Bakajailiba

Te di Könu Esikia bi suwaki te a fika piki a dëdë, hën a bi begi Jehovah faa mbei a ko bëtë. Jehovah bi haika di begi fëën, hën a ko bëtë (2 Kön. 20:1-6). Ma di apösutu Paulosu bi begi Jehovah faa puu di soni di bi ta tjökö ën „kuma maka”, hën Jehovah an bi puu ën dëën (2 Kol. 12:7-9). Könu Helodi bi kë kii Jakobosi ku Petuisi. Ma tökuseei de kii Jakobosi, ma wan ëngëli ko heepi Petuisi (Tjab. 12:1-11). Ma kandë u ta hakisi useei taa: ’Faandi mbei Jehovah bi heepi Petuisi, ma an heepi Jakobosi?’ Wë di Bëibel an ta piki u faandi mbei. Ma tökuseei u sa dë seiki taa „na wan hogilibi dë” a Jehovah. U sabi tu taa Jehovah bi feni Petuisi ku Jakobosi tuu u bunu (Deto. 32:4). So juu a kan taa Jehovah an piki dee begi fuu kuma fa u bi o kë. Ma u di u abi di biibi taa hii juu Jehovah ta du soni ku lobi, söseei a wan leti fasi, mbei wa ta fii wan fasi te a piki di begi fuu a wan fasi di wa bi mëni.​—Jöpu 33:13. w23.11 bld. 21 pal. 6

Jakobosi hën bi sikifi dee soni aki, nöö a bi taki taa dee sëmbë dee köni bi „o ta dë kabakaba u tei sëmbë fan”. Andi di soni dë kë taki? Wë u musu dë kabakaba u haika dee sëmbë dee Jehovah da taki a u liba. Ma di soni dë an kë taki taa u musu haika wan sëmbë ee a ta piki u fuu pasa Jehovah buka (Tjab. 4:18-20). An ta taanga da u sö fuu tei Jehovah fan, kumafa a ta taanga da u fuu tei libisëmbë fan. Nöiti Jehovah ta piki u poipoi soni (Ps. 19:7). Ma libisëmbë di abi taki a wotowan liba ta mbei föutu. Hii fa a dë sö, tökuseei di Tata fuu di dë a liba ala da sëmbë taki a u liba. Dee sëmbë aki da u mama ku u tata, lanti, ku dee gaanwomi u kemeente (Nöng. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Pet. 2:13, 14). Te u ta haika de, nöö hën da u ta haika Jehovah. w23.10 bld. 6 pal. 2-3

Wan u dee fasi fa u sa mbei di biibi fuu ko möön taanga da te u ta kai pakisei a di makiti di Jehovah abi. A abi di makiti u du hii dee soni dee a paamusi u taa a o du. A sa du di soni dë, u di hën da di makiti Gadu u mundu (Jöpu 42:2; Maik. 10:27; Ef. 3:20). A bi piki Abahamu ku Sala taa de bi o pai wan womi mii hii fa de bi ko gaandi kaa (Ken. 17:15-17). Boiti di dë, a bi piki Abahamu taa a bi o da dee bakamii fëën di köndë Kaana. A bi djei kuma di soni dë an bi o pasa tuutuu di dee Isaëli sëmbë dee bi dë dee bakamii u Abahamu, bi dë a Egepiti kuma saafu sömëni jaa longi. Ma di soni dë pasa tuutuu. A bi piki Malia, wan mujëë di an bi duumi ku manu wan daka, taa a o pai di Womi Mii fëën. Di soni dë bi o mbei taa di soni di Gadu bi paamusi u sömëni dusu jaa a fesi a di djai u Eden, ko pasa tuutuu! (Ken. 3:15) Te u ta kai pakisei a hii dee soni dee Jehovah bi paamusi, söseei te u ta kai pakisei a dee fasi fa a bi mbei dee soni dë pasa tuutuu, nöö u ta ko fusutan taa a abi makiti seei. Te u ta du di soni dë, nöö woo ta möön biibi di paamusi di Jehovah paamusi u taa woo libi a wan njunjun goonliba.​—Jos. 23:14; Jes. 55:10, 11. w23.04 bld. 28 pal. 10-12

Jehovah bi piki di begi u Dafiti (1 Sam. 19:10, 18-20; 2 Sam. 5:17-25). U sa biibi di soni dë tu (Ps. 145:18). Kandë Jehovah an o piki dee begi fuu a di fasi fa u bi mëni. Paulosu bi hakisi Jehovah faa puu ’wan soni dëën di bi ta tjökö ën leti kuma maka’. Dii pasi Paulosu bi begi Jehovah faa heepi ën ku di fuka aki. Jehovah bi piki dee begi dë u? Wë aai. Ma an bi piki de kumafa Paulosu bi mëni taa a bi o piki de. Jehovah an bi puu di fuka, ma a bi da Paulosu di kaakiti di a bi abi fanöudu u dini ën go dou (2 Kol. 12:7-10). So juu Jehovah sa piki dee begi fuu a wan fasi di wa bi mëni tu. U sa dë seiki taa Jehovah sabi andi da di möön bunu fasi u heepi u. A sa „du soni gaanfa möön leki fa u ta begi ën. A sa du soni pasa ka pakisei fuu sa dou seei” (Ef. 3:20). Di soni dë mbei Jehovah sa piki dee begi fuu a wan ten, nasö a wan fasi di wa bi mëni seei. w23.05 bld. 8-9 pal. 4-6

A bunu fuu ta kai pakisei a dee soni di di Bëibel ta taki u di weki di sëmbë o weki ko a libi baka a di ten di ta ko. Faandi mbei? Wë u di wa sabi na un ten u sa kisi wan siki di sa kii u, söseei wa sabi na un ten wan sëmbë fuu sa lasi libi (Peleik. 9:11; Jak. 4:13, 14). Di biibi di u ta biibi taa sëmbë o weki ko a libi baka, sa heepi u fuu hoi dou ee dee lö soni dë ko miti u (1 Tes. 4:13). Di Bëibel ta piki u taa di Tata fuu di dë a liba ala sabi u bumbuu, söseei a lobi u gaanfa (Luk. 12:7). A musu u dë sö taa Jehovah sabi u bumbuu faa sa weki u ko a libi baka ku dee seei fasi dee u bi abi, söseei fuu sa toona mëni dee soni dee u bi sabi. Jehovah lobi u gaanfa, nöö a seeka soni fuu sa libi u teego! Aluwasi ee u dëdë, a o weki u ko a libi baka! Faandi mbei u sa biibi taa sëmbë o weki ko a libi baka tuutuu? U di u dë seiki taa di Sëmbë di paamusi u di soni aki kë du di soni di a paamusi u, söseei taa a abi di makiti u du ën. w23.04 bld. 8-9 pal. 2-4

Josëfu ku Malia bi ta du soni makandi tu u de ku Jehovah bi sa dë gaan mati go dou. De bi ta fusutan taa a dë fanöudu u de ta dini Jehovah makandi (Luk. 2:22-24; 4:16). Womi ku mujëë di tööu sa lei wan soni a de! Ee i abi miii, leti kuma Josëfu ku Malia, nöö a sa ta taanga da i fii nango a dee komakandi, nasö fii buta wan ten kan woon ta du Wosudendu Dini. A sa möön taanga da unu fuun feni ten fuun ta begi makandi söndö dee mii fuunu. Ma hoi a pakisei taa te un ta dini Jehovah makandi, nöö unu ku ën ta ko dë möön gaan mati, ma un ta ko dë möön gaan mati fu unuseei tu. Fëën mbei a bunu fuun ta buta di dini u Jehovah a di fosu kamian hii juu. Ee un abi pikipiki toobi a di tööu libi fuunu, a sa kan taa wan o ta fii u hoi di Wosudendu Dini makandi. Ee sö soni dë, nöö kandë un sa bigi du wan soni di an o tei longi, söseei di ta da unu piizii. Un sa taki u wan soni di un tu tuu bi o kë fuun taki. Di soni aki sa heepi unu fuun ko möön lobi unuseei, söseei fuun kë ta dini Jehovah makandi. w23.05 bld. 22 pal. 7-8

Unfa di lesipeki di Obadja bi abi da Gadu bi heepi ën? Wë di lesipeki dë bi mbei taa a bi dë u futoou. Fëën mbei di könu bi butëën faa ta luku di könu wosu. (Luku Nehemia. 7:2.) Di lesipeki di a bi abi da Gadu bi mbei tu taa a bi ko abi degihati. A bi o abi di fasi dë fanöudu tuutuu. A bi libi a di pisiten di Könu Akab bi ta tii (1 Kön. 16:30). Boiti di dë, di mujëë u Akab de kai Iseibëli, bi ta dini wan poipoi gadu de kai Baali. Di mujëë aki bi buuse Jehovah sö tee taa a bi pooba u tapa dee sëmbë u di teni-lö könuköndë u de an dini Jehovah möön. A bi kii sömëni u dee tjabukama u Gadu tu (1 Kön. 18:4). Di Iseibëli bi bigi ta suku dee tjabukama u Gadu faa kii de, hën Obadja tei 100 u de go tjubi. A bi ’tjubi 50 u de a wan sitonu baaku, hën a tjubi dee 50 wotowan a wan woto sitonu baaku. Söseei a bi ta tja bëëë ku wata go da de’ (1 Kön. 18:13, 14). Ee sëmbë bi ko jei taa sö Obadja bi du, de bi o kii ën. Wë a musu dë sö taa Obadja bi ta fëëë, söseei taa an bi kë dëdë. Ma Obadja bi lobi Jehovah ku dee dinima fëën möön fa a bi lobi hënseei. w23.06 bld. 16 pal. 9-10

Jehovah ta tii dee sëmbë fëën go dou a di ten aki jeti, leti kumafa a bi du ën a di ten di pasa. A ta du ën ku di Bëibel, söseei ku di Womi Mii fëën di dë di hedima u di kemeente. Soni dë di ta lei u gbelingbelin taa Gadu ta wooko ku libisëmbë go dou u lei u soni a di ten aki ö? Wë aai. Buta pakisei a wantu soni di bi pasa baka di jaa 1870. Wan womi de kai Charles Taze Russell ku wanlö mati fëën bi bigi fusutan taa soni o tooka gaanfa seei a di jaa 1914, u di di Könuköndë u Gadu bi o bigi tii a di ten dë (Dan. 4:25, 26). De bi ko fusutan di soni dë u di de bi buta hii de pakisei a dee tjabukama woto u Bëibel. Jehovah hën bi heepi de u de ko fusutan di soni dë u? Aai, an dë u taki. Dee soni dee bi pasa a goonliba a di jaa 1914 bi lei gbelingbelin taa di Könuköndë u Gadu bi bigi tii. Di Fosu Goonliba Feti bi bigi, taku siki bi bigi paaja hiahia, goon bi ta seki a sömëni kamian, söseei gaan hangi pena bi ko dë (Luk. 21:10, 11). Jehovah wë bi ta wooko ku dee bunuhati womi dë u heepi dee sëmbë fëën. w24.02 bld. 22 pal. 11

U dee sëmbë u Jehovah sabi taa a lobi u, söseei taa a kë fuu abi di möön bunu libi di wan sëmbë sa abi (Lom. 8:35-39). U dë seiki tu taa te u ta libi ku dee mama wëti u Bëibel, nöö hii juu de ta tja wini ko da u (Jes. 48:17,18). Ma nöö unfa a dë ee soni ko miti u di wa bi dë ku de mëni? Wan sëmbë fuu wosudendu sa du wan soni di hati. U sa ko dë ku suwaki, nöö di soni dë sa mbei taa wa sa du sö hia soni möön a di dini di u ta dini Jehovah. Gaan wata nasö gaan ventu sa ko poi soni fuu. Nasö sëmbë sa du ku u u di biibi fuu hedi. Te dee lö soni aki ta miti u, nöö u sa ta hakisi useei taa: „Faandi mbei seei di soni aki miti mi? Mi du wan soni di an bunu nö? A sa dë taa Jehovah an dë ku mi ö?’ I bi fii sö kaa u? Wë ee i bi fii sö, nöö na lasi hati. Sömëni dinima u Jehovah bi fii sö tu.​—Ps. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3. w23.04 bld. 14 pal. 1-2

Te u ta fii u du wan soni di an bunu, nöö wantewante u ta mbei möiti fu wa pakisei soni, nasö du soni di sa mbei u ku Gadu poi. Jehovah kë fuu ta ’piki hën buka’ „ku hii u hati” (Lom. 6:17). Dee soni dee a ta piki u fuu du ta bunu da u hii juu, nöö wa sa tooka dee wëti fëën (Jes. 48:17, 18; 1 Kol. 6:9, 10). Saatan ta mbei sëmbë du hogi ku u, söseei a ta mbei de duwengi u fu wa hoi useei a Jehovah möön. A kë ’tënë u pisipisi njan’. Awa, a kë fuu ku Jehovah poi (1 Pet. 5:8). Sëmbë bi ta piki dee Keesitu sëmbë u di ten di pasa taa de bi o du soni ku de. Söseei de bi ta fon de, ta kii de, u di biibi u de hedi (Tjab. 5:27, 28, 40; 7:54-60). Saatan ta mbei sëmbë ta du ku u a di ten aki tu. U ta si di soni dë, te u luku fa sëmbë ta du ku dee baaa ku dee sisa fuu a Losiaköndë ku dee woto köndë. U ta si ën tu te u luku fa sëmbë ta du ku u. Na du nöö Saatan ta mbei sëmbë du ku u, ma a ta suku u kisi u tu „ku dee hogi köni fëën a ta boi”.​—Ef. 6:11. w23.07 bld. 15-16 pal. 6-9

Möön i ta lei soni a di Wöutu u Gadu, möön joo ko ta lobi Jehovah. Di lobi di i ko lobi Jehovah, mbei taa i kë libi ku dee soni dee i ta lei. I ta du soni a wan fasi di ta kai ku dee mama wëti u Bëibel. I ta tja iseei a wan möön bunu fasi, u di i kë taa di libi fii musu kai ku Gadu. Leti kumafa wan mii ta djeesi hën mama nasö hën tata a soni, sö nöö i ta djeesi di Tata fii di dë a libi ala (Ef. 5:1, 2). U sa hakisi useei taa: ’Mi ko ta möön lobi Jehovah, möön fa mi bi lobi ën di mi bi ko dë wan Keesitu sëmbë u? Mi ko ta möön djeesi Jehovah a di fasi fa a ta si soni, söseei a di fasi fa a ta du soni sensi di mi dopu ö? Mi ta du ën möönmöön te a nama ku di lei di mi musu lei taa mi lobi dee baaa ku dee sisa u mi ö?’ Ee di lobi di i bi abi a fesi ko kötö, tökuseei ja musu lasi hati. Biga sö wan soni bi pasa ku dee fesiten Keesitu sëmbë tu. Ma Jesosi an bi bia baka da de, nöö an o bia baka da u tu (Ako. 2:4, 7). A sabi taa u sa ko abi di lobi di u bi abi a fesi baka. w23.07 bld. 8 pal. 2-3

Di apösutu Petuisi bi mbei wantu föutu. Di fosu föutu di Petuisi bi mbei, hën da a bi ta futoou hënseei poi. A bi njan buka taa aluwasi ee dee woto apösutu bi o go disa Jesosi, hën an bi o go disëën nöiti (Maik. 14:27-29). Baka di dë, Petuisi an bi sa dë ku wojo (Maik. 14:32, 37-41). Boiti di dë, di wanlö sëmbë di bi dë ku fetilai bi ko u ko kisi Jesosi, hën Petuisi kule go disëën (Maik. 14:50). Te u kaba fëën, a bi taki dii pasi taa an sabi Jesosi (Maik. 14:66-71). Andi Petuisi bi du di a bi ko fusutan taa a bi du wan gaan zöndu? A bi go këë seei te a bigi (Maik. 14:72). Jesosi an bi gandji da Petuisi u di soni di a du, ma a bi piki ën taa a o dëën möön gaan faantiwöutu (Joh. 21:15-17). Petuisi bi sabi taa a bi du wan gaan zöndu, ma tökuseei a bi ta mbei möiti u du soni di bunu go dou. Faandi mbei? Wë u di a bi sabi taa di Masa fëën bi lobi ën jeti. Andi u sa lei? Jehovah kë fuu dë seiki taa a lobi u, söseei taa a dë kabakaba u da u paadon.​—Lom. 8:38, 39. w24.03 bld. 18 pal. 13-15

Te sëmbë libi fanafiti a di së u manu ku mujëë soni, nöö di soni dë sa tja sen ko da de. De sa ta fii kuma de na bumbuu sëmbë, de sa ko dë ku bëë söndö u de kë, de sa da mujëë bëë söndö u de kë, söseei fanafiti libi sa poi di wosudendu libi u de. U ta si gbelingbelin taa a bunu fu wa go a di don mujëë pisi te a kai u. U si tu taa te sëmbë ta libi fanafiti libi, nöö de ku Gadu ta poi. Ma na di dë nöö. Sömëni u dee sëmbë aki ta kisi siki di ta tja dëdë kii de (Nöng. 7:23, 26). Vers 18 u Nöngö kapitë 9 ta taki taa: „Dee sëmbë di di mujëë kai, dë nöunöu a geebi.” Wë nöö faandi mbei sëmbë nango nëën pisi te a kai de, hii fa hogi sa miti de? (Nöng. 9:13-18). Wan soni di u musu ta köni ku ën, da dee fanafiti soni dee sëmbë ta luku. So sëmbë ta si kuma soni an o du de ee de ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë. Ma di soni dë ta du hogi ku sëmbë. A ta mbei de an ta lesipeki deseei möön, söseei a ta mbei de an ta lesipeki woto sëmbë möön tu. Boiti di dë, di soni dë taanga u disa. Te sëmbë si peentje ka de ta lei fanafiti soni, nöö a ta taanga faa fëëkëtë de. Ma na di dë nöö. Te sëmbë ta luku fanafiti soni, nöö an ta heepi de u de duwengi deseei, ma a ta mbei taa de ta kë möön du soni di an bunu (Kol. 3:5; Jak. 1:14, 15). Awa, sömëni sëmbë di ta luku fanafiti soni u womi ku mujëë, ta libi fanafiti nango nöömö. w23.06 bld. 23 pal. 10-11

Hii fa woto köndë o sa ta fia ku Ingisiköndë ku Amëëkanköndë, tökuseei de an o tei de kamian. U sabi di soni dë, u di di sunjan bi ta lei taa wan „sitonu” hën bi naki di futu u di pindi booko. Hën da di Könuköndë u Gadu, di dë kuma „di sitonu”, hën o puu di tii u Ingisiköndë ku Amëëkanköndë a pasi (Dan. 2:34, 35, 44, 45). I ta biibi taa di tjabukama woto di Daniëli bi taki u dee futu u di pindi, di mbei ku felu mökisi ku pötöpötö o pasa tuutuu ö? Wë ee i ta biibi ën, nöö a o dë u si a di fasi fa i ta libi. Ja o biinga a gudu baka, u di i sabi taa abiti möön Gadu o puu di hogi goonliba aki a pasi (Luk. 12:16-21; 1 Joh. 2:15-17). Ee i fusutan di tjabukama woto aki, nöö a o heepi i tu fii fusutan unfa a dë fanöudu tjika fuu ta peleiki, ta lei sëmbë soni u Bëibel (Mat. 6:33; 28:18-20). Te i öndösuku soni u di tjabukama woto aki te i kaba, nöö a bi o bunu fii hakisi iseei taa: ’Dee soni dee mi ta du, ta lei taa mi ta biibi tuutuu taa abiti möön di Könuköndë u Gadu o puu hii dee tii u di goonliba aki a pasi ö?’ w23.08 bld. 11 pal. 13-14

Be di sakafasi di i abi, heepi i fii hoi a pakisei taa ja sa du so soni nöunöu, u di kandë di jaa fii, di gösöntu fii, nasö di fasi fa soni dë da i an ta da i pasi fii du dee soni dë. Leti kuma Balisilai, dë kabakaba u disa so soni di i bi o kë du da wotowan, ee di gösöntu fii an ta da i pasi (2 Sam. 19:35, 36). Leti kuma Mosesi, dë kabakaba u tei di heepi di wotowan kë heepi i, söseei dë kabakaba u disa faantiwöutu da de te a dë fanöudu (Ëki. 18:21, 22). Te i abi sakafasi, nöö ja o ta suku u du soni di ja sa du. Wa musu ta fii kuma u hën mbei wan wotowan fuu mbei wan föutu. Wa sa taki da wotowan andi de musu du. Sö nöö wa sa ta tjubi de hii juu da dee fuka dee o miti de, u di de an bi du soni a wan köni fasi. Wan mii sa buta taa an o dini Jehovah möön. Di soni dë sa hati hën mama ku hën tata gaanfa seei. Ma ee de ta kuutu deseei taa a de di föutu kumutu, nöö hën da de ta suku u tja wan hebi soni di Jehovah an kë u de tja. w23.08 bld. 29-30 pal. 11-12

Simison bi dë wan zöndu libisëmbë leti kuma u nöö. Fëën mbei so juu a bi ta mbei föutu. A bi mbei wan föutu di bi tja gaan hogi ko dëën. Di a bi dë kuutuma te dou wan pisiten, hën a bi „ko lobi wan mujëë de kai Delaila, di bi ta libi a di lagi kamian u Solëki”. Ufö di dë, Simison bi mbei buka u tööu ku wan Filisiti mujëë. Ma „Jehovah hën bi kë u Simison du di soni dë”, u di a „bi ta suku wan okasi faa du wan soni ku dee Filisiti sëmbë”. Bakaten Simison bi fika a di wosu u wan jajo mujëë, a di foto u dee Filisiti sëmbë de kai Gasa. Jehovah bi da Simison kaakiti a di okasi dë faa bi hön dee döö u di peni u di foto puu, sö taa a bi sa möön kösökösö da sëmbë u go feti wini di foto (Kuutm. 14:1-4; 16:1-3). Ma u sa taki taa na u di Simison bi kë go feti ku dee Filisiti sëmbë hedi mbei a bi go dë ku Delaila. Biga Delaila hën a bi dë wan Isaëli sëmbë. Delaila bi sei Simison da dee Filisiti sëmbë, u di de bi dëën wan gaan möni. w23.09 bld. 5-6 pal. 12-13

Di fasi fa u ta si soni sa heepi u fuu ko abi saapifasi. Te wan sëmbë abi di köni u fusutan soni, nöö di soni dë o heepi ën faa sa hoi hënseei te sëmbë ta hakisi ën soni u poobëën u di biibi fëën hedi. So soni di sëmbë ta hakisi u, nasö so soni di ta taanga da u u lei sëmbë sa dë kuma wan gaan sitonu a lio dendu. Wan piki pisi fëën nöö sëmbë ta si, ma di möön gaan pisi u di sitonu dë a basu wata. Sö nöö a dë taa so juu wan sëmbë ta hakisi u wan soni, ma wa ta sabi faandi mbei a hakisi u ën. Fëën mbei ufö u piki di sëmbë, a bi o bunu fuu hoi a pakisei taa, a kan taa wa sabi faandi mbei a tja di fan dë ko a u (Nöng. 16:23). Buta pakisei a di fasi fa Gidion bi fan ku dee womi u Efalahim. Ku hatiboonu de bi ko hakisi Gidion faandi mbei an bi kai de di a bi go feti ku dee felantima u Isaëli. Ma faandi mbei hati u de bi boonu sö? Kandë di soni dë bi hati de u? Aluwasi andi mbei hati u de bi boonu, tökuseei Gidion bi lei taa a bi abi köni u fusutan soni. A bi mbei möiti u ko fusutan faandi mbei hati u de bi boonu, hën a fan ku de a wan saapifasi. Di soni dë bi mbei taa „hati u de ko kötö”.​—Kuutm. 8:1-3. w23.09 bld. 15-16 pal. 8-9

Jehovah ku Jesosi da tata ku miii, nöö de lobi deseei ka wan tata ku wan mii sa lobi deseei dou. A musu u dë sö taa Jehovah bi ta tjali gaanfa seei di a bi ta si fa sëmbë bi ta libi hogi ku di Womi Mii fëën, fa sëmbë bi ta bia baka dëën, söseei fa a bi ta tja sitaafu. Hii dee sëmbë dee miii u de lasi libi sabi unfa di soni dë hati tjika. U ta biibi tuutuu taa Gadu o weki dee sëmbë dee dëdë ko a libi baka, ma di soni dë an ta puu taa an ta hati u te wan sëmbë fuu lasi libi. Di woto aki ta heepi u fuu fusutan unfa Jehovah bi ta fii di a bi ta si fa di Womi Mii fëën bi ta tja sitaafu u tefa a dëdë a di jaa 33 baka Keesitu (Mat. 3:17). I sa du wan soni nöunöu kaa, ufö di daka di woo mëni di dë u Jesosi dou. Kandë i sa lei soni di nama ku di lusupaima te joo lei soni u Bëibel, nasö kandë i ku dee sëmbë fii sa du ën a di Wosudendu Dini fuunu. Boiti di dë, na fëëkëtë u luku di taki di nama ku di daka wöutu u di daka dë. Te u seeka u hati fuu mëni di dëdë u Jesosi, nöö woo sa heepi wotowan u deseei sa feni wini fëën tu.​—Ësl. 7:10. w24.01 bld. 11 pal. 10-12

Wan fasi fa u sa feni di kaakiti u Jehovah hën da te u ta begi ën. Jehovah o piki dee begi fuu. A o da u „di gaan kaakiti” fëën (2 Kol. 4:7). U sa feni taanga tu te u ta lesi di Wöutu fëën, söseei te u ta kai pakisei nëën (Ps. 86:11). Dee soni dee Jehovah ta piki u a Bëibel abi „kaakiti” (Heb. 4:12). Te i ta begi Jehovah, söseei te i ta lesi di Wöutu fëën, nöö joo feni di kaakiti di i abi fanöudu fii sa hoi dou, fii sa dë waiwai go dou, söseei fii sa du wan gaan wooko di a kë fii du dëën. Buta pakisei a di fasi fa Jehovah bi da di tjabukama Jona taanga. Jona bi ta fëëë u go ka Jehovah bi mandëën. Fëën mbei a bi go a wan sipi di bi nango a wan hii woto kamian. Di soni dë bi mbei taa bëina hën ku hii dee sëmbë dee bi dë a di sipi, lasi de libi. Di dee sëmbë tuwëën go a wata hën wan gaan fisi guli ën. U di soni dë mbei Jona bi ko dë a wan fisi bëë dendu. A bi dë wan gaan dungudungu kamian. Andi Jona bi du faa bi sa feni taanga, di a bi dë a di fisi bëë dendu? Wë a bi begi Jehovah.​—Jona 2:1, 2, 7. w23.10 bld. 13 pal. 4-6

Hii fa apösutu Petuisi bi sikifi dee tu biifi aki da dee fesiten Keesitu sëmbë, tökuseei Jehovah tei de ko wan pisi u di Wöutu fëën. A sö wan fasi useei sa feni wini u de tu (Lom. 15:4). U ta libi ku sëmbë di an ta biibi dee tjabukama woto u Bëibel. Dee felantima fuu sa ta mbei u fa, u di sömëni jaa kaa u ta taki taa di kaba u di goonliba aki ta ko. So sëmbë ta taki seei taa nöiti di kaba o ko (2 Pet. 3:3, 4). Ee dee famii fuu, dee sëmbë dee u ta peleiki da, nasö dee sëmbë dee u ku de ta wooko a di wan kamian ta taki taa nöiti di kaba o ko, nöö di soni dë sa mbei di biibi fuu ko suwaki. Wë Petuisi bi taki andi sa heepi u. So sëmbë sa ko ta si kuma Jehovah ta tei ten poi u ko seeka di hogi goonliba aki. Dee soni dee Petuisi bi taki sa heepi u fuu hoi a pakisei taa di fasi fa Jehovah ta si di ten, tooka gaanfa seei ku di fasi fa libisëmbë ta si ën (2 Pet. 3:8, 9). Wan dusu jaa dë kuma wan daka da Jehovah. Jehovah abi pasensi, nöö an kë u na wan sëmbë lasi de libi. Te di daka fëën dou, nöö di hogi goonliba aki an o dë möön. w23.09 bld. 26-27 pal. 2-5

Faandi mbei di apösutu Paulosu bi sikifi biifi da dee Keesitu sëmbë dee bi ta fan Hebelejëntöngö a Judea? Tu soni bi mbei a bi sikifi di biifi dë da de. Di fosu soni, hën da a bi kë da de taanga. Sömëni u de bi kiija a di Dju biibi. Dee fesima u dee keiki ka de bi dë bi ta mbei de fa, u di de bi ko toon Keesitu sëmbë. Faandi mbei? Wë, u di dee Keesitu sëmbë an bi abi wan Wosu ka de bi nango dini Gadu, de an bi abi begitafa ka de bi ta tja soni go tjuma da Gadu, söseei de an bi abi wan mindima di bi ta lei de soni. A kan taa di soni dë bi mbei dee bakama u Jesosi fii bookosaka, söseei a kan taa a bi mbei di biibi u de ko suwaki (Heb. 3:12, 14). A kan tu taa so u de bi ta pakisei u toona go a di Dju biibi baka. Di u tu soni, hën da Paulosu bi piki dee Keesitu sëmbë dee bi ta fan Hebelejëntöngö taa de an bi ta mbei möiti tjika u de ko fusutan dee njunjun lei, nasö dee möön fundu lei dee dë a di Wöutu u Gadu di dë kuma „gbelingbelin njanjan” (Heb. 5:11-14). So u de bi ta libi ku di Wëti u Mosesi jeti. w23.10 bld. 24-25 pal. 3-4

So mujëë an buta taa de an o tööu (Mat. 19:10-12). Wë i sa dë seiki taa Jehovah ku Jesosi an ta si dee sëmbë dë kuma sösö sëmbë. A hii së u goonliba, dee sisa dee an tööu ta dë sëmbë di wotowan sa djeesi a di kemeente. Di lobi di de lobi wotowan, söseei di buta di de ta buta pakisei a de, ta mbei taa de ta ko dë kuma sisa nasö mama da wotowan (Maik. 10:29, 30). So u de dë a di hii-ten diniwooko. Dee sisa de ta möön du di peleikiwooko a hii së u goonliba (Ps. 68:11). I si kuma i sa seeka soni fii bigi du di hii-ten diniwooko u? I sa du di kowoonu pioniliwooko, i sa heepi mbei dee kamian ka u ta dini Gadu, nasö i sa wooko a Bëtëli. Begi u di soni di i buta taa joo du. Fan ku wotowan di du di soni di i buta taa joo du, nöö i luku andi ku andi i musu du fii sa du di soni dë. Söseei seeka soni a sö wan fasi taa an o taanga da i fii du di soni dë. Di du di joo du di hii-ten diniwooko o mbei taa joo sa du sömëni woto soni da Jehovah jeti. w23.12 bld. 22 pal. 16-17

U di di gaan fuka dë zuntu seei, mbei a dë fanöudu seei fuu du di peleikiwooko kumafa Jehovah piki u. A sa ta taanga da u fuu ta du ën ku hii u pakisei, u di kandë u abi möni fuka, nasö u di kandë sëmbë ta du ku u u di peleikiwooko hedi. Andi sa heepi u fuu buta di dini di u ta dini Jehovah a di fosu kamian? Di soni di o heepi u, hën da te u ta biibi taa „Jehovah di ta tii liba ala” dë ku u. A o heepi u ee u ta mbei möiti fuu ta buta di dini di u ta dini ën a di fosu kamian a u libi. Fëën mbei wa musu ta booko u hedi ku dee soni dee u abi fanöudu (Hag. 2:4). Jehovah kë fuu buta hii u pakisei a di wooko di o mbei sëmbë feni di libi u teego. Hagai bi da dee sëmbë u Jehovah taanga u de go dou ku di mbei di de bi ta mbei di Wosu u Jehovah. Jehovah bi paamusi de taa ee de bi du di soni dë, nöö a bi o mbei de „feni gaan bunu” (Hag. 2:18, 19). Useei sa dë seiki taa Jehovah o mbei u feni gaan bunu tu, ee u ta buta di wooko di a da u fuu du, a di fosu kamian a u libi. w23.11 bld. 16 pal. 8; bld. 17 pal. 11

A di biifi di apösutu Paulosu bi sikifi da dee sëmbë u Loomë, a bi taki taa hii u tuu da zöndu libisëmbë. Wë nöö unfa Gadu sa feni u bunu, faa sa taki taa u da sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, nasö di dë söndö föutu? Wë Paulosu bi konda soni u Abahamu da u, u heepi u fuu fusutan di soni aki. Di Abahamu bi ta dë a Kaana, hën Jehovah bi taki taa a dë wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi. Faandi mbei Jehovah bi sa taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi? A sa dë sö taa u di Abahamu bi ta hoi di Wëti u Mosesi söndö faa mbei föutu ö? Wë nönö, na seei (Lom. 4:13). Di Gadu bi taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, nöö an bi da dee Isaëli sëmbë di Wëti jeti. Möön leki 400 jaa baka di dë ufö a bi da de di Wëti. Wë nöö andi bi mbei taa Gadu bi taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi? U di Jehovah abi tjalihati fuu, mbei a bi taki taa Abahamu da wan sëmbë di ta du soni a wan leti fasi, u di a bi abi biibi.​—Lom. 4:2-4. w23.12 bld. 3 pal. 4-5

A di ndeti di di tjabukama Naatan bi fan ku Könu Dafiti, hën Jehovah bi piki Naatan taa na Dafiti hën bi o mbei di wosu dëën (1 Klon. 17:3, 4, 11, 12). Andi Dafiti bi du di a kisi di bosikopu? A bi mbei möiti faa feni di möni ku dee wookolai, di di womi mii fëën de kai Salumon bi o abi fanöudu, faa mbei di wosu (1 Klon. 29:1-5). Wantewante baka di Jehovah piki Dafiti taa nëën bi o mbei di wosu dëën, hën Jehovah mbei wan buka ku ën. Jehovah bi paamusi Dafiti taa wan bakamii fëën bi o tii u nöömö (2 Sam. 7:16). Pakisei unfa Dafiti o wai tjika a di njunjun goonliba, te a ko sabi taa wan bakamii fëën de kai Jesosi ta tii kuma Könu, söseei taa a o tii wan dusu jaa longi! Di soni dë ta heepi u fuu si taa aluwasi ee wa sa du hii soni di u bi o kë du da Jehovah, tökuseei di Gadu fuu sa mbei u feni woto gaan bunu, di wa bi mëni nöiti ta u bi o feni. w23.04 bld. 15-16 pal. 8-10

Kandë joo ko si taa so buku u Bëibel sa da i kötöhati a wan apaiti fasi te i ta fëëë. A kan taa i feni taanga a di buku Jöpu, Psalöm, Nöngö, nasö a dee soni dee Jesosi bi taki a Mateosi kapitë 6. Jehovah o da i kötöhati te i ta begi ën, söseei te i ta lesi di Wöutu fëën. U sa dë seiki taa Jehovah o heepi u te wan gaan fuka miti u. Nöiti woo dë u wanwan (Ps. 23:4). Jehovah paamusi u taa a o tjubi u, a o mbei u taanpu gingin, a o heepi u, söseei taa a o da u kötöhati. Jesaaja 26:3 ta taki u Jehovah taa: „Joo mbei soni waka bunu da dee sëmbë dee ta pakisei bumbuu soni, u di de ta buta futoou a i.” Fëën mbei buta futoou a Jehovah, nöö i du hii soni di i sa du, sö taa i sa feni wini u hii dee soni dee a ta tei u heepi i. Te i ta du sö, nöö joo feni taanga, aluwasi soni ta taanga da i. w24.01 bld. 25 pal. 16-17

Di tjabukama woto aki ta pasa tuutuu a di ten fuu aki. Dee soni dee sikifi a Jesaaja 54:13, 14 seei ta taki soni u di ten aki tu. A ta taki taa: „Jehovah o da hii dee mii fii lei, söseei soni o waka bunu da de. Hii juu joo ta du soni a wan leti fasi. . . . Ja o fëëë na wan hojo soni, söseei na wan soni o sa mbei i panta, u di na wan soni o dë di o sa mbei i fëëë.” Saatan seei di „abi taki a di goonliba aki” na abi di makiti u tapa di wooko di dee dinima u Gadu ta du (2 Kol. 4:4). Gadu seti soni u de sa ta dini ën a wan soifi fasi baka, nöö nöiti möön sëmbë o poi ën. A o dë sö u nöömö. Na wan feti lai di de tei u ko feti ku u o sa mbei de wini u! w24.02 bld. 4 pal. 10

U di u da Keesitu sëmbë, mbei u ta si di buta di u buta u libi a Jehovah maun kuma wan gaan soni. Nöö di soni dë mbei u ta köni ku dee soni dee u ta du, nasö dee u ta buta taa woo du te a nama ku dee sëmbë fuu. Hii fa u ta mbei taanga möiti fuu ta sölugu dee sëmbë fuu wosudendu, tökuseei wa o buta dee soni dee u ta du da Jehovah a wan së, fuu sa du wan soni di dee sëmbë fuu wosudendu kë (Mat. 10:35, 36; 1 Tim. 5:8). So juu a sa pasa taa u musu du wan soni di o mbei dee famii fuu hati boonu ku u, ma di o mbei Jehovah wai ku u. Hën seti di wosudendu libi, nöö a kë taa u musu abi wan suti wosudendu libi (Ef. 3:14, 15). Ee u kë ta dë waiwai tuutuu, nöö a dë fanöudu seei fuu ta du soni kumafa Jehovah ta lei u. I sa dë seiki taa a ta tei ën u bigi seei te i ta disa so soni fii sa ta dini ën, söseei te i ta mbei hii möiti fii ta sölugu dee sëmbë fii wosudendu a wan lobihati fasi ku lesipeki.​—Lom. 12:10. w24.02 bld. 17 pal. 11; bld. 18 pal. 13