Jéhovah, ‘Zo ti zi azo’ na ngoi so a sû na Bible

“O Nzapa, Mo ga fade ti sara na mbi! Mo yeke Zo ti sara na mbi na Zo ti zi mbi; O L’Eternel, Mo ku pëpe!”​—PS. 70:6.

1, 2. (a) Na angoi wa awakua ti Jéhovah ayeke sambela lo ti mû maboko na ala? (b) Hundango tënë wa abâ gigi? E yeke wara kiringo tënë ni na ndo wa?

NA NGOI so mbeni babâ na mama ague na voyage ti wungo tere, ala mä so molenge ti ala ti wali ti ngu 23 so asara mariage awe agirisa gi tongaso. Azo ti lapolice apensé so mbeni zo ti sioni amû lo ahon na ni. Hio tongaso, babâ na mama so akanga kungba ti ala, ala kiri na ndo ti ala. Na ngoi so ala yeke kiri, ala toto na Jéhovah ti mû maboko na ala. Mbeni Témoin ti Jéhovah so ayeke na ngu 20 amä so lo yeke na mbeni kobela so ayeke sara ande si ambage ti tere ti lo akui kue na pekoni. Hio tongaso, lo sambela Jéhovah. Mbeni mama so ayeke bata molenge ti lo gi lo oko awara pëpe wungo ti nginza so lo lingbi ti vo na kobe ndali ti lo na molenge ti lo ti wali ti ngu 12, na tongaso lo yeke gi ti wara mbeni kua ti nginza. Lo sambela Jéhovah na bê ti lo kue. Biani, na ngoi so awakua ti Jéhovah atingbi na aye ti ngangu, ala yeke hunda na Jéhovah ti mû maboko na ala. A si na mo awe ti toto na Jéhovah na ngoi so mo bâ so a lingbi a mû maboko na mo?

² Mbeni kpengba hundango tënë abâ gigi: E lingbi biani ti ku ti tene Jéhovah amû maboko na e tongana e sambela lo? Atënë so e yeke wara na yâ ti Psaume 70 akiri tënë na hundango tënë so, na a yeke kpengba mabe ti e. David, mbeni wakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo na so awara aye ti ngangu mingi na yâ ti gigi ti lo si asû psaume so, so andu bê mingi. Yingo ti Nzapa apusu David ti tene na ndo ti Jéhovah, lo tene: “O Nzapa, . . . Mo yeke Zo ti sara na mbi na Zo ti zi mbi.” (Ps. 70:6). Ti bâ versê 2 ti si na versê 6 ti Psaume 70 alingbi ti mû maboko na e ti hinga ngbanga ti nyen e nga kue e lingbi ti sambela Jéhovah na angoi so e bâ so a lingbi a mû maboko na e na ti hinga na bê ti e kue so lo yeke ‘Zo ti zingo e’ ande biani.

“Mo yeke . . . Zo ti zi mbi”

3. (a) Na Psaume 70, David atoto na Nzapa ti sara nyen hio? (b) Atënë wa David atene na yâ ti Psaume 70 ti fa so lo zia bê ti lo kue na Nzapa?

³ Na Psaume 70: 2, 6, David atoto na Nzapa ti mû maboko hio na lo. (Diko Psaume 70:2-6.) Lo toto na Jéhovah ti ‘sara ye fade’ fade nga ti “ga fade” fade ti zi lo. Na versê 3 na 4, fani 4, lo sara kusala na tënë “zia” ti fa ye so lo ye ti tene a si. Na yâ ti aversê so, lo sara tënë ti azo so ayeke gi ti fâ lo. David ahunda na Jéhovah ti sara si awato ti lo atï nga ti zia kamene na lê ti ala ndali ti sioni bê ti ala. Na versê 5, lo sara tënë ti ye so lo ye ti tene awakua ti Jéhovah asara. Lo sambela ti tene bê ti azo so ayeke gi Jéhovah aduti na ngia nga ala gonda lo. Na hunzingo ti Psaume ni, David atene na Jéhovah: “Mo yeke Zo ti sara na mbi na Zo ti zi mbi.” Bâ so David atene pëpe: “Zia mo ga zo ti sara na mbi”, mo bâ mo tene lo yeke hunda mbeni ye. Me lo tene: “Mo yeke Zo ti sara na mbi”, ti fa so lo zia bê ti lo kue na Jéhovah. Lo hinga na bê ti lo kue so Nzapa ayeke mû ande maboko na lo.

4, 5. Psaume 70 afa nyen na e na ndo ti David? E lingbi ti zia bê ti e kue na nyen?

⁴ Psaume 70 afa nyen na ndo ti David? Na ngoi so David atingbi na awato so aye ti sara kue ti fâ lo, lo soro pëpe ti bâ lege ti kpale ni lo wani. Me lo hinga lani na bê ti lo kue so, na ngoi nga na lege so Jéhovah lo wani asoro, lo yeke bâ ande lege ti awato ti lo (1 Sam. 26:10). David angbâ lakue ti hinga biani so Jéhovah ayeke mû maboko na azo so agi lo nga lo yeke zi ala (aHéb. 11:6). David ahinga na bê ti lo kue so atâ wakua ti Jéhovah so ayeke na anda ti tënë kue ti duti na ngia nga ti gonda Jéhovah na lege so ala yeke fa kota ti lo na azo.​—Ps. 5:12; 35:27.

⁵ Tongana ti David, e hinga na bê ti e kue so Jéhovah ayeke Zo ti mungo maboko na e nga lo yeke ‘Zo ti zingo e’. Ni la, na ngoi so e wara angangu kpale wala e bâ so e yeke na bezoin ti mungo maboko, a yeke na lege ni ti tene e sambela Jéhovah ti mû maboko na e hio (Ps. 71:12). Ye oko, Jéhovah alingbi ti sara nyen ti kiri tënë na asambela ti e? Kozo ti tene e kiri tënë na hundango tënë so, zia e bâ alege ota so na yâ ni Jéhovah azi David, na lo mû maboko na lo na angoi so lo yeke na bezoin ni hio.

A zi ala na tïtî awato ti ala

6. Nyen la asara si David ahinga so Jéhovah ayeke sö azo ti mbilimbili na kuâ?

⁶ Na ngoi so David adiko ambage ti Mbeti ti Nzapa so lo yeke lani na ni, lo hinga so azo ti mbilimbili alingbi ti ku ti tene Jéhovah amû maboko na ala. Na ngoi so Jéhovah asara si Kota ngu-nzapa apika lani afâ azo ti sioni ti ngoi ti Noé, lo bata Noé nga na azo ti sewa ti Noé so akpe mbeto ti Nzapa (Gen. 7:23). Na ngoi so Jéhovah asara lani si wâ na soufre alondo na nduzu agbi azo ti sioni ti kodoro ti Sodome na ti Gomorrhe, lo mû maboko na Lot so ayeke zo ti mbilimbili nga na amolenge ti lo ti wali use ti sö fini ti ala (Gen. 19:12-26). Na ngoi so Jéhovah afuti zo ti baba Pharaon na aturugu ti lo na yâ ti Ngu Bengba, lo bata azo ti lo, na tongaso lo mû maboko na ala si a futi ala pëpe (Ex. 14:19-28). Ni la, a yeke ye ti dongo bê pëpe so na yâ ti mbeni psaume nde, David agonda Jéhovah na tenengo so lo yeke “Nzapa ti sö azo”.​—Ps. 68:21.

7-9. (a) Nda ti tënë wa apusu David ti hinga biani so Nzapa ayeke na ngangu ti sö lo? (b) David abâ so a yeke zo wa si azi lo?

⁷ David ayeke nga na mbeni nda ti tënë so asara si lo hinga na bê ti lo kue so Jéhovah ayeke na ngangu ti sö fini ti lo. Lo bâ kozoni awe tongana nyen “tïtî [Jéhovah] ti lakue lakue” alingbi ti zi azo so ayeke sara na lo (Deut. 33:27). Fani mingi, Jéhovah azi lo na tïtî ‘awato so alondo ti ke lo.’ (Ps. 18:18-20, 49). Zia e bâ mbeni tapande.

⁸ Na ngoi so awali ti Israël ato nda ti gonda David ndali ti akpengba ye so lo sara na ngoi ti bira, Gbia Saül ato nda ti sara bê na tere ti lo na ye so asara si fani use, lo gi ti kpo David na likongo (1 Sam. 18:6-9). Fani use so kue, David asigigi na lê ti kuâ. A yeke gi ndali ti so lo yeke mbeni zo so ayeke na kode ti sarango bira nga lo yapu? Ên-ën. Bible afa so ‘L’Eternel ayeke na lo’. (Diko 1 Samuel 18:11-14.) Mbeni lâ, na ngoi so aye so Saül aleke na mayele ti tene azo ti Philistie afâ David atï na ngu, “Saül abâ ye so, na lo hinga L’Eternel ayeke na David.”​—1 Sam. 18:17-28.

⁹ David abâ so a yeke zo wa si azi lo? Psaume 18:1 atene so David “asara tënë ti bia so na L’Eternel na lâ ni so L’Eternel azi lo . . . na tïtî Saül.” David afa atënë ti bê ti lo na yâ ti bia, lo tene: “L’Eternel ayeke Kota Tênë ti mbi, Gbada Ti Bira ti mbi, na Zo Ti Zi mbi; Lo yeke Nzapa ti mbi, Tênë ti mbi, fade mbi kpe na Lo ti bata tere ti mbi.” (Ps. 18:3). Ti hinga so Jéhovah alingbi ti zi azo ti lo ayeke sara biani si mabe ti e akpengba.​—Ps. 35:10.

A bata lo na ngoi so lo yeke na ndo ti tange ti kobela

10, 11. Nyen la amû maboko na e ti hinga ngoi so David ayeke na ngangu kobela so a sara tënë ni na Psaume 41?

¹⁰ Mbeni lâ, Gbia David awara mbeni ngangu kobela, so a sara tënë ni na Psaume 41. Na ngoi so David ayeke na ndo ti tange ti kobela, ti ambeni wato ti lo, ala pensé so lo yeke “londo mbeni pëpe.” (Versê 8, 9). Lawa la David awara ngangu kobela so? Atënë so a tene na yâ ti Psaume 41 alingbi ti ndu ngangu kpale so David ayeke lani na ni na ngoi so molenge ti lo ti koli Absalom agi ti mû mbata ti gbia na ngangu.​—2 Sam. 15:6, 13, 14.

¹¹ Na tapande, David asara tënë ti mbeni zo so lo zia bê ti lo kue na lo, so ayeke te kobe legeoko na lo, me so akä lo (Versê 10). Tënë so alingbi ti dabe ti e na ndo ti mbeni ye so asi na David. Na ngoi so Absalom alondo ti mû mbata ti gbia na ngangu, Ahitophel zo ti mungo wango na David, so David azia bê ti lo kue na ndo ti lo, amû mbage ti Absalom ti tomba David na ndo ti mbata ti gbia (2 Sam. 15:31; 16:15). Tara ti bâ gbia ni so awoko kue na ndo ti tange ti kobela, na so ayeke na ngangu pëpe ti londo. Na ngoi ni so, lo hinga so awato so angoro lo kue aye si lo kui tongaso si ala lingbi ti sara aye ti sioni so ala leke ti sara.​—Versê 6.

12, 13. (a) David atene nyen ti fa so lo zia bê ti lo kue na Nzapa? (b) Peut-être Nzapa akpengba David lani tongana nyen?

¹² David angbâ lani lakue ti zia bê ti lo kue na ndo ti ‘Zo ti zingo azo’. Lo tene na ndo ti mbeni zo so ayeke tâ wakua ti Jéhovah, na so ayeke na kobela, lo tene: “Fade L’Eternel azi lo na lâ ti sioni. L’Eternel abata lo na ndo tange ti kobela; fade Mo leke tange ti lo na lâ ti kobela ti lo.” (Ps. 41:2, 4). Bâ so ge nga kue, David azia bê ti lo kue na Nzapa tongana lo tene: “Fade L’Eternel azi lo”. David ahinga biani so fade Jéhovah ayeke zi lo. Na lege wa?

¹³ David aku pëpe ti tene Jéhovah asara miracle na lo zi kobela ti lo. Me lo hinga na bê ti lo kue so fade Jéhovah “abata lo”, wala lo yeke mû maboko na lo nga lo yeke kpengba lo na ngoi so lo yeke na ndo ti tange ti kobela. David ayeke tâ na bezoin ti mara ti mungo maboko tongaso. Na ndo ti kobela so awoko lo kue, awato so ayeke tene asioni tënë na ndo ti lo angoro lo kue (Versê 6, 7). Peut-être Jéhovah akpengba lani David na lege so lo sara si David adabe ti lo na atënë so ayeke dë bê ti zo. David atene: “Mo bata mbi ngbanga ti be-biani ti mbi.” (Versê 13). Jéhovah abâ David tongana mbeni zo so ayeke be-ta-zo. Peut-être David agbu li ti lo na ndo ti tënë so na asara si lo wara ngangu atâa so kobela awoko lo nga awato ti lo ayeke tene asioni tënë na ndo ti lo. Na pekoni, kobela ti David ahunzi. So tâ ye ti dengo bê biani ti bâ so Jéhovah alingbi ti mû maboko na azo so ayeke na kobela!​—2 aCor. 1:3.

A mû na ala ye so ala yeke na bezoin ni

14, 15. Na ngoi wa David na azo ti lo ayeke na bezoin ti tene a mû ye na ala? Ala wara aye so ala yeke na bezoin ni tongana nyen?

¹⁴ Na ngoi so David aga gbia ti Israël, lo yeke te anzoni ye nga lo yeke nyon anzoni ye na même lo yeke tisa azo mingi ti te kobe na lo (2 Sam. 9:10). Ye oko, na ambeni ngoi, ye ni aga nde na lo. Na ngoi so Absalom molenge ti David agbe lingo ti mû mbata ti gbia na ngangu, David na ambeni zo ti lo so ayeke be-ta-zo na lo akpe Jérusalem. Ala kpe na kodoro ti Galaad, na mbage ti tö ti Ngu ti Jourdain (2 Sam. 17:22, 24). So David na azo ti lo ayeke kpe na ando nde nde asara si hio tongaso ala yeke pëpe na kobe, ngu nga na ando ti lango. Me, ala yeke sara ande tongana nyen ti wara aye so ala yeke na bezoin ni na yâ ti yando so?

¹⁵ Na nda ni, David na azo ti lo asi na gbata ti Mahanaïm. Kâ, ala tingbi na akoli ota so asara ye na mbeto pëpe: Sobi, Makir nga na Barzillaï. Akoli so ayeke nduru ti zia fini ti ala na lê ti kuâ si ala mû maboko na gbia so Nzapa asoro, ndali ti so tongana Absalom amû lani mbata ti gbia ni, kite ayeke dä pëpe so lo yeke fâ ngbanga ngangu mingi na ndo ti zo kue so amû maboko na David. Teti so ala hinga akpale so David na azo ti lo awara, akoli ota so, so ayeke be-ta-zo na gbia ti ala David, aga na ala aye so ala yeke na bezoin ni. A yeke aye tongana agbogbo ti lango, blé, orge, le-kobe so a yôro na wâ, haricot, lentille, mafuta ti wotoro, dubeurre nga na angasangbaga. (Diko 2 Samuel 17:27-29.) Ye so akoli ota so asara ti fa so ala yeke be-ta-zo na David nga na aye so ala mû na lo andu bê ti lo mingi. David alingbi lâ oko pëpe ti girisa aye ti nzoni so ala sara ndali ti lo.

16. Tâ zo so asara si a mû na David na azo ti lo aye so ala yeke na bezoin ni ayeke zo wa?

¹⁶ Ye oko, tâ zo so asara si a mû na David na azo ti lo aye so ala yeke na bezoin ni ayeke zo wa? David ahinga biani so a yeke Jéhovah la ayeke bâ lege ti azo ti lo. Jéhovah alingbi biani ti pusu awakua ti lo ti mû maboko na mbeni mba ti ala so ayeke na bezoin ti mbeni ye. Na ngoi so David ayeke gbu li lani na ndo ti aye so asi na lo na sese ti Galaad, lo bâ biani so nzobe so akoli ota so asara na lo afa so na ndoye Jéhovah ayeke bâ lege ti lo. Na ngoi so David aga mbakoro awe, lo tene: “Mbi yeke pendere giriri, na fadeso mbi yeke mbakoro; me mbi bâ Nzapa azia zo ti mbilimbili [so lo kue lo yeke na popo ni] lâ oko pëpe, wala ahale ti lo ahunda kobe pëpe na lege ti [iringo] ye.” (Ps. 37:25). A yeke ye ti dengo bê ti hinga so Jéhovah ayeke nduru lakue ti mû na awakua ti lo aye so ala yeke na bezoin ni.​—aProv. 10:3.

Jéhovah “ahinga lege ti zi azo”

17. Ye wa Jéhovah afa ni fani mingi?

¹⁷ David ayeke gi mbeni oko ti awakua ti Jéhovah so lo zi ala na ngoi so a ngbâ lani ti sû Bible. Ngbene ye na ngoi ti David, Nzapa afa fani mingi so tënë so bazengele Pierre atene ayeke tâ tënë: “Seigneur ahinga lege ti zi azo na yâ ye so atara ala, ala so akpe mbeto ti Nzapa.” (2 Pi. 2:9). Zia e bâ ambeni tapande use.

18. Na lege wa Jéhovah azi azo na ngoi ti Gbia Ezéchias?

¹⁸ Na ngoi so angangu turugu ti Assyrie amû kodoro ti Juda na ala ga nduru ti sara bira na kodoro ti Jérusalem na ngu 800 kozo ti tene a dü Jésus, Gbia Ezéchias asambela, lo tene: “O L’Eternel Nzapa ti e, Mo sö e . . . si aroyaume ti sese kue alingbi hinga gi Mo oko Mo yeke L’Eternel.” (Es. 37:20). Ye so agbu lani bê ti Ezéchias mingi ayeke ti tene a buba iri ti Nzapa pëpe. Jéhovah akiri tënë na sambela so lo sara na bê ti lo kue. Gi na bi oko, mbeni ange oko afâ aturugu ti Assyrie 185 000, na tongaso lo zi awakua ti Jéhovah so ayeke be-ta-zo.​—Es. 37:32, 36.

19. Sarango ye alingbi na wango wa amû lege na akozo Chrétien ti kpe ye ti vundu?

¹⁹ Lango kete kozoni si Jésus akui, lo tene ambeni tënë ti prophétie teti nzoni ti adisciple ti lo so ayeke na Judée. (Diko Luc 21:20-22.) Angu mingi ahon na pekoni so lo tene tënë so; me na ngu 66, aJuif alondo ti sara ngangu-li, na ye so asara si aturugu ti Rome aga ti sara bira na Jérusalem. Bungbi ti aturugu so ayeke na gbe ti Cestius Gallus afuti mbage ti gbagba ti temple; na pekoni, hio tongaso ala zi tere ti ala. Ti aChrétien so ayeke be-ta-zo, ala bâ ye so tongana mbeni lege so azi na ala ti kpe futingo so Jésus asara tënë ni kozoni awe, na ala kpe ala gue na ahoto. Aturugu ti Rome akiri na ngu 70. Ti so ni so, ala zi tere ti ala mbeni pëpe na ala futi Jérusalem kue. A-Chrétien so asara ye alingbi na wango so Jésus amû akpe kota ye ti vundu so.​—Luc 19:41-44.

20. Ngbanga ti nyen e lingbi ti zia bê ti e kue na Jéhovah so ayeke ‘Zo ti zi azo’?

²⁰ Ti gbu li na ndo ti aye so afa so Jéhovah ayeke mû maboko na awakua ti lo ayeke kpengba mabe ti e. Aye so Jéhovah asara ândö amû lege na e ti zia bê ti e kue na lo. Atâa akpale wa e yeke wara laso wala e lingbi ti wara ande, e nga kue e lingbi ti zia bê ti e kue na Jéhovah so ayeke ‘Zo ti zi azo’. Ye oko, aye wa Jéhovah alingbi ti sara ti zi e? Ka ti azo so a sara tënë ti ala na kozo paragraphe, nyen la asi na ala na nda ni? E yeke bâ ande tënë na ndo ni na yâ ti article ti peko.

Mo dabe ti mo na ni?

• Nda ti tënë wa Psaume 70 afa na e ti pusu e ti zia bê ti kue na Nzapa?

• Na lege wa a mû maboko na David na ngoi so lo yeke na kobela?

• Atapande wa afa so Jéhovah alingbi ti zi awakua ti lo na tïtî awato ti ala?

[Foto na lembeti 12]

Jéhovah akiri tënë na sambela ti Ezéchias