“Gbu ngangu, na bê ti mo akpengba dä ngangu”

“Gbu ngangu, na bê ti mo akpengba dä ngangu . . . L’Éternel Nzapa ti mo ayeke na mo.”​—JOS. 1:7-9.

MO YEKE KIRI TËNË TONGANA NYEN?

Tongana nyen Hénoc na Noé asara ye na mbeto pëpe?

Na lege wa ambeni wali ti giriri ayeke lani anzoni tapande ti azo so asara ye na mabe nga na mbeto pëpe?

Tapande ti amaseka wa so asara ye na mbeto pëpe agbu bê ti mo mingi?

1, 2. (a) Ngoi na ngoi nyen la e yeke na bezoin ni ti sara ye so ayeke mbilimbili na yâ ti fini ti e? (b) Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

ZO SO agbu ngangu lo yeke nde na zo ti mbeto, zo ti kamene wala zo so awoko. E lingbi ti pensé so zo so agbu ngangu ayeke mbeni zo so ayeke ngangu, so ayapu na même so ayeke sara ye na mbeto pëpe. Ye oko, na ambeni ngoi, a hunda ti tene e sara ye na mbeto pëpe si e sara ye so ayeke mbilimbili na yâ ti fini ti e ti lâ na lâ.

² Ambeni zo so Bible asara tene ti ala asara ye na mbeto pëpe na angoi ti ngangu. Ambeni agbu ngangu na yâ ti aye so ayeke si ka na awakua ti Jéhovah kue. Nyen la e lingbi ti manda na lege ti azo so asara ye na mbeto pëpe so Bible asara tënë ti ala? E lingbi ti sara tongana nyen ti sara ye na mbeto pëpe?

ALA FA TËNË NA MBETO PËPE NA AZO TI DUNIA SO AKPE NZAPA PËPE

3. Prophétie wa Hénoc afa na ndo ti azo so akpe mbeto ti Nzapa pëpe?

³ A lingbi zo asara ye na mbeto pëpe si lo duti Témoin ti Jéhovah na popo ti azo ti sioni so ayeke lani na ndo ti sese kozoni na kota ngu so apika na ngoi ti Noé. Ye oko, na mbeto pëpe Hénoc, “hale mbasambala ni ti Adam,” afa tënë ti prophétie so lo tene: “Bâ, Jéhovah aga lani na a-ange ti lo saki na saki so ayeke nzoni-kue, ti fâ ngbanga na ndo ti ala kue, na ti wara tënë na li ti ala kue so akpe Nzapa pëpe na ndo ti akusala kue so ala sara na kpengo Nzapa pëpe. Nga lo wara tënë na li ti ala na ndo ti atënë ti songo bê kue so awasiokpari so akpe Nzapa pëpe atene na tere ti lo.” (Jude 14, 15). Hénoc asara tënë ni mo bâ mo tene aye ni asi awe ndali ti so prophétie ni ayeke ga tâ tënë biani. Azo so akpe Nzapa pëpe akui na yâ ti kota ngu so apika lani!

4. “Noé atambela na Nzapa” atâa na yâ ti aye wa?

⁴ Ngu 650 na ndo ni na pekoni so Hénoc atene prophétie ti lo, kota ngu-nzapa apika na ngu 2370 kozo ti Christ. Na yâ ti ngoi ni so, a dü Noé, lo mû wali lo dü amolenge nga lo na amolenge ni aleke arche. Asioni ange amû tere ti zo, ala mû apendere wali na ala dü aNephilim. Na ndo ni, mingi ti azo ayeke sioni nga sarango ye ti ngangu amû ndo kue (Gen. 6:1-5, 9, 11). Atâa so kue, “Noé atambela na [tâ] Nzapa” nga na mbeto pëpe lo fa tënë tongana mbeni “wafango tënë ti ye so ayeke mbilimbili”. (Diko 2 Pierre 2:4, 5.) A lingbi e nga kue e sara ye tongaso na alango ti nda ni so.

ALA SARA YE NA MABE NGA NA MBETO PËPE

5. Na lege wa Moïse asara ye na mabe nga na mbeto pëpe?

⁵ Moïse ayeke mbeni nzoni tapande ti zo so asara ye na mabe nga na mbeto pëpe (aHéb. 11:24-27). Ti londo na ngu 1513 ti kiri na ngu 1473 kozo ti Christ, Nzapa amû lo ti tene lo sigigi na azo ti Israël na sese ti Égypte nga ti gue na ala na yando. Moïse abâ so lo lingbi pëpe ti sara kusala ni so, me lo yeda ti sara ni (Ex. 6:12). Fani mingi lo na ita ti lo Aaron ague na gbele Pharaon ti Égypte so ayeke sara ye na ngangu mingi, nga na mbeto pëpe ala fa na lo tënë ti aye ti ngangu bale-oko so na lege ni Jéhovah ayeke bi kamene na lê ti anzapa ti Égypte nga lo yeke zi azo ti lo (Exode chapitre 7-12). Moïse asara ye na mabe nga na mbeto pëpe ndali ti so Nzapa amû maboko na lo lakue, a lingbi e nga kue e sara ye tongaso laso.​—Deut. 33:27.

6. Tongana akota zo ti kodoro ahunda tënë na e, nyen la ayeke mû maboko na e ti fa tënë na mbeto pëpe?

⁶ A lingbi e sara ye na mbeto pëpe tongana ti Moïse, ndali ti so Jésus atene: “Fade a yeke gue na ala na gbele agouverneur nga na agbia ngbanga ti mbi, si ala wara lege ti fa tënë na ala nga na azo ti amara. Me, tongana a gue na ala, ala gi bê ti ala pëpe na ndo ti tënë so ala lingbi ande ti tene. Nga ala gi bê ti ala pëpe na ndo ti lege ti tenengo tënë ni. Teti fade na ngbonga ni so, a yeke fa na ala ye so ala lingbi ti tene, ngbanga ti so a yeke ala pëpe si ayeke sara tënë, me a yeke yingo ti Babâ ti ala si ayeke sara tënë na lege ti ala.” (Mat. 10:18-20). Tongana akota zo ti kodoro ahunda tënë na e, yingo ti Jéhovah ayeke mû maboko na e ti fa tënë na mabe nga na mbeto pëpe na mbeni lege so ane zo.​—Diko Luc 12:11, 12.

7. Nyen la asara si Josué asara ye lani na mbeto pëpe nga lo sö benda?

⁷ Mandango Ndia ti Nzapa lakue amû ngangu na Josué so amû li ni na peko ti Moïse ti sara ye na mabe nga na mbeto pëpe. Na ngu 1473 kozo ti Christ, azo ti Israël aleke lani tere ti ala ti lï na Sese ti Zendo. Nzapa amû yanga na Josué atene: “Mo gbu ngangu, na bê ti mo akpengba dä ngangu.” Tongana Josué asara ye alingbi na Ndia, lo yeke sara ye na ndara nga lo yeke sö benda. Nzapa atene na lo atene: “Zia mbeto asara mo pëpe, na zia ye ayengi mo pëpe; teti L’Éternel Nzapa ti mo ayeke na mo na ndo kue so mo gue.” (Jos. 1:7-9). Atënë so amû lani ngangu na Josué! Biani, Nzapa ayeke lani na Josué, ndali ti so lo mû mingi ti ambage ti Sese ti Zendo gi na yâ ti ngu omene senge: na ngu 1467 kozo ti Christ.

AWALI SO ASARA NA NZAPA NA MBETO PËPE

8. Ngbanga ti nyen Rahab ayeke mbeni tapande ti zo so asara ye na mabe nga na mbeto pëpe?

⁸ Giriri awali mingi afa so ala sara na Jéhovah na mbeto pëpe. Na tapande, Rahab so ayeke mbeni wali-ndumba na kodoro ti Jéricho amä na bê na Nzapa, na mbeto pëpe lo honde awakala use so Josué atokua ala, nga lo fa mbeni lege nde na azo ti gbia ni so ayeke bata gbata ni. A bata lo na azo ti da ti lo na fini na ngoi so azo ti Israël amû Jéricho. Rahab azia lege ti sioni kua ti lo ti ndumba, lo voro Jéhovah na bê ti lo kue nga lo ga mbeni kotara ti Messie (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5). Lo wara ye ti nzoni mingi ndali ti so lo sara ye na mabe nga na mbeto pëpe.

9. Tongana nyen la Débora, Barak na Jaël afa so ala sara ye na mbeto pëpe?

⁹ Na peko ti kuâ ti Josué na ngu 1450 kozo ti Christ, ajuge la afâ ngbanga na sese ti Israël. Jabin, gbia ti Canaan asara lani pasi na azo ti Israël teti ngu 20 awe na ngoi so Nzapa amû prophète Débora ti wa Juge Barak ti londo ti sara ye na mbeto pëpe. Barak abungbi azo 10 000 na li ti Hoto ti Thabor nga ala leke tere ti ala ti tiri bira na Sisera mokonzi ti aturugu ti Gbia Jabin, so ague na aturugu ti lo nga na achar 900 na popo-hoto ti Ngu ti Kison. Na ngoi so azo ti Israël ayeke hon na yâ ti popo-hoto ni, Nzapa asara si ngu apika, na ndo ti bira ni aga popoto nga akanga lege na achar ti azo ti Canaan ti hon. Azo ti Barak asö benda, nga “aturugu kue ti Sisera akui na lege ti épée”. Sisera akpe ti bata tere ti lo na yâ ti da ti Jaël, me Jaël afâ lo na ngoi so lo lango. Ti gue oko na tënë ti prophétie so Débora atene na Barak, Jaël la awara “yango-iri” ndali ti songo benda so. Teti so Débora, Barak na Jaël asara ye na mbeto pëpe, Israël “aduti na siriri ngu bale-osio.” (aJu. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31). Akoli na awali mingi afa nga so ala sara ye na mabe nga na mbeto pëpe.

ATËNË TI YANGA TI E ALINGBI TI MÛ NGANGU NA ZO

10. Ngbanga ti nyen e tene so tënë ti yanga ti e alingbi ti mû ngangu na zo?

¹⁰ Atënë so asigigi na yanga ti e alingbi ti mû ngangu na amba ti e so e na ala e yeke voro Jéhovah. Na popo ti ngu 1100 ti kiri na ngu 1000 kozo ti Christ, Gbia David atene na molenge ti lo Salomon atene: “Gbu ngangu, na bê ti mo akpengba dä, mo sara kusala ni, zia mbeto asara mo pëpe, wala ye ayengi mo pëpe, teti L’Éternel Nzapa, Nzapa ti mbi, ayeke na mo, fade Lo zia ti sara na mo pëpe, na Lo zia mo pëpe, juska mo sara si kusala kue ti da ti L’Éternel awe.” (1 Chron. 28:20). Salomon asara ye na mbeto pëpe nga lo leke pendere temple na Jéhovah na Jérusalem.

11. Tënë so mbeni molenge-wali ti Israël atene na mbeto pëpe asara nyen na ndo ti fini ti mbeni zo?

¹¹ Na popo ti ngu 1000 ti kiri na ngu 900 kozo ti Christ, tënë so mbeni molenge-wali ti Israël atene na mbeto pëpe aga na ye ti nzoni na mbeni zo ti buruma. Azo ti kodoro ti Syrie amû lo na ngbâa na lo ga zo ti kua ti Naaman mokonzi ti aturugu ti Syrie so ayeke na buruma. Teti so molenge-wali so ahinga tënë ti amiracle so Jéhovah asara na lege ti Élisée, lo tene na wali ti Naaman so tongana koli ti lo ague fade na Israël, ka prophète ti Nzapa akaï kobela ti lo awe. Naaman ague na Israël, lo wara sava na lege ti miracle nga lo ga wakua ti Jéhovah (2 aGbia 5:1-3, 10-17). Tongana mo yeke mbeni molenge so aye Nzapa tongana ti molenge-wali so, lo lingbi ti sara si mo wara ngangu ti fa tënë na amaître ti mo, amba ti mo ti ekole nga na ambeni zo.

12. Na lege wa atënë ti Gbia Ezéchias asara ngangu na ndo ti azo ti lo?

¹² Atënë so zo asoro ni nzoni na angoi ti ngangu alingbi ti mû ngangu na mbeni zo. Na ngoi so azo ti Assyrie aga na bira na tere ti azo ti Jérusalem na popo ti ngu 800 ti kiri na ngu 700 kozo ti Christ, Gbia Ezéchias atene na azo ti lo atene: “I gbu ngangu, na bê ti i akpengba dä, i sara mbeto pëpe, na i zia bê ti i awoko pëpe tënë ti gbia ti Assyrie wala ti azo mingi mingi so ayeke na lo. Lo so ayeke na e ayeke kota ahon lo so ayeke na lo. Tïtî mitele ayeke na lo, me L’Éternel Nzapa ti e ayeke na e ti tiri bira ti e.” Azo ni asara nyen? “Azo ni azia bê ti ala na tënë ti Ezéchias.” (2 Chron. 32:7, 8). Mara ti atënë so alingbi ti mû ngangu na e nga na amba ti e aChrétien na ngoi so azo asara ye ti ngangu na e.

13. Ngbanga ti nyen Abdias wabatango ye ti da ti Gbia Ahab ayeke mbeni tapande ti zo so asara ye na mbeto pëpe?

¹³ Na ambeni ngoi e yeke fa so e sara ye na mbeto pëpe na lege ti sarango ye ti e me pëpe na lege ti atënë ti e. Na popo ti ngu 1000 ti kiri na ngu 900 kozo ti Christ, na mbeto pëpe Abdias so ayeke wabatango aye ti da ti Gbia Ahab ahonde aprophète ti Jéhovah 100, lo honde “bale-oku na yâ gamba [wala dû ti tênë] oko na bale-oku na yâ mbeni gamba” tongaso si Jézabel sioni wali ti gbia ni afâ ala pëpe (1 aGbia 18:4). Na tapande ti Abdias so akpe mbeto ti Nzapa, na mbeto pëpe awakua ti Jéhovah mingi ti ngoi ti e abata amba ti ala na lege so ala yeke fa pëpe asango na ndo ti ala na awato.

ESTHER WALI TI GBIA ASARA YE LANI NA MBETO PËPE

14, 15. Tongana nyen la Esther wali ti gbia asara ye na mabe nga na mbeto pëpe? Nyen la asi na pekoni?

¹⁴ Esther, wali ti gbia ayeke na kpengba mabe nga lo sara ye na mbeto pëpe na ngoi so sioni zo Haman agbe lingo ti fâ aJuif kue so ayeke na yâ ti kodoro-togbia ti Perse na popo ti ngu 500 ti kiri na ngu 400 kozo ti Christ. A yeke tâ na lege ni ti tene ala sara mawa, ala mû jeûne nga ala sambela na bê ti ala kue (Esther 4:1-3). Vundu amû lani Esther mingi. Fami ti lo Mardochée atokua na lo mbeni copie ti ndia so amû yanga ti tene a fâ aJuif ni so, nga lo hunda na Esther ti gue na gbele gbia ni ti voro yanga na lo ndali ti amba ti Esther ni so ayeke aJuif. Me zo kue so ague na gbele gbia sân ti tene a mû yanga na lo, a yeke fâ zo ni so.​—Esther 4:4-11.

¹⁵ Ye oko, Mardochée atene na Esther atene: ‘Tongana mo sara tënë pëpe, fade lege ti zi aJuif alondo na mbeni ndo nde. Teti zo nyen ahinga? peut-être mo si na yâ royaume ni teti ngoi ni so.’ Esther ahunda na Mardochée ti bungbi aJuif na Suse na ti mû jeûne ndali ti lo. Lo tene: “Fade [mbi] zia kobe legeoko tongaso nga, na tongaso fade mbi gue na gbele gbia, kamême so ayeke na lege ti ndia pëpe; na tongana mbi kui, mbi kui.” (Esther 4:12-17). Esther asara ye lani na mbeto pëpe, nga buku so iri ti lo ayeke na ndo ni afa so Nzapa azi azo ti lo. Na ngoi ti e, aChrétien so a soro ala ti gue na yayu nga na ambeni ngasangbaga ayeke sara nga ye na mbeto pëpe na ngoi ti tara, na ‘Lo so Lo mä sambela’ ayeke lakue na tere ti ala.​—Diko Psaume 65:3; 118:6.

“GBU NGANGU”

16. Tapande wa Jésus azia na amaseka?

¹⁶ Mbeni lâ na ngoi so Jésus ayeke na ngu 12, babâ na mama ti lo awara lo na yâ ti temple “lo yeke duti na popo ti awafango ye, lo yeke mä ala nga lo yeke hunda tënë na ala.” Nga, “ala kue so ayeke mä lo, bê ti ala ayeke pika lakue ndali ti aye so lo hinga nga ndali ti atënë so lo yeke kiri na ni.” (Luc 2:41-50). Atâa so Jésus ade lani maseka, lo sara ye na mabe nga na mbeto pëpe, ye so la amû lege na lo ti hunda tënë na akota zo so ayeke awafango ye na yâ ti temple. Tongana amaseka so ayeke na yâ ti congrégation adabe ti ala na tapande ti Jésus, a yeke mû maboko na ala ti gbu alege kue so azi ti “gbu koko ti beku ti ala na gbele azo kue so ayeke hunda ala na nda ti beku ni so”.​—1 Pi. 3:15.

17. Ngbanga ti nyen Jésus awa adisciple ti lo ti “gbu ngangu”? Ngbanga ti nyen a lingbi e nga kue e sara ye na mbeto pëpe?

¹⁷ Jésus awa azo ti “gbu ngangu”. (Mat. 9:2, 22). Lo tene na adisciple ti lo: “Bâ, ngoi ni ayeke ga, biani a si awe, so fade ala kue ayeke kpe, zo oko oko na lege ti da ti lo, na ala yeke zia mbi gi mbi oko. Me mbi yeke gi mbi oko pëpe ngbanga ti so Babâ ayeke na mbi. Mbi sara tënë ti aye so na ala si na lege ti mbi, ala lingbi ti wara siriri. Na yâ ti dunia so, aye ti vundu ayeke si na ala, me ala gbu ngangu! Mbi hon dunia so na ngangu awe.” (Jean 16:32, 33). Tongana ti akozo disciple ti Jésus, azo ti dunia so ayeke ke e, me zia e ga tongana ala pëpe. Tongana e gbu li na ndo ti Molenge ti Nzapa so asara ye na mbeto pëpe, a yeke mû na e ngangu ti ngbâ ti duti yongoro na dunia so. Lo hon dunia so na ngangu, e nga kue e lingbi ti hon ni na ngangu.​—Jean 17:16; Jacq. 1:27.

“SARA MBETO OKO PËPE!”

18, 19. Na lege wa bazengele Paul asara ye na mabe nga na mbeto pëpe?

¹⁸ Bazengele Paul agbu ngangu na yâ ti atara mingi. Na mbeni lango, aJuif so ayeke na Jérusalem aye ti fâ lo, me aturugu ti Rome asö lo. Na bï ni, “Seigneur aluti na tere ti Paul na lo tene: ‘Mo sara mbeto oko pëpe! Teti legeoko tongana ti so na Jérusalem mo fa nda ti tënë kue na ndo ti aye so andu mbi, a lingbi mo fa nga tënë ti témoin ni na Rome.’” (Kus. 23:11). A yeke ye so Paul asara.

¹⁹ Na mbeto pëpe Paul asuku na “akota bazengele” so ayeke gi lani ti buba yâ ti congrégation ti Corinthe na ye ti sioni (2 aCor. 11:5; 12:11). Nde na ala, lo lingbi ti fa aye so afa biani so lo yeke bazengele: lo sara kanga, a pika lo, akpale so lo wara na yâ ti avoyage, ambeni kpale nde, nzara, nzara ti ngu, abï so lo lango pëpe nga na kota gingo bê so lo yeke na ni ndali ti amba ti lo aChrétien. (Diko 2 aCorinthien 11:23-28.) So Paul asara ye na mabe nga na mbeto pëpe tongaso so afa biani so Nzapa la amû na lo ngangu so.

20, 21. (a) Mû mbeni tapande so afa so a lingbi e sara ye na mbeto pëpe si e gbu ngangu na yâ ti akpale. (b) Na yâ ti aye wa a lingbi e sara ye na mbeto pëpe? Nyen la e yeke na kite na ndo ni pëpe?

²⁰ A yeke pëpe aChrétien kue la a yeke sara ande aye ti ngangu na ala. Ye oko, a lingbi ala kue azi mbeto na yâ ti ala si ala luti na gbele akpale so ala yeke wara na yâ ti fini ti ala. Na tapande, mbeni maseka-koli na Brésil ayeke lani na yâ ti mbeni groupe ti abandii. Na pekoni so lo manda Bible, lo bâ so a lingbi lo changé. Me mingi ni, zo kue so asigigi na yâ ti groupe ni so, abandii ni ayeke fâ lo. Lo sambela nga lo sara kua na Bible ti fa na mokonzi ti abandii ni ndani so lo lingbi pëpe ti ngbâ na yâ ti groupe ni. Maseka-koli so asigigi sân ti tene a sara sioni na lo na lo ga wafango tënë ti Royaume.

²¹ A hunda ti tene zo asara ye na mbeto pëpe si lo fa nzoni tënë. Na ekole, a lingbi aChrétien so ade maseka asara ye na mbeto pëpe tongana ala ye ti ngbâ be-ta-zo. A hunda peut-être ti tene mbeni Chrétien asara ye na mbeto pëpe si lo hunda congé na place ti kua ti gue na akota bungbi na alango ni kue. Ambeni tapande ni mingi ayeke dä. Me, atâa akpale wa e tingbi na ni, Jéhovah ayeke mä ‘asambela so e sara na mabe’. (Jacq. 5:15). Nga, kite ayeke pëpe so lo yeke mû na e yingo ti lo tongaso si e ‘gbu ngangu, na bê ti e akpengba dä ngangu’.

[Foto na lembeti 11]

Na mbeto pëpe, Hénoc afa tënë na azo ti mbeni dunia so akpe Nzapa pëpe

[Foto na lembeti 12]

Jaël ayeke mbeni ngangu wali so asara ye na mbeto pëpe