I kpengba
“I so i mä tënë ti aprophète laso, . . . i kpengba.”—ZACHARIE 8:9.
1, 2. Ngbanga ti nyen a lingbi e bi bê ti e na ndo mbeti ti Aggée na ti Zacharie?
A SARA nduru na ngu 2 500 awe so a sû aprophétie ti Aggée na ti Zacharie. Ye oko, aprophétie so ayeke biani kota ye ngbanga ti mo. Atondo ti Mbeti ti Nzapa tongana ti so ayeke na yâ ti mbeti ti Aggée na ti Zacharie ayeke gi asenge tënë ti mbaï pëpe. Aprophétie so ayeke na popo ti ‘atënë kue so a sara na Mbeti ti Nzapa giriri ti tene e manda ye dä’. (aRomain 15:4). Mingi ti aye so e diko na yâ ni apusu e ti gbu li biani na ndo ti atâ ye so ayeke si ngbene ye na ngu 1914 so a zia gere ti Royaume ti Nzapa na yayu.
2 Tongana lo yeke sara tënë na ndo ti aye so asi na awakua ti Nzapa kozoni giriri, bazengele Paul atene: “Ye kue so asi na ala aga fä; na a sara tënë ni na mbeti ti wa e so nda ti ngoi so kue asi na e.” (1 aCorinthien 10:11). Tongaso, peut-être mo hunda tere ti mo: ‘Nyen la mbeti ti Aggée na ti Zacharie ayeke na ni ti fa na ndo ti ngoi ti e?’
3. Aggée na Zacharie asara tënë mingi na ndo ti nyen?
3 Tongana ti so kozo article ni afa, aprophétie ti Aggée na ti Zacharie andu lani ngoi so aJuif alondo na ngbâa na Babylone akiri na kodoro so Nzapa amû na ala. Aggée na Zacharie asara tënë lani mingi na ndo kiringo ti leke temple. A-Juif ni alu gere ti temple ni na ngu 536 kozo ti Christ. Atâa so ambeni Juif so aga mbakoro awe azia lani lê ti ala gi na ndo ti aye so ahon awe, ambeni zo mingi “adekongo na ngia”. Ye oko, ti tâ tënë ni, mbeni ye ti kpene so ahon même ti ngoi ti aJuif asi nga na ngoi ti e. Tongana nyen?—Esdras 3:3-13.
4. Kete na peko ti Kozo Bira so Amû Sese Kue, ye wa asi?
4 Kete na peko ti Kozo Bira so Amû Sese Kue, awakua ti Jéhovah so a sa yingo na ndo ti ala asigigi na ngbâa na Kota Babylone. Sigingo ti ala ni afa biani so Jéhovah amû maboko na ala. Kozoni, a bâ a tene amokonzi-nzapa na akamarade ti ala ti poroso akaï biaku awe kusala ti fango tënë ti Royaume nga na ti fango ye na azo, so aWamandango Bible ayeke sara ni lani (Esdras 4:8, 13, 21-24). Ye oko, Jéhovah Nzapa azi aye kue so akanga lege lani na kusala ti fango tënë ti Royaume nga na ti sarango adisciple. Na yâ ti angu so aga na peko ti ngu 1919, kusala ti fango tënë ti Royaume amaï mingi ti gue na li ni na mbeni ye oko ti kanga lege na ni ayeke mbeni pëpe.
5, 6. Kota ye wa so ayeke ga tâ tënë Zacharie 4:7 afa tënë ni?
5 E hinga biani so kusala ti fango tënë nga na ti fango ye so awakua ti Jéhovah ayeke sara ni laso ayeke ngbâ gi ti gue na li ni na lege ti ngangu ti Jéhovah. Zacharie 4:7 atene: “Fade lo sigigi na tênë ti beli ni, na ala tene na kongo, Grâce, grâce aduti na ndo ni!” Kota gango tâ tënë ti tënë so na ngoi ti e ayeke so wa?
6 Zacharie 4:7 asara tënë ti ngoi so ande tâ vorongo ti Kota Gbia ti Dunia Kue ayeke kiri ti duti mbilimbili-kue na yâ ti sedu ti temple ti lo ti yingo so ayeke na ndo sese. Temple ti Jéhovah so ayeke aye so lo leke ti sara na lege ti sandaga ti Christ Jésus si azo aga nduru na lo ti voro lo. Tâ tënë, kota temple ti yingo so abâ gigi lani ngbene ye na ngoi ti Jésus na akozo Chrétien. Ye oko, tâ vorongo so a yeke mû na Jéhovah na yâ sedu ti temple ni na sese ge ade aga mbilimbili-kue pëpe. Azo kutu mingi ayeke voro Jéhovah laso na yâ ti sedu ti temple ti lo ti yingo so ayeke na sese ge. Azo kutu mingi so nga na azo so a yeke zingo ala na kuâ ayeke wara lege ti ga ande mbilimbili-kue na ngoi ti Komandema ti Ngu Saki Oko ti Jésus Christ. Na hunzingo ti ngu saki oko ni, gi atâ wakua ti Nzapa si ayeke ngbâ ande na ndo ti sese ni so a zi aye ti sioni kue na ndo ni awe.
7. Kusala wa Jésus ayeke na ni ti sara ti tene tâ vorongo Nzapa akiri aga mbilimbili-kue na ngoi ti e? Ngbanga ti nyen tënë ni so alingbi gi ti kpengba e?
7 Gouverneur Zorobabel na Kota Prêtre Josué ayeke lani dä ti bâ kusala ti temple ni juska na hunzingo ni na ngu 515 kozo ti Christ. Zacharie 6:12, 13 afa kozoni awe tënë ti mbeni mara ti kusala tongaso, so Jésus ayeke sara ni ande ti tene tâ vorongo Nzapa akiri aga mbilimbili-kue. Aversê ni atene: “L’Eternel Ti Sabaoth atene tongaso, Lo tene, Bâ, Zo so iri ti Lo ayeke Kete Keke; fade Lo maï na ndo ti Lo, na Lo sara Temple ti L’Eternel; biani, . . . Lo yô gloire ni, na Lo duti na ndo trône ti Lo, Lo komande; fade Lo yeke sacrificateur na ndo trône ti Lo.” Jésus so ayeke na yayu, ayeke maï na yâ ti molongo ti agbia so ayeke ti hale ti David, na a yeke lo si ayeke mû maboko na kusala ti Royaume so andu lekengo temple ti Nzapa na lege ti yingo. Tongaso, mo pensé so mbeni ye ti kanga lege na kusala ni ti gue na li ni ayeke dä? Oko pëpe! Ye so alingbi biani gi ti pusu e ti gue na li ni na yâ kusala ti fango tënë, na ti zia si aye so azo ti sese so ayeke gi bê ti ala dä lâ na lâ agboto lê ti e yongoro pëpe.
Aye so a lingbi zo azia na kozo ndo
8. Ngbanga ti nyen a lingbi e zia kusala so e yeke sara ni na yâ ti temple ti yingo na kozo ndo na yâ gigi ti e?
8 Ti tene Jéhovah amû maboko na e na lo iri deba nzoni na ndo ti e, a lingbi e ngbâ lakue ti zia na kozo ndo kusala so e yeke sara na yâ ti temple ti lo ti yingo. Nde na aJuif so atene lani atene “lâ ti sara da ti L’Eternel ade aga pëpe”, a lingbi e dabe ti e so e yeke na “lâ ti nda ni”. (Aggée 1:2; 2 Timothée 3:1). Jésus afa kozoni awe so adisciple ti lo so ayeke be-ta-zo ayeke fa ande nzo tënë ti Royaume na azo, na ala yeke sara si azo ayeke ga adisciple. A lingbi e sara ngangu kue ti ngbâ ti duti na wâ na yâ kpengba matabisi ti kusala so e wara ni. Kusala ti fango tënë nga na ti fango ye na azo, so akiri alondo ngbene ye na ngu 1919 na peko ti so a luti lani teti kete ngoi ndali ti kangango lege ti azo ti sese so, ade ti hunzi pëpe; me e hinga so a yeke hunzi ande biani.
9, 10. A lingbi zo asara nyen si lo wara deba nzoni ti Jéhovah? Ye so aye ti fa nyen na e?
9 Tongana e ngbâ ti sara kusala so na bê ti e kue, fade Jéhovah ayeke iri deba nzoni na ndo ti e oko oko me nga na ndo ti bungbi ti lo kue. Bâ zendo so Jéhovah amû na so e lingbi ti wara dengo bê dä. Kete na pekoni so aJuif ato nda ti bi tere ti ala na yâ vorongo Jéhovah na ti sara na bê kue kusala ti ziango gere ti temple ni, Jéhovah amû lani zendo so na ala, lo tene: “A komanse laso, fade Mbi iri tënë nzoni na ndo i.” (Aggée 2:19). Ala kiri ala ga nzoni biani na lê ti Jéhovah. Na fadeso bâ adeba nzoni so a sara tënë ni na yâ ti zendo so lo mû: “A ki lê ni na siriri, fade vigne alë lê ni, sese amû kobe mingi, na ayayu amû mamio ni; na fade Mbi sara si tanga ti azo ni akamata ye so kue ti ga ye ti ala.”—Zacharie 8:9-13.
10 Legeoko tongana ti so Jéhovah amû zendo lani ti iri deba nzoni na lege ti yingo nga na lege ti mitele na ndo aJuif, fade lo yeke iri deba nzoni na ndo ti e tongana e sara kusala so lo mû na e na bê ti e kue nga na ngia. Adeba nzoni so andu nga siriri so e yeke na ni na popo ti e, nzoni dutingo ti e nga nzoni maïngo ti e na lege ti mitele nga na ti yingo. Ye oko, e hinga so ti ngbâ ti wara adeba nzoni ti Nzapa so, a lingbi e ngbâ ti sara kusala ti e na yâ ti temple ti Nzapa ti yingo gi tongana ti so Jéhovah aye ti tene a sara ni.
11. Tongana nyen e mveni e lingbi ti gi ti bâ aye so e zia na kozo ndo na yâ gigi ti e?
11 Fadeso a yeke ngoi ti tene ‘e gi bê ti e na lege ti e.’ (Aggée 1:5, 7). A yeke nzoni ti tene e mû mbeni ngoi ti bâ mbilimbili aye so e yeke zia na kozo ndo na yâ gigi ti e. Jéhovah ayeke iri deba nzoni na ndo ti e laso alingbi gi na ngangu so e yeke sara ti tene iri ti lo aga kota nga na lege so e yeke gue na li ni na yâ kusala so e yeke sara na yâ temple ti lo ti yingo. Peut-être mo lingbi ti hunda tere ti mo: ‘Mbi gbian yâ ti aye so mbi zia lani na kozo ndo na yâ gigi ti mbi? Wâ ti mbi ti laso ayeke tongana nyen tongana mbi haka ni na ti so mbi yeke na ni lani teti Jéhovah, teti tâ tënë nga teti kusala ti lo na ngoi so mbi wara batême? Bingo bê na mbeni dutingo so aga na zo mosoro mingi asara ngangu na ndo ti bango ndo ti mbi na mbage ti Jéhovah na Royaume ti lo? Mbeto ti azo, so ti tene gingo bê na ndo tënë so azo ayeke tene ande na ndo ti mbi akanga lege na mbi ti gue na li ni na sarango kusala na yâ temple ti yingo ni?’—Apocalypse 2:2-4.
12. Tënë wa so andu aJuif asigigi na Aggée 1:6, 9?
12 E ye pëpe ti tene Nzapa ake ti iri deba nzoni na ndo ti e ndali ti so e bâ na nene ni pëpe kusala so e yeke sara ti tene iri ti lo aga kota. Zia e dabe ti e so na peko ti so ala to nda ni nzoni ti sara kusala ti lekengo temple ni, aJuif so alondo lani na ngbâa si akiri adö kusala ti lekengo temple ni azia na ala ‘kpe ti gue ti leke da ti ala mveni’, tongana ti so Aggée 1:9 asara tënë ni. Ala bi bê ti ala mingi gi na ndo ti dutingo ti ala ti lâ oko oko nga na akusala ti ala mveni. Ye oko, aye so ala wara na pekoni ‘aga gi kete kete’, ala wara kobe ti tengo ni mingi pëpe, sämba ayeke mingi ti lingbi na ala pëpe nga ala yü bongo me tere ti ala amû wâ pëpe (Aggée 1:6). Jéhovah ake lani ti iri deba nzoni na ndo ti ala. Laso, e yeke na mbeni ye ti manda na lege ti ye so?
13, 14. Tongana nyen si e lingbi ti sara ye alingbi na ye ti manda so ayeke na Aggée 1:6, 9? Ngbanga ti nyen a yeke kota ye?
13 Mo yeda so ti tene Jéhovah angbâ ti iri deba nzoni na ndo ti e, a lingbi e ke ti gi gi aye teti e mveni na mbeni lege so asara si e bi bê ti e pëpe ti mû gonda na lo? A lingbi e ke sarango ye tongaso atâa tongana kusala ni wala ye ni so bê ti e aye andu aye so e lingbi ti sara ti wara mosoro mingi, na ambeni kode ti warango nginza hio. Wala a ndu dutingo na nzara ti mû angu mingi ti manda mbeti ague yongoro ti wara na mbeni kota kua ti nginza ti sara na yâ sese so nga ti zia na sese ambeni kapa so e leke ndali ti maïngo ti e mveni wala so e mveni si e bâ nzoni dä.
14 Peut-être sarango aye so e sara tënë ni ge alingbi ti duti sarango siokpari pëpe. Me tongana mo bâ ni na lê ti zo so agi fini ti lakue lakue, aye so ayeke biani ‘akusala so fini ayeke dä pëpe’. (aHébreu 9:14). Na lege wa? Na lege ti yingo, a yeke akusala so ayeke na fini pëpe, so ayeke ye senge nga so alë lengo pëpe. Tongana mbeni zo angbâ ti sara akusala so, a lingbi ande ti buba songo ti lo na Nzapa. Na a yeke ye so asi na ambeni Chrétien so a sa yingo na ndo ti ala na ngoi ti abazengele (aPhilippien 3:17-19). A si nga na ambeni Chrétien na ngoi ti e. Peut-être mo hinga ambeni ita so azia si yeke yeke akusala tongaso ague na ala yongoro na akusala ti yingo nga na kongregation, na so fadeso ala pensé ti kiri ti sara kusala ti Jéhovah pëpe. E yeke na beku biani so azo tongaso ayeke kiri ande na Jéhovah, me ye so a lingbi e hinga ayeke so tombango peko ti ‘akusala so fini ayeke dä pëpe’ alingbi ti sara si zo aga sioni na lê ti Jéhovah na Jéhovah alingbi ti iri deba nzoni na ndo ti lo mbeni pëpe. Mo lingbi ti bâ so a yeke tâ ye ti mawa tongana a si tongaso. Zo ni alingbi ande ti duti pëpe na ngia nga na siriri so yingo ti Nzapa si ayeke lë ni. Na tara ti bâ kpengba songo ti aita ti lo Chrétien so lo yeke girisa ni.—aGalate 1:6; 5:7, 13, 22-24.
15. Tongana nyen Aggée 2:14 afa na e nene ti vorongo Jéhovah?
15 Tënë so ayeke tâ ngangu mingi. Na zia e bâ na Aggée 2:14 tongana nyen Jéhovah abâ lani aJuif so adö kusala ti da ti lo azia ti gue ti leke ada ti ala mveni atâa na lege ti mitele wala na mbeni lege nde. Versê ni atene: “Azo so ayeke tongana ye ni so, na mara so ayeke tongana ye ni so na gbele Mbi nga, L’Eternel atene; na ye kue so maboko ti ala asara ayeke tongaso; na ye so ala mû na offrande kâ ayeke sioni.” Atâa a-offrande wa si aJuif amû ni na ndo balaga so a leke ni teti kete ngoi na Jérusalem, Jéhovah ayeda na asandaga ni pëpe na yâ ngoi kue so ala dö lani lege ti kusala ti tâ vorongo Nzapa azia.—Esdras 3:3.
Nzapa azê ti mû maboko na awakua ti lo so amä yanga ti lo
16. Na lege ti asuma so Zacharie abâ, nyen la aJuif alingbi ti wara dengo bê dä biani?
16 Ti aJuif be-ta-zo so akiri ti sara lani kusala ti lekengo temple, asuma miombe so Nzapa amû na Zacharie ti bâ adë bê ti ala so Nzapa ayeke mû maboko na ala. Kozo suma ni adë bê ti ala so kusala ti lekengo temple ni ayeke gue juska ti hunzi, na so Jérusalem nga na Juda ayeke maï ti gue na li ni na yâ ngoi kue so aJuif so ayeke be-ta-zo ayeke gbu kusala ni na maboko ti ala (Zacharie 1:8-17). Use suma ni amû zendo so angorogbia kue so ayeke kanga lege lani na tâ vorongo Nzapa ayeke tï (Zacharie 1:18-21). Ambeni suma ni adë bê ti aJuif so Jéhovah ayeke bata ala na ngoi so ala yeke sara kusala ti lekengo temple ni. A dë bê ti ala nga so azo ti amara mingi mingi ayeke ga ti voro Jéhovah na yâ da ti lo so a leke ni kue awe na so ala yeke duti na siriri nga na nzoni dutingo. Nga, aye so a bâ atene a yeke kanga lege na kusala ni na so a lingbi pëpe ti hon ndo ni ayeke ga gi senge ye; a yeke zi aye ti sioni nga a-ange ti Nzapa ayeke bi lê na ndo ti kusala ni ti bata ni (Zacharie 2:5, 11; 3:10; 4:7; 5:6-11; 6:1-8). Mara ti atënë ti dengo bê tongaso, so afa so Nzapa ayeke mû maboko na ala, alingbi gi biani ti pusu azo so amä yanga ti Nzapa ti gbian lege ti sarango ye ti ala na ti zia lê ti ala gi na ndo kusala so Nzapa azi ala na ngbâa na Babylone ti ga ti sara ni.
17. Na lege ti dengo bê so e wara ni, a lingbi e hunda tere ti e na atënë wa?
17 Legeoko tongaso, a lingbi dengo bê so e wara na ndo songo benda ti tâ vorongo Nzapa apusu e ti sara kusala na ti gbu li mingi na ndo ti da so e yeke voro Jéhovah na yâ ni. Hunda tere ti mo: ‘Tongana mbi hinga biani so a yeke fadeso ngoi ti sara kusala ti fango nzo tënë ti Royaume na ti sara si azo aga disciple, aye so mbi yeke zia na gbele mbi ti wara nga na fini ti mbi ague oko na ye so mbi mä na bê dä? Mbi yeke mû angoi nzoni ti manda aprophétie ti Mbeti ti Nzapa na ti sara si tënë ni andu mbi? Nga, mbi yeke mû ngoi ti sara lisoro na ndo ni na amba ti mbi Chrétien nga na azo so mbi yeke tingbi na ala?’
18. Na lege ti atënë so ayeke na Zacharie chapitre 14, nyen la ayeke si ande kekereke?
18 Zacharie afa tënë ti futingo ti Kota Babylone nga na bira ti Harmaguédon. E diko: “Fade a yeke lâ oko so L’Eternel ahinga; a yeke lâ pëpe na a yeke bi pëpe; me tënë asi tongaso, na lakui fade lumière ayeke.” Biani, lâ ti Jéhovah ayeke duti tâ mbeni lâ ti bingo, mbeni sioni lango teti awato ti lo so ayeke na ndo sese. Me a yeke duti ande mbeni lâ so lumière na nzobe ti Nzapa ayeke duti lakue teti awakua be-ta-zo ti Jéhovah. Zacharie afa nga tongana nyen na yâ fini sese ti Nzapa, aye kue ayeke gonda dutingo nzoni-kue ti Jéhovah. Fade tâ vorongo Nzapa ayeke duti gi oko na ndo sese so na yâ ti kota temple ti lo ti yingo (Zacharie 14:7, 16-19). So tâ pendere zendo! Fade e yeke bâ ande biani gango tâ tënë ti aye so a sara tënë ni kozo awe, na e yeke bâ tongana nyen Jéhovah ayeke fa mbilimbili ti kota yanga-ti-komande ti lo ti dunia kue. A yeke duti ande mbeni lango so ayeke nde mingi, mbeni lango so ayeke gi ti Jéhovah!
Adeba nzoni teti lakue lakue
19, 20. Ti mo, ngbanga ti nyen mo bâ atënë ti Zacharie 14:8, 9 tongana atënë so akpengba zo?
19 Na pekoni so Jéhovah ayeke fa na gigi mbilimbili ti kota yanga-ti-komande ti lo, a yeke bi ande Satan na ayingo sioni ti lo na yâ ti bukulugbu-ti-bingo (Apocalypse 20:1-3, 7). Na pekoni, fade deba nzoni ayeke tuku na ndo ti azo na ngoi ti Komandema ti Ngu Saki Oko ti Christ. Zacharie 14:8, 9 atene: “Na lâ ni kâ, tënë asi tongaso, fade ngu so amû fini asigigi na Jérusalem; moitié ni ague na lege ti Kota Ngu ti Ingo Mingi na mbage ti est, na moitié ni ague na lege ti Kota Ngu ti Ingo na mbage ti ouest; fade a yeke tongaso na ngoi ti lâ na ngoi ti dê. Fade L’Eternel ayeke Gbia na ndo sese kue; na lâ ni kâ, L’Eternel ayeke oko, na iri ti Lo oko.”
20 “Ngu so amû fini” aduti fä ti aye so Jéhovah aleke ti mû na azo fini, na a yeke londo na ndo so Royaume ti Messie ni ayeke dä na a yeke sua gi suango (Apocalypse 22:1, 2). Awakua ti Jéhovah mingi mingi so ayeke sö kuâ na Harmaguédon ayeke wara ye ti nzoni mingi; a yeke zi ala na gbe ti kui so ala wara na lege ti Adam. Même azo so akui awe ayeke bâ ande nzoni na lege ni na lege so a yeke kiri ala na fini. Tongaso, fade mbeni fini lege so Jéhovah ayeke komande sese ayeke to nda ni. Fade azo ti sese kue ayeke yeda na Jéhovah tongana Kota Gbia ti Dunia Kue, lo oko so alingbi azo kue avoro gi lo.
21. A lingbi e leke na bê ti e ti sara nyen?
21 Tongana e bâ ye kue so Aggée na Zacharie afa giriri nga tënë ti ala kue so aga tâ tënë, e yeke na nda ti tënë mingi ti gue na li ni na yâ ti kusala so Jéhovah amû na e ti sara na yâ sedu ti temple ti lo ti yingo na ndo sese ge. Juska ti si na ngoi ni so tâ vorongo Nzapa ayeke ga mbilimbili-kue, zia e kue e sara ngangu ti zia aye ti Royaume na kozo ndo. Zacharie 8:9 awa e atene: “I so i mä tënë ti aprophète laso, . . . i kpengba.”
Mo dabe mo na ni?
• Aye wa, so a sara tënë ni na yâ mbeti ti Aggée na Zacharie, asara si ambeti ni so ayeke kota ye ngbanga ti e?
• Na ndo aye so e yeke zia na kozo ndo na yâ fini ti e, mbeti ti Aggée na ti Zacharie afa na e aye ti manda wa?
• Ngbanga ti nyen na mandango mbeti ti Aggée na ti Zacharie, e yeke na anda ti tënë ti duti na beku ndali ti kekereke?
[Foto na lembeti 26]
Aggée na Zacharie awa lani aJuif ti sara kusala na ngangu ti ala kue tongaso si ala wara deba nzoni
[Afoto na lembeti 27]
Mo yeke ‘kpe ti gue ti leke da ti mo mveni’?
[Foto na lembeti 28]
Jéhovah amû zendo ti iri deba nzoni na ndo ti azo ti lo, na lo sara ni biani