Mbaï ti fini

Mbi gbu yanga ti bongo ti mbeni Juif teti ngu bale-mbasambala

TËNË TI LEONARD SMITH

Na ngoi so mbi yeke lani na ngu 13 tongaso, aversê use ti Bible andu bê ti mbi mingi. Laso ahon ngu 70 awe, mbi gbâ lakue ti dabe ti mbi na ngoi so mbi gbu lani nda ti versê ti Zacharie 8:23 so asara tënë ti “azo bale-oko” so ‘agbu sakatumbo [wala, yanga ti bongo] ti zo so ayeke Juif’. Ala tene na Juif ni: “Fade e gue na mo, teti e mä so Nzapa ayeke na i.”

JUIF ni ayeke fä ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu, na “azo bale-oko” ni ayeke fä ti “ambeni ngasangbaga”, wala “aJonadab”, iri so a hinga na ala na ngoi ni kâ.a (Jean 10:16). Na ngoi so mbi gbu nda ti tâ tënë so, mbi bâ so ti wara fini ti lakue lakue na ndo ti sese, a lingbi mbi mû maboko lakue na aChrétien so a soro ala ti gue na yayu.

Toli ti Jésus ti “angasangbaga” na “angasa” so ayeke na Matthieu 25:31-46 andu nga bê ti mbi mingi. “Angasangbaga” ni ayeke fä ti ala so a fâ ngbanga ti ala na ngoi ti nda ni na tënë ayeke na li ti ala pëpe ndali ti so ala sara nzoni na aita ti Christ so a soro ala ti gue na yayu me so angbâ na ndo ti sese ge. Teti so mbi yeke lani mbeni Jonadab so ade maseka, mbi tene na mbi wani mbi tene: ‘Len, tongana mo ye ti tene Christ abâ mo tongana mbeni ngasangbaga, a lingbi mo mû maboko na aita ti Christ so a soro ala ti gue na yayu, mo yeda na fango lege ti ala ndali ti so Nzapa ayeke na ala.’ Ye so mbi hinga so la afa lege na mbi na yâ ti ngoi so aninga ahon ngu bale-mbasambala tongaso.

‘PLACE TI MBI AYEKE NA NDO WA?’

Mama ti mbi awara batême lani na ngu 1925 na yâ ti da ti bungbi ti Béthel. A iri lani da ni so Tabernacle ti Londres nga aita ti ndo ni ayeke sara bungbi dä. A dü mbi na lango 15 ti octobre ngu 1926. Mbi wara batême na mars ngu 1940 na ngoi ti mbeni kota bungbi so a sara ni lani na mbeni kodoro ti Angleterre, Douvres, so ayeke na tere ti ngu. Mbi ye lani tâ tënë ti Bible mingi. Teti so Mama ayeke lani mbeni Chrétien so a soro lo ti gue na yayu, kozo ‘yanga ti bongo ti Juif’ so mbi gbu ayeke ti lo. Na ngoi ni so, Babâ nga na yaya ti mbi ti wali ayeke sara lani na Jéhovah pëpe. E yeke lani na yâ ti congrégation ti Gillingham na Mbongo-to ti Angleterre, nga mingi ti aita ni ayeke aChrétien so a soro ala ti gue na yayu. Mama ti mbi ayeke lani mbeni nzoni tapande ti zo so ayapu na fango tënë.

Na mbeni kota bungbi so a sara na gbata ti Leicester na septembre ti ngu 1941, mbeni diskur so mama-tene ni ayeke “Dutingo be-ta-zo” asara tënë na ndo ti zo so ayeke na droit ti komande dunia kue. Diskur so amû maboko na mbi ti hinga so tënë so ayeke na popo ti Jéhovah na Satan abâ nga e kue; kozo ti tene mbi hinga ni tongaso la. Tongaso, a lingbi e mû mbage ti Jéhovah na e ngbâ lakue be-ta-zo na lo tongana Gbia ti Dunia Kue.

Na ngoi ti kota bungbi so, a sara lani tënë mingi na ndo ti kusala ti pionnier, na a wa amaseka ti zia ni na gbele ala. Diskur so mama-tene ni ayeke “Place ti Pionnier na yâ ti Bungbi ti Jéhovah” asara si mbi hunda tere ti mbi: ‘Place ti mbi ayeke na ndo wa?’ Kota bungbi so asara si mbi hinga na bê ti mbi kue so, so mbi yeke mbeni Jonadab, a yeke ti mbi ti mû ngangu ti mbi kue ti mû maboko na aChrétien so a soro ala ti gue na yayu na yâ ti kusala ti fango tënë. Tâ gi kâ na Leicester, mbi sû demande ti ga pionnier.

KUSALA TI PIONNIER NA NGOI TI BIRA

Na lango 1 ti décembre ti ngu 1941, na ngoi so mbi yeke na ngu 15, mbi ga pionnier spécial. Mama ti mbi ayeke kozo pionnier so mbi na lo e sara kusala use use, me ngu oko na pekoni, lo zia ni ndali ti seni. Na pekoni filiale ti Londres atokua na tere ti mbi Ron Parkin, so ayeke fadeso na yâ ti Comité ti filiale ti Porto Rico.

A tokua e lani na Broadstairs nga na Ramsgate so ayeke na yâ ti kodoro-komanda ti Kent, na mbage ti yanga ti ngu. Kâ e loué mbeni chambre. Nginza so pionnier spécial ayeke wara nze oko oko ndali ti abezoin ti lo alingbi na dollar 8 ti kodoro ti Amerika ti ngoi ni kâ. Tongaso, tongana e futa da ni, nginza so angbâ ti te na ye ayeke mingi pëpe, nga lakue e hinga pëpe wala ti peko e yeke wara kobe na ndo wa. Me lakue Jéhovah asara si e wara aye so e yeke na bezoin ni.

E kpe na vélo mingi, na e yeke dö vélo ni na anengo kungba na ndo ni na yâ ti angangu pupu so alondo na Ngu-ingo so ayeke na mbage ti Banga. A lingbi e kanga lani bê na gbele alapara ti azo ti Zamani so ayeke bi abombe na ndo ti Kent nga na amissile V-1 so ayeke hon nduru na ndo ti Kent ti gue ti buba ndo na Londres. Mbeni lâ mbeni bombe ahon na ndo ti li ti mbi ague asungba na yâ ti mbeni yaka so ayo na mbi ape. Mbi huru na ndo ti vélo mbi tï na yâ ti mbeni dû. Atâa so kue, e yeke na ngia mingi na yâ ti angu so e sara kua ti pionnier na Kent.

MBI GA BÉTHELITE

Mama ti mbi ayeke tene lakue nzoni tënë ti Béthel. Lo tene: “Mbi ye mingi ti tene mo ga mbeni Béthelite.” Tongaso, na ngoi so a tisa mbi na janvier ti ngu 1946 ti gue na Béthel ti Londres ti mû maboko kâ teti yenga ota, tere ti mbi anzere nga a yeke ye so mbi ku tere ti mbi na ni ape. Na nda ti ayenga ota ni, Pryce Hughes so ayeke serviteur ti filiale ahunda mbi ti ngbâ na Béthel. Aye so mbi manda kâ amû maboko na mbi na yâ ti tanga ti gigi ti mbi kue.

Na ngoi ni kâ wungo ti amembre ti sewa ti Béthel ti Londres ayeke 30 tongaso. Mingi ni ayeke aita-koli so ade kumbamba, me a yeke wara nga gbâ ti aita-koli so a soro ala ti gue na yayu so na popo ni mo yeke wara Pryce Hughes, Edgar Clay, nga na Jack Barr, so aga mbeni membre ti Bebungbi. A yeke tâ mbeni kota pasa ti tene mbeni maseka tongana mbi amû maboko na aita ti Christ na sarango kusala na gbe ti fango lege ti “azo so ayeke gbu congrégation na nduzu”.​—aGal. 2:9.

Mbeni lâ na Béthel, mbeni ita-koli atene na mbi so mbeni ita-wali ayeke na yanga ti porte na lo ye ti bâ mbi. Andâ mama ti mbi la, lo yeke na mbeni gbâ na gbe ti maboko ti lo. Lo tene so lo ye ti fâ yâ ti kua ti mbi ape, lo mû na mbi gbâ ni lo gue. Kota bongo ti dê la ayeke na yâ ni. Pendere ye so lo sara so adabe ti mbi na Anne so ayeke gue lani na robe na molenge ti lo Samuel na ngoi so lo yeke sara kusala na tabernacle.​—1 Sam. 2:18, 19.

GUILÉAD: MBENI YE SO MBI YEKE GIRISA NI APE

Na ngu 1947, a tisa e oku so e yeke na Béthel ti gue na Ekole ti Guiléad na États-Unis, na ngu so aga na pekoni e gue na ekole ni so ayeke ti fani 11. Na ngoi so e si, dê asara ngangu na ndo so ekole ni ayeke dä na Banga ti New York. Merci so mbi ga na bongo ti dê so mama aga na ni lani na mbi so!

Nze omene so mbi sara na Guiléad mbi yeke girisa ni ape. Bungbingo oko na amba ti mbi ti ekole ni so alondo na akodoro nde nde 16, a sara si bango ndo ti mbi akiri aga nzoni ahon ti kozo. Na ndo ti pendere kobe ti yingo so mbi wara na ekole ni, mbi wara lege ti duti ndo oko na aChrétien so akpengba na lege ti yingo. Mbeni mba ti mbi élève ni ayeke Lloyd Barry; mbeni wafango ye ni ayeke Albert Schroeder; nga surveillant ti ferme ti Royaume (ndo so Ekole ti Guiléad ayeke dä) ayeke John Booth. Na pekoni ala kue aga amembre ti Bebungbi. Mbi bata apendere wango so aita-koli so amû na mbi nga na nzoni tapande ti dutingo be-ta-zo ti ala na Jéhovah nga na bungbi ti lo.

MBI SARA KUA TI CIRCONSCRIPTION NA PEKONI MBI KIRI NA BÉTHEL

Tongana mbi hunzi Ekole ti Guiléad, a tokua mbi ti sara kua ti circonscription na Ohio, États-Unis. Mbi yeke lani gi na ngu 21, me aita aye mbi mingi ndali ti so mbi yeke mbeni maseka so ayapu na yâ ti kua. Mbi manda ye mingi na yâ ti circonscription so na mbage ti aita-koli mbakoro so ayeke na akode mingi.

Anze kete na pekoni, a tisa mbi ti kiri na Béthel ti manda ambeni ye. Na ngoi ni so, mbi hinga tere na azo so ayeke gbu congrégation na nduzu, azo tongana Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J. (Bud) Sullivan, na Lyman Swingle, ala kue ayeke lani na yâ ti Bebungbi. A yeke mbeni nzoni ye mingi ti bâ ala na sarango kua nga ti bâ tongana nyen ala yeke sara ye tongana aChrétien. Mbi kiri mbi zia bê ti mbi na Jéhovah mingi ahon ti kozo. Na pekoni a tokua mbi ti kiri na Poto ti sara kua ti mbi.

Mama ti mbi akui na février ti ngu 1950. Na pekoni so a lu kuâ ni awe, mbi sara lisoro polele na babâ ti mbi nga na ita ti mbi ti wali, Dora. Mbi hunda ala ti hinga ye so ala yeke sara na tâ tënë fadeso, so mama akui awe na mbi nga kue mbi yeke dä ape so. Harry Browning ayeke mbeni mbakoro so ayeke na beku ti gue na yayu. Ala hinga lo nga ala ne lo mingi na ala yeda ti tene lo na ala asara lisoro na ndo ti tâ tënë. Na yâ ti ngu oko, Babâ na Dora awara batême. Na pekoni Babâ asara kua tongana serviteur na yâ ti congrégation ti Gillingham. Na peko ti kuâ ti Babâ, Dora asara mariage na Roy Moreton so ayeke mbeni ancien so ayeke be-ta-zo na Dora angbâ be-ta-zo na Jéhovah juska na kuâ ti lo na ngu 2010.

MBI SARA KUA NA BÉTHEL TI FRANCE

Na ekole lani mbi manda Français, Allemand, nga na Latin. Na popo ti ayanga ti kodoro ota so Français la ayeke ngangu mingi na mbi. Ni la, bê ti mbi agi mbi mingi na ngoi so a hunda mbi ti gue ti sara kua na Béthel ti Paris na France. Kâ, mbi wara pasa ti sara kua na tere ti serviteur ti filiale, Henri Geiger so ayeke mbeni mbakoro so a soro lo ti gue na yayu. Kua ni ayeke lakue kete ye ape na kite ayeke pëpe so mbi sara afaute lani mingi, me mbi manda ye mingi na ndo ti sarango kua na tere ti amba ti e azo.

Na ndo ni, a leke lani ti sara kozo assemblée internationale ti Paris na peko ti Use Bira so Amû Sese Kue na ngu 1951, na mbi kue mbi yeke lani na yâ ti kua ti lekengo aye ni. Léopold Jontès, mbeni surveillant so ague na ando nde nde na so ade maseka aga lani na Béthel ti mû maboko na mbi. Na pekoni lo ga surveillant ti filiale. A sara lani kota bungbi ni na Palais des sports, nduru na tour Eiffel. Aita so aga alondo na akodoro wande 28. Na ndangba lango ni, aTémoin ti France 6 000 ayeke na ngia mingi ti bâ azo 10 456 so aga!

Na ngoi so mbi si kpâ na France, mbi tene Français nzoni ape. Ye so asara si ye ni akiri aga ngangu mingi ayeke so mbi yeke zi yanga ti mbi ti sara tënë gi tongana mbi bâ so Français ti mbi ni ayeke na lege ni. Me tongana mo sara faute ape zo ayeke fa na mo nzoni fason ti sarango tënë pëpe nga mo yeke gue na li ni pëpe.

Ti leke kpale ni, mbi mû desizion ti zia iri ti mbi na mbeni ekole so ayeke fa Français na awande. Mbi yeke gue na ekole na alakui so bungbi ayeke dä ape. Mbi to nda ti ye Français, na tongana angu ayeke hon mbi kiri mbi ye ni mingi. Ye so amû maboko na mbi mingi ndali ti so mbi wara lege ti mû maboko na kua ti traduction na filiale ti France. Tongana angoi ayeke hon, mbi ga traducteur, mbi kiri na peko ti ambeti ti Anglais na Français. A yeke lani mbeni kota pasa ti kiri na peko ti apendere kobe ti yingo so ngbâa be-ta-zo amû na aita so ayeke tene Français na yâ ti dunia.​—Mat. 24:45-47.

MARIAGE NGA NA AMBENI KUSALA

Na ngu 1956, mbi sara mariage na Esther, mbeni pionnier so ayeke zo ti kodoro ti Suisse, so mbi tingbi na lo angu kete kozoni. E sara mariage na yâ ti Da ti Royaume so ayeke na tere ti Béthel ti Londres (ngbene Tabernacle ti Londres so mama ti mbi awara lani batême dä). Ita Hughes la amû lani diskur ti mariage ti e. Mama ti Esther ayeke lani dä, lo nga kue lo yeke na beku ti gue na yayu. Mariage ti mbi asara si mbi wara mbeni pendere wali so ayeke be-ta-zo, nga mbi wara lege ti duti teti angbonga mingi na tere ti kogara ti mbi so ayeke nzoni mingi nga so akpengba na lege ti yingo na so angbâ be-ta-zo juska na kuâ ti lo na ngu 2000.

Na peko ti mariage ti e, e lango na Béthel ape, me mbi ngbâ ti sara kua ti traduction na Béthel, Esther asara ti lo kua ti pionnier spécial na yâ ti avaka so ayeke nduru na Paris. Lo mû maboko na azo mingi ti ga awakua ti Jéhovah. Na 1964 a tisa e ti lï na Béthel. Na ngu 1976 na ngoi so a yeke kozoni la ti tene a zia na sese Comité ti Filiale, a soro mbi ti ga mbeni membre ni. Teti angu mingi, Esther amû lakue maboko na mbi na ndoye.

“MBI YEKE NGBÂ LAKUE NA ALA PËPE”

Mbi wara lani pasa ti gue ngoi na ngoi na kota ndokua ti e so ayeke na New York. Na angoi so mbi gue kâ, mbi wara apendere wango na mbage ti amembre nde nde ti Bebungbi. Na tapande, mbeni lâ tongana mbi fa gingo bê ti mbi na ndo ti lango so a lingbi mbeni kua ahunzi na ni, Ita Knorr ahe kete ngia lo tene: “Gi bê ti mo ape. Sara gi kua!” Ngbene ye na ngoi ni so, tongana akua aga gbani, ahon ti gi bê ti mbi, mbi yeke bi tere ti mbi ti sara kua ni oko na oko na mingi ni kua ni ahunzi na yâ ti ngoi ni.

Ngoi kete kozo na kuâ ti lo, Jésus atene na adisciple ti lo: “Mbi yeke ngbâ lakue na ala pëpe.” (Mat. 26:11). E ambeni ngasangbaga e nga kue e hinga so aita ti Christ so a soro ala ti gue na yayu ayeke ngbâ ande lakue na tere ti e na ndo ti sese ape. Ni la, mbi bâ tongana mbeni kota pasa ti sara kusala nduru mingi ahon angu 70 na tere ti gbâ ti aChrétien so a soro ala ti gue na yayu. Mbi yeke na ngia ti gbu yanga ti bongo ti mbeni Juif.

[Kete tënë na gbe ni]

[Kete tënë na lembeti 21]

Ita Knorr ahe kete ngia lo tene:“Gi bê ti mo ape. Sara gi kua!”

[Foto na lembeti 19]

(Na mbage ti wali) Babâ na mama ti mbi (Na mbage ti koli) Na Ekole ti Guiléad na ngu 1948, mbi yü bongo ti dê so mama ti mbi amû lani na mbi

[Foto na lembeti 20]

Mbi yeke kiri na peko ti diskur ti Ita Lloyd Barry na ngoi ti matanga ti mungo filiale ti France na Jéhovah na ngu 1997

[Foto na lembeti 21]

(Na mbage ti wali) Mbi na Esther na lango ti mariage ti e

(Na mbage ti koli) E yeke fa tënë ndo oko