Ngbâ ti sara aye ti nzoni

‘I sara nzoni na azo.’​—LUC 6:35.

1, 2. Ngbanga ti nyen mingi ni a yeke kete ye pëpe ti sara aye ti nzoni na azo?

A YEKE kete ye pëpe ti sara aye ti nzoni na azo. Peut-être azo so e ye ala aye e pëpe. E yeke sara ngangu ti mû maboko na azo na lege ti yingo na lege so e yeke gi ti fa na ala “pendere nzoni tënë ti Nzapa so ayeke na ngia” nga na ti Molenge ti lo. Atâa aye so e yeke sara, peut-être azo ayeke sara nzara ti tënë ni pëpe wala ala yeke bâ ni na nene ni pëpe (1 Tim. 1:11, MN ). Ambeni zo afa so ala yeke “awato ti [keke ti pasi, MN ] ti Christ.” (aPhil. 3:18). A yeke nzoni e aChrétien e sara ye tongana nyen na mbage ti azo so?

² Jésus Christ atene na adisciple ti lo, lo tene: “I ndoye awato ti i, i sara nzoni”. (Luc 6:35). Zia e bi lê fadeso nzoni na ndo ti wango so. E yeke wara nga aye ti nzoni na bango ambeni tënë so Jésus afa na ndo ti sarango aye ti nzoni na azo.

“I ndoye awato ti i”

3. (a) Na lege ti atënë ti mo wani, fa na nduru tënë atënë so Jésus atene na Matthieu 5:43-45. (b) Bibe wa amaï na popo ti amokonzi-nzapa ti aJuif ti ngoi ti akozo Chrétien na ndo ti aJuif nga na azo so ayeke aJuif pëpe?

³ Na yâ ti Fango ye ti Jésus na ndo ti Hoto, so azo ahinga ni mingi, lo tene na azo so ayeke mä lo ti ndoye awato ti ala nga ti sambela ndali ti azo so ayeke sara ye ti ngangu na ala. (Diko Matthieu 5:43-45.) Azo so ayeke mä lo na ngoi ni so ayeke aJuif so ahinga nzoni mingi yanga so Nzapa amû, lo tene: “Mo futa kula ti mo mveni pëpe, na mo bata ngonzo na bê ti mo na tere ti amolenge ti mara ti mo pëpe, me mo ndoye zo so ayeke nduru na mo legeoko tongana mo ndoye mo mveni.” (Lév. 19:18). Amokonzi-nzapa ti aJuif ti ngoi ti akozo Chrétien apensé ti ala so tongana a sara tënë ti “amolenge ti mara ti mo” na ti “zo so ayeke nduru na mo”, a ye ti sara gi tënë ti aJuif. Ndia so Nzapa amû na Moïse ahunda ti tene azo ti Israël aduti nde na azo ti amara nde, me a si na mbeni ngoi, aJuif atene ti ala so azo kue so ayeke aJuif pëpe ayeke awato ti ala, na tongaso a lingbi ala ke ala kue.

4. A hunda ti tene adisciple ti Jésus asara ye tongana nyen na mbage ti awato ti ala?

⁴ Me ti Jésus, lo tene: “I ndoye awato ti i, na i sambela teti azo so asara ngangu na i.” (Mat. 5:44). A hunda ti tene adisciple ti Jésus asara ye na ndoye na mbage ti azo kue so asara ngonzo na tere ti ala. Luc asû na yâ ti Évangile ti lo so Jésus atene: “Mbi tene na i, i so i yeke mä Mbi, i ndoye awato ti i, na i sara nzoni na ala so ake i. I iri tënë nzoni na li ti ala so azonga i, na i sambela teti ala so asara ngangu na i.” (Luc 6:27, 28). Legeoko tongana ti ambeni zo so ayeda na tënë so Jésus atene, e yeke ‘sara nzoni na ala so ake e’ na lege so e yeke sara nzoni bê na ala atâa so ala yeke sara ngonzo na tere ti e. E yeke ‘iri tënë nzoni na li ti azo so azonga e’ na lege so e yeke sara tënë na ala na nzobe. Na ndo ni, ambeni zo ayeke ‘sara ngangu na e’ na lege so ala yeke pika e wala ala yeke sara ni na ambeni lege nde. Jésus awa e ti “sambela teti azo so”. Mara ti asambela tongaso afa so e ye awato ti e ndali ti so e yeke hunda na Jéhovah ti sara si ala changé bê ti ala na ala sara aye so ayeke mû lege ti tene Nzapa ayeda na ala.

5, 6. Ngbanga ti nyen a yeke nzoni e ye awato ti e?

⁵ Ngbanga ti nyen ti ye awato ti e? Jésus atene so a yeke sara si e ‘ga amolenge ti Babâ ti e so ayeke na yayu’. (Mat. 5:45). Tongana e yeda na wango so, e yeke ga “amolenge” ti Nzapa na lege so e yeke mû tapande ti Jéhovah so ‘asara si lâ ti Lo asu na ndo ti azo ti sioni na azo ti nzoni, na Lo sara si ngu apika na ndo ti azo ti mbilimbili na azo ti kirikiri.’ Tongana ti so Luc afa, Jésus atene so Nzapa ‘asara be-nzoni na azo so amû merci pëpe nga na azo ti sioni.’​—Luc 6:35.

⁶ Ti fa so a yeke kota ye mingi ti tene adisciple ti lo ‘andoye awato ti ala’, Jésus atene: “Tongana i ndoye ala so andoye i, i wara futa ti nyen? Azo ti kamata lampo asara legeoko pëpe? Na tongana i bara gi aita ti i, i sara nyen ahon ambeni zo? A-Gentil asara legeoko pëpe?” (Mat. 5:46, 47). Tongana e ye gi azo so aye e, Nzapa ayeke “futa” e pëpe. Même azo so ayeke mû nginza ti lampo na tïtî azo, so azo aye ala lani kete pëpe, ayeke fa so ala ye azo so aye ala.​—Luc 5:30; 7:34.

7. Ngbanga ti nyen e yeke sara ye ahon ambeni zo pëpe tongana e bara gi “aita” ti e?

⁷ A yeke wara tënë “siriri” na yâ ti bara ti aJuif lani (aJu. 19:20; Jean 20:19). Tënë so aye ti fa so aJuif aye si zo so ala bara lo aduti na nzoni seni, lo duti na ngia nga aye ti lo amaï nzoni. Tongaso, tongana e bara gi azo so e bâ ala tongana “aita” ti e, e “sara nyen ahon ambeni zo?” Tongana ti so Jésus afa, a yeke oko ye so “A-Gentil”, wala azo so ayeke aJuif pëpe ayeke sara ka la.

8. Tongana Jésus atene “A lingbi i ga azo so alingbi kue,” lo yeke wa lani azo so ayeke mä lo ti sara nyen?

⁸ Siokpari so a dü adisciple ti Christ dungo na ni asara si ala lingbi pëpe ti sara ye kue tâ gi na lege ni (aRom. 5:12). Ye oko, na hunzingo ti chapitre 5 ti Matthieu, Jésus atene: “A lingbi i ga azo so alingbi kue, legeoko tongana Babâ ti i na yayu alingbi kue.” (Mat. 5:48). Na lege ti atënë so, Jésus ayeke hunda lani na azo so ayeke mä lo ti mû tapande ti Jéhovah so ayeke ‘Babâ ti ala na yayu’. Ala yeke sara ni na lege so ala yeke sara si bê ti ala asi singo na ndoye, na ye so ayeke pusu ala ti ye awato ti ala. A yeke oko ye so a ku na mbage ti e ti sara la.

Ngbanga ti nyen ti pardone azo?

9. Tënë “mo pardone kuda ti e” aye ti tene nyen?

⁹ E yeke ngbâ ti sara nzoni tongana e yeda na bê ti e kue ti pardone mbeni zo so asara siokpari na tere ti e. Na yâ ti tapande ti sambela so Jésus afa na adisciple ti lo, lo tene: “Mo pardone kuda ti e legeoko tongana e pardone awakuda ti e nga.” (Mat. 6:12). Ti tâ tënë ni, tënë so aye pëpe ti sara tënë ti ziango bon ti nginza. Évangile ti Luc afa so “kuda” so Jésus asara tënë ni ge ayeke asiokpari, ndali ti so lo tene: “Mo pardone siokpari ti e; teti e nga, e pardone awakuda ti e kue.”​—Luc 11:4.

10. Tongana nyen e lingbi ti mû tapande ti Nzapa na ndo ti mungo pardon?

¹⁰ A yeke nzoni e mû tapande ti Nzapa so ayeda na bê ti lo kue ti pardone azo so asara siokpari na so achangé bê ti ala. Bazengele Paul atene: “I sara nzobe na popo ti i, na be-ti-ndoye, i pardone ye na popo ti i, legeoko tongana Nzapa apardone i nga na yâ Christ.” (aEph. 4:32). David atene na yâ ti mbeni psaume, lo tene: “L’Eternel asara nzobe, na Lo si na grâce, ngonzo ti Lo alondo fade pëpe, na nzobe ti Lo ayeke mingi. . . . Lo sara na e alingbi na siokpari ti e pëpe, na Lo futa e alingbi na sioni ti e pëpe . . . Legeoko tongana est ayeke yongoro na ouest, tongaso, Lo lungula kengo-ndia ti e, na Lo zia yongoro. Legeoko tongana babâ asara nzobe na amolenge ti lo, L’Eternel asara nzobe tongaso na ala so akpe mbeto ti Lo. Teti Lo hinga tere ti e, Lo dabe Lo na lege so e yeke pupu-sese.”​—Ps. 103:8-14.

11. Nzapa ayeke pardone azo wa?

¹¹ Nzapa ayeke pardone azo gi tongana ala pardone kozoni awe azo so asara siokpari na tere ti ala (Marc 11:25). Ti fa nene ti tënë so, Jésus atene: “Teti tongana i pardone siokpari ti azo, fade Babâ ti i na yayu apardone i nga; me tongana i pardone siokpari ti azo pëpe, fade Babâ ti i apardone siokpari ti i nga pëpe.” (Mat. 6:14, 15). Biani, Nzapa ayeke pardone gi azo so ayeda na bê ti ala kue ti pardone amba ti ala. Nga, mbeni lege ti ngbâ ti sara nzoni na azo ayeke ti sara ye alingbi na wango so Paul amû, lo tene: “I pardone azo legeoko tongana Seigneur apardone i.”​—aCol. 3:13.

Ala ‘zia ti fâ ngbanga’

12. Wango wa Jésus amû na ndo ti tënë ti fango ngbanga?

¹² Jésus afa mbeni lege ti sarango nzoni na yâ ti Fango ye na ndo ti Hoto na ngoi so lo wa azo so ayeke mä lo ti zia ti fâ ngbanga na ndo ti amba ti ala. Na pekoni, lo mû mbeni kpengba tapande ti gboto lê na ndo ti tënë so. (Diko Matthieu 7:1-5.) Zia e bâ ye so Jésus aye lani ti fa tongana lo hunda lani na azo ti zia ti “fâ ngbanga”.

13. Ahon ti ngbâ ti fâ ngbanga na ndo ti azo, Jésus awa azo so ayeke mä lo ti sara nyen?

¹³ Matthieu afa na yâ ti Évangile ti lo so Jésus atene: “I [zia ti fâ ngbanga, MN ], si azo afâ ngbanga na i pëpe”. (Mat. 7:1). Ti Luc, lo fa so Jésus atene na adisciple ti lo ti zia ti fâ ngbanga ‘na fade a fâ ngbanga na li ti ala pëpe;’ nga, lo tene na ala ti zia ti fâ ngbanga na li ti azo ‘na fade ngbanga atï na li ti ala pëpe; ala pardone azo, na fade azo apardone ala.’ (Luc 6:37). A-Farizien ti ngoi ti akozo Chrétien ayeke luti na ndo ti asarango ye ti akotara so Mbeti ti Nzapa ayeda na ni pëpe ti fâ ngbanga ngangu mingi na ndo ti azo. Jésus ahunda lani na azo so ayeke mä lo, so ayeke fâ ka ngbanga na ndo ti azo ti ‘zia ti fâ ngbanga’. Ahon ti ngbâ ti fâ ngbanga na ndo ti azo, a lingbi ala “pardone azo” ndali ti afaute so ala sara. Bazengele Paul amû mara ti wango tongaso na ndo ti mungo pardon.​—Diko aEphésien 4:32.

14. Tongana adisciple ti Jésus apardone azo, ye so ayeke pusu azo ni ti sara nyen?

¹⁴ Tongana adisciple ti Jésus apardone azo, ye so ayeke pusu nga azo ni ti pardone ala. Jésus atene: “Fade ala fâ ngbanga na i, legeoko tongana i fâ ngbanga na ala; na fade azo adiko ye na i legeoko tongana i diko ye na ala.” (Mat. 7:2). Tongana a ndu lege so e yeke sara na ye na mbage ti azo, e yeke kö lengo ti ye so e lu.​—aGal. 6:7.

15. Tongana nyen Jésus afa so a yeke na lege ni pëpe ti kasa ndo ahon ndo ni?

¹⁵ Girisa pëpe so Jésus afa so a yeke na lege ni pëpe ti kasa ndo ahon ndo ni; ni la lo hunda tënë, lo tene: “Teti nyen mo bâ kete keke so ayeke na lê ti ita ti mo? me mo gi bê ti mo pëpe tënë ti kota keke ti da so ayeke na lê ti mo. Wala fade mo tene na ita ti mo tongana nyen? Zia mbi lungula kete keke na lê ti mo; na bâ, kota keke ti da ayeke na lê ti mo.” (Mat. 7:3, 4). Mbeni zo so ayeke nduru ti kasa mba ti lo ayeke bâ kete keke so ayeke na “lê” ti ita ti lo, wala lo bâ gi akete kete faute so ita ti lo asara. Zo so ayeke kasa ndo atene ti lo so ita ti lo ayeke bâ ndo nzoni pëpe. Tongaso, atâa so zo ni asara gi kete faute, zo so ayeke kasa ndo ahunda ti “lungula kete keke” so. Zo ti kasango ndo so, so sarango ye ti lo ayeke nde na tënë ti yanga ti lo, afa so lo ye ti mû maboko na ita ti lo ti bâ ndo nzoni mingi ahon ti kozo.

16. Ngbanga ti nyen a lingbi ti tene so “kota keke” ayeke na lê ti aFarizien?

¹⁶ A yeke mbilimbili amokonzi-nzapa ti aJuif la ayeke kasa lani azo ahon ndo ni. Na tapande, na ngoi so mbeni koli so lê ti lo abuba, so Christ asara si lo bâ ndo atene so Jésus alondo biani na Nzapa, bê ti aFarizien aso, na ala tene: “A dü mo na yâ ti siokpari, na mo ye ti fa nda ti tënë na e?” (Jean 9:30-34). Tongana a ndu tënë ti fango ngbanga na lege ni alingbi na akpengba-ndia ti Nzapa, aFarizien ayeke na “kota keke” na yâ ti lê ti ala nga ala yeke azo so abâ ndo kete pëpe. Ni la Jésus atene na ala, lo tene: “Mo [so tënë ti yanga ti mo ayeke nde na sarango ye ti mo so, Fini Mbuki, 2001] kozoni, mo lungula kota keke so ayeke na lê ti mo, na nda ni, mo lingbi bâ ndo mbilimbili ti lungula kete keke so ayeke na lê ti ita ti mo.” (Mat. 7:5; Luc 6:42). Tongana e leke na bê ti e ti sara aye ti nzoni nga ti sara ye na lege ni na mbage ti azo, e yeke duti pëpe azo so ayeke kasa ndo ngangu mingi, azo so ayeke gi lakue ti bâ akete kete faute so aita ti ala asara. E yeke hinga so e yeke mbilimbili-kue pëpe na ye so ayeke sara si e kpe ti fâ ngbanga na ndo ti amba ti e aChrétien nga ti kasa ala.

Lege so a yeke nzoni e sara ye na mbage ti azo

17. Ti gue oko na Matthieu 7:12, a yeke nzoni e sara ye tongana nyen na mbage ti azo?

¹⁷ Na yâ ti Fango ye ti Jésus na ndo ti Hoto, lo fa so Nzapa ayeke sara ye tongana mbeni babâ na mbage ti awakua ti lo na lege so lo yeke kiri tënë na asambela ti ala. (Diko Matthieu 7:7-12.) Bâ ye so Jésus afa na e ti sara: “Tongaso ye kue so i ye azo asara na i, i sara na ala tongaso nga.” (Mat. 7:12). E yeke fa so e yeke atâ disciple ti Jésus Christ gi tongana e sara ye tongaso na mbage ti azo.

18. Na lege wa “Ndia” afa so a yeke nzoni e sara ye na mbage ti azo tongana ti so e ye ala sara na e?

¹⁸ Na pekoni so Jésus atene so a yeke nzoni e sara ye na mbage ti azo tongana ti so e ye ala sara na mbage ti e, lo tene: “Teti so ayeke tënë ti Ndia na aProphète.” Tongana e sara ye na mbage ti azo tongana ti so Jésus afa, e yeke sara ye ague oko na ye so “Ndia” (mbeti ti Genèse ti si na Deutéronome) afa. Ambeti so afa so Jéhovah aleke na bê ti lo ti sigigi na mbeni hale so fade ayeke hunzi aye ti sioni. A fa nga atënë ti yâ ti Ndia so Nzapa amû na mara ti Israël na lege ti Moïse na ngu 1513 kozo ti Christ (Gen. 3:15). Na popo ti aye so, Ndia ni afa polele so a lingbi azo ti Israël asara ye mbilimbili, ala sara kangbi pëpe na popo ti azo nga ala sara aye ti nzoni na azo ti mawa na awande so alango na kodoro ti ala.​—Lév. 19:9, 10, 15, 34.

19. Na lege wa “aProphète” afa so a yeke nzoni e sara aye ti nzoni?

¹⁹ Na sarango tënë ti “aProphète”, Jésus ayeke bi bê ti lo lani na ambeti so aprophète asû na yâ ti mbage ti Mbeti ti Nzapa so a sû na yanga ti Hébreu. A yeke wara na yâ ti ambeti so aprophétie na ndo ti Messie so aga tâ tënë na ndo ti Christ. Ambeti so afa nga so Nzapa ayeke iri tënë nzoni na ndo ti azo ti lo na ngoi so ala yeke sara ye so ayeke nzoni na lê ti lo nga ala yeke sara ye na lege ni na mbage ti azo. Na tapande, prophète Esaïe amû wango na azo ti Israël, lo tene: “L’Eternel atene tongaso, I fâ ngbanga mbilimbili, na i sara ye ti mbilimbili, . . . Ngia ayeke na zo so asara ye so, na molenge ti zo so agbu ye so ngangu; . . . na lo bata maboko ti lo si a sara sioye pëpe.” (Es. 56:1, 2). Biani, Nzapa aku na mbage ti azo ti lo ti ngbâ ti sara aye ti nzoni.

E sara lakue nzoni na azo

20, 21. Nyen la Fango ye ti Jésus na ndo ti Hoto asara na ndo ti gbâ ti azo so abungbi? Ngbanga ti nyen a yeke nzoni mo gbu li na ndo ti atënë so?

²⁰ E bâ gi mbeni kete mbage ti akpengba tënë so Jésus afa na yâ ti Fango ye ti lo na ndo ti Hoto, so mbeni fango ye ti lingbingo na ni ayeke dä pëpe. Atâa so e bâ gi kete mbage ti Fango ye so, a yeke ngangu na e pëpe ti gbu nda ti ye so fango ye ti Jésus asara na ndo ti azo so ayeke mä lo na ngoi ni so. Bible atene: “Tongana Jésus afa tënë so awe, bê ti azo mingi so adö teti tënë so Lo fa na ala; teti Lo fa nda ti tënë na ala na ngangu, Lo fa nda ti tënë tongana amaître ti ndia ti ala pëpe.”​—Mat. 7:28, 29.

²¹ Zo alingbi ti dë kite lani pëpe so Jésus ayeke “Wawango” so a fa tënë ti lo kozoni awe (Es. 9:5). Fango ye ti Jésus na ndo ti Hoto ayeke kota ye so afa so Jésus ahinga nzoni mingi bango ndo so Babâ ti lo ti yayu ayeke na ni na ndo ti aye. Na ndo ti atënë so e bâ fade, Jésus afa aye mingi na ndo ti dutingo na ngia, tongana nyen ti kpe lango-sioni nga tongana nyen ti sara ye mbilimbili. Lo fa nga ye so a lingbi e sara ti duti ande nzoni nga na ngia kekereke; lo fa tënë na ndo ti ambeni ye nde. Tongana lege ayeke dä, mo kiri mo diko Matthieu chapitre 5 ti si na 7 nzoni, na mo sambela na ndo ti aye so mo yeke diko ni. Gbu li na ndo ti apendere wango so Jésus amû na yâ ti achapitre so. Gi ti sara ye alingbi na ye so Christ afa na yâ ti Fango ye ti lo na ndo ti Hoto. Na pekoni, ye so ayeke sara si mo mû ngia na bê ti Jéhovah ahon ti kozo, mo sara ye na lege ni na mbage ti azo nga mo ngbâ ti sara aye ti nzoni.

Mo yeke kiri tënë tongana nyen?

• A lingbi e sara ye tongana nyen na mbage ti awato ti e?

• Ngbanga ti nyen a yeke nzoni e pardone azo?

• Jésus atene nyen na ndo ti fango ngbanga na ndo ti azo?

• Matthieu 7:12 awa e ti sara ye tongana nyen na mbage ti azo?

[Kete tënë na lembeti 14]

Mo hinga ngbanga ti nyen la Jésus atene: ‘I zia ti fâ ngbanga’?

[Foto na lembeti 12]

Ngbanga ti nyen a yeke nzoni e sambela ndali ti azo so ayeke sara ye ti ngangu na e?

[Foto na lembeti 15]

Mo yeke sara ye lakue na mbage ti azo tongana ti so mo ye ala sara na mo?