Aisea ua Tumu ai le Lalolagi i le Mataʻu?
O AI sē e manao e ola ma le mataʻu? O le toatele o tagata, e faanaunau i le saogalemu e aunoa ma se faamatau mai i lona ola po o ana mea totino. O le mea lea ua ō ese ai le toatele mai vaipanoa e matuā sili ona tele ai le solitulafono. Ae, i so o se mea, o loo iai pea mafuaaga e mataʻu ai.
O lamatiaga mai mea tau faaniukelea ma ni faalavelave i masini e gaosia ai malosiaga faaniukelea, ua faatupuina ai le mataʻu ina neʻi faaumatia ai tagata. O le matuā faateteleina o faiga sauā ua faapogaia ai le mataʻu. E toatele ua matatau ona ua avea le AIDS ma faamaʻi e sili ona faaumatia ai ola i lenei senituri. O le faaleagaina o lo tatou siosiomaga, o se tasi lea o mafuaaga o le mataʻu. Po o nei ea faamatauga e iai se uiga faapitoa? Ma pe mafai ea ona tatou faamoemoe e ola i se lalolagi e aunoa ma le mataʻu?
Le Uiga o le Mataʻu i le Lalolagi Aoao
Ua iai se uiga tāua o le salalau atu o le mataʻu i aso nei, ona o le mea na valoia i le Tusi Paia. I lana valoaga e uiga i aso e gata ai, na taʻua ai e Iesu Keriso tulaga o le a faapogaia ai le mataʻu. Na ia fetalai: “E sii le taua e le tasi nuu i le tasi nuu, ma le tasi malo i le tasi malo; ona oo mai ai lea o oge, ma faamai, ma mafuie i lea mea ma lea mea.” Na fetalai foi Iesu e uiga i le “tupu tele o le amio leaga.” Talu mai le 1914, o le lē mafaatusaina o taua, oge, mafuie, ma le amio leaga, ua iu ai i le mataʻu tele ma maliliu ai tagata.—Mataio 24:7-14.
E oo lava i uiga faaalia o tagata, e faatupuina ai le mataʻu i aso nei. I le 2 Timoteo 3:1-4, ua tatou faitau ai i upu faavaloaga a le aposetolo o Pauro e faapea: “O ona aso e gata ai e oo mai ai aso faigata; auā e avea tagata ma e alolofa i latou ia i latou, o e mananao i tupe, o e loto vii, o e faamaualuga, o e upu leaga, o e le faalogo i mātua, o e le faafetai, o e amio leaga, o e le lotoaiga, o e tuumavaega, o e faatuaupua, o e le taofi manao o le tino, o e faasaua, o e le alolofa i tagata amio lelei, o e faalata, o e soonafai, o e ua faafefeteina, o e ua tele le manao i mea faafiafia a e leai se manao i le Atua.” Ona o loo siomia i tatou e tagata faapena i aso nei e gata ai, e lē lētioa ona matuā tele le mataʻu!
Le Mea e Mafai ona Faatalitalia e Lenei Lalolagi
Na faatusaina e Iesu lenei vaitaimi i aso e gata ai o le lalolagi i ona po o Noa. E mautinoa, sa tele le mataʻu i lena taimi, auā ua faapea mai faamaumauga o le talafaasolopito o le Tusi Paia: “Ua leaga lava le lalolagi i luma o le Atua, ma ua tumu lava le lalolagi i le saua.” O lea, “ua fetalai atu le Atua ia Noa: Ua oo mai i oʻu luma le iuga o tagata uma; auā ua tumu le lalolagi i le saua.” (Kenese 6:11, 13) Sa tumu lena lalolagi i le matuā sauā o lea na faaumatia ai e le Atua e ala i se Lolo i le lalolagi atoa. Ae peitai, ona o le alofa, na faasaoina ai e Ieova le Atua ia Noa amiotonu ma lona aiga.—2 Peteru 2:5.
O lea la, o le ā e mafai ona faatalitalia e lenei lalolagi sauā? Ioe, e inoino le Atua i faiga sauā ma le lē manatu mamafa mo le lelei o isi. Ua manino lenei mea mai upu a le faisalamo: “E suesue e Ieova i le ua amiotonu atoa ma lē ua amio leaga, a ua inosia e Lona finagalo lē ua fiafia i le faasauā.” (Salamo 11:5, NW) Na faaiuina e Ieova le lalolagi faasauā i ona po o Noa. O lea la, pe lē ao ea la ona tatou faatalitalia foi le aumaia e le Atua o se iuga i lenei lalolagi ua matuā oia ona o le mataʻu i faiga sauā?
Sa faagaeeina e le Atua le aposetolo o Peteru e tautala e uiga i le faatasi mai o Keriso ma vavalo e uiga i le malaia mo le lalolagi amio leaga o iai nei. Na ia tusia e faapea: “O ona aso e gata ai, e o mai ai o e tauemu ma tauemu mai, ua latou faapea mai e tusa ma o latou lava tuinanau: ‘O fea o iai lona faatasi mai lea na folafolaina mai? Auā talu mai le aso na momoe ai o matou augātamā i le oti, o loo tutumau pea mea uma talu ona faatoa foafoaina.’” Ona faaaogā lea e Peteru o le upu “lagi” e faaatagia ai le faiga o pulega lē lelei atoatoa i luga o tagata, ma le upu “lalolagi” mo le sosaiete lē amiotonu faalelalolagi. Na ia faapea mai: “Auā e tusa ma o latou manao, na latou lē iloa ai lenei mea moni, e faapea, talu mai anamua, sa iai le lagi, ma na mānu aʻe foi se laueleele mai le moana ma faatumauina ai ona o le afioga a le Atua; ona o na mea, na faaumatia ai le lalolagi o na ona po [aso o Noa] ina ua lofia i le vai. Ae ona o lea lava afioga, ua tuu ai le lagi ma le lalolagi nei mo le afi ma ua taofia mo le aso faamasino, ma le faaumatiaga o tagata faalemataʻu.”—2 Peteru 3:3-7, NW.
E tusa ai ma lena lava manatu, na taʻua ai e Pauro e faapea, o le a aumaia e Keriso ma ana agelu malolosi le “taui ma sui i e ua le iloa le Atua, ma ua le anaana i le tala lelei a lo tatou Alii o Iesu Keriso; e faasalaina i latou lava i le fanoga e faavavau lava.” (2 Tesalonia 1:6-9) O loo tautala le tusi mulimuli o le Tusi Paia e uiga i le aoaoina o nuu mo “le taua i le aso tele o le Atua e ona le malosi uma lava” ma faamautinoaina ai i tatou e faapea, o Ieova o le a “fano ai foi i latou o e ua fano ai le lalolagi.”—Faaaliga 11:18; 16:14-16.
Se Taimi mo le Olioli, ae Lē o le Mataʻu
Na i lo o le mataʻu i mea ua valoia e le Tusi Paia mo lenei lalolagi, e iai le mafuaaga mo tagata amio saʻo e olioli ai. Ua lē pine ona aumaia lea e Ieova o se iuga i lenei lalolagi amio leaga, ae o le a faia lenei mea mo le lelei o i latou o ē naunau i le amiotonu. O le ā o le a mulimuli mai i le faaumatiaga tauatua o lenei faiga o mea? Ioe, o se faiga fou i lalo o le pulega a le Malo faalelagi o le Atua, lea na aʻoaʻo e Iesu ona soo e tatalo i ai! Na ia fetalai mai e faapea: “Ia faapea outou ona tatalo, Lo matou Tamā e, o i le lagi, ia paia lou suafa. Ia oo mai lou malo. Ia faia lou finagalo i le lalolagi, e pei ona faia i le lagi.” (Mataio 6:9, 10) O ā suiga e mafai ona faatalitalia pe a faia le finagalo o le Atua i le lalolagi?
O le a faaiuina taua ma le mataʻu i taua. Ua faapea mai le Salamo e 46:9: “Ua faaiua e ia [Ieova le Atua] o taua e oo lava i tuluiga o le lalolagi; ua gagau e ia le aufana, ma vavae le tao; ua susunuina foi e ia o kariota i le afi.” O tagata, o le a “taitasi ma nofo i lalo o lona vine, ma lalo o lona mati; e leai foi se na te faamatau mai.”—Mika 4:4.
O le a lē toe matatau foi i faamaʻi e oti ai. Ua faapea mai le folafolaga tauatua: “E le fai mai foi se tasi ua mau ai, Ou te maʻi.” (Isaia 33:24) Maeu se pogai mo le olioli!
O le mataʻu ua mafua ona o le solitulafono ma faiga sauā, o le a mavae atu. Ua folafola mai e le Salamo 37:10, 11 e faapea: “E toe itiiti, ona leai lea o le tagata amio leaga; e te mafaufau foi i le mea sa i ai o ia, a e leai lava. A o e agamalu, e fai mo latou le nuu; e faafiafia foi i latou ia te i latou ona o le manuia e tele.”
O le a faapefea ona suia le mataʻu i aso nei e le filemu moni ma le saogalemu? E ala i se pulega amiotonu e tasi—le Malo o le Atua. E faatatau i o tatou taimi, ua taʻua e le Tanielu 2:44 e faapea: “O ona po o ia tupu e faatuina ai e le Atua o le lagi o le malo e le faaumatia e faavavau; o lea malo foi, e le tuuina atu ia i se tasi nuu, na te tuʻimomomoina ma faaumatia ia malo uma lava, a o ia e tumau lava e faavavau.” O le Tupu tofia a Ieova, o Iesu Keriso, ‘e tatau ona pule seia tuuina e le Atua ona fili uma i lalo o ona vae.’ (1 Korinito 15:25) O le Afe Tausaga o le Pulega a Iesu, o le a faataunuuina ai le uluai fuafuaga a le Atua ia iai se lalolagi parataiso e aināina e faavavau e tagata olioli.—Luka 23:43; Faaaliga 20:6; 21:1-5.
I lena lalolagi Parataiso, o le a iai le mataʻu mamā e tasi. “O le mataʻu ia Ieova” lea. (Faataoto 1:7) O le mea moni, e tatau ona iai nei ia i tatou lea mataʻu, auā o le matuā faaaloalo migao lea, faatasi ma le mataʻu ina neʻi faia se mea e lē fiafia ai le Atua, ona tatou te talisapaia lona alofa agalelei ma lona lelei. O lenei mataʻu, e manaomia ai le faatuatua atoatoa ia Ieova ma usiusitai ma le faamaoni ia te ia.—Salamo 2:11; 115:11.
O mea mataʻutia e tutupu ua faailogaina ai nei aso e faapea, o aso e gata ai. Ae peitai, afai tatou te faamaonia lo tatou alofa mo le Atua, e mafai ona tatou olioli na i lo o le matataʻu. Ua faaalia i valoaga o le Tusi Paia e faapea, o le faamutaina e le Atua o lenei lalolagi, ua matuā lata tele mai. O le a suia e le lalolagi fou amiotonu na folafolaina mai e Ieova le Atua. (2 Peteru 3:13) E moni, i lalo o le pulega a le Malo, o le a lē pine ae oo mai se lalolagi e aunoa ma se mataʻu le mamā.
[Pusa i le itulau 6]
LE MALOSI O SE KOPI E TASI
O TOMASI, o se tama talavou mai Polani, na tupu se faalavelave na aafia ai o ia i le tulafono, na mafua ai ona sola ese mai le atunuu. Sa savali o ia ma faatali lifi mo masina e ono e sopoia ai Europa, sa moe i faleie ma galue i galuega eseese. E tasi lava le fesili sa iai pea i lona mafaufau i lena taimi: Po o le ā le fuafuaga o le olaga?
Na taliina le fesili a Tomasi ina ua tuuina atu ia te ia se kopi o Le Olomatamata i le gagana Polani. Sa ia faitau ma toe faitau i ai ma iloa ai faapea, i le mekasini lenei, o loo iai le upu moni lea o loo ia sailia. Sa savali Tomasi ma faatali lifi mo le 120 maila [200 kilomitaa] agaʻi i le ofisa o le lālā o le Sosaiete o le Olo Matamata, i Selters/Taunus, i Siamani. Ina ua taunuu atu i le afiafi po o le Aso Gafua, sa ia faaali atu lana mekasini o le Olomatamata ma faapea atu: “Ou te manao i se tasi na te faamatalaina atili mai e uiga i mea o i lenei mekasini. O le ā e manaomia ona ou faia?”
I lena afiafi, na talanoa ai ni Molimau a Ieova se toalua ma Tomasi e uiga i le fuafuaga o le olaga, e faaaogā ai le Tusi Paia e faavae ai la latou talanoaga. I le naunau e fia iloa atili, na toe foi atu ai Tomasi i le ofisa o le lālā i aso uma o lena vaiaso, i le suesueina o le Tusi Paia ma le tusi E Mafai ona E Ola e Faavavau i Parataiso i Le Lalolagi.
Na filifili Tomasi e toe foi i Polani, e ui lava o le a fesagai ai ma faafitauli i inā. O lea, i le Aso Faraile, i le na o le fa aso talu ona taunuu i le ofisa o le lālā i Selters, ae toe faimalaga atu loa Tomasi i lona atunuu moni. Sa amata loa ona ia suesue ma Molimau a Ieova i Polani. Sa vave lava ona agaigai i luma Tomasi ma amata ona talanoa atu ma le maelega i isi e uiga i mea ua ia aʻoaʻoina. Ia Oketopa 1993, i le na o le fa masina talu lana uluai asiasiga i Selters, na papatisoina ai o ia e avea o se tasi o Molimau a Ieova.
E na o le tasi le kopi o Le Olomatamata, ae na fesoasoani i lenei tama talavou e iloilo le fuafuaga o le olaga!
[Ata i le itulau 7]
I lalo o le pulega a le Malo o Iesu Keriso, o le a lē toe iai le mataʻu i le lalolagi