Aisea ua Latou Ō Ese ai Mai Lotu?

I TAUSAGA ogatotonu o le 19 senituri, e toetoe lava o tagata uma e nonofo i Prussia (ua taʻua nei o Siamani i mātū) e faapea mai e tofu ma se lotu patino o lolotu ai. O le mea moni, o le liliu ese o se tagata mai se lotu autū ae alu atu i se lotu sa lē aloaia e ono suesuea ai o ia e leoleo. Ae maeu se suiga ua iai nei taimi!

I aso nei, o se aofaiga toatele o tagata Siamani o loo faamavae mai lotu. Ua lipotia mai, e toatasi mai le toʻafā tagata ua faapea mai e matuā leai lava sana lotu o iai. E faapena foi le mea ua vaaia i Oseteria ma Suisilani. Pe afai la na faamoemoe le ola o se lotu i le toatele o ona sui, fai mai se tusitala Siamani o Reimer Gronemeyer, “ua faasolo ina mate lotu o Europa.”

Le Pogai ua Latou Teena ai Lotu

Aisea ua teena ai e le toatele o tagata lotu aloaia? E masani lava, ona o mafuaaga tau tupe, ae maise i atunuu ua manaomia ai ona totogia e tagata lotu se lafoga faalelotu. Ua fesili le toatele, ‘Aisea o le a ave ai fua mā le lotu aʻu tupe na alu ai loʻu afu i le suʻeina?’ O nisi ua ʻinoʻino ona o le anoanoai o le tamaoaiga ma le pule ua uu uma e le lotu. E foliga mai ua latou ioe i le manatu o le katinale o Joachim Meisner o Cologne, i Siamani, o lē na faapea mai, o le tamaoaiga ua iai i lotu atonu ua taaʻina ai e soona faatāuaina mea faitino ae “lē lava ai le matuā manatu mamafa i le faatuatua atu ia Keriso.”

O nisi tagata ua ō ese mai a latou lotu ona ua latou manatu e leai se uigā, leai se logoleleia, ma lē mafai ona faamalieina ai lo latou galala faaleagaga. Ua latou pagatia i le oge lea sa valoia e le perofeta o Amosa, “e le se oge i mea e ʻai, po o se gālala i le fia inu vai, a o le oge i le faalogologo i afioga a Ieova.” (Amosa 8:11) Talu ai ua seāseā fafagaina i latou e a latou lotu, o lea ua latou mumusu ai loa.

E ui o faafitauli moni ia ua fesagaia, ae po o se vaifofo saʻo ea le mumusu ai mai lotu uma lava? Seʻi manatu i se tagata o loo fia taumafa, ma ua ia vaai atu i se mea e foliga mai o se pāpā falaoa. Peitai, ina ua ia taumafai e ʻai, ua ia iloa ai e fai mai le penuʻili. Po o le a ia musu ai loa e toe ʻai ma faamalieina ai lona fia taumafa? E leai, e tatau ona ia toe saili atu mo nisi meaʻai moʻi. I se uiga tutusa, pe afai ua lē faamalieina e se lotu le galala faaleagaga o ona tagata lotu, po o le a latou lafoai ai ea la le toe manatu atu i lotu? Po o le a sili atu ea ona atamai pe a latou saili atu i se ala e mafai ona faamalieina ai lo latou galala faaleagaga? O le mea lena ua faia e le toatele, e pei ona faaalia mai e le mataupu o loo sosoo mai.