Le Miti o le Filemu i le Lalolagi Uma—O se Vaaiga Ponā
O LE faanaunauga mo le faatalitalia o le filemu i le lalolagi uma ua agaʻi atu ina sili ona maualuga. I lana vaega mo tusi i le nusipepa The Toronto Star, na tusi ai faapea Carol Goar: “O maliega mo le filemu ua matuā faateleina mai i Afakanisitana e oo atu i Anekola. O fetauaiga faaleatunuu na sa foliga mai i ni nai masina ua mavae le faafaigata ona pulea, ua faaalia faailoga o le faaitiitia. Ma ua oo ai ina toe faafouina ma le fiafia Malo Aufaatasi.” O lenei mea, ua fai mai ai Goar, ua na amotiina se “pepesiga o le faamoemoe.” Na faapena foi ona fai mai ai se faatonu o le mekasini USA Today e faapea: “Ua salalau atu le filemu i le lalolagi atoa.”
E aogā foi ona matauinaae maise lava i tala fou e uiga i le mea na faamatalaina e le nusipepa o le UN Chronicle e avea o le “toe faavaeina o se faauoga faifaipea i le va o Rusia ma le Iunaite Setete.” O le aveesea o vaegaʻau, mea tutupu e maofa ai i Europa i Sasae, talanoaina o le faaitiitia o vaegaʻau ma auupega—o nei atiina aʻe uma ua faatupuina ai se faamoemoe faapea i le iʻuga, o le a mafai ai e malo e sili ona malolosi ona taofia tauvaga i meatau. I se lalolagi o loo faaaluina ai i vaegaʻau e pei ona lipotia mai le faamaimauina o le tamaoaiga e sili atu i le 850 afe miliona talā i le tausaga, o se faamoemoe e matuā talileleia lena.
Ae peitai, o le a faapefea ona foliga mai faapea o le miti a tagata mo le filemu o le lalolagi o le a taulau? E oo lava i tagata aupito sili ona faanaunau i mea lelei, ua latou ioe mai faapea, o se oso maualuga tele lea, mai le faaitiitia o meatau e oo atu i le soloia atoatoa o meatau. O le lafoaia o mea tau faaniukelea o le a manaomia ai le faaaʻoaʻoga o le fefaatuatuaai i lo la va, sa matuā lē mailoa i taimi ua mavae. Peitai, e faanoanoa lava ona, ua iai se talafaasolopito umi o le lē fefaatuatuaai i le va o malo e sili ona malolosi. E pei ona valoia i le Tusi Paia, o le vaitaimi lenei ua faamaonia ai tagata “o e tuumavaega,” [“o tagata e solia maliega i le taofia o taua,” King James Version].”—2 Timoteo 3:3.
E lē gata i lea, e lē o tagata uma ua mautinoa faapea o le soloia o auupega faaniukelea o le a aumaia ai le filemu. E tusa lava pe mafai ona faaoleoleina malo ina ia lafoaia le faaputuina o a latou meatau faaniukelea, ae e mafai lava e auupega taatele ona fasiotia ai se faitau aofai tele. Ua molimauina e le Taua I ma II a le Lalolagi lenei mea moni. Ae lē gata i lea, o le poto faasaienitisi e toe fausia meatau faaniukelea o le a iai pea—e nofo sauni ma faatalitali mo le uluai faailoga o fefaloaiga faapolotiki. Ua oo lava ina finau mai nisi, e pei o le saienitisi faapolotiki o Richard Ned Lebow: “Atonu o le teuina pea o ni nai meatau faaniukelea o le a faaeteete ai tagata.”
Peitai o le umi ona iai o meatau faaniukelea, o le a faaamuamu ai le agaga o le fia faaumatia o meatau faaniukelea, i so o se faamatalaga e faia faatatau i le mauaina o le filemu; o lea, pe o le a avea le faaauau pea o faafitauli e lē faavaegaʻau ma mea o le a faoa ai mai le faitau miliona o tagata le mauaina o le filemu i o latou olaga i aso fai soo? Sa lauga le failautusi sili o Malo Aufaatasi o Javier Pérez de Cuéllar e uiga i le “tulaga faigata o le faitau miliona o o tatou uso a tagatanuu o ē ua leai ni aiga pe o loo nonofo foi i tulaga e lē lava o latou fale e nonofo ai. Ua agaʻi atu ina matuā sili ona leaga le faafitauli.” Ua lipotia atili mai e le nusipepa o le UN Chronicle e faapea o le tulaga lē atiina aʻe o le tamaoaiga ua afaina ai le “lua vae tolu o le fanau a tagata, i nisi itu faatasi ai ma le tulaga o le mativa ma le matuā leai o ni mea, ua leai se eseesega ma puapuaga na aumaia i le taua.” Ae faapefea le tulaga o tagata sulufaʻi o le lalolagi ua tusa lo latou faitau aofai ma le 12 miliona? Pe o le ā avea le faaitiitia po o le matuā lafoaia atoatoa foi o auupega e aumaia ai le filemu i o latou olaga?
E manino lava, o le miti a tagata mo se filemu i le lalolagi ua avea o se vaaiga ponā—e lē manino, e pu moomoo, e faatapulaaina. Pe o iai se faamoemoe e sili ona lelei mo le filemu? Ioe e iai lava. I le lomiga na seʻi mavae atu o lenei mekasini, na tatou iloa ai faapea ua aumaia e le Tusi Paia se faamoemoe mautinoa mo le filemu.a O le a lē pine ae aumaia e Iesu Keriso, o le Tupu o le Malo o le Atua, se filemu e sili mamao atu na i lo so o se filemu ua faatalitalia e le fanau a tagata. Ae o le ā o le a uiga moni i ai lenei filemu mo le fanau a tagata? O le a talanoaina i le mataupu o sosoo mai ai lenei mea.
[Faaopoopoga i lalo]
a Tagai i le mataupu “O Ai o le a Taʻitaʻiina le Fanau a Tagata i le Filemu?” i la tatou lomiga o Aokuso 1, 1990.