«Meqë kemi këtë shërbim për të bërë . . . , nuk dorëzohemi»

TREGUAR NGA RONALD TEILOR

Në verën e vitit 1963, u gjenda ballë për ballë me vdekjen. Ndërsa ecja përgjatë bregut, papritur u gjenda në ujin e thellë të një grope me rërë thithëse. Meqë nuk dija të notoja, gati sa s’u mbyta pak metra larg bregut. Isha zhytur gati tri herë dhe kisha gëlltitur një sasi të madhe uji, kur një mik e vuri re se në ç’hall isha dhe më tërhoqi zvarrë drejt bregut. Menjëherë më bënë frymëmarrje artificiale dhe ia hodha vdekjes kësaj radhe.

NUK ishte hera e parë që e çmova rëndësinë për të mos u dorëzuar kurrë​—edhe atëherë kur situata duket e pashpresë. Që në fëmijëri m’u desh të luftoja për jetën time frymore.

Rashë në kontakt me të vërtetën e krishterë gjatë ditëve të trishtuara të Luftës së Dytë Botërore. Gjendesha mes atyre mijëra fëmijëve që ishin shpërngulur nga Londra, për t’i shpëtuar rrezikut të bombardimeve ajrore. Isha vetëm 12 vjeç dhe lufta nuk ishte ndonjë gjë e madhe për mua; ishte gati një aventurë.

Mua më mori në kujdes një çift i moshuar nga Weston-super-Mare, në Anglinë jug-perëndimore. Pak pas mbërritjes sime në shtëpinë e këtij çifti, disa shërbëtorë pionierë filluan të na vizitonin. Ishte familja Hargrivz: që të katërt​—Rejgu, Mabsi, Pamela dhe Valeri—​ishin pionierë specialë. Prindërit e mi adoptues e pranuan të vërtetën dhe pasi studiuam librin Harpa e Perëndisë, edhe unë vendosa t’i shërbej Jehovait. Vetëm gjashtë javë më pas, më ftuan të merrja pjesë në veprën e predikimit.

Akoma më ka mbetur në mendje dita e parë në shërbimin në fushë. Pa e bërë të gjatë, më dhanë disa broshura e më thanë: «Vazhdo në anën tjetër të rrugës!» Kështu e kalova ditën time të parë të predikimit. Në atë kohë, shpesh predikonim duke përdorur disqe gramafoni me fjalime të fuqishme. Për mua çastet më të lumtura ishin kur transportoja gramafonin nga shtëpia në shtëpi, për t’u vënë njerëzve të dëgjonin konferenca në disqe. Për mua ishte një privilegj i madh që më përdornin në këtë mënyrë.

Jepja shumë dëshmi në shkollë dhe mbaj mend se i kam dhënë drejtorit të shkollës një seri librash me argumente biblike. Në moshën 13 vjeçare, u pagëzova në një asamble që u mbajt aty pranë nesh në Bath. Një tjetër kongres në kohën e luftës që nuk do ta harroj kurrë, ishte ai që u mbajt në Leicester, në 1941-shin, në sallën De Montfort. U ngjita në platformë për të marrë kopjen time të librit Fëmijë (Children), i cili përmbante një mesazh personal nga vëlla Rutherford, që në atë kohë ishte president i Shoqatës Watch Tower. Fjalimi emocionues i mbajtur për të rinjtë e pranishëm, e forcoi dëshirën time për t’i shërbyer Jehovait përgjithmonë.

Kështu, kalova dy vjet të lumtur më prindërit e mi adoptues, duke u rritur në të vërtetën. Në moshën 14-vjeçare m’u desh të kthehesha në Londër dhe të filloja të punoja për t’u mbajtur gjallë. Megjithëse isha bashkuar me familjen time të vërtetë, tani duhej të mbahesha frymësisht me forcat e mia, pasi askush në shtëpi nuk i përkrahte bindjet e mia. Shpejt Jehovai më dha ndihmën që më nevojitej. Vetëm tri javë pasi mbërrita në Londër, një vëlla erdhi për vizitë në shtëpinë time për t’i kërkuar leje babait që të më merrte me vete në lokalin e Sallës së Mbretërisë. Ai që erdhi ishte vëllai Xhon Barr, tani anëtar i Trupit Udhëheqës të Dëshmitarëve të Jehovait. Ai u bë një nga «baballarët» e mi frymorë gjatë atyre dhjetë vjetëve të vështirë.​—Mateu 19:29.

Fillova të frekuentoja kongregacionin Paddington, i cili mblidhej në Kraven Terrace, pranë shtëpisë Bethel në Londër. Meqë isha një jetim frymor, një vëlla i mirosur i moshuar, «baba» Hamfreis, u caktua të kujdesej në mënyrë të veçantë për mua. Pa dyshim, ishte një bekim i madh për mua që mund të shoqërohesha me shumë motra e vëllezër të mirosur që shërbyen në atë kongregacion. Ata mes nesh që kishin shpresë tokësore​—të quajtur Jonadab—​ishin të paktë në numër. Në fakt, unë isha i vetmi «Jonadab» në studimin e librit të kongregacionit ku merrja pjesë. Edhe pse nuk shoqërohesha me moshatarët e mi, ajo shoqëri e çmuar me vëllezër të pjekur më dha shumë mësime të dobishme. Ndoshta ai më i rëndësishmi ishte që kurrë të mos e braktisja shërbimin e Jehovait.

Në ato ditë, e kishim bërë zakon t’ia kushtonim gjithë fundjavën aktivitetit të predikimit. Mua më kishin caktuar të kujdesesha për «automjetin me altoparlant», që s’ishte gjë tjetër veçse një triçikël për të mbajtur pajisjet akustike dhe një bateri makine. Çdo të shtunë, e merrja triçiklin dhe shkoja në qoshe të rrugës, ku vija disa disqe me muzikë dhe pastaj fjalimet e vëlla Rutherfordit. Të shtunave bënim edhe dëshmi në rrugë me çantat tona të revistave. E diela i kushtohej veprës shtëpi më shtëpi, duke ofruar libra e broshura.

Shoqëria me vëllezër më të vjetër të zellshëm ndezi tek unë dëshirën për t’u bërë pionier. Kjo dëshirë u forcua më shumë kur dëgjoja fjalimet e pionierëve nëpër kongreset krahinore. Një kongres që ndikoi shumë në jetën time, ishte ai që u mbajt në Ërl’s Kort, në Londër, më 1947-ën. Dy muaj më vonë, fillova shërbimin si pionier dhe jam përpjekur ta mbaj frymën e pionierit deri tani. Gëzimi që mora nga drejtimi i studimeve biblike që përparonin, shërbeu për të pohuar edhe një herë se ishte një vendim i drejtë.

Një nuse spanjolle dhe një caktim në Spanjë

Në vitin 1957, kur shërbeja akoma si pionier me kongregacionin Paddington, u njoha me një motër simpatike spanjolle me emrin Rafaela. Pas disa muajsh u martuam. Synimi ynë ishte të shërbenim së bashku si pionierë, por në fillim shkuam në Madrid që të njihesha me prindërit e Rafaelës. Ishte një vizitë që ndryshoi jetën time. Gjatë kohës që ishim në Madrid, vëlla Raj Duzinber, mbikëqyrës i zyrës së degës në Spanjë, më pyeti nëse isha i gatshëm të shërbeja në Spanjë, ku kishte një nevojë të jashtëzakonshme për vëllezër me përvojë.

Si mund të mos e pranonim këtë ftesë? Kështu, më 1958-ën filluam së bashku shërbimin e plotë kohor në Spanjë. Në atë kohë, vendi ishte nën sundimin e Frankos dhe aktiviteti ynë nuk pranohej ligjërisht, gjë që e bënte shumë të vështirë veprën e predikimit. Sikur të mos mjaftonte kjo, në dy vjetët e parë më duhej të përpiqesha shumë për të mësuar spanjishten. Edhe këtë radhë ishte një rast për të mos u dorëzuar, edhe pse shumë herë qaja nga zhgënjimi i plotë që nuk mund të komunikoja me vëllezërit në kongregacion.

Nevoja për mbikëqyrës ishte kaq e madhe, sa edhe pse nuk ia shkrepja fare në spanjisht, brenda një muaji m’u caktua detyra për t’u kujdesur për një grup të vogël. Për shkak se e zhvillonim veprën në fshehtësi, u organizuam në grupe të vogla të përbërë prej 15 deri 20 lajmëtarësh, që funksiononin pak a shumë si një kongregacion i vogël. Në fillim, ishte torturë të drejtoja mbledhjet, sepse jo gjithmonë i kuptoja përgjigjet e auditorit. Megjithatë, ime shoqe ulej në fund dhe nëse shikonte se isha i hutuar, më jepte shenjë pa fjalë për të pohuar se përgjigjja ishte e saktë.

Nuk më jepet shumë për gjuhët dhe më shumë se një herë mendova të kthehesha në Angli, ku çdo gjë do të ishte më e lehtë. Megjithatë, që nga fillimi, dashuria e miqësia e vëllezërve dhe e motrave të dashura spanjolle e kompensoi zhgënjimin që vinte për shkak të gjuhës. Jehovai më bekoi me privilegje të veçanta që meritonin çdo përpjekje. Në 1958-ën, më ftuan të merrja pjesë në kongresin ndërkombëtar, në Nju Jork, si delegat nga Spanja. Më pas, në 1962-shin mora një stërvitje të çmuar në Shkollën e Shërbimit të Mbretërisë që u organizua për ne në Tangeri, në Marok.

Një problem tjetër që përballova, përveç gjuhës ishte edhe shqetësimi i vazhdueshëm se mos më kapte policia. E dija se si i huaj arrestimi do të thoshte të të dëbonin automatikisht nga vendi. Për të zvogëluar rrezikun, punonim në çifte. Ndërsa njëri dëshmonte, tjetri mbante sytë hapur për ndonjë shenjë rreziku. Pasi trokisnim në një apo dy dyer, në katin e fundit të ndonjë pallati, na duhej të shkonim nga dy ose tre e të vizitonim dy ose tri shtëpi. Biblën e përdornim shumë dhe merrnim me vete pak broshura që i fshihnim nën pallto për t’ua ofruar të interesuarve.

Pas një viti në Madrid, u caktuam në Vigo, një qytet i madh në veri-perëndim të Spanjës, ku nuk kishte as edhe një Dëshmitar. Shoqata na sugjeroi që për rreth një muaj, pjesën më të madhe të dëshmisë ta bënte ime shoqe, për të dhënë përshtypjen se ishim vizitorë turistë. Edhe pse u përpoqëm të përdornim një metodë që nuk tërhiqte vëmendjen, predikimi ynë ra në sy. Brenda një muaji, priftërinjtë katolikë filluan të na denonconin në radio. Ata i paralajmëronin famullitarët e tyre se një çift i martuar shkonte shtëpi më shtëpi për të folur për Biblën​—një libër gati i jashtëligjshëm deri atëherë. «Çifti që kërkohej nga policia» përbëhej nga një i huaj dhe e shoqja spanjolle, që bënte gati gjithë bisedën.

Priftërinjtë vendosën se edhe vetëm po të flisje me këtë çift të rrezikshëm, ishte një mëkat që falej vetëm nëse do të rrëfehej menjëherë tek prifti. E kështu, siç mund të pritej, në fund të një bisede të këndshme me një zonjë të martuar, ajo na tha me një zë shfajësues se duhej të shkonte të rrëfehej. Kur dolëm nga shtëpia e saj, e pamë të vraponte drejt kishës.

Përzënia

Vetëm dy muaj pasi mbërritëm në Vigo, na u vërsul policia. Polici që na arrestoi ishte i arsyeshëm dhe nuk na i vuri prangat gjatë udhëtimit deri në rajonin e policisë. Atje pamë një fytyrë të njohur, një daktilografiste, së cilës pak kohë më parë i kishim dhënë dëshmi. U duk qartë se u vu në pozitë të vështirë, kur pa të na trajtonin si kriminelë dhe nxitoi të na siguronte se nuk kishte qenë ajo që na kishte denoncuar. Për më tepër, na kishin akuzuar për minim të «bashkimit frymor të Spanjës» dhe gjashtë javë më pas na përzunë nga vendi.

Ishte një pengesë, por nuk kishim ndërmend të dorëzoheshim. Kishte akoma shumë punë për të bërë në gadishullin Iberik. Pas tre muajsh në Tangeri, u caktuam në Gjibraltar, një tjetër territor i virgjër. Siç thotë apostulli Pavël, nëse e çmojmë shërbimin tonë, do të vazhdojmë të punojmë dhe do të shpërblehemi. (2. Korintasve 4:1, 7, 8) Kështu qe edhe në rastin tonë. Që në shtëpinë e parë që vizituam në Gjibraltar, filluam një studim biblik me gjithë familjen. Pak kohë më pas, drejtonim 17 studime secili. Shumë nga ata që studiuan me ne, u bënë Dëshmitarë dhe dy vjet më vonë kishte një kongregacion me 25 lajmëtarë.

Por, ashtu si në Vigo, kleri filloi një fushatë kundër nesh. Peshkopi anglikan i Gjibraltarit lajmëroi shefin e policisë se ne ishin «persona të padëshirueshëm» dhe presionet e tij më në fund sollën rezultat. Në janar të 1962-shit, na përzunë edhe nga Gjibraltari. Ku do të shkonin më pas? Në Spanjë kishte akoma shumë nevojë, prandaj u kthyem atje me shpresë që policia të na kishte harruar.

Qyteti me diell i Seviljes ishte shtëpia jonë e re. Atje patëm gëzimin të punonim me një çift tjetër pionierësh, Rej dhe Pat Kirkup. Megjithëse Sevilja ishte një qytet me gjysëm milion banorë, kishte vetëm 21 lajmëtarë, prandaj kishte shumë për të bërë. Tani ka 15 kongregacione me 1.500 lajmëtarë. Një vit më vonë, patëm një surprizë të këndshme: më ftuan të shërbeja si mbikëqyrës udhëtues në zonën e Barcelonës.

Shërbimi në qark në një vend ku vepra nuk njihej ligjërisht ishte disi ndryshe. Çdo javë vizitonim grupe të vogla, pjesa më e madhe e të cilëve kishin shumë pak vëllezër të aftë. Këtyre vëllezërve të palodhur u nevojitej gjithë stërvitja dhe mbështetja që mund t’u jepnim. Na pëlqente shumë ky lloj caktimi. Pasi kaluam disa vite në zona ku kishte pak ose aspak Dëshmitarë, ishin shumë të lumtur që mund të vizitonim kaq shumë motra e vëllezër. Për më tepër, vepra e predikimit në Barcelonë ishte më e lehtë dhe shumë njerëz dëshironin të studionin Biblën.

Lufta me depresionin

Megjithatë, vetëm gjashtë muaj më vonë, jeta ime ndryshoi në mënyrë dramatike. Pushimet tona të para në bregdet, gati sa s’u kthyen në një tragjedi, kur më ndodhi aksidenti i përshkruar më lart. Fizikisht e mora veten shpejt nga goditja, por ky episod la një shenjë të pashlyeshme në sistemin tim nervor.

Për disa muaj, luftova me të gjitha forcat për të vazhduar në veprën qarkore, por më në fund m’u desh të kthehesha në Angli për t’u kuruar. Pas dy vjetësh, e mora veten aq sa për t’u kthyer në Spanjë, ku filluam përsëri veprën qarkore. Por ishte vetëm për një kohë të shkurtër. Prindërit e gruas u sëmurën rëndë, e kështu e lamë shërbimin e plotë kohor për t’u kujdesur për ta.

Jeta u bë më e vështirë, kur në 1968-ën, pësova një rraskapitje të plotë nervore. Kishte kohë kur unë bashkë me Rafaelën mendonim se nuk do ta merrja më veten kurrë. Ishte sikur isha mbytur përsëri, por në një mënyrë tjetër. Depresioni, jo vetëm që bënte të më pushtonin mendime negative, por më grabiti edhe të gjitha forcat. Vuajta rraskapitje ekstreme, gjë që më detyronte të pushoja gati vazhdimisht. Atëherë, jo të gjithë vëllezërit e kuptonin këtë lloj problemi, por unë e dija se Jehovai e kuptonte. Ndieja kënaqësi të madhe kur lexoja artikujt e mrekullueshëm të revistave Kulla e Rojës dhe Zgjohuni! që ishin të arsyeshëm dhe të dobishëm për ata që vuanin nga depresioni.

Gjatë kësaj kohe të vështirë, ime shoqe ishte një burim i vazhdueshëm inkurajimi për mua. Përballimi i problemeve së bashku, e forcoi me të vërtetë lidhjen tonë martesore. Prindërit e Rafaelës vdiqën dhe 12 vjet më pas shëndeti im u përmirësua aq sa menduam se mund të ktheheshim në shërbimin e plotë kohor. Në 1981-shin, për habinë dhe kënaqësinë tonë na ftuan përsëri të shërbenim në veprën qarkore.

Në Spanjë kishin ndodhur ndryshime të mëdha teokratike, që nga koha kur kishim zhvilluar veprën udhëtuese. Predikimi tani ishte i lirë, prandaj duhej të përshtatesha me kushtet e reja. Megjithatë, shërbimi edhe një herë tjetër si mbikëqyrës qarkor ishte një privilegj i madh. Shërbimi si pionierë, pavarësisht nga kushtet e vështira, na dha mundësi të inkurajonim pionierët që kishin probleme. Shpesh, patëm mundësi të inkurajonim të tjerë që t’u bashkoheshin radhëve të pionierëve.

Pas 11 vjetësh si mbikëqyrës udhëtues në Madrid dhe në Barcelonë, shëndeti i dobët e bëri edhe një herë të nevojshme të ndryshonim caktim. U caktuam si pionierë specialë në qytetin e Salamankës, ku u vura në dispozicion si plak kongregacioni. Vëllezërit në Salamanka menjëherë na bënë të ndiheshim si në shtëpinë tonë. Një vit më vonë, një tjetër situatë e vështirë, do ta vinte në provë durimin tonë.

Në mënyrë të pashpjegueshme, Rafaela u bë shumë anemike dhe analizat zbuluan se kishte kancer në qarke (zorrën e trashë). Tani e kisha radhën unë të isha i fortë e ta mbështesja time shoqe sa më shumë që të ishte e mundur. Reagimi ynë i parë ishte dyshimi i ndjekur nga frika. A do t’ia hidhte kësaj radhe Rafaela? Në çaste si këto, ajo që na ndihmoi të vazhdonim ishte besimi i plotë tek Jehovai. Jam i lumtur të them se Rafaela bëri një operacion, i cili përfundoi me sukses dhe shpresojmë që kanceri të mos rishfaqet.

Megjithëse gjatë 36 vjetëve që ishim në Spanjë, kishim luhatjet tona, ishte inkurajuese të jetonim në këtë kohë rritjeje frymore. Pamë grupet e vogla me rreth 800 lajmëtarë në 1958-ën, të rriteshin në një armatë me mbi 100.000 lajmëtarë sot. Gëzimet tona të shumta i kanë zbehur vështirësitë​—duke i ndihmuar të tjerët të pranojnë të vërtetën dhe të përparojnë drejt pjekurisë frymore, duke punuar së bashku si burrë e grua dhe duke e ditur se e kemi përdorur jetën tonë në mënyrën më të mirë.

Në letrën e tij drejtuar Korintasve, Pavli tha: «Prandaj, duke pasur këtë shërbim për mëshirën që na është bërë, ne nuk na lëshon zemra.» (2. Korintasve 4:1) Duke sjellë ndërmend të kaluarën, mendoj se ka disa faktorë në jetën time që nuk më lanë të dorëzohesha. Shembulli i vëllezërve të mirosur besnikë, që u kujdesën për mua gjatë viteve të formimit tim, siguruan një themel të shkëlqyer. Një bashkëshort që ka të njëjtat synime frymore është një ndihmë e mrekullueshme; kur vuaja nga depresioni, Rafaela më inkurajonte dhe të njëjtën gjë bëra edhe unë me të. Edhe një ndjenjë humori është një pasuri e madhe. Të dish të qeshësh me vëllezërit​—dhe me veten—​ndonjëherë bën që problemet të duken më pak të pakapërcyeshme.

Por para së gjithash, durimi përballë provash kërkon fuqinë e Jehovait. Kujtoj gjithmonë fjalët e Pavlit: «Për të gjitha gjërat kam forcë, përmes atij që më jep fuqi.» Me mbështetjen e Jehovait, nuk ka arsye për t’u dorëzuar.​—Filipianëve 4:13, BR.

[Figurat në faqen 23]

Ronald dhe Rafaela Teilor në 1958-ën

[Figurat në faqet 24, 25]

Një mbledhje në Spanjë, kur vepra ishte ndaluar (1969)