Jéhovah amä sambela so mbeni zo asara na bê kue

“Si ala lingbi hinga gi Mo oko ayeke, Mo so iri ti Mo ayeke [Jéhovah, MN ], Mo so Mo yeke Lo Ti Nduzu Ahon Kue na ndo sese kue.”​—PS. 83:19.

1, 2. Nyen la ayeke si na azo mingi? Zo alingbi ti hunda tere ti lo na atënë wa?

A SARA ambeni ngu awe so bê ti mbeni wali aso mingi ndali ti mbeni ye ti vundu so asi na ndo so lo yeke dä. A dü lo na yâ ti mbeni sewa so azo ni ayeke na yâ ti bungbi ti vorongo nzapa ti Catholique. Ni la lo gue ti bâ bua ti mû maboko na lo, me bua ni aye même pëpe ti sara tënë na lo. Tongaso wali so asambela Nzapa, lo tene: “Mbi hinga mo pëpe . . . , me mbi hinga so mo yeke dä. Mbi toto na mo ti sara si mbi hinga mo.” Kete na pekoni, aTémoin ti Jéhovah aga abâ wali so, ala dë bê ti lo nga ala fa na lo ye na ndo ti Nzapa. Lo manda aye mingi. Lo manda nga so Nzapa ayeke na iri: Jéhovah. Ti hinga so iri ti Nzapa ayeke Jéhovah andu bê ti wali so mingi. Lo tene: “So ayeke Nzapa so mbi yeke na nzara ti hinga lo ngbene ye na ngoi so mbi de molenge!”

² A yeke ye so azo mingi ayeke tene na ngoi so ala hinga iri ti Nzapa. Mingi ni, ala bâ iri ti Jéhovah ti kozoni na ngoi so ala diko Psaume 83 na yâ ti Bible. Na yâ ti Bible ti Sango, iri so asigigi na Genèse 22:14. Na yâ ti Bible Traduction du monde nouveau, Psaume 83:18 atene: “Si azo alingbi ti hinga so Mo, so iri ti Mo ayeke Jéhovah, gi Mo oko Mo yeke Lo Ti Nduzu Ahon Kue na ndo ti sese kue.” Ye oko, mo hunda tere ti mo lâ oko awe ti hinga ngbanga ti nyen a sû Psaume 83? Aye wa so asi ayeke sara ande si azo kue ahinga so gi Jéhovah oko ayeke tâ Nzapa? Nyen la e lingbi laso ti manda na lege ti atënë ti psaume so? E yeke bâ ahundango tënë so na yâ ti article so.a

A gbe lingo na tere ti awakua ti Jéhovah

3, 4. Zo wa la asû Psaume 83? Lo sara tënë ti aye ti sioni wa so a ye ti sara na azo ti Israël?

³ Psaume 83:1 atene Psaume 83 ayeke “psaume ti Asaph.” Zo ti sungo psaume so ayeke peut-être mbeni hale ti Asaph so ayeke mbeni Lévite, mbeni kpengba zo ti pikango mozoko na ngoi ti Gbia David. Na yâ ti psaume so, zo ti sungo ni ahunda na Jéhovah ti sara mbeni ye ti fa so lo la lo yeke Kota Gbia ti Dunia Kue nga ti sara si azo ahinga iri ti lo. Âmanke a sû psaume so kete na peko ti kuâ ti Salomon. Ngbanga ti nyen e tene tongaso? Ngbanga ti so na ngoi ti lengo gbia ti David na Salomon, gbia ti Tyr ayeke na kpengba songo na azo ti Israël. Me na ngoi so a sû Psaume 83, azo ti Tyr alondo ti ke azo ti Israël na ala mû mbage ti awato ti ala.

⁴ Zo ti sungo psaume so afa iri ti amara bale-oko so agbe lingo ti futi azo ti Jéhovah. Amara so, so ayeke awato ti azo ti Israël, angoro kodoro ti Israël kue na molongo ti ala ayeke tongaso: “Tente ti Edom na ti azo ti Ismaël, Moab na azo ti Hagar, Guebal na Ammon, na Amalek, APhilistin na azo ti Tyr, Assyrie abungbi na ala nga.” (Ps. 83:7-9). Psaume so aye ti sara tënë ti ye wa so asi ândö? Ambeni zo atene so psaume so aye ti sara tënë ti bira so azo ti Ammon, ti Moab nga na azo ti Hoto ti Séir asara lani na azo ti Israël na ngoi ti Josaphat (2 Chron. 20:1-26). Ambeni atene ti ala so psaume so aye ti sara tënë ti sioni bê so amara so angoro azo ti Israël ayeke na ni lani na tere ti ala na yâ ti mbaï ti ala kue.

5. Aye ti nzoni wa aChrétien ayeke wara laso na yâ ti Psaume 83?

⁵ Atâa ye ni ayeke so wa, a yeke polele so yingo ti Jéhovah Nzapa apusu zo ti sungo psaume so ti sû ni na ngoi so awato aye ti sara sioni na azo ti Jéhovah. Atënë ti yâ ti psaume so adë nga bê ti aTémoin ti Jéhovah, so na yâ ti mbaï ti ala kue ayeke wara kpale na peko ti tere na mbage ti awato ti ala so aleke na bê ti ala ti hunzi ala. Na ndo ni, atënë ti psaume so ayeke kpengba ande e biani na ngoi so Gog ti Magog ayeke bungbi ande azo ti lo ti sara bira ti ndangba ni ti gi ti hunzi azo so ayeke voro Nzapa na yingo nga na tâ tënë.​—Diko Ezéchiel 38:2, 8, 9, 16.

Kozo ye so agbu bê ti zo ti sungo psaume

6, 7. (a) Aye wa zo ti sungo psaume asambela ndali ni na tongo nda ti Psaume 83? (b) Kozo ye so agbu bê ti zo ti sungo psaume ayeke nyen?

⁶ Bâ tongana nyen zo ti sungo psaume afa atënë ti bê ti lo na yâ ti sambela, lo tene: “O Nzapa, Mo ke pëpe ti sara tënë; Mo kanga mê ti Mo pëpe, Mo duti kpô pëpe, O Nzapa. Bâ, awato ti Mo asara wuluwulu, na azo so ake Mo ayä li ti ala mveni. Ala wa tere ti ala na mayele ti ke azo ti Mo, . . . Ala wa tere ti ala na bê oko, ala leke tënë ti mbele ti ke Mo.”​—Ps. 83:2-4, 6.

⁷ Kozo ye so agbu bê ti zo ti sungo psaume ayeke nyen? Ti tâ tënë ni, lo lingbi fade ti gi bê ti lo mingi na ndo ti nzoni duti ti lo wani nga na ti sewa ti lo. Me, na yâ ti sambela ti lo, lo luti mingi na ndo ti zonga so a yeke bi na ndo ti iri ti Jéhovah nga na aye ti sioni so azo aye ti sara na mara ti Israël so ahinga ala lani tongana azo ti Jéhovah. Zia e oko oko kue e duti na mara ti nzoni bango ndo tongaso na ngoi so e yeke gbu ngangu na yâ ti aye ti ngangu so ayeke si na e na ngoi ti nda ni so.​—Diko Matthieu 6:9, 10.

8. Ndani so amara agbe lingo lani na tere ti azo ti Israël ayeke nyen?

⁸ Zo ti sungo psaume atene so awato ti azo ti Israël atene na popo ti ala atene: “Ga, e futi ala si ala ngbâ mara mbeni pëpe, si azo adabe ala na iri ti Israël mbeni pëpe.” (Ps. 83:5). Amara so ake na bê oko azo so Nzapa asoro ala. Me mbeni ye nde nga apusu ala ti gbe lingo na tere ti azo ti Israël. Ala yeke na nzara ti mû sese ti azo ti Israël, ni la ala pika kate ti ala, ala tene: “Zia e kamata akodoro ti Nzapa ti ga ti e mveni.” (Ps. 83:13). Mbeni mara ti ye so asi biani na ngoi ti e laso? A si biani!

“Ndo ti duti ti Mo ti nzoni-kue”

9, 10. (a) Giriri, ndo ti duti ti Nzapa so ayeke nzoni-kue ayeke nyen? (b) Aye ti nzoni wa aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala nga na “ambeni ngasangbaga” ayeke wara laso?

⁹ Giriri, azo abâ Sese ti Zendo tongana ndo so Nzapa aduti dä, mbeni ndo so ayeke nzoni-kue. Dabe ti mo na bia ti songo benda so azo ti Israël ahe na pekoni so a zi ala na Egypte: “Na yâ nzobe ti Mo, Mo fa lege na azo so Mo ton ala awe; na lege ti ngangu ti Mo, Mo fa na ala lege ti si na ndo ti duti ti Mo ti nzoni-kue.” (Ex. 15:13). Na pekoni, a yeke wara na “ndo ti duti” so temple, asacrificateur ni nga Jérusalem so ayeke li-kodoro ni. A yeke wara nga dä molongo ti agbia so ayeke sigigi na yâ ti fami ti David na ala duti na ndo ti trône ti Jéhovah (1 Chron. 29:23). A yeke na lege ni si Jésus airi Jérusalem “kodoro ti Kota Gbia.”​—Mat. 5:35.

¹⁰ Ka ti laso, a yeke tongana nyen? Na ngu 33, mbeni fini mara, “Israël ti Nzapa” abâ gigi (aGal. 6:16). Mara so, so ayeke aita ti Jésus Christ so a sa yingo na ndo ti ala, asara mbeni ye so mara ti Israël asara pëpe. Ye ni so ayeke ti fa tënë ti iri ti Nzapa (Es. 43:10; 1 Pi. 2:9). Jéhovah amû na fini mara so oko zendo so lo mû lani na azo ti Israël ti giriri, lo tene: “Fade Mbi yeke Nzapa ti ala, na ala yeke azo ti Mbi.” (2 aCor. 6:16; Lév. 26:12). Na ngu 1919, Jéhovah asara si tanga ti azo ti “Israël ti Nzapa” awara mbeni nzoni ndo. Na ngoi ni so, ala wara mbeni “sese”, wala ndo so ala yeke sara kua ti Jéhovah dä, so na yâ ni a yeke wara nga paradis ti yingo (Es. 66:8). Ngbene ye na ngu 1935 tongaso, azo kutu mingi ti “ambeni ngasangbaga” akungbi ti ga na mbage ti Israël ti Nzapa (Jean 10:16). A-Témoin ti Jéhovah ti ngoi ti e ayeke na ngia mingi nga ala gue na li ni mingi na lege ti yingo, na ye so afa polele so Jéhovah ayeke na droit ti komande dunia kue. (Diko Psaume 91:1, 2.) Ye so asara si Satan aga ngbä!

11. Nyen la awato ti Nzapa angbâ lakue ti gi ti sara?

¹¹ Na yâ ti angoi ti nda ni so kue, Satan apusu azo ti lo so ayeke na sese ge ti gi ti kanga lege na tanga ti aChrétien so a sa yingo na ndo ti ala nga na ambeni ngasangbaga. A yeke ye so asi lani na Poto ti Do na ngoi so aNazi akomande nga na Poto ti Tö na gbe ti ngorogbia ti Union soviétique. Aye so asi nga na yâ ti akodoro mingi, na a yeke kiri ti si ande, mbilimbili na ngoi ti ndangba bira ti Gog ti Magog. Na ngoi ti bira so, fade kota bê ayeke pusu awato ti e ti gbu na ngangu ando na aye ti awakua ti Jéhovah, tongana ti so awato asara giriri. Ye oko, kozo ye so Satan ayeke gi lakue ti sara ayeke ti kangbi yâ ti e si azo amä iri ti aTémoin ti Jéhovah mbeni pëpe. Jéhovah ayeke sara ande nyen na ngoi so azo ayeke londo ande ti ke droit ti lo ti komande dunia? Zia e kiri e bâ atënë so zo ti sungo psaume atene.

Tapande ti songo benda ti Jéhovah

12-14. Zo ti sungo psaume adabe ti lo na abira use so a sara nduru na gbata ti Meguiddo, so na ngoi ni azo ti Israël asö benda. A yeke abira wa?

¹² Bâ so zo ti sungo psaume ahinga na bê ti lo kue so Jéhovah ayeke na ngangu ti kanga lege na aye so amara so angoro azo ti Israël aleke ti sara na tere ti ala. Lo zia na yâ ti psaume ni tënë ti abira use so na yâ ni azo ti Israël ahon awato ti ala na gbata ti Meguiddo, so ayeke nduru na Popo-hoto ti Meguiddo. Na ngoi ti ndowa, Ngu ti Kison so ayeke sua na popo-hoto so ayeke hule ka mingi. Na ngoi ti dê na pekoni so ngu-nzapa apika mingi, ngu so ayeke suku ka mingi. Peut-être a yeke ngbanga ni la a iri nga ngu so “ngu ti Meguiddo”.​—aJu. 4:13; 5:19.

¹³ Na kilomètre 15 tongaso na mbage ti Popo-hoto ti Meguiddo, a yeke wara Hoto ti Moré. Na ngoi ti Juge Gédéon a yeke na ndo so la, azo ti Madian, ti Amalek nga na azo ti Tö abungbi tere ti ala lani dä ti sara bira na azo ti Israël (aJu. 7:1, 12). Azo ti Gédéon ayeke mingi pëpe, wungo ti ala ayeke 300, me teti so Jéhovah amû maboko na ala, ala hon awato ti ala so wungo ti ala ayeke mingi. Na lege wa? Ala sara ye alingbi na aye so Jéhovah afa na ala, ala ngoro kando ti awato ti ala na bï. Na ngoi ni so, ala gbu ata so ala honde awâ ti taza na yâ ni. Na ngoi so Gédéon adekongo, azo ti lo afâ ata ni na hio tongaso awato ti ala abâ awâ so ala honde ni na yâ ni. Na oko ngoi ni, ala huru atrompette nga ala dekongo, ala tene: “Epée ti L’Eternel na ti Gédéon!” Li ti awato ti ala akpe kirikiri, na ala to nda ti fâ tere na popo ti ala; tanga ti ala so angbâ akpe na mbage ti Ngu ti Jourdain. Kete na pekoni, ambeni zo ti Israël abungbi na azo 300 so na ala tomba peko ti awato ti ala. Azo ti Israël afâ awato ti ala 120 000.​—aJu. 7:19-25; 8:10, MN.

¹⁴ Tongana mo hon Hoto ti Moré kilomètre 6 tongaso, na mbage ti Popo-hoto ti Meguiddo, mo yeke wara Hoto ti Thabor. A yeke ka la Juge Barak abungbi lani azo ti Israël 10 000 ti sara bira na aturugu ti Jabin, gbia ti Hatsor so ayeke mbeni kodoro ti azo ti Canaan; na Sisera ayeke mokonzi ti aturugu ti Jabin. Aturugu ti Canaan so ayeke na apuse ti mbarata 900 so a zia azembe so yanga ni aza na tere ti agere ni. Azo ti Israël so ayeke ti ala na angangu ye ti bira pëpe abungbi na ndo ti Hoto ti Thabor, na ye so asara si aturugu ti Sisera ague na yâ ti popo-hoto ni. Na pekoni, “Jéhovah asara si Sisera na apuse ti lo ti mbarata kue nga na azo ti kando ni kue akpe kirikiri”. (MN ). Âmanke hio tongaso, ngu ato nda ti pika mingi na ye so asara si apusu ti mbarata ti Sisera alinda na yâ ti popoto ndali ti so Ngu ti Kison asuku mingi. Azo ti Israël afâ aturugu so kue.​—aJu. 4:13-16; 5:19-21.

15. (a) Zo ti sungo psaume asambela lani ti tene Jéhovah asara nyen? (b) Iri ti ndangba bira so Nzapa ayeke sara ande adabe ti e na nyen?

¹⁵ Zo ti sungo psaume ahunda na Jéhovah ti sara mara ti ye tongaso na amara so agi lani ti futi azo ti Israël na ngoi ni so. Lo sambela lo tene: “Mo sara na ala legeoko tongana Mo sara na Madian, tongana Mo sara na Sisera, na Jabin na Ngu ti Kison. Ala so akui na En-Dor, ala ga tongana puru na ndo sese.” (Ps. 83:10, 11). A yeke senge pëpe si a iri ndangba bira so Nzapa ayeke sara ande na Satan na azo ti lo Harmaguédon (so aye ti tene “Hoto ti Meguiddo”). Iri so adabe ti e na angangu bira so akporo lani nduru na Meguiddo. Songo benda ti Jéhovah na ngoi ti abira so asara si e hinga na bê ti e kue so Jéhovah ayeke sö ande benda na ngoi ti bira ti Harmaguédon.​—Apoc. 16:13-16.

Sambela si azo kue ahinga so Jéhovah la ayeke Kota Gbia ti Dunia Kue

16. Na lege wa a “bi kamene” na lê ti awato laso?

¹⁶ Na yâ ti angoi ti “lâ ti nda ni” so kue, Jéhovah akanga lege na angangu kue so awato asara ti hunzi awakua ti lo (2 Tim. 3:1). Ye ti pekoni ayeke so kamene agbu lê ti awato so. Psaume 83:17 afa ni kozoni awe, atene: “Mo bi kamene na lê ti ala, si ala gi iri ti Mo, O L’Eternel.” Na yâ ti akodoro nde nde, ngangu so awato ti aTémoin ti Jéhovah ayeke sara ti kanga yanga ti ala atï na ngu. Na yâ ti akodoro so, azo so ayeke voro tâ Nzapa angbâ lakue ti luti ngangu nga ti gbu ngangu, na ye so asara si azo so ayeke na nzara ti voro tâ Nzapa ‘agi iri ti Jéhovah’. Na yâ ti gbâ ti akodoro so a sara ngangu lani na aTémoin ti Jéhovah dä, a yeke wara fadeso azo saki mingi mingi so ayeke na ngia ti gonda Jéhovah. Jéhovah asö biani benda na kamene agbu lê ti awato ti lo!​—Diko Jérémie 1:19.

17. Kpengba ye wa ayeke na gbele azo? Tënë wa e yeke dabe ti e ande na ni na yâ ti kete ngoi?

¹⁷ Ti tâ tënë ni, e hinga so ade bira ni ahunzi pëpe. Nga, e ngbâ lakue ti fa nzo tënë même na azo so agi ti kanga lege na e (Mat. 24:14, 21). Ye oko, lege azi laso na azo so agi ti kanga lege na e ti tene ala changé bê ti ala na ala ngbâ na fini. Me na yâ ti kete ngoi, lege ayeke ande dä pëpe ti sara ni. Sarango si iri ti Jéhovah aga nzoni-kue ayeke kota mingi ahon songo fini ti azo. (Diko Ezéchiel 38:23.) Bible afa kozoni awe so fade amara ayeke mä tere ande ti gi ti hunzi awakua ti Jéhovah kue. Na ngoi so ala yeke londo ande ti sara ni, e yeke dabe ti e ande na atënë ti zo ti sungo psaume so atene na yâ ti sambela ti lo, lo tene: “Zia kamene agbu ala, na bê ti ala agi ala lakue. Biani, zia mbeto agbu ala, na ala kui.”​—Ps. 83:18.

18, 19. (a) Nyen la ayeke ku awato so ake komandema ti Jéhovah na bê kue? (b) So Jéhovah aga nduru awe ti fa so lo la lo yeke Kota Gbia ti Dunia Kue asara nyen na ndo ti mo?

¹⁸ Kuâ ti kamene ayeke ku azo so angbâ lakue ti gi ti kanga lege na komandema ti Jéhovah. Mbeti ti Nzapa afa so azo so “ake ti mä Tene-nzoni”, wala ake ti sara ye alingbi na ni, a yeke futi ala na Harmaguédon, na ‘A futi ala teti lakue lakue’. (2 aThes. 1:7-9). Na ngoi so a yeke futi ande azo so nga a yeke sö ande na kuâ azo so avoro Jéhovah, aye so ayeke fa ande biani so Jéhovah ayeke oko tâ Nzapa. Na fini sese, fade azo ayeke girisa ande lâ oko pëpe kota songo benda so. Fade azo so ayeke zingo ande ala na ngoi ti “londongo ti awakinda . . . , azo ti mbilimbili, na azo ti kirikiri” ayeke hinga ande ye na ndo ti kota songo benda ti Jéhovah (Kus. 24:15). Na yâ ti fini sese, fade ala yeke bâ ande so a yeke na lege ti ndara ti tene azo aduti na gbe ti komandema ti Jéhovah. Nga, na popo ti azo so, ala so ayeke na tâ be-ti-molenge ayeke hinga ande hio so gi Jéhovah oko ayeke tâ Nzapa.

¹⁹ So tâ pendere gigi ti kekereke si Babâ ti e ti yayu so ayeke sara ye na ndoye aleke ni ndali ti azo so ayeke voro lo na bê ti ala kue! Biani, bê ti mo ayeke pusu mo ti sambela ti tene na yâ ti kete ngoi Jéhovah akiri tënë ti ndangba ni na sambela ti zo ti sungo psaume so atene: “Zia kamene agbu ala, na bê ti ala agi ala lakue. Biani, zia mbeto agbu ala, na ala kui, si ala lingbi hinga gi Mo oko ayeke, Mo so iri ti Mo ayeke [Jéhovah, MN ], Mo so Mo yeke Lo Ti Nduzu Ahon Kue na ndo sese kue.”​—Ps. 83:18, 19.

[Kete tënë na gbe ni]

Mo lingbi ti fa nda ni?

• Na ngoi so a sû Psaume 83, azo ti Israël ayeke na yâ ti kpale wa?

• Kozo ye so agbu bê ti wasungo Psaume 83 ayeke nyen?

• Azo wa laso Satan ayeke ke ala?

• Na lege wa Jéhovah ayeke kiri tënë ti  ndangba ni na atënë ti Psaume 83:19?

[Carte na lembeti 19]

(Ti bâ ni mbilimbili, bâ buku ni.)

Na lege wa abira so akporo nduru na ngbene gbata ti Meguiddo abâ kekereke ti e?

Ngu ti Kison

Haroseth

Hoto ti Carmel

Popo-hoto ti Jizréel

Meguiddo

Thaanac

Hoto ti Guilboa

Li-ngu ti Harod

Hoto ti Moré

En-Dor

Hoto ti Thabor

Kota Ngu ti Galilée

Ngu ti Jourdain