Leeto le sa Lebaleheng Phuleng ea Ngorongoro
Ka Mongoli oa Tsoha! Tanzania
“HAEBA mangeloi a ne a kile a nka lifoto Serapeng sa Edene, litšoantšo tsa ’ona tsa liphoofolo tse hlaha li ka be li sa fapana hakaalo le tseo motho a ka li nkang kajeno Phuleng ea Ngorongoro.” Ke kamoo Reinhard Künkel a ileng a ngola kateng bukeng ea hae ka botle bona bo hlollang ba Tanzania. Ka sebele Phula ea Ngorongoro ke sebaka se setle, ’me se tletse ka liphoofolo tse hlaha tse likete. Ak’u tsamaee le rōna ’me u thabele ho boha botle ba tlhaho!
Pono e Hlollang ka Botle
Ka mor’a ho nka leeto la lihora tse ’nè ka koloi tseleng e lerōle, re qetella re fihlile mopopotlong oa Phula ea Ngorongoro. Re thabela ho boha botle ba sebaka sena re hlahile foranteng ea hotele eo re fihletseng ho eona. Hohle moo u betsetsang mahlo teng ke botle bo ikhethang e le kannete. Litsebi tsa tlhaho li bile tsa e bitsa “mohlolo oa borobeli lefatšeng,” ’me re bona lebaka la sena.
Lebitso la Ngorongoro le tsoa hokae? Ha ho ea tsebang hantle. Ho latela Mokhatlo oa Paballo ea Lintho Tsa Tlhaho oa Afrika Bochabela, bang ba re Ngorongoro e ne e le lebitso la moetsi oa litloloko tsa likhomo oa Masai ea neng a lula phuleng ena. Ha ba bang bona ba re lebitso leo le tsoa sehlopheng sa bahlabani ba sebete ba Datogo ba ileng ba hlōloa ke Masai ka mor’a ntoa e ileng ea kupa phuleng ena lilemong tse 150 tse fetileng. Ha re bona liqoaha li ntse li fula haufi le moo re pakileng koloi ea rōna teng, hang-hang thahasello ea ho tseba hore na lebitso leo le tsoa hokae ea fela. Ha re kena koloing ea rōna, re atamela haufi haholo le tsona le ho re bona ekare ha li re bone. Re theohela tlaase phuleng ho ea bona liphoofolo tse eketsehileng tse hlaha.
Phula ena e bophahamo ba limithara tse 2 236 ka holim’a bophahamo ba leoatle ’me ke sebaka se seholo ka ho fetisisa lefatšeng seo mopopotlo oa sona o se nang lekhalo ho e pota-pota. E bophara ba lik’hilomithara tse 19,2 ’me boholo ba eona ke lisekoere-k’hilomithara tse 304. Re theoha butle letsoapong la phula ena le bophamo ba limithara tse 610, ’me re hlahile ka lifensetere hore re tsebe ho nka lifoto. Ha re ne re le ka holimo mopopotlong, moea oa hoseng e ne e le o pholileng le o hloekileng hamonate. Leha ho le joalo, ha re se re le mona tlaase phuleng, ho chesa ka tsela e makatsang.
Ha motho ea re khannelang a ntse a re tsamaisa ka phuleng ena, re feta letšeng le lenyenyane la letsoai le nang le liflamingo tse pinki tse ngata. Joale mopopotlo oo re o shebelang hōjana o bonahala ka ho hlaka tlas’a leholimo le leputsoa, ’me ha re ntse re mametse melumo ea liqoaha le ea lipulumo e tsoakaneng le melumo e meng e sa tloaelehang, re sala re maketse. Ka sebele, ena ke paradeise.
Bophelo ba Liphoofolo Tse Hlaha Phuleng
Phuleng ea Ngorongoro, re lebeletse ho bona linare, litlou, liqoaha, lipulumo, litšèpe, litšukulu tse ntšo le litšoene, ’me ha re soetsehe. Libatana tse akarelletsang lichita, lithamahane, liphokojoe le litau tse moetse o motšo le tsona lia lalasa. Letangoaneng le leng, ke moo likubu li ipholisang teng. Ha ho bonahale li e-na le bothata ba ho nkoa lifoto.
Mokhanni oa rōna o ema ka tšohanyetso! O re supisa tšukulu e ntšo ha e tšela tsela limithara tse seng kae ka pele ho rōna. Ho bonahala tšukulu ena e ntšo e iketlile phuleng mona, ’me ke monyetla o hlahang ngope setšoha hore motho a ka e bonela haufi hakana moo e phelang teng. Liphoofolo tsena tse tšosang li haufi le ho timela; ho hakanngoa hore mohlape oa tsona phuleng ena o ka tlaase ho 20. Ho ’nile ha tšoaroa masholu mona a bolaea litšukulu bakeng sa manaka a tsona, a rekisoang kantle ho molao bakeng sa ho etsa mefeng ea lithipa le bakeng sa meriana. Kamehla balebeli ba paterola phula ena ho thibela masholu.
Motho ea ratang linonyana a ka lebella ho bona linonyana tse sa tšoaneng tse ntle, ho akarelletsa le limpshe, li-kori bustard, mehololi, maholosiane, likokolofitoe, bo-mamolangoane, li-red-billed oxpecker le liflamingo tse pinki tse se nang palo. Phula ena e na le mefuta e fetang lekholo ea linonyana tse sieo Serengeti National Park e haufi le eona. Ho na le mehetle, lithaha, li-brubru le paradise flycatcher. Lethoele le ka bonoa joanng bo bolelele, hape ho ’nile ha bonoa le mokhoabane o sa tloaelehang.
Le hoja boholo ba liphoofolo li sa re tsotelle, re lokela ho lula ka koloing. Leha ho le joalo, batho ba Masai, ba lulang mekhorong e hahiloeng ka mobu e ruletsoeng ka joang haufi le phula ena, bona ba ka itsamaela ka bolokolohi phuleng ena le mehlape ea bona. Ho bonahala liphoofolo tse hlaha li se li ba tloaetse.
Botle le khotso tse renang Phuleng ena ea Ngorongoro ka sebele li ea ikhetha, ’me re sala re hloletsoe. Leeto la rōna ke le sa lebaleheng.
[Setšoantšo se leqepheng la 15]
Tšukulu
[Setšoantšo se leqepheng la 15]
Balisa ba Masai letsatseng la phula ena
[Setšoantšo se leqepheng la 15]
Mosali oa Masai
[Setšoantšo se leqepheng la 16]
Lichita
[Setšoantšo se leqepheng la 16]
Mohololi
[Setšoantšo se leqepheng la 16]
Liflamingo
[Setšoantšo se leqepheng la 16]
Kubu
[Setšoantšo se leqepheng la 16, 17]
Phula ea Ngorongoro
[Setšoantšo se leqepheng la 17]
Liqoaha
[Setšoantšo se leqepheng la 17]
Nare
[Setšoantšo se leqepheng la 17]
Litlou
[Setšoantšo se leqepheng la 17]
Tšoene