BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • w24 julio mbaʼa ináa 20-25
  • Dí najmañulú ga̱jma̱a̱ numún reyes ndrígóo Israel

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Dí najmañulú ga̱jma̱a̱ numún reyes ndrígóo Israel
  • Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá (Rí muʼnigajmaa) 2024
  • Subtítulos
  • Náa na̱ʼkha̱ i̱ʼwáʼ
  • NINDÚN KUYÁÁ JEOBÁ GA̱JMA̱A̱ XÚGÍʼ A̱JKIU̱ÚNʼ
  • GÍʼMA MATA̱NGA̱A̱ A̱JKIU̱LÚ
  • NDIYAMAJKUÍÍ JEOBÁ XÓ MÁ KAʼYOO
  • Rí najmañulú náa consejo dí nixna xa̱bu̱ bi̱ niguájun jmbu
    Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá (Rí muʼnigajmaa) 2024
  • Garmáʼáan a̱jkiu̱lú dí Jeobá “nindxu̱u̱ Dios bi̱ ndaʼya”
    Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá (Rí muʼnigajmaa) 2024
  • Atanda̱ʼa̱a̱ Jeobá mambáyáaʼ matraʼwíí dí matani̱
    I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos 2023
  • Ganindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ á mu rígá dí tsékru̱ʼu̱lú
    Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá (Rí muʼnigajmaa) 2025
Atayáá itháan
Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá (Rí muʼnigajmaa) 2024
w24 julio mbaʼa ináa 20-25

ARTÍCULO RÍ MUʼNIGAJMAA 30

AJMÚÚ 36 Guñewa̱a̱n a̱jkiu̱lú

Dí najmañulú ga̱jma̱a̱ numún reyes ndrígóo Israel

“Ikháanʼla mbu̱júu̱ mbu̱ya̱a̱ rí mixtiʼkuii nindxu̱u̱ mbáa bi̱ naʼni rí jmbu ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni dí ra̱májánʼ, mbáa bi̱ naʼni ñajuunʼ Dios ga̱jma̱a̱ bi̱ tséʼni ñajuunʼ” (MAL. 3:18).

EDXU̱U̱

Rí mbuʼyáá xóo Jeobá niʼnimbánuu numún reyes náa Israel, mambáyulú mbuʼyáá ndiéjunʼ gíʼmaa muʼni ikháánʼ mu maxtáa gagi Jeobá.

1, 2. Ndiéjunʼ eʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numún tikhuun reyes bi̱ nitañajunʼ náa Israel rá.

NÁA Biblia naʼthí ga̱jma̱a̱ numún itháán dí 40 xa̱bekha bi̱ ninindxu̱ún reyes náa Israel,a ma̱ngaa naʼthí mbájmbu ga̱jma̱a̱ numún tikhuun dí ikhiin. Mbá xkri̱da, naʼthí ga̱jma̱a̱ numún reyes bi̱ mijíin mú nini̱ tikhuu dí ra̱májánʼ. Guʼthá ga̱jma̱a̱ David, nduʼyáá dí ikhaa ninindxu̱u̱ mbáa májánʼ rey numuu dí Jeobá niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu “ndiʼyamajkuʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n índo̱ niʼni i̱ndó rí májánʼ náa iduʼ” (1 Rey. 14:8). Mú nikuʼdáminaʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ mbáa a̱ʼgiu̱u̱ xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á niríyaʼ awan mu ajmbio̱o̱ a̱ʼgu̱ buʼko̱ makhañúu (2 Sam. 11:​4, 14, 15).

2 Náa Biblia ma̱ngaa naʼthí ga̱jma̱a̱ numún tikhuun reyes bi̱ táguájun jmbu náa Jeobá, mú nini̱ tikhuu dí májánʼ. Guʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu Rehoboam. Jeobá niʼthí rí ninindxu̱u̱ mbáa rey bi̱ táwi̱ji̱ jmbu, niʼthí: “Niʼni dí ra̱májánʼ” (2 Crón. 12:14). Mú Rehoboam niʼni tikhuu rí nindxu̱u̱ májánʼ, mbá xkri̱da, niʼnimbo̱o̱ índo̱ Jeobá niʼthúu̱n dí xaxmíjná gajmíi̱n bi̱ mbá gu̱wa̱ʼ xuajin ndrígóo Israel, ga̱jma̱a̱ dí maniñúnʼ rí ikhiin mugíʼ rey ndrígún. Ma̱ngaa niʼni̱i̱ xtátsí ndrígóʼ xuajin mu xátu̱ʼu̱u̱n xa̱bu̱ sia̱nʼ (1 Rey. 12:​21-24; 2 Crón. 11:​5-12).

3. Ndiéjunʼ ma̱ndoo murajximíjnalú ga̱jma̱a̱ ndiéjunʼ gúʼyáá náa artículo rígi̱ rá.

3 Á mu reyes bi̱ nitañajunʼ náa Israel nini tikhuu dí májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ra̱májánʼ, náá numuu Jeobá niʼthí dí tikhuun niguájun jmbu ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ na̱nguá rá. Rí mbuʼyáá xóo exti̱ʼña̱a̱ grajxe̱ rígi̱ mambáyulú mbuʼyáá ndiéjunʼ gáʼyóoʼ muʼni ikháánʼ mu muʼni maxtáa gagi Jeobá. Náa artículo rígi̱ mbuʼyáá ajtsú enii dí mbáa Jeobá nimbáyúu mu mbaʼyoo á mu mbáa rey nindxu̱u̱ májánʼ o ra̱májánʼ: 1. Á mu nandoo kaʼyoo ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n. 2. Á mu natanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n náa aʼkhá dí nikuʼdáminaʼ. 3. Á mu ndayamajkhuu Dios xóo má gíʼmaa.

NINDÚN KUYÁÁ JEOBÁ GA̱JMA̱A̱ XÚGÍʼ A̱JKIU̱ÚNʼ

4. Ndiéjunʼ eʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numún reyes bi̱ niguájun jmbu ga̱jma̱a̱ bi̱ táguájun jmbu rá.

4 Reyes bi̱ Jeobá niʼthí dí niguájun jmbu, nindúún kuyáá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱ún.b Mbá xkri̱da, rey Jehosafat “ndiyáaʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n” (2 Crón. 22:9). Náa Biblia ma̱ngaa naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Josías: “Nákha ikhaa xóó tséxtáa, táxtáa nimbáa rey xóo ikhaa bi̱ nitanga̱a̱ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n” (2 Rey. 23:25). Ga̱jma̱a̱ naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu Salomón, rí náa iwáá tsiguʼ rí nixtáa raʼtáñajunʼ, niʼni dí ra̱májánʼ “na̱nguá ndiʼyamajkuu Jeobá Dios ndrígóo ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n” (1 Rey. 11:4). Ma̱ngaa naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu i̱mba̱a̱ rey bi̱ táwi̱ji̱ jmbu Abiyam: “Táʼni ñajuunʼ Jeobá Dios ndrígóo ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n” (1 Rey. 15:3).

5. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí muʼni ñajuunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú rá.

5 Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n rí muʼni ñajuunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú rá. Nandoo gáʼthúu̱n rí muʼni ñajuunʼ numuu dí nandulúʼ kuʼyáá ga̱jma̱a̱ nduyamajkuíí, raʼkháa ga̱jma̱a̱ numuu dí nutsudánʼlú. Ma̱ngaa nandoo gáʼthúu̱n dí maʼndulú kuʼyáá náa xúgíʼ mbiʼi dí gákuwáanʼ.

6. Ndiéjunʼ guʼni mu maʼndulú kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú rá. (Proverbios 4:23; Mateo 5:​29, 30.)

6 Xú káʼnii gúʼyaridúún reyes bi̱ niguájun jmbu mu maʼndulú kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú rá. Gíʼmaa dí muʼni gaʼduunʼ xúgíʼ dí maʼni dí xúguajun jmbu náa Jeobá. Mbá xkri̱da ndayóoʼ muñewa̱a̱n rí nduʼyáá o dí nuʼni gagimijná ga̱jma̱a̱, ma̱ngaa ndayóo muraʼwíin tsumáá bi̱ mambájxulú gajmiúlú, mu xúndxaʼwamíjna rí muguáʼdáá wéñuuʼ mbújkha̱a̱ gíʼdoo itháán numuu náa vida ndrígulú. Á mu nduʼyáá dí rígá mbá dí naʼni rí ni xánduʼlú kuʼyáá Jeobá, ndayóoʼ muʼni mbá tsiaki̱i̱ muriʼkhuíí mbá nacha̱ xóo endxaʼwamíjna̱ ga̱jma̱a̱ dí nuʼni (atraxnuu Proverbios 4:23;c Mateo 5:​29, 30).

7. Ndíjkha dí gíʼma muʼni tsíngumijná náa dí gamíi maʼni gachúu rí nambájxulú gajmiúlú Jeobá rá.

7 Xúʼni̱ rí gamíi maʼni dí xúguajun jmbu náa Jeobá. Á mu tseñaumíjnalú gamíi mundxaʼwamíjná dí nda̱a̱ nimbá dí maʼni gachúu dí nambájxulú gajmiúlú Jeobá, numuu dí nuʼni ñajuunʼ xúgíʼ mbiʼi. Mu makru̱ʼu̱lú májánʼ rígi̱, atatsaʼwáminaʼ dí ikháánʼ xtaa náa kamba̱a̱, ga̱jma̱a̱ nindxu̱u̱ mbá mbiʼi dí naʼni wéñuuʼ mijkha, mu xáta̱ya̱a̱ mijkha nagiinʼ mbajiinʼ iyáʼ, ndiéjunʼ gárígá á mu naguanáaʼ kañiiʼ mbiʼi náa mijkha ga̱jma̱a̱ na̱nguá etayáʼ náa mijxa mariejún rá. Maʼni dí majkándawaaʼ itháán. Ndiéjunʼ eyulú gúʼthá rá. Dí raʼkháa i̱ndó ndayóoʼ muʼni dí nanigu̱u̱ʼ Jeobá mu muʼguá kanuu náa ikhaa. Xó má tsíyulú muguajún kañiiʼ mbiʼi náa naʼni mijkha, xúʼko̱ má gíʼma muʼni tsíngumíjná náa xúgíʼ dí gamíi maʼni gachúu dí nambájxulú gajmiúlú Jeobá (Efes. 2:2).

GÍʼMA MATA̱NGA̱A̱ A̱JKIU̱LÚ

8, 9. Ndiéjunʼ niʼni rey David ga̱jma̱a̱ Ezequías índo̱ nixpri̱gúún xá. (Atayáá xtiʼkhuu dí na̱ʼkha̱ náa timbá ináa.)

8 Xó má ndiʼyáá náa timbá kutriga̱, rey David nikuʼdáminaʼ mbá aʼkhá mbiiʼ, mú índo̱ Natán nijkha gáʼthúu̱n xú káʼnii ku̱mu̱u̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá rí nikuʼdáminaʼ. David ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n (2 Sam. 12:13). Ajngáa dí niʼnirámaaʼ David náa Salmo 51 nasngájma dí gajkhun nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n raʼkháa mbaá niʼni̱, mu Natán mbaʼyoo o mu xágruígú castigo (Sal. 51:​3, 4, 17, rí kayá edxu̱u̱).

9 Rey Ezequías ma̱ngaa nikudaminaʼ aʼkhá náa Jeobá. Náa Biblia naʼthí rí “a̱jkiu̱u̱n niʼnimbamínáʼ, niʼni dí Dios makiʼnáa kaʼyoo ikhaa, makiʼnáa kaʼñún xa̱bu̱ Judá ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ Jerusalén” (2 Crón. 32:25). Náá numuu dí niʼnimbamínáʼ xá. Mbáa ga̱jma̱a̱ numuu dí Jeobá niʼni dí magiʼdoo wéñuuʼ mbújkha̱a̱ o dí nimbáyúu maʼngo̱o̱ maxmijná gajmíi̱n asirios o dí Jeobá niʼni dí maʼni a̱jkiu̱u̱n náa mbá nandii mbiiʼ dí nigiʼdoo. Mbáa ga̱jma̱a̱ numuu rúʼko̱ jngóo rí niʼnimbamínáʼ náa inún bi̱ babilonios ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ dí nigiʼdoo, ikha jngóo ndiyóoʼ dí profeta Isaías maxprígúu (2 Rey. 20:​12-18). Ikháá má xóo David, Ezequías ninindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n (2 Crón. 32:26). Ga̱jma̱a̱ náa Biblia Jeobá niʼthí dí rey bugi̱ “niʼni dí májánʼ náa iduu” (2 Rey. 18:3).

Mbaʼa xtiʼkhuu: 1. Rey David nagáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n xtáa rayejxi̱ náa mekhuíí índo̱ Natán xtáa raʼthúu̱n. 2. Rey Ezequías xtáa gínáa kagujtun edxu̱u̱ índo̱ Isaías xtáa raʼthúu̱n.

Rey David ga̱jma̱a̱ rey Ezequías ninindxu̱ún xa̱bu̱ guabiinʼ ga̱jma̱a̱ nitanga̱a̱ a̱jkiu̱ún índo̱ nixpri̱gúún ga̱jma̱a̱ numuu aʼkhá dí nixudamíjna̱ (Atayáá kutriga̱ 8, 9).


10. Ndiéjunʼ niʼni rey Amasías índo̱ nixpríguíi xá.

10 Raʼkháa xóo rey Amasías bi̱ niʼtáñajunʼ náa Judá, ikhaa niʼni rí nindxu̱u̱ májánʼ, “mú táʼni ga̱jma̱a̱ mbá xúgíʼ a̱jkiu̱u̱n” (2 Crón. 25:2). Ndiéjunʼ dí raʼkhí niʼni xá. Nda̱wa̱á dí Jeobá nimbáyúu maʼngo̱o̱ maxmíjná gajmíi̱n edomitas, Amasías nigíʼdu̱u̱ ndiyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun bi̱ kúwá náa xuajin rúʼko̱.d Nda̱wa̱á índo̱ mbáa profeta ndrígóo Jeobá ni̱jkha̱ gáxprígúu, rey tándoo gaʼdxawun (2 Crón. 25:​14-16).

11. Xó má eʼthí náa 2 Corintios 7:​9, 11, ndiéjunʼ gíʼma muʼni mu Jeobá maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyulú rá. (Atayáá ma̱ngaa xtiʼkhuu.)

11 Ndiéjunʼ ejmañulúʼ náa xkri̱da rígi̱ rá. Dí gíʼma matanga̱a̱ a̱jkiu̱lú náa aʼkhá dí nixuʼdámíjná ga̱jma̱a̱ xátanga̱a̱ muʼni kikháá. Á mu bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ nuxprigúlú náa ikháánʼ nakumulú dí na̱nguá má gíʼdoo wéñuuʼ numuu rá. Ragíʼmaa mundxaʼwamíjná dí Jeobá nánguá egruiguán o dí a̱ngiu̱lú bi̱ kuyáá edxu̱u̱ na̱nguá eñún gúyulú, numuu dí asndu reyes bi̱ mijíin bi̱ nitañajunʼ náa Israel ndiyóo dí muxprigún (Heb. 12:6). Ikha jngóo á mu nuxprigúlú, ndiéjunʼ guʼni rá. 1) Ganindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ, 2) guriʼkumijnáá náa ndayóoʼ ga̱jma̱a̱ 3) guʼni má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú. Á mu natanga̱a̱ a̱jkiu̱lú náa aʼkhá dí nuʼni, Jeobá maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyulú (atraxnuu 2 Corintios 7:​9, 11).

Mbaʼa xtiʼkhuu: 1. Nakujmaa dí mbáa ndxájulú bi̱ kayá edxu̱u̱ naʼthúu̱n mbáa ndxájulú bi̱ eʼgíiʼ raʼyoo iyáʼ najngaa. 2. Ndxájulú naguxnuu Biblia ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo libro ¡Araxtaa gagi kámuu mbiʼi! Náa kíxnuu 43. Ndxájulú dxámá ga̱jma̱a̱ ndxájulú xa̱bu̱ nikhi̱i̱ kúwá rutaraʼa mbóó náa mámbá guʼwá.

Á mu nuxpri̱gúlú, gíʼmaa: 1) Manindxu̱lú xa̱bu̱ guabaaʼ, 2) muriʼkumijnáá náa ndayóoʼ ga̱jma̱a̱ 3) muʼni má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú. (Atayáá kutriga̱ 11).g


NDIYAMAJKUÍÍ JEOBÁ XÓ MÁ KAʼYOO

12. Xú káʼni mixtiʼkuiin nindxu̱ún reyes bi̱ niguajún jmbu ga̱jma̱a̱ táguájun jmbu rá.

12 Reyes bi̱ Jeobá niʼthí dí niguájun jmbu ndiyamajkuíí xó má gíʼmaa. Ma̱ngaa nixnún tsiaki̱i̱ eʼwíinʼ mu mangiin mbuyamajkuíí Jeobá xó má gíʼmaa. Gajkhun má nguáná nijngawi̱i̱n, xó má ndiʼyáá, mú ndiyamajkuíí mbawíí Jeobá, ga̱jma̱a̱ ninimíjna̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiaki̱i̱ ndrígún mu muni̱ gámbíin dioses bi̱ ragájkhun náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ.e

13. Náá numuu rí Jeobá niʼthí dí rey Acab táwi̱ji̱ jmbu rá.

13 Ndiéjunʼ gándoo guʼthá ga̱jma̱a̱ numún reyes bi̱ Jeobá niʼthí dí táguájun jmbu rá. Gajkhun má dí raʼkháa índo̱ ninii dí ra̱májánʼ, mbá xkri̱da rey Acab bi̱ ra̱májáanʼ, índo̱ niʼdxaunʼ dí Nabot nikháñuu ga̱jma̱a̱ aʼkhúunʼ ikhaa, nisngájma dí nindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ nixtáa ngíná (1 Rey. 21:​27-29). Ga̱jma̱a̱ niʼni xuajin ma̱ngaa niʼni dí xuajin Israel maʼngo̱o̱ náa naxmínaʼ (1 Rey. 20:​21, 29; 22:39). Mú rígá mbá dí Acab niʼni náa nditháan tátanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n: Ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼgiu̱u̱ niʼni dí xúgíinʼ xa̱bu̱ xuajin mbuyamajkún dioses ga̱jma̱a̱ xándú bi̱ ragájkhun (1 Rey. 21:​25, 26).

14. a) Náá numuu Jeobá niʼthí dí Rehoboam táwi̱ji̱ jmbu rá. b) Ndiéjunʼ nini mbaʼin reyes bi̱ táguájun jmbu rá.

14 Guʼthá ga̱jma̱a̱ numuu i̱mba̱a̱ rey bi̱ táwi̱ji̱ jmbu, ikhaa nindxu̱u̱ Rehoboam. Xó má ndiʼyáá náa kutriga̱ a̱jma̱ ikhaa niʼni mbaʼa dí nindxu̱u̱ májánʼ, mú índo̱ ninindxu̱u̱ mbáa rey bi̱ nigiʼdoo tsiaki̱i̱, niniñu̱u̱nʼ raʼnimbo̱o̱ xtángoo ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ nigíʼdu̱u̱ ndiyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun (2 Crón. 12:1). Nda̱wa̱á dí rúʼko̱ ndiʼyamajkuu Jeobá ga̱jma̱a̱ ndiʼyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun (1 Rey. 14:​21-24). Raʼkháa índo̱ Rehoboam ga̱jma̱a̱ Acab ninindxu̱ún reyes bi̱ nini tsíngumi̱jna̱ náa religión dí nindxu̱u̱ gajkhun, numuu dí mbaʼin reyes bi̱ táguájun jmbu ndiyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun ma̱ngaa niʼni dí xúʼkhíin má guni̱ eʼwíinʼ xa̱bu̱ mangiin. Nakujmaa kaʼwu dí, mu Jeobá maʼthí á mú mbáa rey nindxu̱u̱ májáanʼ o ra̱májáanʼ, nindxu̱u̱ á mu nduyamajkuíí ikhaa xó má gíʼmaa.

15. Ndíjkha dí ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu eʼyoo Jeobá dí mbuyamajkuíí ikhaa xó má gíʼmaa rá.

15 Ndíjkha dí ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu eʼyoo Jeobá dí mbuyamajkuíí ikhaa xó má gíʼmaa rá. Numuu dí reyes kaʼñún muxnún ikha xa̱bu̱ xuajñúnu mu mbuyamajkuíí xó má gíʼmaa, ma̱ngaa índo̱ xa̱bu̱ nduyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun, rígi̱ naʼni dí muxudamijná aʼkhá ga̱jma̱a̱ nuni̱ ginii eʼwíinʼ (Os. 4:​1, 2). Ma̱ngaa reyes ga̱jma̱a̱ israelitas nindxu̱ún xa̱bu̱ bi̱ nixnaximi̱jna̱ náa Jeobá, ikha jngóo índo̱ táguájun jmbu, ga̱jma̱a̱ ndiyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun, náa Biblia naʼthí dí ninindxu̱u̱ xóo nixudamíjná aʼkhá gajmiún i̱mba̱a̱ xa̱bu̱ (Jer. 3:​8, 9). Índo̱ mbáa xa̱bu̱ nakudamináʼ aʼkhá ga̱jma̱a̱ i̱mba̱a̱, na̱nguá wíji̱ jmbu náa bi̱ ndiyáa. Ikháá má kayuʼ mbáa bi̱ naxnájximinaʼ náa Jeobá ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á ndaʼyamajkhún dioses bi̱ ragájkhun, xtáa rakuʼdaminaʼ aʼkhá náa Jeobá (Deut. 4:​23, 24).f

16. Ndiéjunʼ dí Jeobá ndaʼyoo á mu mbáa xa̱bu̱ nindxu̱u̱ májáanʼ o ra̱májáanʼ rá.

16 Ndiéjunʼ eʼsngúlú rá. Naʼsngúlú dí ragíʼmaa muʼni nimbá dí nuni̱ xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa religión rí minduwaʼ. Ikháánʼlú gíʼmaa mbuʼyamajkuíí má xúʼko̱ Jeobá xó má ikhaa nanigu̱u̱ʼ ga̱jma̱a̱ muʼni má xúʼko̱ ñajuunʼ. Profeta Malaquías niʼthí xú káʼnii mixtiʼkuii nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ májáanʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ ra̱májáanʼ: “Ikháanʼla mbu̱júu̱ mbu̱ya̱a̱ rí mixtiʼkuii nindxu̱u̱ mbáa bi̱ naʼni rí jmbu ga̱jma̱a̱ bi̱ naʼni dí ra̱májánʼ, mbáa bi̱ naʼni ñajuunʼ Dios ga̱jma̱a̱ bi̱ tséʼni ñajuunʼ” (Mal. 3:18). Nandulúʼ dí Jeobá mbaʼyulú dí nindxu̱lú mbáa xa̱bu̱ bi̱ naʼni dí jmbu, ikha jngóo xúniʼñáá dí ga̱jma̱a̱ numuu dí nindxu̱lú xa̱bu̱ aʼkhá o ga̱jma̱a̱ numuu dí nakiéʼkulu maʼni dí muniʼñáaʼ ru̱ʼni̱ ñajuunʼ Dios. Numuu dí muniʼñáaʼ ru̱ʼni̱ ñajuunʼ Jeobá nindxu̱u̱ mbá aʼkhá mbiiʼ.

17. Náá numuu dí ndayóoʼ mbuʼyáa májánʼ xóo nindxu̱u̱ xa̱bu̱ bi̱ mbu̱ʼya̱a̱ rá.

17 Lá xóó tsétatsigúnʼ o xóó tsétanujunʼ ga̱jma̱a̱ nandaaʼ mbiʼyáá xa̱bu̱ rá. Ajngáa dí niʼthí Malaquías mambáyáaʼ matraʼwi̱i̱ májánʼ xa̱bu̱ bi̱ mbi̱ya̱a̱. Mbáa xa̱bu̱ ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ májáanʼ, mú á mu tséʼni ñajuunʼ Jeobá, lá Jeobá mbaʼyoo dí ikhaa nindxu̱u̱ mbáa xa̱bu̱ jmbii ráʼ. (2 Cor. 6:14.) Á mu ndayáa xa̱bu̱ buʼko̱ lá mambáyáaʼ matani̱ ñajuunʼ Dios xáʼ. Gu̱ʼu̱ bi̱ nigui̱i̱n rey Salomón, ikhiin ninindxu̱ún mijíin gu̱ʼu̱, mú na̱nguá nini̱ ñajuunʼ Jeobá. Ikha jngóo nini̱ dí Salomón mbaʼyamajkún eʼwíinʼ dioses (1 Rey. 11:​1, 4).

18. Ndiéjunʼ gíʼmaa musngúún e̱jñu̱ún xabuanii rá.

18 Xabuanii ma̱ndoo majmala xkri̱da ndrígún reyes bi̱ nikúwá nákhá wajyúuʼ, mu musngúún e̱jña̱la mu manigu̱u̱nʼ muni̱ ñajuunʼ Jeobá. Gíʼdoo numuu dí e̱jña̱la mbuyáá dí Jeobá ndiʼyoo dí reyes míjíinʼ á mu ikhiin nini̱ dí májánʼ, nimbañúún xa̱bu̱ xuajin muni̱ ñajuunʼ ikhaa. Gusngún e̱jña̱la ga̱jma̱a̱ xkri̱dala xóo nuta, dí nugíiʼ nuni̱ ginii ñajuunʼ Jeobá náa vida ndrígála, xóo dí muraxnuu Biblia, dí muʼgua reunión ga̱jma̱a̱ dí magajnálaʼ gutaraʼa (Mat. 6:33). Á mu dí tsénila xúʼkhíin, e̱jña̱la maku̱mu̱ún dí ndayóoʼ mani̱ndxu̱ún testigos de Jeobá numuu dí ikháanʼ nuni̱la ñajuunʼ Jeobá. Ma̱ngaa asndu gamíi maguanu mundxaʼwamíjna̱ dí na̱nguá má gíʼdoo numuu muni̱ ñajuunʼ Jeobá o ajndu muniñaaʼ runigajma̱a̱.

19. Á mu mbáa naniñuuʼ raʼni ñajuunʼ Jeobá, lá ma̱ndoo matanga̱a̱ mambajxúu mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ xáʼ. (Atayáá ma̱ngaa kúgumaʼá “Ikháánʼ ma̱ndoo mambájxa̱a̱ʼ mbu̱júu̱ gajmaa’ Jeobá”.)

19 Á mu dí mbáa naniñuuʼ raʼni ñajuunʼ Jeobá. Lá ní xándoo matanga̱a̱ mambajxúu mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ xáʼ. Ma̱ndoo, numuu dí ikhaa nitanga̱a̱ má a̱jkiu̱u̱n, ikha jngóo ma̱ndoo mbaʼyamajkuu mbu̱júu̱ Jeobá. Mu ma̱ndoo maʼni rígi̱, ndayóoʼ dí mani̱ndxu̱u̱ xa̱bu̱ wabaaʼ ga̱jma̱a̱ maniñaminaʼ dí mumbayíí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ (Sant. 5:14). Xánindxu̱u̱ ndíí xúgíʼ tsiaki̱i̱ dí gáʼni, numuu dí rúʼko̱ gáʼni dí mambajxúu mbu̱júu̱ ga̱jma̱a̱ Jeobá.

Ikháánʼ ma̱ndoo mambájxa̱a̱ʼ mbu̱júu̱ gajmaaʼ Jeobá

Guʼyáá ga̱jma̱a̱ numuu rey Manasés ikhaa “niʼni mbaʼa dí ra̱májánʼ náa iduu Jeobá”, “ra̱ʼkhá tháán mba̱ji̱nʼ eʼdiún xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ aʼkhúún nixídíí”, niʼni xawan ga̱jma̱a̱ asndu nixnájxi̱i̱ e̱ji̱i̱n mikhiin náa aguʼ, náa inún dioses bi̱ ragájkhun (2 Rey. 21:​6, 16). Ma̱ngaa niʼni dí xa̱bu̱ Judá “muni̱ itháán dí ra̱májánʼ ki xóo rí nini̱ xa̱bu̱ xuajin” (2 Rey. 21:9; 2 Crón. 33:​1-6). Mú nda̱wa̱á índo̱ nigún ku̱ya̱a̱ náa guʼwá e̱jua̱nʼ dí rígá náa Babilonia, nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ numuu dí mbayuuʼ tsiguʼ nixtáa rakudaminaʼ aʼkhá dí mbiiʼ, raʼkháa i̱ndó ndiyóoʼ maʼtákáñuu Jeobá dí maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo, rígá i̱ʼwáʼ rí ndiyóoʼ maʼni. Náa Biblia naʼthí dí “índo̱ nixtáa ramínúuʼ”, Manasés “nixtáa rakruíguminaʼ” ga̱jma̱a̱ “niʼtájkáan má xúʼko̱”, ndiéjunʼ nirígá ga̱jma̱a̱ numuu dí niʼni xígi̱ kaʼnii xá. Jeobá nindxaʼwún ga̱jma̱a̱ nigáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n dí xúʼko̱ niʼtájkáan, niʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo ga̱jma̱a̱ niniñuuʼ dí matanga̱a̱ náa Jerusalén mu mani̱ndxu̱u̱ mbu̱júu̱ rey (2 Crón. 33:​12, 13).

Lá Jeobá maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼñún bi̱ niniñaaʼ runi̱ ñajuunʼ á mu gajkhun ikhiin natanga̱a̱ a̱jkiu̱ún xó má niʼni Manasés ráʼ. Xúʼko̱, numuu dí náa Isaías 55:7 naʼthí: “Ganiñuuʼ kambo̱o̱ ga̱jma̱a̱ ní xandxaʼwáminaʼ dí raʼkhí xa̱bu̱ bi̱ ra̱májáanʼ, gatanga̱a̱ náa Jeobá mu xúʼko̱ ikhaa magáwíinʼ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo, gatanga̱a̱ náa Dios ndrígúlú numuu rí ikhaa maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyoo”. Ikha jngóo atani̱ xó má eʼnga̱a̱ʼ mu matanga̱án náa Jeobá.

20. Xú káʼnii gáʼyulúʼ Jeobá á mu nduʼyaridáá xkri̱da ndrígún reyes bi̱ niguájun jmbu rá.

20 Ndiéjunʼ nijmañulúʼ náa xkridún reyes bi̱ nikúwá náa Israel rá. Mangáanʼ ma̱ndoo manindxu̱lú xóo reyes bi̱ niguájun jmbu, á mu nandulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú, guyáá náa dí nakiéʼkulu, gatanga̱a̱ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ guriʼkumijná. Garmáʼáan a̱jkia̱a̱nʼ dí ra̱ʼkhá tháán gíʼdoo numuu dí mbuʼyamajkuíí mbáwíí Dios bi̱ gajkhun. Á mu dí ikháánʼ nariejún jmbu náa Jeobá, ikhaa ma̱ngaa maʼthí dí ikháán nindxa̱a̱ʼ xa̱bu̱ jmbii.

NDIÉJUUNʼ GATRIʼÑA̱A̱ RÁ.

  • Xú káʼnii gándoo gusngajmá dí nandulúʼ kuʼyáá Jeobá ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú rá.

  • Xú káʼnii gándoo gusngajmá dí gajkhun natanga̱a̱ a̱jkiu̱lú rá.

  • Xú káʼnii esngajmá dí nduʼyamajkuíí Jeobá xó má gíʼmaa rá.

AJMÚÚ 45 “Dí nandxa̱ʼwa̱mínáʼ náa a̱jkiu̱nʼ”

a Índo̱ náa artículo naʼthí ga̱jma̱a̱ numún “reyes ndrígóo Israel” nandoo gáʼthí ga̱jma̱a̱ numún xúgíinʼ reyes bi̱ nitañajunʼ náa xuajñuu Jeobá. Mbáa tikhuun dí ikhiin nitañajunʼ náa a̱jma̱ xuajin ma̱jkha̱ʼ ndrígóo Judá, eʼwíinʼ nitañajunʼ náa mbá gu̱wa̱ʼ xuajin ma̱jkha̱ʼ dí rígá náa Israel, o náa mbá xúgíʼ xuajin ma̱jkha̱ʼ, dí naʼni mbá 12.

b KU̱MA̱ RÍ GÍʼDOO NUMUU: Biblia mbaʼa nuthu najmuu ajngáa a̱jkiu̱lú mu maʼthí xóo nindxu̱lú, rígi̱ ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ dí nagua̱ʼa̱ muʼnilú, dí nundxaʼwamíjná ga̱jma̱a̱ dí nandulúʼ muguánu muʼni.

c Proverbios 4:23: “A̱jkia̱nʼ gíʼdoo itháan numuu ki xóo i̱ʼwáʼ, atie̱wa̱a̱n wéñuuʼ, numuu rí ikhí na̱ʼkha̱ rí naʼni maraxtaa”.

d Nakujmaa dí reyes bi̱ na̱nguá nindxu̱ún israelitas, naguʼwún nduyamajkhún dioses ndrígún xa̱bu̱ xuajin náa dí nuni̱ gámbáa.

e Rey Asá nikuʼdáminaʼ aʼkhá mbiiʼ (2 Crón. 16:​7, 10). Mú náa Biblia naʼthí dí niʼni rí májánʼ náa iduu Jeobá, gajkhun má dí nákhá ginii táʼndoo dí maxprígúu profeta ndrígóo Jeobá, mú nakujmaa dí nda̱wa̱á nitanga̱a̱ a̱jkiu̱u̱n. Jeobá ndiʼyoo náa dí májánʼ niʼni Asá raʼkháa náa nikiéʼkúun, nakujmaa kaʼwu dí Asá ndiʼyamajkuu mbawíí Jeobá ga̱jma̱a̱ niʼni tsiakimínáʼ dí maʼni gámbi̱i̱n mbá xúgíiʼ xándú bi̱ ragájkhun bi̱ kúwá náa xuajin dí niʼtáñajunʼ (1 Rey. 15:​11-13; 2 Crón. 14:​2-5).

f Náa mbá najmaa kiʼtáñajunʼ dí na̱ʼkha̱ ginii náa Xtángoo ndrígóo Moisés, naʼthí dí xándoo majuiʼyamajkhuu nimbáa ga̱jma̱a̱ nimbá á mu raʼkháa Jeobá (Éx. 20:​1-6).

g NAʼTHÍ NUMUU XTIʼKHUU.: Mbáa ndxájulú dxámá bi̱ kayá edxu̱u̱ naʼthúu̱n mbáa ndxájulú ga̱jma̱a̱ numuu rí naʼga̱a̱n iyaʼ najngaa. Ndxájulú nanindxu̱u̱ xa̱bu̱ guabaaʼ ga̱jma̱a̱ nagruigú consejo, ma̱ngaa niriʼkumina̱a̱ʼ ga̱jma̱a̱ naʼni má xúʼko̱ ñajuunʼ Jeobá.

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá