’Mankhane o Monyenyane ka ho Fetisisa Lefatšeng
● Ka 1973, Kitti Thonglongya eo e neng e le setsebi sa baeloji sa Thailand le sehlopha sa hae ba ile ba bokella bo-’mankhane ba fetang 50 ba neng ba sa tsejoe, mahaheng a haufi le phororo ea Sai Yok e Thailand. O ile a romela bo-’mankhane ba bang ho Dr. J. E. Hill, Musiamong oa Brithani oa Histori ea Lintho Tsa Tlhaho, London. Ka masoabi, Kitti o ile a hlokahala a e-s’o tsebe hore o fumane mofuta o mocha oa ’mankhane, oo Hill a ileng a o reha Craseonycteris thonglongyai e le ha a tlotla Kitti. ’Mankhane oo o tloaelehileng ka hore ke oa Kitti o sefene se kang sa fariki.
’Mankhane ona, o bolelele ba lisenthimithara tse ka bang tharo le bophara ba lisenthimithara tse ka bang 13 ha o phukalalitse mapheo, ke o monyenyane ka ho fetisisa ho bo-’mankhane ba tsejoang ebile ke e ’ngoe ea liphoofolo tse nyenyane ka ho fetisisa tse anyesang. Ha e le hantle, o monyenyane hoo ka linako tse ling o bitsoang notši. Litšobotsi tse ling tsa oona tse ikhethang ke hore o na le sefene se kang sa fariki (e leng se senoloang ke lebitso la oona), ha o na mohatla, ’me litsebe tsa oona li khōlō, ekare li ruruhile.
Ba Lula Sebakeng se Senyenyane
Bo-’mankhane bana ba fumaneha feela Sai Yok National Park e Thailand le libakeng tse ling tse haufi, Myanmar. Joaloka bo-’mankhane ba bang ba bangata, bana le bona ba mamela molumo e le hore ba fumane libaka tseo ba tsomang likokoanyana ho tsona. Liphoofolo tsena tse anyesang tse nang le mapheo a malelele ho li feta, li khona ho okaokela hantle, e leng se ka ’nang sa li nolofalletsa ho ja likokoanyana tse makhasing a lifate. Liphoofotsoana tsena li rata ho lula karolong e mofuthu e ka holimo mahaheng a mokoetla, a nang le libaka tse phahameng le maphao a mangata—e leng se li sireletsang le ho etsang hore li lule li futhumetse, ’me hoo ke habohlokoa kaha li na le mali a futhumetseng. ’Mōpi o file liphoofotsoana tsena tse hlollang bokhoni le bohlale bo babatsehang hakaakang ba tlhaho!—Tšenolo 4:11.
Kaha bo-’mankhane bana ba fumaneha ka thata ’me ba lula libakeng tse nyenyane haholo, ba kotsing haeba maemo a sa ntlafale. Ho entsoe boiteko ba ho ba sireletsa haholoanyane, empa ba ntse ba le kotsing ka lebaka la ho senngoa ha meru, ho rengoa ha lifate, ho etsoa ha litsela le bohahlauli. Hore na bo-’mankhane baa ba tla khutlela boemong ba bona ba pele ’me ba pholohe tlhaselo ea batho ba kena-kenanang le sebaka se fokolang seo ba lulang ho sona, ho se ho tla bonahala.
[Lebokose/Setšoantšo se leqepheng la 21]
O Moholo Le O Monyenyane Ka Ho Fetisisa
Ho na le mefuta ea bo-’mankhane e ka bang 1 000 ’me ke tsona feela liphoofolo tse anyesang tse khonang ho fofa. ’Mankhane o moholo ka ho fetisisa (1), o ka ’na oa feta mithara le halofo ha o phukalalitse mapheo ’me o boima ba k’hilograma. Ha ho bapisoa, ’mankhane oa Kitti o sefene se kang sa fariki (2) o bophara ba lisenthimithara tse ka bang 13 ha o phukalalitse mapheo ’me o boima ba ligrama tse peli feela.
[Tlhaloso ea Moo Setšoantšo se Nkiloeng Teng e leqepheng la 21]
Photos: © Merlin D. Tuttle, Bat Conservation International, www.batcon.org