Maï akode ti mo ti wafango ye
MO SO mo yeke wafango ye, ye nyen mo zia na gbele mo? Tongana mo ga wafango tënë ti Royaume ade ti ninga pëpe, peut-être nzara ti bê ti mo ayeke ti hinga tongana nyen ti manda Bible na azo na da ti ala, teti so Jésus amû na azo so amû peko ti lo kusala ti sala adisciple (Mat. 28:19, 20). Tongana mo ninga awe na yâ kusala so, ye so mo zia peut-être na gbele mo ayeke ti ndu ahon ti kozo bê ti azo so mo ye ti mû maboko na ala. Tongana mo yeke mbeni babâ wala mama, mo ye biani ti duti mara ti wafango ye so alingbi ti ndu bê ti amolenge ti lo si ala mû fini ti ala na Nzapa (3 Jean 4). Tongana mo yeke mbeni ancien, wala mo yeke gi ti ga ni, peut-être mo ye ti duti mbeni wamungo diskur so alingbi ti gue na azo ti kiri singila na Jéhovah teti asalango ye ti lo mingi ahon ti kozo. Mo lingbi ti si na aye so tongana nyen?
Mû tapande ti Kota Wafango ye, Jésus Christ (Luc 6:40). Giriri, atâa Jésus ayeke sala tënë na gbâ ti azo na go ti mbeni hoto wala gi na mbeni kete wungo ti azo na ngoi so ala yeke tambela na lege, ye so lo tene nga lege so lo tene na ni angbâ na li ti azo ni a ninga. Jésus asala si azo so amä lo agbu li ti ala na lo ndu bê ti ala, nga lo fa tongana nyen ti sala kusala biani na ye so lo fa si ala lingbi ti gbu nda ni. Mo lingbi ti sala legeoko tongaso nga?
Zia bê ti mo na Jéhovah
Akode ti Jésus ti fango ye akiri aga nzoni ndali ti kota songo so lo yeke na ni na Babâ ti lo ti yayu nga ndali ti yingo ti Nzapa so ayeke mû maboko na lo. Mo yeke sambela Jéhovah na bê ti mo kue ti duti zo so alingbi ti manda Bible nzoni na azo? Tongana mo yeke babâ wala mama, mo yeke sambela Nzapa lakue ti fa na mo tongana nyen ti fa ye na amolenge ti mo? Mo yeke sambela na bê kue na ngoi ti lekengo tele ti mû adiskur wala ti mû li ni na abungbi? Ziango bê ti mo na Jéhovah na yâ sambela tongaso ayeke mû ande maboko na mo ti duti mbeni zo so ayeke fa ye nzoni ahon ti kozo.
Zo ayeke fa nga so lo zia bê ti lo na Jéhovah na bango na nene ni Tënë ti Lo, Bible. Na yâ mbeni sambela na ndangba bï ti fini ti lo tongana zo ti mbilimbili-kue, Jésus atene na Babâ ti lo: “Mbi mû tënë ti Mo na ala.” (Jean 17:14). Atâa so Jésus ahinga ye lani mingi, lo fa tënë ti bê ti lo mveni lâ oko pëpe. Lo sala lakue tënë ti ye so Babâ ti lo afa na lo, na tongaso lo zia mbeni tapande na e (Jean 12:49, 50). Tënë ti Nzapa so e wara na yâ ti Bible ayeke na ngangu ti sala ye na ndo ti azo, akusala ti ala, abibe ti ala nga na atënë ti bê ti ala (aHéb. 4:12). Tongana mo yeke kono wungo ti aye so mo hinga na yâ ti Tënë ti Nzapa na mo yeke manda ti sala kusala na ni nzoni na fango tënë, fade mo yeke maï mara ti akode ti fango ye so ayeke gboto azo na mbage ti Nzapa.—2 Tim. 3:16, 17.
Yekia Jéhovah
Dutingo mbeni wafango ye so ayeke mû peko ti tapande ti Christ ayeke pëpe gi dutingo mbeni zo so alingbi ti mû pendere diskur. Tâ tënë, bê ti azo adö lani na gbele “tënë ti grâce” ti Jésus (Luc 4:22). Me na tenengo tënë pendere mingi, Jésus azia lani nyen na gbele lo? A yeke ti yekia Jéhovah, me pëpe ti gboto lê ti azo na ndo ti lo mveni (Jean 7:16-18). Na lo wa adisciple ti lo tongaso: ‘I zia lumière ti i aza na gbele azo, si ala lingbi bâ nzo kusala ti i, na ala mû gloire na Babâ ti i so ayeke na yayu.’ (Mat. 5:16). A lingbi wango so asala ngangu na ndo lege so e yeke fa na ye. E yeke sala kue ti kpe ti tene mbeni ye ague na e yongoro na ye so e zia na gbele e. Tongaso, tongana e yeke leke mbeni ye ti tene wala tongana nyen ti tene ni ande, a yeke nzoni e hunda tele ti e, e tene: ‘Ye so ayeke kiri ande ti kono singila so azo ayeke mû na Jéhovah, wala a yeke gboto lê ande na ndo mbi?’
Bâ mbeni ye. Na yâ fango ye, a lingbi ti sala kusala nzoni na atapande nga na aye so asi biani na yâ fini ti azo. Me azo alingbi ti gbu nda ni pëpe tongana a gboto yâ ti atapande ni a yo wala a fa anzene nzene ye kue so asi. Legeoko nga, tenengo ambaï so aye gi ti sala azo ngia ayeke gue na e yongoro na ye so fango tënë ti e aye ti si dä. Ti tâ tënë ni, wafango ye ni ayeke gboto lê na ndo lo mveni ahon ti gi tâ ye so lo zia na gbele lo ti si dä: fango ye ti Chrétien.
“Hinga popo ti ye”
Ti tene mbeni zo aga biani disciple, a lingbi lo hinga polele nda ti ye so a yeke fa na lo. A lingbi lo mä tâ tënë na lo bâ tongana nyen a yeke nde na ambeni tënë ti mabe. Ti zia kangbi na popo ti aye alingbi ti mû maboko na zo ni ti sala tongaso.
Fani mingi, Jéhovah awa lani azo ti lo ti “hinga popo ti ye” so ayeke nzoni-kue na ye so ayeke nzoni-kue pëpe (Lév. 10:9-11). Lo tene so azo so ayeke sala kusala na yâ kota temple ti lo ti yingo ayeke fa na azo “ti hinga ye so ayeke nzoni-kue na ye so ayeke ye senge”. (Ezéch. 44:23). Buku ti aProverbe asi singo na atapande so afa akangbi so ayeke na popo ti ye ti mbilimbili na ye ti sioni, na popo ti ndara na ye ti buba. A lingbi même ti zia kangbi na popo ti aye use so ayeke legeoko. Na aRomain 5:7, bazengele Paul azia kangbi na popo ti zo ti mbilimbili na mbeni zo ti nzoni. Buku ti aHébreu afa so kusala ti Christ ti kota prêtre ayeke kota ahon ti Aaron. Biani, na ndo ye so Jean Amos Comenius, mbeni wafango ye so ayeke lani na fini a sala fadeso ngu 400 na ndo ni awe, atene: “Ti fa ye aye gi ti tene ti fa tongana nyen yâ ti aye ayeke nde nde, ndo so ala yeke gue dä nga ndo so ala londo dä ayeke nde nde. . . . Tongaso, zo so afa kangbi nzoni na popo ti aye afa ye nzoni.”
Zia e tene so mo yeke fa na mbeni zo ye na ndo Royaume ti Nzapa. Tongana lo hinga pëpe ye so ayeke Royaume, mo lingbi ti fa tongana nyen ye so Bible atene ayeke nde na tënë so azo atene Royaume ayeke gi ye so ayeke na bê ti zo. Wala mo lingbi ti fa tongana nyen Royaume ni ayeke nde na angorogbia ti azo. Me ti azo so ahinga akozo gere ti tâ tënë so awe, mo lingbi ti zia ambeni nzene nzene tënë na ndo ni. Mo lingbi ti fa na ala tongana nyen Royaume ti Messie ayeke nde na dutingo ti Jéhovah mveni tongana gbia ti dunia kue so a sala tënë ni na Psaume 103:19. Fa nga tongana nyen a yeke nde na “royaume ti Molenge ti ndoye” ti Nzapa so a sala tënë ni na aColossien 1:13, wala nde na “lekengo ye” so a sala tënë ni na aEphésien 1:10 (NW ). Ziango kangbi na popo ti aye alingbi ti mû maboko na mo ti sigigi na kota fango ye ti Bible so polele na lê ti azo so ayeke mä mo.
Jésus asala kusala na kode ti fango ye so mingi. Lo zia kangbi na popo ti lege so mingi ti azo agbu na nda ti Ndia ti Moïse nga na ye so Ndia ni aye biani ti tene (Mat. 5:21-48). Lo fa so tâ dutingo ndulu na Nzapa ayeke nde na akusala ti aFarizien so atene tongaso me asala nde (Mat. 6:1-18). Lo zia kangbi na popo ti bibe ti azo so ‘akomande lani na ndo’ ti amba ti ala nga na bibe ti gbanzingo ye na tele so adisciple ti lo ayeke fa ande (Mat. 20:25-28). Tongana ti so a fa pekoni na Matthieu 21:28-32, mbeni lâ Jésus awa azo so amä lo ti zia kangbi ala mveni na popo ti zo so abâ tele ti lo mbilimbili na zo so agbian bê ti lo biani. Ye so ague na e na mbeni mbage nde ti nzoni fango ye.
Wa azo so amä mo ti gbu li
Na Matthieu 21:28, a tene na e so Jésus ato nda ti hakango ye ti lo na hundango: “I tene ti i nyen?” Mbeni kpengba wafango ye ayeke fa peko ti aye wala lo yeke kiri tënë. Me lo ngbâ gi ge pëpe. Nde na so, lo yeke wa azo so amä lo ti maï kode ti ala ti gbungo li (aProv. 3:21; aRom. 12:1). Zo alingbi ti sala tongaso na hundango atënë. Tongana ti so a fa na Matthieu 17:25, Jésus ahunda, lo tene: ‘Bê ti mo atene nyen, Simon? Agbia ti sese so, ala kamata douane wala lampo na tïtî azo wa? na tïtî amolenge ti ala, wala na tïtî awande?’ Ahundango tënë ti Jésus apusu Pierre ti gbu li na ti si lo mveni na nzoni tënë ti nda ni na ndo futango lampo ti temple. Legeoko nga, tongana lo yeke kiri tënë na mbeni koli so ahunda lo, “Zo so ayeke ndulu na mbi ayeke zo nyen?”, Jésus azia kangbi na popo ti salango ye ti mbeni prêtre na mbeni Lévite na salango ye ti mbeni zo ti Samarie. Na pekoni lo hunda tënë so: “Bê ti mo atene zo nyen na popo ti ala ota so asala tongana zo so ayeke ndulu na zo ni so atï na tïtî awanzi?” (Luc 10:29-36). Ge nga, ahon ti gbu li na place ti zo so amä lo, Jésus aga na lo ti kiri tënë na hundango tënë ti lo mveni.—Luc 7:41-43.
Gi ti ndu bê ti azo
Awafango ye so agbu nda ti Tënë ti Nzapa aga ti hinga so tâ vorongo aye pëpe ti tene senge batango ambeni ye na li nga salango ye alingbi na ambeni ndia awe. Me a luti na ndo ti nzoni songo na Jéhovah nga bango na nene ni asalango ye ti lo. Mara ti vorongo tongaso ahunda ti tene zo asala kua na bê ti lo (Deut. 10:12, 13; Luc 10:25-27). Na yâ Mbeti ti Nzapa, mingi ni tënë “bê” andu ye kue so ayeke zo ti yâ ni, tongana anzara ti bê ti lo, atënë ti bê ti lo nga na aye so apusu lo ti sala ye.
Jésus ahinga lani so azo ti mitele ayeke bâ ti ala ye so ayeke na gigi, me Nzapa ayeke bâ ti lo ye so ayeke na yâ bê ti zo (1 Sam. 16:7). A lingbi a duti ndoye so e yeke na ni na mbage ti Nzapa si apusu e ti sala na lo, me pëpe ngangu so e sala ti pika bê ti amba ti e zo (Mat. 6:5-8). Ti aFarizien, a yeke tâ nde mingi, ala sala aye mingi lani gi teti lê ti azo. Ala luti mingi na ndo salango ye alingbi na anzene nzene tënë ti Ndia nga na andia so ala mveni asigigi na ni. Me ala fa na yâ fini ti ala pëpe asalango ye so alingbi ti fa na gigi so ala yeke voro biani Nzapa so ala tene ala yeke voro lo (Mat. 9:13; Luc 11:42). Jésus afa so salango ye alingbi na aye so Nzapa ahunda ayeke kota ye, me lo fa nga so a yeke hinga ngele ti mara ti mango yanga tongaso na lege ti ye so ayeke na yâ bê ti zo (Mat. 15:7-9; Marc 7:20-23; Jean 3:36). Fango ye ti e ayeke sala nzoni mingi ahon atanga ni kue tongana e mû tapande ti Jésus. A yeke kota ye ti mû maboko na azo ti manda ye so Nzapa ahunda na mbage ti ala. Me a yeke nga kota ye ti tene ala hinga Jéhovah na ala ndoye lo tongana mbeni zo so ayeke na asalango ye ti lo mveni, si tambela ti ala afa na gigi so ala yeke bâ na nene ni mingi songo na tâ Nzapa so lo yeda na ni.
Biani, ti wara ye ti nzoni na lege ti mara ti fango ye tongaso, a lingbi azo abâ biani ye so ayeke na yâ ti bê ti ala. Jésus awa azo ti gi ti hinga aye so apusu ala ti sala ye nga ti bâ nzoni atënë ti bê ti ala. Tongana lo ye ti leke mbeni bango ndo so ayeke na lege ni pëpe, lo yeke hunda azo so ayeke mä lo ndali ti nyen ala bi bê, ala tene tënë wala ala sala ambeni ye tongaso. Me ti ngbâ gi ge pëpe, Jésus ayeke zia na ndo hundango tënë ti lo mbeni tënë nde, mbeni tapande, wala lo yeke sala mbeni ye ti wa azo ni ti bâ atënë ni tâ na lege ni (Marc 2:8; 4:40; 8:17; Luc 6:41, 46). E lingbi legeoko tongaso nga ti mû maboko na azo so ayeke mä e na lege so e tisa ala ti hunda atënë tongaso na tele ti ala mveni: ‘Ngbanga ti nyen mara ti salango ye tongaso anzere na mbi? Salango ye ti mbi na gbele ye so ayeke tongaso ngbanga ti nyen?’ Na pekoni, fa na ala aye so alingbi ti pusu ala ti bâ atënë ni tongana ti so Jéhovah ayeke bâ ni.
Fa lege ti sala ye alingbi na ni
Mbeni nzoni wafango ye ahinga so “ndara ayeke kozo ye.” (aProv. 4:7). Ndara ayeke kode so zo ayeke na ni ti sala ye nzoni alingbi na ye so lo hinga, si lo leke akpale, lo kpe aye so alingbi ti sala sioni na lo, lo si na ye so lo zia na gbele lo na lo mû maboko na ambeni zo. A yeke kungba ti mbeni wafango ye ti mû maboko na azo so lo fa ye na ala ti manda ti sala ye tongaso, me a yeke na lo pëpe ti mû desizion na place ti ala. Tongana mo yeke sala lisoro na ndo akpengba-ndia nde nde ti Bible, mû maboko na zo ni ti fa tënë ti bê ti lo na ndo ni. Mo lingbi ti fa mbeni ye so ayeke si ka lâ oko oko, na mo hunda zo ni tongana nyen kpengba-ndia ti Bible so ala londo ti manda ayeke mû maboko na lo tongana lo wara fade mara ti kpale tongaso.—aHéb. 5:14.
Na yâ diskur ti lo na Pentecôte ti ngu 33, bazengele Pierre amû mbeni tapande so afa tongana nyen zo alingbi ti sala ye alingbi na ye so lo manda, na tapande ti lo ni andu fini ti azo (Kus. 2:14-36). Na pekoni so lo sala tënë na ndo ti aversê ota ti Mbeti ti Nzapa awe, so gbâ ti azo so ayeke dä ayeda na ni, Pierre afa tongana nyen ti sala ye alingbi na aversê so na lege ti aye so asi, so ala kue abâ na lê ti ala. Ye ti pekoni ayeke so gbâ ti azo ni abâ so a yeke nzoni ala sala ye alingbi na ye so ala mä. Fango ye ti mo ayeke sala mara ti ye tongaso na ndo ti azo? Mo yeke fa gi pëpe aye so asi, me mo yeke mû maboko na azo ni ti hinga ngbanga ti nyen aye ni ayeke tongaso? Mo yeke wa ala ti bâ tongana nyen a lingbi aye so ala yeke manda asala ngangu na ndo fini ti ala? Ala yeke dekongo ande pëpe, ‘fade e sala nyen?’, tongana ti so gbâ ti azo asala na Pentecôte. Me tongana mo fa nzoni mingi lege ti sala kusala na aversê, a yeke pusu ande ala ti bâ mbilimbili ye so a lingbi ala sala.—Kus. 2:37.
Babâ wala mama, tongana mo yeke diko Bible na amolenge ti mo, mo yeke na mbeni pendere lege ti fa na ala ti gbu li na ndo salango ye alingbi biani na akpengba-ndia ti Bible (aEph. 6:4). Na tapande, mo lingbi ti soro ambeni versê ti mbage ti dikongo Bible so a leke teti yenga ni ti sala lisoro na ndo nda ni. Nga na pekoni hunda na ala mara ti atënë tongaso: ‘Tongana nyen ye so ayeke fa lege na e? E lingbi ti sala kusala na aversê so na fango tënë tongana nyen? Ala fa nyen na ndo Jéhovah nga na ndo asalango ye ti lo, na tongana nyen e lingbi ti kiri singila na lo ahon ti kozo?’ Wa sewa ti mo ti sala tënë na ndo aye so na ngoi ti lisoro na ndo angbongboro tënë ti Bible na Ekole ti Kusala ti aChrétien. Mingi ni, aversê so ala sala tënë na ndo ni ayeke duti ande aversê so ala yeke dabe ti ala na ni.
Zia mbeni nzoni tapande
Mo yeke fa ye gi pëpe na lege ti ye so mo yeke tene, me nga na lege ti ye so mo yeke sala. Aye so mo sala ayeke fa tâ biani tongana nyen ti sala ye alingbi na aye so mo tene. A yeke tongaso si amolenge ayeke manda ye. Tongana ala yeke haka peko ti ababâ na mama ti ala, ala yeke fa polele so ala ye ti duti tongana ababâ na mama ti ala. Ala ye ti hinga ye so aye ti tene salango ye tongana ti so ababâ na mama ti ala ayeke sala. Legeoko nga, tongana azo so mo yeke fa ye na ala ‘asala tongana mo sala, legeoko tongana Christ asala,’ ala yeke to nda ni ti wara adeba nzoni so zo ayeke wara na tambelango na ndo alege ti Jéhovah (1 aCor. 11:1). Ala mveni ayeke hinga asalango ye ti Nzapa na mbage ti ala.
Ye so adabe ti e na nene ti zia mbeni nzoni tapande. Dutingo mara ti “azo so ayeke nzoni-kue, na azo so abata tënë ti Nzapa” ayeke sala ande kota kusala mingi ti fa biani na azo so e fa ye na ala tongana nyen ti sala ye alingbi na akpengba-ndia ti Bible (2 Pi. 3:11). Tongana mo wa zo so mo yeke fa Bible na lo ti diko Tënë ti Nzapa lakue, duti mo mveni zo so ayeke diko ni lakue. Tongana mo ye si amolenge ti mo asala ye alingbi na akpengba-ndia ti Bible, sala kue ti tene ala bâ so asalango ye ti mo ague oko na ye so bê ti Nzapa aye. Tongana mo wa kongregation ti duti na wâ na yâ fango tënë, bâ si mo nga kue mo yeke mû mbage mingi na yâ kusala so. Tongana mo yeke sala ye alingbi na ye so mo yeke fa, mo lingbi biani ti pusu azo ti sala ye.—aRom. 2:21-23.
Ti maï akode ti mo ti fango ye, hunda tele ti mo: ‘Tongana mbi hunda ti tene a sala mbeni ye, a yeke sala ni na mbeni lege so asala si bango ndo ti azo so ayeke mä mbi, salango tënë ti ala wala asalango ye ti ala agbian? Ti fa atënë polele, mbi yeke zia kangbi na popo ti ambeni bibe wala ti asalango ye na ambeni nde? Mbi yeke sala nyen ti mû maboko na azo so mbi yeke fa ye na ala, amolenge ti mbi wala azo so aga na abungbi ti dabe ti ala na ye so mbi tene? Mbi yeke fa polele na azo so ayeke mä mbi tongana nyen ti sala ye alingbi na ye so ala yeke manda? Ala lingbi ti bâ ni na yâ tapande ti mbi? Ala bâ na nene ni so ti sala ye alingbi na tënë so mbi yeke fa alingbi ti sala ngangu na ndo songo ti ala na Jéhovah?’ (aProv. 9:10). Ngbâ lakue ti bi bê na aye so na ngoi so mo yeke gi ti maï akode ti mo ti wafango ye. “Mo bata lege ti mo, na mo bata tënë so mo yeke fa. Mo sala ye so lakue; teti na yâ kusala so, fade mo sö mo mveni na ala so amä mo.”—1 Tim. 4:16.