Le Initaneti Faaaogā Tatau o se Meafaigaluega e Maua ai Faamatalaga Mai le Lalolagi Aoao

I SENITURI ua mavae, ina ua iai masini lomitusi, na suia ai le auala e fesootaʻi ai le tasi tagata i le isi. Ua faapena foʻi le suiga i aso nei ina ua iai le Initaneti. O lenei meafaigaluega tāua ua taʻua o se meafaigaluega mo fesootaʻiga i le lalolagi aoao, ma o le mea moni lenā. O lenei “auala televave mo faamatalaga,” e mafai ona e maua ai faamatalaga moni, faamaumauga o fuainumera, ma manatu e faatatau i le tele o mataupu.

O le tomai e fesootaʻi ai, o se meaalofa matagofie mai i Lē na faia i tatou. Ua mafai ai ona fefaasoaaʻi o tatou manatu, ma faasoa atu faamatalaga i isi. O Ieova na muamua fesootaʻi mai i lona aiga faaletagata, ma saunia mai faamatalaga manino ma malamalama, i le auala e maua ai se olaga faamalieina. (Kene. 1:28-30) Ae e pei ona manino mai i le mea na tupu i le amataga o le talafaasolopito o le tagata, sa sesē ona faaaogā le meaalofa o le mafai lea ona fesootaʻi. Sa avatu e Satani iā Eva faamatalaga e matuā lē saʻo lava. Sa talia e Eva na faamatalaga ma taʻu atu iā Atamu, o lē ua māfua ai ona iai i se tulaga mafatia le fanau a tagata.—Kene. 3:1-6; Roma 5:12.

O le ā se faamatalaga e tusa ai o le faaaogāina o le Initaneti? E ui o le Initaneti e mafai ona maua mai ai faamatalaga aogā, faasao ai le taimi ma o se meafaigaluega aogā, ae e mafai foʻi ona faasesēina ai i tatou, alu uma ai le tele o lo tatou taimi, ma faaleagaina ai i tatou i tulaga tau amio. O lea la, seʻi o tatou iloiloina le auala e faaaogā ai lenei meafaigaluega, ina ia aogā iā i tatou.

Pe e Maufaatuatuaina pe Sesē Faamatalaga?

Aua neʻi manatu e faapea o faamatalaga uma e maua i le Initaneti, e lelei ma aogā. E ono mafai ona faatusa tuatusi i le Initaneti e vave suʻe ai faamatalaga (search engines), i se vaega o ni tagata ao pulouaitu e galulue malosi e ao so o se ituaiga o pulouaitu—o ituaiga e ʻaina faapea ituaiga e oona—ma ua tuu faatasi uma i totonu o se ulo, ona kuka lea mo i tatou e aai ai. Po o le a e taumafaina nei pulouaitu e aunoa ma le iloilo ma le faaeteete? O le mea moni e leai! Ua faaaogā i nei tuatusi i le Initaneti e vave suʻe ai faamatalaga, se aofaʻiga tele o komepiuta ina ia ao pe fili mai ai faamatalaga, mai le faitau piliona o isi tuatusi ia o loo iai faamatalaga uma e lelei, faapea faamatalaga e sili ona leaga. E tatou te manaʻomia le faautautaga mamao ina ia tuu eseese ai le saito mai le aputi saito, e pei o lea faaupuga, ona lē faaleagaina ai lea o o tatou mafaufau i faamatalaga sesē.

I le 1993, sa iai i se nusipepa lauiloa se ata komi, o loo faaalia ai ata o ni taʻifau se lua i luma o se komepiuta. Ua faamatala atu e le isi taʻifau i le isi taʻifau: “I le Initaneti, e leai se isi e na te iloaina o oe o se taʻifau.” I aso ua leva, na lafi ai Satani i tua o se gata ina ia “talanoa” ma Eva, ma fai atu i ai o le a pei o ia o le Atua. I aso nei, o so o se tasi e iai sana fesootaʻiga i le Initaneti, e mafai ona avea ma sē e polofesa i se mataupu, ma faafoliga mai e na te iloa lea mataupu, ae e lē faailoaina mai lona igoa. Ma e leai ni tulafono po o ai e mafai ona faasalalauina atu manatu, faamatalaga, ata ma fautuaga.

Pe a faaaogā le Initaneti, ia aua neʻi faavaleaina e pei o Eva. Ia matuā faaeteete i faamatalaga e aumaia i le Initaneti. A o leʻi talitonuina se faamatalaga, ia fesili ifo: (1) O ai na tusia lenei mataupu? O ā ni agavaa o lē na tusia? (2) Aiseā na tusia ai? O le ā na uunaʻia ai lē na tusia le mataupu? Po o faaalia mai ai se uiga faaituʻau? (3) O fea na maua mai ai faamatalaga a lē na tusia le mataupu? Po o ia taʻua mea na maua mai ai faamatalaga, ia e mafai ona siaki? (4) Po o aogā pea i aso nei na faamatalaga? I le uluaʻi senituri, na avatu ai e le aposetolo o Paulo le fautuaga iā Timoteo, lea foʻi e mafai ona faatatau mai iā i tatou i aso nei. Na tusi atu Paulo: “Ia e leoleoina le mea ua tuuina atu iā te oe, ma ʻaloʻalo ese mai i upu lē aogā e faaleaga ai mea paia, ma feteenaʻiga i le mea ua taʻua ma le pepelo o le ʻpoto.’”—1 Timo. 6:20.

Faasao ai le Taimi pe Alu ai le Taimi?

Pe afai e faaaogā ma le atamai le Initaneti, e mautinoa o le a faasao ai lo tatou taimi, malosi ma tupe. E mafai ona faigofie ai ona tatou vave faatauina mai se mea, e aunoa ma le alu ese mai le fale. O le faatusatusa o tau o oloa, e ono fesoasoani iā i tatou e sefe ai tupe. Ua faigofie olaga o tagata ona ua mafai ona fai teuga tupe e ala atu i le Initaneti; e mafai lava ona taulima mai i lou fale i so o se taimi, mataupu tautupe. O loo iai i le Initaneti auala aogā e faigofie ona maua ai se pasese taugofie, mo se malaga ua tatou fuafua i ai, ma fesoasoani e faamautū ai ni avanoa malaga. E faigofie foʻi ona tatou suʻe iai numera o telefoni, tuatusi, ma auala eseese ina ia oo ai i le nofoaga tonu na tatou faamoemoe e taunuu i ai. I le lalolagi aoao, o loo faaaogā e ofisa o lālā a Molimau a Ieova le tele o nei auaunaga, ina ia sefe ai le taimi ma tupe, ma faaitiitia ai tagata faigaluega.

Peitaʻi, e iai se itu lē lelei e ao ona iloiloina. E taulaʻi atu i le tele o le taimi o loo alu i le faaaogāina o le Initaneti. O nisi tagata ua avea le Initaneti o se meataalo e fiafia i ai, nai lo le avea ma meafaigaluega aogā. Ua latou faaalu le tele o le taimi e fai ai taaloga, faatauga, talanoaga, imeli, saʻiliʻiliga ma matamata solo i le Initaneti. Mulimuli ane, atonu ua amata ona latou lē amanaʻia mea e sili ona tāua e aofia ai le aiga, uō ma le faapotopotoga. E mafai ona avea le Initaneti ma faanaunauga malosi e lē mafai e se tasi ona taofia. O se faaaʻoaʻoga, i se fua faatatau na faamauina i le 2010, na faaalia ai e faapea, o le 18.4 pasene o talavou i Korea ua pulea e le Initaneti. Na taʻua e tagata suʻesuʻe o Siamani, “o le toʻatele o fafine ua faitio mai e faapea ua pulea e le Initaneti a latou paaga.” Na faitio mai se tasi fafine e faapea, ona o le faalagolago i le Initaneti, na vave ai ona suia uiga o lana tane ma iʻu ai ina malepe le la faaipoipoga.

Na maua e se ofisa o le lālā a Molimau a Ieova se tusi mai se tagata na faapea mai, ua pulea o ia e le Initaneti. O nisi taimi, e oo atu i le sefulu itula i le aso e na te faaaluina i le Initaneti. Ina ua uma ona taʻua e faapea “o le taimi muamua sa foliga mai e lē afāina,” ona ia toe faapea mai lea: “A o faagasolo taimi, ua amata ona fai ma misi aʻu sauniga, ma ua ou lē toe tatalo.” Pe a alu i sauniga, e lē sauniuni ma e mafaufau ua tuai ona oo i le fale ae seʻi toe tatala lana Initaneti. O le mea e lelei ai, sa ia iloaina le mataʻutia o le faafitauli ma taumafai loa e toe faasaʻo. Seʻi aua lava neʻi avea le faaaogāina o le Initaneti ma mea e pulea ai i tatou.

Pe e Aogā Faamatalaga pe Leai?

Ua taʻua i le 1 Tesalonia 5:21, 22: “Ia tofotofo i mea uma; ia taofimau i le mea e lelei. Ia faamamao mai i mea leaga eseese uma.” E ao ona tatou tilofaʻia, pe faamata e fiafia le finagalo o le Atua i faamatalaga o loo tatou maua i le Initaneti, ma pe faamata e ōgatusa ma ana tapulaa maualuluga. E lē tatau ona feteenaʻi ma tulaga tau amio, ma ia talafeagai mo se Kerisiano. Ua sili ona taatele ata ma faamatalaga matagā tau feusuaʻiga i le Initaneti, ma afai e tatou te lē faaeteete, e faigofie lava ona maileia ai i tatou.

O se mea atamai ona fesili ifo iā i tatou lava: ʻPo o le mea lea ou te vaai iai o se mea e vave ona ou nanāina mai i laʻu paaga, oʻu mātua, po o oʻu uso Kerisiano pe a ulu mai i totonu o loʻu potu?’ Pe afai o le tali o le ioe, e lelei la ona tatou faaaogā le Initaneti i na o taimi o loo faatasi ai ma nisi tagata. Ua matuā suia e le Initaneti le auala e tatou te fesootaʻi ma fai ai faatauga. E lē gata i lea, ua maua ai se auala fou e faatino ai le ʻmulilua i o tatou loto.’—Mata. 5:27, 28.

Pe e Tatau ona Lafo Atu pe Leai?

O le faaaogāina o le Initaneti, e aofia ai le mauaina ma le lafoina atu o faamatalaga. E ui ua iā i tatou le saʻolotoga e maua ai ma lafo atu faamatalaga, ae o lo tatou tiute tauave foʻi, le faamautinoa pe moni ma mamā na faamatalaga. Pe mafai ona tatou faamaonia e saʻo aʻiaʻi mea ua tatou tusia pe lafo atu i isi? Po ua tatou maua le faatagaga e lafo atu ai na faamatalaga?a Pe e aogā ma atiaʻe ai i na faamatalaga? O le ā ua uunaʻia ai i tatou e lafo atu na faamatalaga? Pe e tatou te mananaʻo e faia faapea ina ia faaofo ai isi?

Pe afai e faaaogā tatau le imeli, e mafai ona avea o se faamanuiaga. E mafai foʻi ona aumaia ai iā i tatou le tele o faamatalaga. Po o tatou soona faalavelave i isi e ala i le faasalalau atu i se lisi umī o tagata, ni tala faitatala po o ni faamatalaga e lē aogā, ma atonu e alu ai lo latou taimi lea e aogā e fai ai isi mea? Pe e lē tatau ona tatou iloilo o tatou uunaʻiga a o leʻi oomiina le ki e lafo atu ai faamatalaga? O le ā tonu le mea o loo tatou mananaʻo e fai? E masani ona tusi e tagata ni tusi, e faamatala atu ai i o latou aiga ma uō ni mea na tutupu iā i latou, ma ia iloa ai mea o loo tutupu i o latou olaga mai i lea taimi i lea taimi. Pe e lē o le mea lea e tatau ona taulaʻi i ai a tatou imeli? Aiseā e taʻu atu ai fua i isi se mea e tatou te lē mafai ona faamaonia?

O lea la, o le ā e tatau ona tatou faia e tusa ai o le Initaneti? Pe e tatau ona matuā ʻalofia? Atonu e talafeagai ona faia faapea i nisi o tulaga. O le mea lenā na faia e le tagata lea na taʻua i le amataga na pulea e le Initaneti, ina ia mafai ai ona manumalo mai i lenei mea na pulea ai o ia i le tele o tausaga. I le isi itu, e iai aogā iā i tatou o le faaaogāina o le Initaneti, pe afai e ʻleoleoina i tatou e le mafaufau lelei ma malupuipuia i tatou i le faautaga loloto.’—Faata. 2:10, 11.

[Faaopoopoga i lalo]

[Ata i le itulau 4]

E faapefea ona e ʻalofia le faasesēina i faamatalaga sesē?

[Ata i le itulau 5]

O le ā e tatau ona e iloilo muamua a o leʻi oomiina le ki e lafo atu ai faamatalaga?