I Ga Pepe Azo so Aglisa Ye so Ala Mä

“I ga azo so asala ye alingbi na tene ni, na pepe gi azo ti mango tene senge, na handango tele ti i mveni na atene ti wataka.”​—JACQUES 1:22, NW.

1. Aye ti kpene wa azo ti Israël ti giriri awara matabisi ti ba?

“A LINGBI ti glisa ni pepe.” Bungbi ti atene so alingbi biani ti duti ye so a sala na kusala ti fa peko ti aye ti kpene so Jéhovah asala na ngoi ti Égypte ti giriri. Oko oko ti akä bale oko so kue aduti biani ye ti dongo bê. Na peko ti akä so, Jéhovah, na lege so adö bê, azi azo ti Israël na kangbingo yâ ti Kota Ngu Bengba use. (Deutéronome 34:10-12) Tongana mo ba la ni aye so na lê ti mo, biani mo yeke glisa lâ oko pepe Zo so asala aye so. Ye oko, wasungo psaume ahe na bia: “Ala [azo ti Israël] glisa Nzapa Sauveur ti ala, Lo so asala kota ye na Egypte, Lo so asala ye ti kpene na sese ti Cham, na ye ti mu mbito na tele ti Kota Ngu Bengba.”​—Psaume 106:21, 22.

2. Ye nyen afa so bê ti kiri singila ti azo ti Israël teti akota kusala ti Nzapa aninga pepe?

² Na peko ti so ala fâ Kota Ngu Bengba, azo ti Israël “akpe mbito ti L’Eternel [Jéhovah, NW], na ala mä na bê na L’Eternel.” (Exode 14:31) Akoli ti sese ti Israël abungbi lego ti ala oko na ti Moïse na yâ hengo bia ti hongo na ngangu na Jéhovah, na Miriam nga na ambeni wali nde ayeda na ni na pikango mozoko na lege ti tambourin nga na dongo dodo. (Exode 15:1, 20) Biani, bê ti azo ti Jéhovah apika na bango akota kusala ti lo. Ye oko, bê ti kiri singila ti ala na mbage ti Zo so asala aye ti kpene so aninga pepe. Ngoi kete na pekoni, mingi ti ala asala ye mo ba mo tene li ti ala aglisa aye kue so ala hinga. Ala to nda ti kasa ndo na ti dema tele na mbage ti Jéhovah. Ambeni abi tele ti ala na yâ vorongo ayanda nga na ye ti pitan.​—Nombre 14:27; 25:1-9.

Ye Nyen Alingbi ti Sala si E Glisa Ye?

3. Ndali ti dutingo ti e mbilimbili-kue pepe, e lingbi ti glisa nyen?

³ So azo ti Israël afa na gigi pepe bê ti kiri singila ayeke biani ye ti gingo bê. Me, oko ye so alingbi ti si nga na e. Biani, e duti pepe témoin ti aye ti kpene tongaso, so alondo na Nzapa. Ye oko, na yâ songo ti e na Nzapa, ambeni ye asi biani so e lingbi ti glisa pepe. Ambeni na popo ti e alingbi ti dabe na ngoi so ala yeda na tâ tene ti Bible. Ambeni ngoi nde so amu ngia na e alingbi ti ndu sambela so e sala ti mu tele ti e na Jéhovah nga batême ti ngu so e mu ti ga atâ Chrétien. Mingi na popo ti e aba mungo maboko ti Jéhovah na yâ ambeni mbage nde ti fini ti ala. (Psaume 118:15) Ahon ye kue, na lege ti kui ti Molenge ti Nzapa, Jésus Christ, tongana sadaka, e wara beku ti salut. (Jean 3:16) Ye oko, ndali ti dutingo ti e mbilimbili-kue pepe, tongana e yeke na gbele asioni nzala ti bê na agingo bê ti fini, e lingbi ti glisa hio anzoni ye so Jéhovah asala teti e.

4, 5. (a) Tongana nyen Jacques agboto mê na ndo sioni ti dutingo azo so aglisa ye so ala mä? (b) Tongana nyen e lingbi ti sala ye alingbi na tapande so Jacques amu na ndo ti zo nga na tatara?

⁴ Na yâ mbeti so lo sû na afon lo aChrétien, Jacques, ita ti Jésus, agboto mê na ndo sioni ti ga azo so aglisa ye so ala mä. Lo tene: “I ga azo so asala ye alingbi na tene ni, na pepe gi azo ti mango tene senge, na handango tele ti i mveni na atene ti wataka. Teti tongana mbeni zo ayeke zo ti mä Tene senge na lo yeke zo ti sala ye pepe, lo yeke tongana zo so aba lê ti lo mveni na tatara; na tongana lo ba awe, lo gue, na fade fade lo glisa ye so lo ba.” (Jacques 1:22-24) Na lege ti atene so, ye nyen Jacques aye ti tene?

⁵ Tongana e zingo na ndapelele, mingi ni e yeke ba lê ti e na yâ tatara ti ba aye so a lingbi e leke. Tongana e bi tele ti e na yâ akusala nde nde na bibe ti e aluti na ndo ti ambeni ye nde, e zia ti bi bê na ndo ye so e ba na yâ tatara. Ye so alingbi ti si na lege ti yingo nga. Tongana e bi lê ti e na yâ Tene ti Nzapa, e lingbi ti haka ye so e yeke na ye so Jéhovah aku ti tene e duti ni. Tongaso, e tingbi lê na lê na awokongo ti e. A lingbi hingango ye so apusu e ti gbian ambeni ye na yâ salango ye ti e. Me tongana e yeke sala akusala ti e ti lâ oko oko na tongana e yeke tiri na akpale ti e, hio e lingbi ti zia ti bi bê na ndo aye ti yingo. (Matthieu 5:3; Luc 21:34) A yeke legeoko tongana ti so e glisa akusala so Nzapa asala teti e na lege ti ndoye. Tongana mara ti ye tongaso asi, e lingbi ti tï na gbele abibe ti siokpari.

6. Gingo nda ti aversê wa alingbi ti mu maboko na e ti glisa pepe tene ti Jéhovah?

⁶ Na yâ kozo mbeti so lo sû na gbe ti yingo na azo ti Corinthe, bazengele Paul asala tene ti azo ti Israël so aglisa ye so ala ba na yando. Legeoko tongana aChrétien ti kozo siècle awara ye ti nzoni na lege ti atene ti Paul, ti kiri ti ba ye so lo sû alingbi ti mu maboko na e ti glisa pepe tene ti Jéhovah. Tongaso, zia e gi nda ti 1 aCorinthien 10:1-12.

Ke Anzala ti Sese

7. Fä wa so ayeke polele ti ndoye ti Jéhovah azo ti Israël awara?

⁷ Ye so Paul atene na ndo azo ti Israël aduti mbeni gbotongo mê teti aChrétien. Paul asû na mbeti mbeni mbage ti tene ni: “Aita, mbi ye i hinga ye so, giriri, akotara ti e kue ayeke na gbe ti mbinda, na ala kue ahon na yâ kota ngu ti ingo; na a batize ala kue na yâ Moïse na yâ mbinda na kota ngu ti ingo.” (1 aCorinthien 10:1-4) Azo ti Israël na ngoi ti Moïse aba la ni apendere kusala ti ngangu ti Nzapa, so andu nga pilier ti mbinda so Nzapa asala na lege ti kpene, so afa lege na ala na kota lâ na so amu maboko na ala ti kpe na yâ Kota Ngu Bengba. (Exode 13:21; 14:21, 22) Biani, azo ti Israël so awara fä ti ndoye ti Jéhovah so ayeke polele teti ala.

8. Aye wa aga na peko ti glisango ye ti azo ti Israël na lege ti yingo?

⁸ Paul angbâ ti tene: “Me azo mingi na popo ti ala aga nzoni na lê ti Nzapa pepe; tongaso ala tï kirikiri na yando, ala kui.” (1 aCorinthien 10:5) So tâ ye ti vundu! Mingi ti azo ti Israël so asigigi na Égypte afa so ala lingbi pepe ti lï na yâ Sese ti Zendo. Teti so Nzapa ayeda na ala pepe ndali ti mabe so atia ala, ala kui na yando. (aHébreu 3:16-19) Ye nyen e lingbi ti manda na lege ti ye so? Paul atene: “Ye so aga fä teti e, si nzala ti sioye asala e pepe legeoko tongana a sala ala.”​—1 aCorinthien 10:6.

9. Tongana nyen Jéhovah amu ye teti azo ti lo, na azo ti Israël asala ye tongana nyen?

⁹ Azo ti Israël ayeke la ni na aye mingi ti bata lê na ndo ni na lege ti yingo na ngoi so ala yeke na yando. Ala lï na yâ mbele na Jéhovah na ala ga mara so amu tele na Lo. Nga, a mu na ala bungbi ti aprêtre, mbeni tabernacle tongana gunda ti vorongo, nga a leke ye teti mungo asadaka na Jéhovah. Ye oko, a hon ti duti na ngia ndali ti amatabisi ti yingo so, ala zia lege si aye so Nzapa amu anzere na ala mbeni pepe.​—Nombre 11:4-6.

10. Ngbanga ti nyen a lingbi e bi bê ti e lakue na ndo Nzapa?

¹⁰ Nde na azo ti Israël na yando, azo ti Jéhovah laso awara yengo dä ti Nzapa. Ye oko, a yeke kota ye mingi ti tene e oko oko e bi bê lakue na Nzapa. Fade salango tongaso ayeke mu maboko na e ti ke akota nzala ti kion so alingbi ti vuko bango ndo ti e na lege ti yingo. A lingbi e leke na bê ti e “ti ke ye so ake Nzapa, na ti ke nzala ti ye ti sese, si e bata tele ti e, na e sala mbilimbili, na e bata tene ti Nzapa na ngoi so.” (Tite 2:12) A lingbi azo so na popo ti e, so ngbele ye na ngoi so ala de akete molenge ayeke bungbi na kongregation ti aChrétien abi bê lâ oko pepe so mbeni ye ti nzoni ayeke hon ala. Mbeni lâ tongana mara ti bibe tongaso aga na li ti e, e yeke sala nzoni ti dabe na Jéhovah nga na apendere deba nzoni so lo bata teti e.​—aHébreu 12:2, 3.

Mango Yanga ti Jéhovah na yâ Ye Kue

11, 12. Tongana nyen tene ti vorongo yanda alingbi ti duti na li ti mbeni zo atä so lo voro a-image pepe?

¹¹ Paul amu na e mbeni tene nde ti gbotongo mê tongana lo sû na mbeti: “I ga azo ti sambela ayanda pepe, legeoko tongana ambeni ti ala asala; legeoko tongana Mbeti ti Nzapa atene, Azo aduti na sese ti te na ti nyon, na ala londo ti sala ngia.” (1 aCorinthien 10:7) Paul ayeke bi bê ti lo na ngoi so azo ti Israël apusu Aaron na ngangu ti leke na ala mbeni molenge ti bagara ti lor. (Exode 32:1-4) Atä so a lingbi ti tene so e yeke kiri pepe ti voro tâ yanda, e lingbi ti ga azo ti sambela ayanda tongana e zia lege na anzala ti bê ti e so ayeke ti kion ti gboto e yongoro na vorongo Jéhovah na âme ti e kue.​—aColossien 3:5.

¹² Na mbeni ngoi nde, Paul asû mbeti na ndo ambeni so abi bê mingi na aye ti mitele ahon ti bi bê na aye ti yingo. Ti ala so “ayeke tambela tongana awato ti keke ti pasi ti Christ,” lo tene: “Nda ti ala ayeke futingo, na Nzapa ti ala ayeke yâ ti ala mveni.” (aPhilippien 3:18, 19, NW) Ye so ala voro tongana yanda ayeke la ni pepe mbeni yanda so aleke na kode. A yeke la ni nzala ti ala teti aye ti mitele. Biani, a yeke pepe anzala kue si ayeke sioni. Na ngoi so Jéhovah aleke e, lo zia na yâ e nzala ti aye so e hunda ti wara nga na ngangu ti wara aye nde nde so amu ngia. Me ala so azia na kozo ndo tombango peko ti ngia ahon songo ti ala na Nzapa aga biani azo ti sambela ayanda.​—2 Timothée 3:1-5.

13. Ye nyen e lingbi ti manda na lege ti mbaï ti molenge ti bagara ti lor?

¹³ Na peko ti so ala sigigi na Égypte, azo ti Israël aleke mbeni molenge ti bagara ti lor ti voro ni. Nde na gbotongo mê so a mu teti vorongo ayanda, a wara mbeni kota ye nde ti manda na ndo tene so. Azo ti Israël ake lege so Jéhovah afa polele. (Exode 20:4-6) Ye oko, ala bi bê pepe ti ke Jéhovah tongana Nzapa ti ala. Ala mu sadaka na molenge ti bagara so a leke na lor na ala di iri ti ngoi so ‘matanga teti Jéhovah.’ Na mbeni lege ala handa tele ti ala mveni na bingo bê so Nzapa ayeke kanga lê na ndo kengo yanga ti ala. A duti la ni mbeni tene ti zonga na mbage ti Jéhovah, na a zia ngonzo mingi na bê ti lo.​—Exode 32:5, 7-10; Psaume 106:19, 20.

14, 15. (a) Ngbanga ti nyen lege ayeke pepe teti azo ti Israël ti zi tene na li ti ala tene ti glisango ye so ala mä? (b) Tongana e leke na bê ti e ti ga pepe azo so aglisa ye so ala mä, fade e yeke sala nyen na mbage ti akomandema ti Jéhovah?

¹⁴ Ti tene mbeni oko ti aTémoin ti Jéhovah alï na yâ mbeni vorongo ti wataka ayeke mbeni ye so asi ka mingi pepe. Ye oko, atä so ala ngbâ na yâ kongregation, ambeni alingbi ti ke fango lege ti Jéhovah na ambeni lege nde. Lege ayeke dä pepe teti azo ti Israël ti zi na li ti ala tene ti glisango aye so ala mä. Ala mä aKomandema Bale Oko na ala yeke la ni dä na ngoi so Moïse amu na ala komandema ti Nzapa: “A lingbi i sala ambeni nzapa na gbele Mbi pepe, i sala anzapa ti argent wala anzapa ti lor teti i mveni pepe.” (Exode 20:18, 19, 22, 23) Ye oko, azo ti Israël avoro molenge ti bagara ti lor.

¹⁵ E nga e yeke na tâ nda ti tene oko pepe ti zi tene na li ti e tongana e ga azo so aglisa ye so ala mä. Na yâ Mbeti ti Nzapa, e yeke na afango lege ti Nzapa na ndo ambage mingi ti fini. Na tapande, tene ti Jéhovah ake mbilimbili tene ti mungo ye na bon na ti kiri na ni pepe. (Psaume 37:21) A komande na amolenge ti mä yanga ti ababâ na mama ti ala, nga a ku ti tene ababâ abata amolenge ti ala na yâ “fango lege ti bibe ti Jéhovah.” (aÉphésien 6:1-4, NW) A fa ye na aChrétien so ade kumbamba ti sala mariage “gi na yâ Seigneur,” nga a tene na awakua ti Nzapa so asala mariage awe: “A lingbi azo kue ayekia tene ti mariage, na a lingbi tange ti mariage aga sioni pepe, teti fade Nzapa afâ ngbanga na li ti azo ti pitan na azo so asala lango sioni.” (1 aCorinthien 7:39; aHébreu 13:4) Tongana e leke na bê ti e ti ga pepe azo so aglisa ye so ala mä, fade e ba na nene ni mingi atene so nga na ambeni fango lege nde ti Nzapa, na e yeke sala ye alingbi na ni.

16. Aye nyen asi na peko ti vorongo molenge ti bagara ti lor?

¹⁶ Jéhovah ayeda pepe tongana azo ti Israël agi ti voro lo na kode ti ala mveni. Nde na so, a futi azo 3 000, peut-être ndali ti kota kusala so ala sala na yâ vorongo molenge ti bagara ti lor, ye so ayeke kengo yanga. Jéhovah atokua mbeni kä so asala sana na ambeni zo nde so ake ndia. (Exode 32:28, 35) So ye ti manda teti azo kue so adiko Tene ti Nzapa me so asoro ala mveni ye so ala ye ti mä!

“E Kpe Ye ti Pitan”

17. Mbeti oko ti aCorinthien 10:8 asala tene ti ye wa?

¹⁷ Paul asala tene ti mbeni ndo so na yâ ni anzala ti mitele alingbi ti gue na mbeni zo ti glisa ye na lege ti yingo tongana lo tene: “A lingbi e sala pitan pepe, legeoko tongana ambeni ti ala asala, si azo saki bale use na ota atï na lâ oko.” (1 aCorinthien 10:8) Na ndo so Paul asala tene ti mbeni ye so asi na ndo Popo Hoto ti Moab na nda ti tambela ti azo ti Israël na yando teti angu 40. Ade ti ninga pepe, azo ti Israël awara mungo maboko ti Jéhovah na yâ hongo na ngangu mbage ti sese ti tö ti Jourdain, me mingi ti ala afa so ala yeke azo so aglisa ye so ala mä na ala yekia ye pepe. Na katikati ti Sese ti Zendo, a gboto ala ti tï na yâ ye ti pitan nga na yâ sioni vorongo Baal ti Péor. A futi azo 24 000, so na popo ni azo 1 000 so amu li ni ti ke yanga ayeke dä.​—Nombre 25:9.

18. Tambela wa alingbi ti gue na mbeni zo na yâ pitan?

¹⁸ A hinga laso nzoni mingi aTémoin ti Jéhovah ndali ti anzoni salango ye ti ala. Me tongana ye ti pitan atara ala, ambeni Chrétien azia ti bi bê na ndo Nzapa nga na akpengba-ndia ti lo. Ala ga azo so aglisa ye so ala mä. Na kozo ngoi ni, tara ni andu peut-être pepe salango pitan biani. A lingbi ti duti nzala ti gi nda ti atene ti porno, ti sala atene ti ngia so ayeke na lege ni pepe wala ti sala ngia kirikiri na wali wala na koli, wala ti lë mbeni kota songo na azo so ayeke na nzoni salango ye pepe. Aye so kue ague na aChrétien na yâ siokpari.​—1 aCorinthien 15:33; Jacques 4:4.

19. Wango wa ti Mbeti ti Nzapa amu maboko na e ti “kpe ye ti pitan”?

¹⁹ Tongana ye atara e ti tï na yâ pitan, a lingbi e zia pepe ti bi bê na ndo Jéhovah. Nde na so, a lingbi e bata adango bê so ayeke na yâ Tene ti lo. (Psaume 119:1, 2) Teti e yeke aChrétien, mingi na popo ti e ayeke sala ngangu kue ti bata tambela ti ala na sioni oko pepe, me ti sala ye so ayeke mbilimbili na lê ti Nzapa ahunda ti tiri lakue ngangu. (1 aCorinthien 9:27) Na aChrétien so ayeke na Rome, Paul asû na mbeti: “Tene ti mango tene ti i asi na mê ti azo kue. Tongaso mbi yeke na ngia tene ti i; me mbi ye i duti na ndara ti hinga ye so ayeke nzoni, na i duti na be-sioni-pepe ti ke ye ti sioni.” (aRomain 16:19) Legeoko tongana ti so a futi azo ti Israël 24 000 ndali ti asiokpari ti ala, na yâ ngoi kete Jéhovah ayeke tuku ande ngonzo ti lo na ndo azo so asala pitan na ala so asala ye ti sioni. (aEphésien 5:3-6) Tongaso, a hon ti ga azo so aglisa ye so ala mä, a lingbi e ngbâ lakue ti “kpe ye ti pitan.”​—1 aCorinthien 6:18.

Ba Lakue na Nene ni Aye so Jéhovah Amu

20. Tongana nyen azo ti Israël atara Jéhovah, na ye nyen asi na pekoni?

²⁰ Mingi ti aChrétien atï lâ oko pepe na yâ salango pitan. Ye oko, a lingbi e sala hange si e mu pepe lege so ague na e ti mu tapande ti demango tele lakue, so a lingbi sala si Nzapa ayeda na e mbeni pepe. Paul agboto mê ti e: “A lingbi e handa Seigneur pepe, legeoko tongana ambeni ti [azo ti Israël] ahanda Lo, si angbo afâ ala. Nga i kasa ndo pepe, legeoko tongana ambeni na popo ti ala akasa ndo, si ala kui na lege ti wafutingo ye.” (1 aCorinthien 10:9, 10, NW) Azo ti Israël akasa Moïse na Aaron, biani, ala kasa même Nzapa mveni, na demango tele teti manne so Nzapa amu na lege ti ye ti kpene. (Nombre 16:41; 21:5) Kasango ndo ti ala aso bê ti Jéhovah mingi pepe ahon ye ti pitan ti ala? Mbaï so ayeke na yâ ti Bible afa so angbo afâ azo mingi so akasa ndo. (Nombre 21:6) Na mbeni ngoi so ahon awe, a futi azo ahon 14 700 so ake yanga na adema tele. (Nombre 16:49) Tongaso, zia e tara pepe be-nze-pepe ti Jéhovah na yekiango pepe aye so lo leke.

21. (a) Wango wa Paul asû na gbe ti yingo? (b) Na lege ti Jacques 1:25, tongana nyen e lingbi ti duti na tâ ngia biani?

²¹ Na yâ mbeti so lo sû na afon lo Chrétien, Paul ahunzi molongo ti atene ti gbotongo mê na wango so: “Ye kue so asi na ala aga fä; na a sala tene ni na mbeti ti wa e so nda ti ngoi so kue asi na e. Teti tene so, zo so atene na bê ti lo, lo yeke luti, a lingbi lo ba tele ti lo nzoni si lo tï pepe.” (1 aCorinthien 10:11, 12) Legeoko tongana azo ti Israël, Jéhovah ahiri deba nzoni mingi na ndo ti e. Ye oko, nde na ala, zia e glisa pepe na e zia lâ oko pepe ti yekia anzoni ye so Nzapa ayeke sala teti e. Tongana agingo bê ti fini ane na ndo e, zia e gbu li na ndo apendere zendo so e wara na yâ Tene ti lo. Zia e dabe na songo ti ngele ngangu ti e na Jéhovah na e ngbâ lakue ti sala kusala ti fango tene ti Royaume so a mu na e. (Matthieu 24:14; 28:19, 20) Salango tongaso ayeke ga na e kota ngia biani, teti Mbeti ti Nzapa amu zendo: “Zo so aba na yâ ndia so alingbi kue, ndia ti liberté, na lo ngbâ na lege ni, lo yeke zo so amä tene senge pepe ti glisa tene ni, me lo yeke zo so asala ye; fade zo so awara nzoye na lege ti kusala ti lo.”​—Jacques 1:25.

Mo Yeke Kiri Tene Tongana Nyen?

• Ye nyen alingbi sala si e ga azo so aglisa ye so ala mä?

• Ngbanga ti nyen mango yanga ti Nzapa na yâ ye kue ayeke kota ye?

• Tongana nyen e lingbi ti “kpe ye ti pitan”?

• A lingbi bango ndo ti e na mbage ti aye so Jéhovah aleke aduti tongana nyen?

[Foto na lembeti 11]

Azo ti Israël aglisa akota kusala so Jéhovah asala teti ala

[Foto na lembeti 12]

Azo ti Jéhovah aleke na bê ti ala ti bata anzoni lege ti salango ye