Atongoro afa na gigi ngangu ti Nzapa

“I yä lê ti i na nduzu, i bâ Lo so acréé ye so, Lo so asara ye kue ti nduzu ti sigigi na lege ti wungo ti ala; Lo di iri ti ala oko oko kue na lege ti iri ti ala; na lege ti kota ngangu ti Lo, na teti Lo yeke na ngangu mingi, oko ti ala amanke pëpe.”​—ESAÏE 40:26.

LÂ SO ayeke su na ndo ti e ayeke mbeni tongoro so konongo ni alingbi na ti mingi ti atongoro. Atâa so kue, tongana a haka konongo ti lâ na ti sese, sese ayeke gi tongana mbeni kete lê ti karako na tere ti mbeni kota ballon. Mingi ti atongoro so ayeke nduru na tere ti lâ, konongo ni ayeke kete mingi ahon lâ. Ye oko, ti ambeni tongoro ni, na tapande, tongoro so a iri ni V382 Cygni, akono mingi ahon lâ.

Ngangu so lâ ayeke tokua ni na ndo ti sese ayeke tongana nyen? Tara ti bâ ngangu ti mbeni wâ so ngangu ni alingbi ti si na mo atâa so mo yo kilomètre 15 na ni. Sese ayo kilomètre kutu 150 tongaso na lâ. Ye oko, sungo ni alingbi ti sara si abouton asigigi na poro ti tere ti zo. A yeke ye ti dongo bê so gi kete kete ngangu ti sungo ti lâ si ayeke si na ndo ti sese. Ye oko, kete kete ngangu ti lâ so alingbi awe ti sara si fini aduti nzoni na ndo ti sese.

Biani, azo ti senda-ye abâ so ngangu kue so lâ ayeke na ni alingbi ti sara si fini aduti na ndo ti mara ti asese tongana ti e so ngbundangbu mingi mingi. Mbeni ye nde amû lege na e ti hinga ngangu kue so lâ ayeke na ni. Mbeni bungbi ti gingo nda ti ye (Space Weather Prediction Center) atene so tongana a lingbi ti bungbi ngangu kue so lâ ayeke na ni gi teti nzene-ngbonga oko, ngangu ni “alingbi awe ti mû na kodoro ti Amerika kuran (so ala yeke sara na kua laso) teti angu kutu gumbaya.”

Ngangu so alondo na bê ti lâ, mbeni ndo so kota ngangu ti lâ ayeke dä ayeke sara si a-atome atingbi tere na ala yeke tokua gbâ ti ngangu ti lâ. Lâ akono mingi na yâ ni alï mingi, na a sara si a hunda angu kutu mingi ti tene ngangu so ayeke na bê ni asigigi juska na gigi ni. Bungbi ti gingo nda ti ye so e sara tënë ni fade atene so “tongana lâ akaï ti su, a yeke hunda ngu kutu 50 kozo ti tene azo ahinga ni na sese ge.”

Fadeso, tara ti bâ ye so: Tongana mo bâ ndo na nduzu na mbeni bï so lê ti nduzu ayeke polele, mo yeke bâ atongoro saki mingi mingi. Atongoro so oko oko kue ayeke tokua kota ngangu, tongana ti so lâ ayeke sara. Azo ti senda-ye atene so a yeke wara atongoro ngbundangbu mingi mingi na lê ti nduzu.

Lâ na atongoro so kue alondo na ndo wa? Mingi ti azo ti gingo nda ti ye ayeda fadeso so ndali ti araison so ade ala gbu nda ni pëpe, gi gbagburu tongaso, lâ na atongoro abâ gigi a sara fadeso angu ngbundangbu 14 tongaso awe. Bible atene ti lo, atene: “Kozoni, Nzapa acréé ayayu na sese.” (Genèse 1:1). Biani, a lingbi ti tene so Zo so acréé atongoro so ayeke tokua akota ngangu ayeke na “ngangu mingi”.​—Esaïe 40:26.

Lege so Nzapa ayeke sara kua na ngangu ti lo

Jéhovah Nzapa ayeke sara kua na ngangu ti lo ti kpengba azo so ayeke sara ye so bê ti lo aye. Na tapande, bazengele Paul asara kua na ngangu so lo yeke na ni ti fa ye na azo na ndo ti Nzapa. Paul ayeke zo tongana e, me lo wara lege lani ti sara gbâ ti anzoni kua atâa so a gi lani ngangu mingi ti kanga lege na lo. Lo wara ngangu so na ndo wa? Lo yeda so “kota ngangu” so lo wara alondo na Nzapa, me ‘a londo na zo pëpe’.​—2 aCorinthien 4:7-9.

Jéhovah asara nga kua na ngangu ti lo ti futi azo so adoro akpengba-ndia ti lo na mbana. Jésus Christ asara tënë ti futingo ti kodoro ti Sodome na ti Gomorrhe nga na ti Kota Moa ti ngoi ti Noé ti fa so Nzapa alingbi ti sara kua na ngangu ti lo ti futi gi azo ti sioni. Jésus afa kozoni awe so na yâ ti ngoi kete, Jéhovah ayeke kiri ti sara kua na ngangu ti lo ti futi azo so ake ti sara ye ague oko na akpengba-ndia ti lo.​—Matthieu 24:3, 37-39; Luc 17:26-30.

Ye so andu mo tongana nyen?

Na pekoni so mo gbu li ti mo na ndo ti ngangu ti Nzapa so atongoro afa ni polele na gigi, bibe ti mo alingbi ti gue oko na ti Gbia David so atene: “Tongana mbi bâ ayayu ti Mo, ye so li tïtî Mo asara, nze na atongoro so Mo sara, Zo ayeke nyen, si Mo dabe Mo na lo? Na molenge ti zo, si Mo ga ti bâ lo?”​—Psaume 8:4, 5.

Biani, tongana e yeda so e yeke kete mingi tongana a haka e na lâ na atongoro so ayeke mingi mingi, a yeke sara si e duti na tâ be-ti-molenge. Ye oko, e yeke na bezoin pëpe ti sara kota mbeto ndali ti kota ngangu so Nzapa ayeke na ni. Yingo ti Jéhovah apusu prophète Esaïe ti tene tënë ti dengo bê so: “Lo [Nzapa amû] ngangu na zo so anze; na zo so ayeke na ngangu pëpe, Lo sara si ngangu ti lo awu. Même fade ngangu ti amolenge awe, na ala nze, na fade apendere koli atï. Me azo so aku L’Eternel, fade ala kiri ala wara ngangu; fade ala ma na nduzu na kpangbi tongana angualo; fade ala kpe, me ala nze pëpe; fade ala tambela, me ngangu ti ala awe pëpe.”​—Esaïe 40:29-31.

Tongana mo yeke na nzara ti sara ye so bê ti Nzapa aye, hinga na bê ti mo kue so lo yeke mû na mo yingo vulu ti lo ti mû maboko na mo. Me a lingbi mo hunda ni (Luc 11:13). Na ngangu ti Nzapa, mo lingbi ti luti na lê ti akpale nde nde kue nga mo yeke wara ngangu ti sara ye so ayeke na lege ni.​—aPhilippien 4:13.

[Kete tënë na lembeti 7]

Na ngangu ti Nzapa, mo lingbi ti wara ngangu ti sara ye so ayeke na lege ni

[Afoto na lembeti 7]

A to nda ni na nduzu na mbage ti gati: galaxie de Tourbillon, stellaire de Pléiades, nébuleuse d’Orion, galaxie d’Andromède

[Afoto na lembeti 7]

Tongana a haka sese na konongo ti lâ, sese ayeke gi tongana mbeni kete lê ti karako na tere ti mbeni kota ballon

[Lingu ti foto na lembeti 7]

Pléiades: NASA, ESA and AURA/Caltech; tanga ti afoto ni: National Optical Astronomy Observatories