nzapa aleke afa gloire ti lo! Ti londo na atongoro ti yayu ti si na akeke nga na anyama, ye oko oko, na lege ti kode ti lo mveni, ayeke mû gloire na Wasalango lo. Ka ti e azo ayeke tongana nyen? Tongana nyen e lingbi ti bungbi na ndagigi na yâ hengo bia ti sepela na Nzapa?
Mo dabe mo na ni?
• Ngbanga ti nyen azo so ake ti yeda so Nzapa ayeke dä ayeke na tënë oko ti tene pëpe?
• Tongana nyen atongoro na a-planète ayeke mû gloire na Nzapa?
• Na lege wa anyama so ayeke na yâ ti ngu-ingo na ala so ayeke tambela na ndo sese afa so mbeni Wasalango ye so ayeke na ndoye ayeke dä?
• Tongana nyen aye ti ndagigi so ayeke na fini pëpe asala ye so bê ti Jéhovah aye?
[Ahundango tënë ti manda na ye]
1, 2. (a) Ngbanga ti nyen azo alingbi pëpe ti bâ gloire ti Nzapa na lê ti ala tongaso? (b) Na lege wa a-ancien 24 ayeke mû gloire na Nzapa?
3, 4. (a) Ngbanga ti nyen mango na bê na Nzapa ayeke pëpe mbeni ye so ague nde na kode ti senda-ye? (b) Na ambeni ngoi, tongana zo ake ti mä na bê na Nzapa, ye wa ayeke na gunda ni?
5. Tongana mbeni zo amä na bê na Nzapa pëpe, ngbanga ti nyen lo yeke na tënë oko ti tene pëpe?
6, 7. (a) Tongana nyen ayayu ayeke fa gloire ti Nzapa? (b) Ndali ti nyen ayayu atokua ‘akamba’ ti hakango na ye?
8, 9. Ambeni kpengba ye wa a fa ni na ndo ti lâ?
10. (a) Na lege wa lâ alinda na asigigi na gbe ti “tente” ti lo? (b) Tongana nyen lo yeke kpe loro tongana “walombe”?
11, 12. (a) Ye wa adö bê tongana Bible ahaka wungo ti atongoro na mbutu? (b) Konongo ti ndagigi alingbi ti duti tongana nyen?
13. (a) Ye wa apika bê na ndo abungbi ti atongoro? (b) Na lege wa a yeke polele so awasenda-ye ahinga “kpengba-ndia ti ayayu” pëpe?
14. Na lege wa lege so lumière ayeke kangbi ayeke mbeni ye so a gbu nda ni pëpe?
15. Na tapande ti David, e lingbi ti tene nyen tongana e bâ ayayu?
16, 17. Tongana nyen anyama ti yâ ti ‘angu so alï’ mingi ayeke sepela Jéhovah?
18. Tongana nyen angu ti ngu-ingo afa ndara ti Jéhovah?
19. Tongana nyen wâ na neige ayeke sala ye so bê ti Jéhovah aye?
20. Tongana nyen azo ayeke bâ nzoni na lege ti ahoto nga na akeke?
21. Fa tongana nyen kugbe ti keke afa polele so a leke lo na kode.
22, 23. (a) Angangu wa so adö bê ambeni ndeke na anyama so ayeke tambela na ndo sese ayeke na ni? (b) Ambeni hundango tënë wa a yeke kota ye ti bâ ni?
[Foto na lembeti 10]
Awasenda-ye atara ti fa so wungo ti atongoro so a lingbi ti bâ asi ngbundangbu mingi mingi
[Lingu ti foto ni]
Frank Zullo
[Foto na lembeti 12]
Dauphin
[Foto na lembeti 13]
Lê ti neige
[Lingu ti foto ni]]
snowcrystals.net
[Foto na lembeti 13]
Kete albatros