BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • es21 lk. 77-87
  • Ngɔndɔ k’enanɛi

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ngɔndɔ k’enanɛi
  • Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2021
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 1
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 2
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 3
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 4
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 5
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 6
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 7
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 8
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 9
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 10
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 11
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 12
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 13
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 14
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 15
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 16
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 17
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 18
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 19
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 20
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 21
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 22
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 23
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 24
  • Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 25
  • Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 26
  • Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 27
  • Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 28
  • Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 29
  • Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 30
  • Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 31
Tɔsɛdingolake Afundelo lushi la lushi—2021
es21 lk. 77-87

Ngɔndɔ k’enanɛi

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 1

Ɔnɛ lakantome ekɔ kaamɛ la mi. Nde kotshikami dimɛ.​—Jni. 8:29.

Oyadi etena kakandahɛnyahɛnyamaka, Yeso aki la wɔladi wa l’etei k’otema nɛ dia nde akeyaka dia nde akangɛnyangɛnyaka She. Nde akatetemala nkitanyiya kaanga etena kakinde l’okakatanu wa nsala dui sɔ. Nde akalangaka She ndo kambɛ Jehowa mbaki dui diakaleke ohomba lo lɔsɛnɔ lande. Ntondo ka ndja la nkɛtɛ, nde aki “okambi wa kɔmba” waki Nzambi. (Tok. 8:30) Ndo etena kakinde la nkɛtɛ, l’ohetoheto tshɛ nde aketsha anto awui wendana la She. (Mat. 6:9; Jni. 5:17) Olimu ɔsɔ wakasha Yeso ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. (Jni. 4:34-36) Sho koka mbokoya Yeso lo nkitanyiya Jehowa ndo lo mongaka “nshi tshɛ la akambo efula wa nsala l’olimu wa Nkumadiɔndjɔ.” (1 Kɔr. 15:58) Naka sho “ndjasha tshɛ” l’olimu w’esambishelo, kete tayɛna ekakatanu aso la sso di’ɔlɔlɔ. (Ets. 18:5) Ɛnyɛlɔ, mbala efula anto wahomana laso l’esambishelo mongaka l’ekakatanu wotoleki. Koko, etena kekawɔ dia nanga Jehowa ndo kakitanyiyawɔ alako ande, nsɛnɔ yawɔ ndowanaka ndo vɔ ndekaka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Etena tshɛ kɛnaso awui asɔ wasalema, sho ndekaka monga l’eshikikelo ɔnɛ Jehowa ayotokokɛ. w19.04 10-11 od. 8-9

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 2

Anto efula wakasalaka akambo wa maji wakatshumanya abuku awɔ ndo wakaatshumbe la ntondo k’anto tshɛ.​—Ets. 19:19.

Anto asɔ wakasale kɛnɛ tshɛ kakawakoke nsala dia nshika tanga la ntondo ka nyuma ya kɔlɔ. Abuku awɔ wendana l’awui wa maji waki oshinga wolo. Koko lo dihole dia vɔ kahɛ anto akina abuku asɔ kana mbasondja, vɔ wakaatshumbe. Vɔ wakaleke ndjakiyanya dia ngɛnyangɛnya Jehowa, dui sɔ diakaleke lofulo la falanga laki l’abuku asɔ nɛmɔ. Ngande wakokaso mbokoya ɛnyɛlɔ k’Akristo wa lo ntambe ka ntondo asɔ? Ayonga dui dia lomba dia minya ɛngɔ tshɛ kele ondo tekɔ la tɔ kele la losambi la ɛdiɛngɛ. L’atei wa diangɔ sɔ mbele ndo mpako, tɔshɛnɛtɛ, kana diangɔ dikina dialɔta anto kana diele la wɔ dia ndjakokɛ oma le nyuma ya kɔlɔ. (1 Kɔr. 10:21) Sɛdingola tɔkɛnyɔ tayɛ dimɛna. Yambola ɔnɛ: ‘Onde dimi mbadiaka abuku, tojurnalɛ, kana asawo wa lo Ɛtɛrnɛtɛ wendana la ɛdiɛngɛ? Yashikikɛ dia nsala ɛsɔnwɛlɔ wayokokimanyiya dia kakitɔna la dui tshɛ diahetsha Jehowa. Sho nangaka nsala la wolo dia “monga la nkum’otema ka pudipudi” la ntondo ka Nzambi kaso.​—Ets. 24:16. w19.04 22-23 od. 10-12

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 3

Ete dikumanyi.​—Jak. 5:14.

Dikumanyi la dia nsɛdingola dimɛna awui efula etena kokawɔ ɔnɛ onto ɔmɔ ambosala pɛkato ka woke. Vɔ mbele anto wa ntondo wahomba ndjakiyanya dia lokombo laki Nzambi ntetemala kidiama. (Lɛw. 22:31, 32; Mat. 6:9) Vɔ ndjakiyanyaka nto efula dikambo dia yoonge ya lo nyuma y’anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa lo etshumanelo ndo vɔ nangaka nkimanyiya onto tshɛ lakawasalɛ awui wa kɔlɔ. Ndo nto, naka ɔnɛ lakasale pɛkato ka woke ekɔ onto la l’etshumanelo, kete dikumanyi wayosala la wolo dia nkimanyiya onto ɔsɔ dia nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo diasande la Jehowa naka nde ekɔ lo ndjatshumoya. (Jak. 5:14, 15) Okristo wayasha lo nsaki ya kɔlɔ ndo wasala pɛkato ka woke, ekɔ la hemɔ lo nyuma. Mbuta ate, nde bu nto la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa. Lo yoho mɔ, sho koka mbɛdika dikumanyi la adɔkɔtɛlɛ. Vɔ salaka la wolo “dia nkɔnɔya ɔnɛ lele la hemɔ [l’etena kɛsɔ otshi wa pɛkato].” Alako awɔ w’oma lo Afundelo koka mbokimanyiya dia nɔngɔsɔla diɔtɔnganelo diande la Nzambi, koko dui sɔ koka salema paka nde ekɔ lo ndjatshumoya l’otema ɔtɔi.​—Ets. 3:19; 2 Kɔr. 2:5-10. w19.05 10 od. 10-11

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 4

Nzambi mbanyosha wolo ndo mbanyosha nsaki la wolo wa nsala akambo.​—Flpɛ. 2:13.

Jehowa koka tosha nsaki ka nsala akambo. Koka monga ko tamboka dia ekɔ ohomba ɔmɔ wa laande l’etshumanelo kana l’ahole akina. Dia nkotsha dui sɔ, sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Akokami nsala dia mbisha ekimanyielo kɛsɔ?’ Kana koka monga ko wambotosha ɔkɛndɛ ɔmɔ wa wolo, ko toyambola dia kana sho koka mbokamba dimɛna. Kana l’ɔkɔngɔ wa mbadia avɛsa amɔ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Ngande wakokami nkamba la avɛsa anɛ dia nkimanyiya anto akina? Etena kɛna Jehowa dia sho nangaka ndjasɛdingola, nde koka tosha nsaki ka nsala akambo. Jehowa koka nto tosha wolo wa nsala akambo. (Isa. 40:29) Nde koka nkamba la nyuma kande k’ekila dia ndowanya akoka aso wa lootɔ. (Eto. 35:30-35) Lo tshimbo y’okongamelo ande, Jehowa koka tetsha woho wa nsala awui amɔ. Naka wɛ bu l’eshikikelo lo woho wa nkotsha ɔkɛndɛ ɔmɔ, lɔmba ekimanyielo. Ndo nto, tengengake dia nɔmba Shɛso lele l’olongo ka lokaho “wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto.”​—2 Kɔr. 4:7; Luka 11:13. w19.10 21 od. 3-4

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 5

Anto wayoyalanga.​—2 Tim. 3:2.

Andja ɔnɛ keketshaka yimba ya lokaki. Dibuku dimɔ mbutaka dia l’ɛnɔnyi wa 1970 “abuku efula wakakeketsha yimba ya ndjalanga.” Abuku amɔ “wakakeketsha ambadi dia mbeya, mbetawɔ ndo ngɛnangɛna woho wewɔ.” Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’awui amɔ wakatama lo dibuku dimɔ l’atei awɔ ɔnɛ: “Yalanga wɛmɛ, nɛ dia wɛ ekɔ onto la dimɛna ndo loleki olangala ndo ndooko onto lokoleki l’andja ɔnɛ.” Dibuku diakɔ keketshaka kanyi y’ɔnɛ “onto ndamɛ mbayashikikɛ lɔkɛwɔ lahombande monga la lɔ lohikami lo nkum’otema kande ndo lo ɛlɛmbɛ wele lo mbekelo yawɔ wele amɛna le nde.” Onde wɛ ambokaka kanyi shɔ? Satana akakeketsha Eva dia nde nsala dui diakɔ diaamɛ. Nde akate ate Eva koka ‘ndjala oko Nzambi, ndo mbeya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ.’ (Eta. 3:5) Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula ndekaka ndjaɛkɛ lo tokanyi tawɔ hita woho wele le wɔ, oyadi Nzambi, ndooko onto lakoka mbatɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. Ɛnyɛlɔ, lɔkɛwɔ lɔsɔ lamboleka mɛnama djekoleko lo woho wɔsa anto diwala. w19.05 23 od. 10-11

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 6

Dimi lekɔ la lɔkɔnyɔ ndo lambɔkɔmɔ efula; Dimi mbetetaka la lonyangu lushi l’otondo.​—Os. 38:6.

Lo tena dimɔ, nkumekanga Davidɛ aki l’ekiyanu efula. Tokanyiya yema ekakatanu wakahomana la nde. Nde akayaɛndjaka onongo l’ɔtɛ wa wandja efula wakandasale. (Os. 40:12) Ɔnande la ngandji Abisalɔma akɔtɔmbɔkwɛ, ndo l’ɔkɔngɔ diko Abisalɔma akayovɔ. (2 Sa. 15:13, 14; 18:33) Ndo ɔngɛnyi ɔmɔtshi wa ma ma wa Davidɛ akokesola. (2 Sa. 16:23–17:2; Os. 55:12-14) Esambo efula wakafunde Davidɛ wakɛnya woho wakandakɔmɔ ndo wakandayaɛkɛ tshɛ le Jehowa. (Os. 38:5-10; 94:17-19) L’ɔkɔngɔ diko, omembi ɔmɔ w’esambo akatatɛ nkɔmiya yoho ya lɔsɛnɔ y’anto wa kɔlɔ. Ondo nde aki kanula mɔtshi ya Asafu laki ose dioho dia Lɛwi ndo nde akakambaka lo “tɛmpɛlɔ k’ekila ka diambo kaki Nzambi.” Omembi w’esambo ɔsɔ aki l’ekiyanu efula lo yimba wakokonya dia nshisha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo aha ngɛnangɛna la kɛnɛ kaki la nde. Nde akatatɛ mbidja taamu lo dikambo di’ɛtshɔkɔ waya lo kambɛ Nzambi.​—Os. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21. w19.06 17 od. 12-13

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 7

Sho mbeyaka toho ta mayɛlɛ takamba la [Satana].​—2 Kɔr. 2:11.

Satana nomialomiaka nsaki yokongaka l’anto. Oma ko mbotwelo, tokongaka la nsaki ka mbeka awui wakoka tokimanyiya dia ndjakotshɛ ehomba aso ndo wa nkumbo yaso. (1 Tim. 5:8) Mbala efula, sho koka mbeya awui asɔ lo mbɔtɔ kalasa ndo mbeka l’etete. Koko sho la dia monga la yewo. Lo wedja efula vɔ mbetshaka ambeki la kalasa aha awui w’ohomba ato koko ndo awui wa filozofi. Ambeki keketshamaka dia mbidja taamu dia kana Nzambi ekɔ ndo diaha mbɔsa Bible la nɛmɔ. Vɔ mbatɛka ɔnɛ anto tshɛ wele la timba mbetawɔka dia lɔsɛnɔ lakatatɛ oma l’ohilwelo. (Rɔmɔ 1:21-23) Wetshelo ɛsɔ ndɔshanaka la ‘lomba la Nzambi.’ (1 Kɔr. 1:19-21; 3:18-20) Yashikikɛ diaha mbetawɔ pondjo mindama oko mfumbe “lo tshimbo y’akambo wa filozofi, ndo awui w’anyanya wa lokeso” wa l’andja wa Satana. (Kɔl. 2:11) Tetemala ndjalama oma lo toho takamba la Satana. (1 Kɔr. 3:18) Tetawɔke pondjo dia nde kokonya dia mbohɛ ele mɛtɛ Jehowa. Sɛnaka lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa Jehowa wendana la lɔkɛwɔ. Ndo tetawɔke dia Satana kokesa dia minya yimba oma l’alako wa Jehowa. w19.06 5 od. 13; 7 od. 17

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 8

Nyowaetshake dia nkitanyiya akambo tshɛ wamomonyodjangɛ.​—Mat. 28:20.

Sawo tshɛ diasɔnayɛ dia tɔkɛtshanya l’anto, kanyiya dikambo di’anto wayodihokamɛ. Kanyiya wahɔ wayowokondja lo mbeya kɛnɛ mɛtɛ ketsha Bible. Etena kayoyosawola la wɔ, ayonga ohomba wɛ mbahokamɛ ndo nɛmiya tokanyi tawɔ. Lo nsala ngasɔ mbayoyoshihodia tokanyi tawɔ ndo ondo vɔ wayoleka monga suke dia kohokamɛ. La ntondo k’onto ɔmɔ mbɔsa yɛdikɔ ya mbeka Bible, ondo ayonga ohomba mbetsha wenya ndo mbidja welo dia salaka wendelo w’eyoyo. Lande na? Nɛ dia ondo anto hawototanema la ngelo etena kayotoya dia ndjowaembola nto. Ndo nto, ondo ayonga ohomba wɛ nkalola mbala efula di’onto ndjetawɔ mbeka Bible. Tohɔ dia eononɛ mbolaka esadi naka ashi wekɔ lo mbitamɛ mbala la mbala. Woho akɔ waamɛ mbele, onto loka Jehowa ndo Kristo ngandji ayohama esadi esadi naka sho kɛtshanyaka l’onto ɔsɔ mbala la mbala Ɔtɛkɛta wa Nzambi. w19.07 14 od. 1; 15-16 od. 7-8

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 9

Ɔngɛnɔngɛnɔ le nyu etena tshɛ kanyohetsha anto, etena tshɛ kanyotshanyawɔ oma l’atei awɔ, kanyɔtɛngawɔ ndo kɔnyɔlawɔ lokombo lanyu oko anto wa kɔlɔ l’ɔtɛ wa Ɔna onto.​—Luka 6:22.

Kakɔna kakalange Yeso mbuta? Yeso konanga mbuta di’Akristo wayɔngɛnangɛna naka anto mbahetsha. Koko, nde akatɔhɛmɔla lo kɛnɛ kakoka tokomɛ. Sho bu ase andja ɔnɛ. Sho kitanyiyaka wetshelo wa Yeso ndo sambishaka losango lakandasambishaka. Diakɔ diatohetsha ase andja ɔnɛ. (Jni. 15:18-21) Sho nangaka ngɛnyangɛnya Jehowa. Naka anto tohetshaka l’ɔtɛ wokaso Shɛso ngandji, kete ɔsɔ ekɔ dui diawaenda. Tatɔfɔnyake ɔnɛ sho bu la nɛmɔ naka anto wekɔ lo tohetsha. Hateye etena kayotatɛ anto tɔhɛnyahɛnya kana kayoshimba ewandji ɔtɛmwɛlɔ wa Jehowa. Koko, sho mbeyaka ɔnɛ sho koka ndjalɔngɔsɔla oma ko kakianɛ lo nkeketsha diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa, lo nkeketsha dihonga diaso ndo mbeka woho wa ntokomɛ lohetsho l’anto. Woho wayalɔngɔsɔlaso oma ko kakianɛ ayotokimanyiya dia nshika tanga lo nshi yayaye. w19.07 6 od. 17-18; 7 od. 21

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 10

Ɔnɛ layasukanya la Nzambi pombaka mbetawɔ dia nde ekɔ.​—Hɛb. 11:6.

Etena kekaso Bible l’anto w’oma l’ahole wahawatɛmɔla, sho la dia ntetemala mbakeketsha dia vɔ mbetawɔ ɔnɛ Nzambi ekɔ. Ndo sho la dia mbakimanyiya dia vɔ mbetawɔ Bible. Dui sɔ koka nɔmba dia sho kalolɛka wetshelo ɛmɔ mbala la mbala. Lo wekelo tshɛ, sho koka nkɛtshanya la wɔ tolembetelo tɛnya dia Bible kekɔ Ɔtɛkɛta wa Nzambi lo mɛnya woho wakakotshama prɔfɛsiya ya lo Bible, woho wata Bible mɛtɛ etena katɛkɛtatɔ awui wa siansɛ ndo w’ɛkɔndɔ kana woho wetɔ la lomba l’oshika. Sho kimanyiyaka anto dia monga ambeki wa Kristo lo mbaoka ngandji, oyadi wekɔ lo ntɛmɔla kana bu. (1 Kɔr. 13:1) Etena kawaetshaso, oyango aso ele dia mbaɛnya dia Nzambi tokaka ngandji ndo nangaka dia sho mbooka ngandji. Ɔnɔnyi tshɛ nunu di’anto wakayashaka yema tshitshɛ kana waki kondjashaka l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ batizamaka nɛ dia vɔ mbekaka dia nanga Nzambi. Diakɔ diele ɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ, yasha ndo oka weho w’anto tshɛ ngandji. Hokamɛwɔ. Sala la wolo dia nshihodia tokanyi tawɔ. Oma l’ɛnyɛlɔ kayɛ, etshawɔ dia monga ambeki wa Kristo. w19.07 24 od. 16-17

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 11

Tanyohɛke nsala ɔlɔlɔ ndo nkimanyiya anto akina la diangɔ diele la nyu, nɛ dia Nzambi ngɛnangɛnaka woho w’elambo wa ngasɔ.​—Hɛb. 13:16.

Ana wa wamato wa Shaluma waki l’atei wa wanɛ wakakambe la Jehowa dia nɔngɔsɔla mpele dia Jɛrusalɛma. (Nɛh. 2:20; 3:12) Kaanga mbaki shɛwɔ owandji, ana wa wamato wa Shaluma waketawɔ nkamba olimu wa wolo ndo wa waale ɔsɔ. (Nɛh. 4:15-18) Lo nshi yaso nyɛ, la lolango tshɛ akadiyɛso mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ efula dia nkamba olimu ɔmɔ wa laande w’ekila, ɛnyɛlɔ olimu wa wokelo ndo w’ɔlɔngɔswɛlɔ wa mvudu yakama dikambo dia Jehowa. Diewo, waasaso, ndo kɔlamelo yawɔ yekɔ ohomba dia nkimanyiya dia nshidiya olimu ɔsɔ. Jehowa akatshutshuya Tabita dia nsala “akambo w’ɛlɔlɔ efula ndo akashaka anto weshasha efula wa kɛtshi,” djekoleko wadi waki edo. (Ets. 9:36) Lam’ele nde aki la lokaho l’efula ndo ɔlɔlɔ, anto efula wakoolele etena kakandavu. Koko vɔ wakangɛnangɛna efula etena kakawolola ɔpɔstɔlɔ Petero. (Ets. 9:39-41) Wetshelo akɔna wakondjaso oma le Tabita? Oyadi dikɛnda kana opalanga, pami kana womoto, sho tshɛ koka nsala awui amɔ shikaa dia nkimanyiya anangɛso l’akadiyɛso. w19.10 23 od. 11-12

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 12

Nshikikɛ akambo woleki ohomba, dia nyu monga pudipudi ndo aha ntakanya anto akina.​—Flpɛ. 1:10.

Ngande wakokaso ntakanya onto ɔmɔ? Tɔsɛdingole dui nɛ. L’ɔkɔngɔ wa nde ndɔsha l’etena k’otale, ombeki wa Bible ɔmɔ akayoyakimɛ diaha monga nto mfumbe ka wanu. Nde akayɛna dia nde akahombe ntshika nnɔ wanu tshɛ lo tshɛ ndo akayobatizama. L’ɔkɔngɔ diko, ɔnangɛso ɔmɔ akawelɛ dia vɔ nsanga lonya ndo akawosha wanu lo mbotɛ ate: “Naka wɛ monga la ndjakimɛ, kete wɛ koka nnɔ wanu la wɛdimo.” Tokanyiya etombelo wotoyala otondonga ɔnangɛso leke kabatizama ɔsɔ akakitanyiya dako dia kɔlɔ sɔ! Nsanganya y’Akristo tokimanyiyaka dia nkamba l’alako wele lo divɛsa di’ɛlɔ. Vɔ toholaka kɛnɛ koleki ohomba le Jehowa ndo woho wa nkamba la kɛnɛ kekaso l’oyango wa sho nyomoleka monga pudipudi. Vɔ tokeketshaka nto dia nanga Nzambi ndo anangɛso. Naka sho mboka Nzambi ndo anangɛso ngandji, kete tayosala kɛnɛ tshɛ kakokaso nsala dia mbewɔ ntakanya anangɛso. w19.08 10 od. 9; 11 od. 13-14

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 13

Dimi kele ɔpɔstɔlɔ woleki tshitshɛ ndo dimi haasungana mbelamɛ ɔpɔstɔlɔ, nɛ dia lakahɛnyahɛnyaka etshumanelo ka Nzambi.​—1 Kɔr. 15:9.

Aha naka anto mɛnamaka dia wekɔ l’eshikikelo ndo wekɔ lo mbuta awui hwe hwe, kete laasɔ wekɔ etako. (Jni. 1:46, 47) Koko, oyadi tekɔ diki kana bu, sho tshɛ la dia nsala la wolo dia monga l’okitshakitsha wa mɛtɛ. Tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ k’ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ. Jehowa akakambe la nde efula dia nkenga tshumanelo di’eyoyo l’esomba wotshikitanyi. Ondo nde akasambisha l’esomba efula ndeka apɔstɔlɔ akina wa Yeso Kristo. Koko, Pɔɔlɔ kɔmbɔsa dia nde ndeka anango ohomba. Nde akate dia ɔlɔlɔ waheyama mbɛdika wakosalɛ Jehowa mbakokimanyiya dia nde monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi, koko aha l’ɔtɛ wakinde onto la laande kana wakandasale awui efula. (1 Kɔr. 15:10) Ɔsɔ ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna k’okitshakitsha kakasha Pɔɔlɔ lo mukanda wakandafundɛ ase Kɔrɛtɔ, djekoleko etena kohɔso dia apami amɔ wa l’etshumanelo wakayangaka ndjaɛnya dia vɔ ndeka Pɔɔlɔ!​—2 Kɔr. 10:10. w19.09 3 od. 5-6

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 14

Onde hatohombe ndeka monga suke dia ndjakitshakitsha l’ɛse ka Shɛso?​—Hɛb. 12:9.

Ɔkɔkɔ ɔmɔ wakokaso monga l’okakatanu wa ndjakitshakitsha l’ɛse ka Jehowa ele, sho tshɛ takahowɔ pɛkato ndo sho keema kokele. Diakɔ diele sho mongaka la yimba y’ɔtɔmbɔkwɛlɔ. L’ɔkɔngɔ wa Adama la Eva tɔmbɔkwɛ Nzambi ndo ndɛ olowa wakasekɛma, vɔ wakayadjɛ atɔndɔ awɔ hita. (Eta. 3:22) Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula minyaka Nzambi yimba ndo shikikɛka vwamɛ kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. Kaanga wanɛ weya ndo woka Jehowa ngandji koka monga l’okakatanu dia mbokitanyiya tshɛ lo tshɛ. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akonge l’okakatanu ɔsɔ. (Rɔmɔ 7:21-23) L’ɛnyɛlɔ ka Pɔɔlɔ, sho nangaka nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ lo washo wa Jehowa. Koko sho la dia ntetemala ndɔshana la nsaki ka nsala awui wa kɔlɔ. Ɔkɔkɔ okina wele koka monga okakatanu dia ndjakitshakitsha l’ɛse ka Jehowa ele, sho sɛngiyamaka la mbekelo ya lɛnɛ akatole. Tokanyi efula t’anto hɔtɔnɛ la lolango la Jehowa, ndo koka monga tshondo y’okakatanu dia ndjakakitola la tokanyi tɔsɔ. w19.09 15 od. 4-6

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 15

Tshɔka tosondja diangɔ diayɛ ndo sha ase wola, . . . kele yaka, ondjele.​—Makɔ 10:21.

Sho la dia mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Onto tshɛ l’atei aso ekɔ la wolo lo yɛdikɔ mɔtshi. Diakɔ diele, sho la dia nkamba la wɔ la lomba. Ɛnyɛlɔ, sho koka ndjoshisha wolo lo nsala la wolo dia ndjamɔtshɛ lomombo la l’emunyi. Tende kɛnɛ kakatɛ Yeso ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔ w’ɔngɔnyi wakawombola ate: “Ahombami nsala dia dimi nkita lɔsɛnɔ la pondjo?” Ondo nde aki onto ɔlɔlɔ, nɛ dia Evanjiliɔ wa Makɔ mɛnyaka lo yoho ya laande dia Yeso “akawoke ngandji.” Yeso akasha pami kɛsɔ leeta lele la diko. Pami kɛsɔ akalangaka ndjela Yeso, koko mɛnamaka dia nde konanga ntshika “diangɔ efula” diaki la nde. (Makɔ 10:17-22) Etombelo wakonge ele, nde akatone osembe wakawosha Yeso ndo akatetemala kambɛ “ɛngɔnyi” oko mfumbe. (Mat. 6:24) Ɛsɔnwɛlɔ akɔna wotoyosala? Tena la tena, ekɔ ohomba sho sɛdingolaka awui wetshaso lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso. Lande na? Dia sho ndjashikikɛ ɔnɛ tekɔ lo nkamba la wolo aso la lomba. w19.09 24 od. 17-18

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 16

Lokumu l’ɔlɔlɔ pombaka ntondo sambishama lo wedja tshɛ.​—Makɔ 13:10.

Olimu aso w’esambishelo ka Diolelo hawotokomɛ polo lam’ayota Jehowa ɔnɛ ambokoka. Nshi ngana yambotshikala di’anto nyanga dia mbeya Jehowa Nzambi ndo Yeso Kristo? (Jni. 17:3) Hateye. Sho mbeyaka ɔnɛ polo lam’ayotatɛ mfɔnu ka woke, onto tshɛ lele “suke dia mbetawɔ akambo wa mɛtɛ wakonya lo lɔsɛnɔ la pondjo” koka mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ. (Ets. 13:48) Ngande wakokaso nkimanyiya anto asɔ la ntondo ka dui sɔ ndjonga ko hayokoka salema? Lo tshimbo y’okongamelo ande, Jehowa ekɔ lo tosha kɛnɛ tshɛ keso l’ohomba dia mbetsha anto akambo wa mɛtɛ. Ɛnyɛlɔ, sho kondjaka olowanyelo lomingu tshɛ lo losanganya la l’atei wa lomingu. Losanganya lɔsɔ tokimanyiyaka dia mbeya kɛnɛ kahombaso mbuta lo wendelo wa ntondo ndo lo wendelo w’eyoyo. Ndo naka l’ɔkɔngɔ wa wɛ nsawola dimɛna l’onto ɔmɔtshi lɛnya nsaki, wɛ ambotshikɛ traktɛ kana periodikɛ, nde ayonga l’akoka wa ntetemala la wadielo polo lam’ayoyonga l’akoka wa ndjosawola la nde nto. Onto l’onto ekɔ l’ɔkɛndɛ wa ntetemala ndjasha efula ngɔndɔ tshɛ l’olimu w’esambishelo ka Diolelo. w19.10 9 od. 7; 10 od. 9-10

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 17

Tanyohɛke nsala ɔlɔlɔ ndo nkimanyiya anto akina la diangɔ diele la nyu, nɛ dia Nzambi ngɛnangɛnaka woho w’elambo wa ngasɔ.​—Hɛb. 13:16.

Jehowa akalake Simɛyɔna, pami k’osombe ka kɔlamelo kaki la Jɛrusalɛma dia nde takandahombe mvɔ ntondo ka nde mɛna Mɛsiya. Daka sɔ diakahombe nkeketsha Simɛyɔna efula, lam’ele nde akakongɛka Mɛsiya ɛnɔnyi efula. Mbetawɔ ndo ekikelo kande kakafutama. Lushi lɔmɔ, “nyuma kakɔɔlɔmbɔla” otsha lo tɛmpɛlɔ. Lɛkɔ nde akɛnyi Yeso eke ashashi, ndo Jehowa akakambe la Simɛyɔna dia mbita prɔfɛsiya lo dikambo dia ɔn’ɔsɔ lakahombe ndjoyala Kristo. (Luka 2:25-35) Kaanga mbaki ondo Simɛyɔna kɔsɛna edja efula dia mɛna Yeso akamba olimu ande w’esambishelo la nkɛtɛ, Simɛyɔna aki la lowando efula lo diɛsɛ diaki la nde ndo awui w’amɛna efula wekɔ lo mbokongɛ lo nshi yayaye! L’andja w’oyoyo, pami ka kɔlamelo kɛsɔ ayɛna woho wayonga ɛlɔmbwɛlɔ ka Yeso tshondo y’ɔtshɔkɔ le nkumbo tshɛ ya la nkɛtɛ. (Eta. 22:18) Ndo sho la wɔ koka monga la lowando l’efula lo ɔkɛndɛ akɔna tshɛ watosha Jehowa lo olimu ande. w19.10 22 od. 7; 23 od. 12

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 18

Laadiko dia diangɔ tshɛ dialamayɛ, olamake otema ayɛ.​—Tok. 4:23.

Oyadi tekɔ la diangɔ dia l’emunyi efula kana yema tshitshɛ, sho la dia namaka otema aso. Lo ngande? Tatongake la ngandji k’ɔngɔnyi. Ndo tetawɔke dia olimu wa l’emunyi mbeta la ntondo k’olimu wakambɛyɛ Jehowa. Ngande wakokayɛ mbeya dia kana dui sɔ diekɔ lo salema? Ambola amɔ wakokayɛ ndjaoka vɔanɛ: ‘Onde dimi kanyiyaka mbala efula dikambo di’olimu ami wa l’emunyi etena kemi lo nsanganya kana l’esambishelo? Onde dimi ndjakiyanyaka mbala la mbala lo kɛnɛ kendana la nkondja falanga lo nshi yayaye? Onde falanga ndo lomombo la l’emunyi mbelakami dimi ndo olonganyi ami ekakatanu? Onde dimi mbetawɔka nkamba olimu wa l’emunyi wahɔshi anto akina la nɛmɔ naka vɔ mbishakami diaaso dia kambɛ Jehowa efula?’ (1 Tim. 6:9-12) Etena kasɛdingolaso ambola asɔ, sho la dia mbeya dia Jehowa tolangaka ndo nde ndakaka wanɛ womamema ɔnɛ: “Dimi hakotshikaki ndo hakokalɛki pondjo.” Diakɔ diele ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Lo lɔsɛnɔ lanyu, tanyongake la ngandji ka falanga.”​—Hɛb. 13:5, 6. w19.10 29 od. 10

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 19

Oko watodjaka lowolo lowolo lokina diɛsa, ngasɔ mbadja onto ɔngɛnyi ande diɛsa.​—Tok. 27:17.

Naka sho nkamba kaamɛ l’asekaso ambetawudi ndo mbika washo lo waonga awɔ w’amɛna, kete tayeka awui efula oma le wɔ ndo tayoyasukanya la wɔ. Ɛnyɛlɔ, ngande watoyoyaokaka etena keyɛ l’esambishelo wɛ l’osekayɛ ndo kokayɛ woho waamɛnde mbetawɔ kande la dihonga tshɛ kana katɛkɛtande l’eshikikelo tshɛ awui wendana la Jehowa ndo la sangwelo diande? Ondo wɛ tolekaka ndjaoka suke la nde. Adeline, kadiyɛso kele l’ɛnɔnyi 23 akalɔmbɛ ɔngɛnyi ande Candice dia vɔ tosambisha l’ɛtshi ka nkɛtɛ kahaleke sambishama. Nde mbutaka ate: “Takalangaka nsambisha l’ohetoheto w’efula ndo takangɛnangɛnaka esambishelo efula. Sho akɔ ahende taki l’ohomba w’ekeketshelo ka lo nyuma.” Wahɔ akɔna wakawakondja lo nkamba kaamɛ? Adeline mbutaka ate: “L’ekomelo ka lushi tshɛ, takasawolaka woho wakatayaokaka, awui wakatokeketshaka lo asawo wakatasawolaka ndo woho wakatɛnaka ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa l’esambishelo. Takangɛnangɛnaka sho akɔ ahende asawo asɔ ndo onto l’onto akaleke mbeya osekande dimɛna.” w19.11 5 od. 10-11

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 20

Nyokimɛke engawo ka woke ka mbetawɔ.​—Ɛf. 6:16.

Lo nshi y’edjedja, ɔsɔlayi akɔnyɔmaka naka nde nkalola la ngelo aha l’engawo kande. Tacite, ombeyi w’ɛkɔndɔ w’ose Rɔmɔ akafunde ate: “Naka ɔsɔlayi ntshika engawo kande, nde akɔnyɔmaka efula.” Diakɔ diele, asɔlayi wakakukutɛka dingawo diawɔ. Sho kukutɛka engawo kaso ka mbetawɔ lo mbɔtɔka nsanganya y’Akristo mbala la mbala ndo lo mbitɛka anto akina awui wendana la lokombo la Jehowa ndo Diolelo diande. (Hɛb. 10:23-25) Laadiko dia laasɔ, sho la dia nɔmbaka ndo mbadiaka Ɔtɛkɛta wa Nzambi lushi tshɛ ndo nkamba l’alako ndo ɛlɔmbwɛlɔ w’oma lɔkɔ lo kɛnɛ tshɛ kasalaso. (2 Tim. 3:16, 17) Oma laasɔ, ndooko ehomɔ ka ta kayokamba la Satana dia tɔlɔsha kayotosalɛ kɔlɔ kahakomɛ. (Isa. 54:17) “Engawo ka woke ka mbetawɔ” kaso kayotokokɛ. Tayoshika tanga ndo tayokamba kaamɛ l’anangɛso l’akadiyɛso dihɛka lo dihɛka. Ndo tayosala awui efula oleki nɛndja ata wa lushi la lushi walɔshaso, mbuta ate tayonga la nɛmɔ dia monga suke la Yeso etena kayondɔlɛndja lo ta diayondɔlɔsha Satana l’anto ande.​—Ɛny. 17:14; 20:10. w19.11 19 od. 18-19

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 21

Dimi haloke akɔfi ami oko onto lakɔmɔla lɔpɛpɛ.​—1 Kɔr. 9:26.

Ekongelo ka shikaa ka lofunda koka kokimanyiya dia nkotsha tɛdikɔ tayɛ. (1 Kɔr. 14:40) Ɛnyɛlɔ, olui wa dikumanyi nɔmbamaka dia nsɔna ekumanyi kɛmɔ dia tafundaka yɛdikɔ tshɛ yambɔsa olui wa dikumanyi, mbidja ndo nkombo ya dikumanyi diahomba menda dikambo la dikambo ndo datɛ diahombawɔ nkomiya dikambo diakɔ. Dikumanyi diayela ɛlɔmbwɛlɔ ɛsɔ ndekaka monga l’akoka wa nkotsha tɛdikɔ tawɔ. Wɛ koka nsala woho akɔ waamɛ la akambo ayɛ hita. Ɛnyɛlɔ, wɛ koka nsala listɛ l’awui wayoyosalaka lushi tshɛ, ndo nkongɛ awui l’ɔnɔngɔ lo ndjela woho wakombolayɛ mbakotsha. Dui sɔ koka kokimanyiya aha tsho dia nshidiya kɛnɛ kakayatatɛ nsala, koko ndo dia nsala awui akina efula. Koko ayonga ohomba dia wɛ ndjaketembola. Nɔmbamaka mbidja welo dia ndjela ekongelo kayɛ ndo nshidiya kɛnɛ kakayatatɛ nsala. (Rɔmɔ 12:11) Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatɛ Timɔte ɔnɛ “otetemale ndjasha” ndo ɔnɛ “otetemale” ndjalowanya dia monga ombetsha w’oshika. Dako sɔ mendanaka ndo la eyango ekina wa lo nyuma.​—1 Tim. 4:13, 16. w19.11 29-30 od. 15-16

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 22

Jehowa akasawolaka la Mɔsɛ elungi l’elungi oko onto kasawola la osekande onto.​—Eto. 33:11.

Etena kakalɔmbama Mɔsɛ dia nɔmbɔla wodja w’Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ, nde komonga l’eshikikelo ndo nde akatɛ Jehowa mbala efula dia nde komonga l’akoka. Nzambi akokadimola lo mbooka kɛtshi k’efula, lo mbisha Mɔsɛ ekimanyielo. (Eto. 4:10-16) Diakɔ diele Mɔsɛ akayonga l’akoka wa mbewoya Farawɔ losango la kilombo ka wolo efula. Oma laasɔ, Mɔsɛ akɛnyi Jehowa akamba la wolo Ande etena kakandashimbɛ ase Isariyɛlɛ ndo kakandalanya Farawɔ nde la asɔlayi ande lo Ndjale ka Beela. (Eto. 14:26-31; Os. 136:15) L’ɔkɔngɔ wa Mɔsɛ nɔmbɔla ase Isariyɛlɛ oma l’Edjibito, vɔ wakangunangunaka mbala la mbala. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, Mɔsɛ akɛnyi woho wele Jehowa la solo dia lotutsha di’efula lo woho wakandasalɛka ekambi ande wakandatondja oma lo lɔhɔmbɔ akambo. (Os. 78:40-43) Mɔsɛ akɛnyi nto dia Jehowa akakɛnɛmɔla okitshakitsha w’efula etena kakandatshikitanya kanyi Yande l’ɔkɔngɔ wa Mɔsɛ mbɔlɔmba dia nsala dui sɔ. (Eto. 32:9-14) L’ɔkɔngɔ wa vɔ ntomba oma l’Edjibito, diɔtɔnganelo diaki lam’asa Mɔsɛ la Jehowa diakaleke nkeketala woho wele aki oko nde akɛnaka She lele l’olongo.​—Hɛb. 11:27. w19.12 17 od. 7-9

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 23

Nde ambeta la ntondo kanyu otsha la Ngalileya. Nyu nyayotowɛna lɛkɔ.​—Mat. 28:7.

Ambeki wa Yeso efula waki ase Ngalileya. Diakɔ diele, lo dihole dia ntshɔ lo luudu lɔmɔ la Jɛrusalɛma, dikona dia Ngalileya aki dihole dia dimɛna diakakoke leemba la woke l’anto ntshumana. Ndo nto, l’ɔkɔngɔ wa eolwelo ka Yeso, nde akashile mɛnana l’apɔstɔlɔ ande 11 lo luudu lɔmɔ la Jɛrusalɛma. Otondonga Yeso akalange mbitɛ paka apɔstɔlɔ ato dia nsambisha ndo mbetɛ anto ambeki, tshike nde otokoka nsala dui sɔ la Jɛrusalɛma lo dihole dia mbalɔmba vɔ la wamato ndo anto akina dia tosangana la nde la Ngalileya. (Luka 24:33, 36) Didjango dia Yeso dia mbetɛ anto ambeki kokomɛ tsho le Akristo wakasɛnaka lo ntambe ka ntondo. Ngande weyaso dui sɔ? Yeso akakomiya alako wakandasha ambeki ande l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Dimi lekɔ la nyu nshi tshɛ polo l’etena k’ekomelo ka dikongɛ di’akambo.” (Mat. 28:19, 20) Anto efula wekɔ lo mbetɛ anto ambeki ɛlɔ kɛnɛ. Tokanyiya yema! Suke l’anto 300 000 wekɔ lo batizama dia monga Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo monga ambeki wa Yeso Kristo ɔnɔnyi tshɛ! w20.01 2 od. 1; 3 od. 5-6

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 24

Nde akatoohɔ etena kakiso l’ɛse.​—Os. 136:23.

Wɛ ekɔ ɔlɔngɔlɔngɔ, koko wambokonda la hemɔ ka wolo. Wɛ ambotshunda osombe ndo aya bu l’akoko wa tana olimu. Wɛ aya osombe ndo aya bu l’akoka wa nsala kɛnɛ kakayasalaka l’olimu wa Jehowa. Naka wɛ ekɔ l’okakatanu ɔmɔtshi wele oko wɛnɛ wɔtɛkɛtshiso, kete wɛ koka ndjaɔsa oko onto laya bu ohomba nto. Anto wa l’andja ɔnɛ kɛnɛmɔlaka kanyi ya Satana lo dikambo dia lɔsɛnɔ l’onto. Satana okɔsaka nshi tshɛ anto oko diangɔ di’anyanya. Nde akatɛ Eva l’okonda tshɛ dia nde ayonga la lotshungɔ naka nde pindolɛ Nzambi, kaanga mbakandeyaka dia onto lahindolɛ Nzambi nongolaka dilanya dia nyɔi. Satana mbokɔlɔmbɔlaka nshi tshɛ tshunda di’awui w’okanda, dia pɔlitikɛ ndo di’awui w’ɛtɛmwɛlɔ wa l’andja ɔnɛ. Diakɔ diele, hatokoke mamba woho wele amundji w’okanda, ase pɔlitikɛ ndo ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ efula hawɔlɛmiya lɔsɛnɔ l’anto ndo hawowasha nɛmɔ. Lo wedi okina, Jehowa nangaka dia sho monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo diaso ndo nde tosukɛka etena kahomanaso l’ekakatanu wakoka tokonya dia ndjaɔsa oko anto w’anyanya.​—Rɔmɔ 12:3. w20.01 14 od. 1-4

Lushi la sato, Ngɔndɔ k’enanɛi 25

Wɛ hahombe mbuta prɔfɛsiya lo lokombo la Jehowa kana ɔnɛ wɛ ayovɔ lo anya aso.​—Jɛr. 11:21.

L’edja kolekanyi ɛnɔnyi 40, Jɛrɛmiya akasɛnaka l’atei w’anto waki komonga la kɔlamelo, mbidja ndo asukanyi, ondo ndo ewotɔ ande ɛmɔ w’oma l’osomba wakandotɔ wa Anatɔta. (Jɛr. 12:6) Koko, nde kondjaanganya l’anto. Nde akakɛnɛmɔlɛ Baruka sekeletɛlɛ kande ka kɔlamelo tokanyi tande, ndo sho mbeyaka woho wakandayaoke. (Jɛr. 8:21; 9:1; 20:14-18; 45:1) Lo menda awui wele l’ɔkɔndɔ wa Jɛrɛmiya wakafunde Baruka, sho koka mbuta dia vɔ ahende wakokanaka ngandji k’efula ndo wakalɛmiyanaka. (Jɛr. 20:1, 2; 26:7-11) L’edja k’ɛnɔnyi efula, la dihonga tshɛ Jɛrɛmiya akewoyaka ase Isariyɛlɛ akambo waki suke la salema la Jɛrusalɛma. (Jɛr. 25:3) Mbala kekina kakandakeketsha anto dia ndjatshumoya, Jehowa akalɔmbɛ Jɛrɛmiya dia mfunda ɛhɛmwɛlɔ Ande lo wɔɔmbɔ. (Jɛr. 36:1-4) Lam’ele Jɛrɛmiya la Baruka wakakambaka kaamɛ dia nkotsha ɔkɛndɛ wakawasha Nzambi ɔsɔ, ondo wakasalema l’edja ka ngɔndɔ efula, aha la taamu asawo wakawasawolaka wakakeketshaka mbetawɔ yawɔ. w19.11 2-3 od. 3-4

Lushi la nɛi, Ngɔndɔ k’enanɛi 26

Onto tshɛ layadiya wayowokitshakitsha ndo onto tshɛ layakitshakitsha wayowodiya.​—Mat. 23:12.

Ngande wahombaso salɛ anangɛso la akadiyɛso w’akitami akambo? Ayonga kɔlɔ mbisha onto ɔmɔtshi nɛmɔ diamboleka, oyadi kaanga nde ekɔ ɔnango Kristo l’okitami. (Mat. 23:8-11) Etena katɛkɛta Bible dikambo dia dikumanyi, tɔ tokeketshaka dia sho ‘mbokoya mbetawɔ kawɔ,’ koko tɔ hatotɛ dia sho koka mbetɛ onto ɔmɔ ɔnɔmbɔdi aso. (Hɛb. 13:7) Ekɔ mɛtɛ dia Bible mbutaka dia anto amɔ la dia “mbɔsama la nɛmɔ diolodiami l’ahende.” Ekɔ ngasɔ nɛ dia vɔ ‘nɔmbɔlaka lo yoho ya dimɛna’ ndo ‘kambaka olimu wolo lo ntɛkɛta ndo lo mbetsha,’ koko aha l’ɔtɛ wewɔ akitami. (1 Tim. 5:17) Naka sho mbisha akitami lotombo ndo yambalo yamboleka, kete tayowadja l’okandokando. Kɛnɛ koleki tshɛ kɔlɔ ele, sho koka ndjowakonya dia vɔ monga la otako. (Rɔmɔ 12:3) Ndooko onto l’atei aso lahomba nsala dui dimɔ diakoka ndjokonya ɔnango Kristo ɔmɔ l’okitami dia nsala munga ka woke ka ngasɔ.​—Luka 17:2. w20.01 29 od. 8

Lushi la tanu, Ngɔndɔ k’enanɛi 27

Laadiko dia weho w’akambo w’oma l’andja asɔ, ekɔ . . . okiyanu lo dikambo dia tshumanelo tshɛ.​—2 Kɔr. 11:28.

Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ aki l’ɛkɔkɔ efula wa monga l’ekiyanu. Ekakatanu wakakomɛka anango l’akadiyɛnde wakokiyanyaka. (2 Kɔr. 2:4) Andɔshi wakɔkɔmɔlaka ndo wakawodjaka lo lokanu. Nde aki nto l’ekakatanu wakokiyanyaka, ɛnyɛlɔ etena kakinde “bu la diangɔ efula.” (Flpɛ. 4:12) Ndo lam’ele nde akambɔ lo masuwa mbala shato y’etondo lo tena diakawandaka nkɛndɔ lo masuwa, ondo nde akonge l’ekiyanu efula. (2 Kɔr. 11:23-27) Kakɔna kakakimanyiyaka Pɔɔlɔ etena kakinde l’ekiyanu? Pɔɔlɔ akayakiyanyaka l’ɔtɛ w’anango l’akadiyɛnde etena kakawahomanaka l’ekakatanu, koko nde konyanga dia nkandola ekakatanu awɔ tshɛ ndamɛ. Pɔɔlɔ akeyaka elelo ande. Nde akalɔmbɛ apami wakandɛkɛka otema dia nkimanyiya ase etshumanelo, ɛnyɛlɔ Timɔte ndo Tito. Aha la taamu olimu wakakambe anangɛso asɔ wakakimanyiya dia kitshɛkitshɛ Pɔɔlɔ ekiyanu ande.​—Flpɛ. 2:19, 20; Tito 1:1, 4, 5. w20.02 23 od. 11-12

Lushi la samalo, Ngɔndɔ k’enanɛi 28

Ana, nyokitanyiya ambutshi anyu.​—Ɛf. 6:1.

Jehowa nangaka dia sho mbokitanyiya. Nde mbahombaso nkitanyiya nɛ dia nde mbele Otungi aso, Osukɔ wa nsɛnɔ yaso ndo ombutshi woleki lomba tshɛ. Koko, ɔkɔkɔ woleki ohomba wakitanyiyaso Jehowa ele nɛ dia sho mbolangaka. (1 Jni. 5:3) Kaanga mbele ekɔ ɛkɔkɔ efula wahombaso nkitanyiya Jehowa, nde hatotshutshuya dia nsala dui sɔ. Jehowa akatosha woshasha wa lotshungɔ la nsɔna, diakɔ diele nde ngɛnangɛnaka etena kasɔnaso dia mbokitanyiya l’ɔtɛ wolangaso. Ambutshi nangaka di’anawɔ monga l’ekokelo. Diakɔ diele vɔ mbidjaka ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ. Etena kakitanyiya ana ɛlɛmbɛ ɛsɔ, vɔ mɛnyaka dia vɔ ndjaɛkɛka le ambutshi awɔ ndo vɔ mbalɛmiyaka. Diakɔ diele ekɔ mɛtɛ ohomba efula dia sho mbeya ɛlɛmbɛ wa Shɛso lele l’olongo ndo mbakitanyiya. Etena kasalaso ngasɔ, sho mɛnyaka Jehowa dia sho mbolangaka, mbɔlɛmiyaka ndo sho lawɔ ndjakondjɛka wahɔ. (Isa. 48:17, 18) Koko, wanɛ watona Jehowa ndo ɛlɛmbɛ ande mongaka l’ekakatanu efula.​—Ngal. 6:7, 8. w20.02 9-10 od. 8-9

Lushi la lomingu, Ngɔndɔ k’enanɛi 29

Etawɔ dia okambi ayɛ wa womoto kotɛ dui ndo ohokame ɛtɛkɛta w’okambi ayɛ wa womoto.​—1 Sa. 25:24.

L’ɛnyɛlɔ k’Abigayɛlɛ, sho la dia monga la dihonga dia ntɛkɛta naka tambɛna di’onto ɔmɔ ekɔ lo waale wa nsala pɛkato ka woke. (Os. 141:5) Sho la dia monga la dilɛmiɛlɔ, koko sho la dia monga nto la dihonga. Etena kashaso onto ɔmɔ alako wahombama la ngandji, sho mɛnyaka dia tekɔ ɔngɛnyi w’oshika. (Tok. 27:17) Lo yoho ya laande, dikumanyi la dia monga la dihonga dia nsawola l’ose etshumanelo lambotakɔ mboka. (Ngal. 6:1) L’okitshakitsha tshɛ, dikumanyi mbeyaka dia vɔ lawɔ bu kokele, ndo lushi lɔmɔ vɔ koka monga l’ohomba w’alako. Koko, dikumanyi hawohombe mbetawɔ dia dui sɔ mbashimba dia mpokola wanɛ wele l’ohomba w’ohokwelo. (2 Tim. 4:2; Tito 1:9) Etena kashawɔ onto ɔmɔ dako, vɔ salaka la wolo dia nkamba la woshasha awɔ wa ɔtɛkɛta dia mbetsha onto akɔ la diewo tshɛ ndo la solo dia lotutsha. Vɔ nangaka ɔnangɛwɔ ɔsɔ, ndo ngandji kɛsɔ mbatshutshuyaka dia mbisha ekimanyielo. (Tok. 13:24) Koko vɔ la dia ndjakiyanya ntondo dia ntombola Jehowa lo nsukɛ atɔndɔ ande ndo nkokɛ etshumanelo oma l’awui wa kɔlɔ.​—Ets. 20:28. w20.03 20 od. 8-9

Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ k’enanɛi 30

Lo akambo tshɛ, dimi lekɔ la wolo oma le ɔnɛ lambisha lokalo.​—Flpɛ. 4:13.

Jehowa akasale dia Mɔsɛ ndjala otshungodi w’ase Isariyɛlɛ. Ko etena kakɔna kakakambe Jehowa la nde? Onde aki etena kakayaoke Mɔsɛ dia nde aya l’akoka l’ɔkɔngɔ wa nde “[mb]etshama lo ndjela lomba tshɛ l’ase Edjibito”? (Ets. 7:22-25) Ndooko, Jehowa akakambe la Mɔsɛ paka l’ɔkɔngɔ wa Nde mbolowanya dia monga onto laki l’okitshakitsha ndo la memakana. (Ets. 7:30, 34-36) Jehowa akasha Mɔsɛ dihonga dia memala la ntondo ka ɔnɔmbɔdi wakaleke wolo l’Edjibito. (Eto. 9:13-19) Wetshelo wakondjaso oma lo dui sɔ ele Jehowa kambaka l’anto wakɛnɛmɔla waonga ande ndo wayaɛkɛ le nde dia nkondja ekeketshelo. L’edja k’ɔkɔndɔ w’anto, Jehowa salaka di’ekambi ande nkotsha ɛkɛndɛ efula wotshikitanyi. Nde ayokokonya dia wɛ ndjala onto akɔna? Dui sɔ nemanɛka la woho wayaketembolayɛ. (Kɔl. 1:29) Naka wɛ mbetawɔ dia Jehowa nkamba la yɛ, kete nde koka kokonya dia wɛ ndjala osambisha wele l’ohetoheto, ombetsha wa manamana, osambi w’oshika, okambi w’olimu wele la diewo, ɔngɛnyi wasukanɛ, kana woho w’onto okina walangande dia nkotsha lolango lande. w19.10 21 od. 5; 25 od. 14

Lushi la hende, Ngɔndɔ k’enanɛi 31

Dimi lambonyelɛ angɛnyi.​—Jni. 15:15.

Angɛnyi w’eshika mbayotokimanyiya dia ntshikala la kɔlamelo le Jehowa. Ndo yoho yoleki dimɛna ya monga l’angɛnyi w’eshika ele monga ɔngɛnyi w’oshika. (Mat. 7:12) Ɛnyɛlɔ, Bible tokeketshaka dia nkimanyiya anto akina, djekoleko anto wele “lo dihombo.” (Ɛf. 4:28) Naka sho ndjasha dia nkimanyiya anto akina, kete ondo tayoleka monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Ets. 20:35) Angɛnyi aso wayotosukɛ etena keso l’ehemba ndo wayotokimanyiya dia ntetemala monga la wɔladi wa l’etei k’otema. Oko wakahokamɛka Elihu etena kakalembetshiyaka Jɔbɔ ehemba waki lande, mbele angɛnyi aso tokimanyiyaka lo tohokamɛ la solo dia lotutsha tshɛ etena kawatɛso woho wayaokaso. (Jɔbɔ 32:4) Tatolongamɛke dia angɛnyi aso tɔsɛ tɛdikɔ, koko tayonga akanga wa tomba naka sho mpokamɛ alako wohikami lo Bible watoshawɔ. (Tok. 15:22) Ndo oko waketawɔ nkumekanga Davidɛ l’okitshakitsha tshɛ ekimanyielo kakawoshaka angɛnyi ande, sho la dia minya otako ko mbetawɔ ekimanyielo katosha angɛnyi aso etena keso l’ohomba. (2 Sa. 17:27-29) Lo mɛtɛ, angɛnyi w’eshika wa ngasɔ wekɔ woshasha w’oma le Jehowa.​—Jak. 1:17. w19.04 11 od. 12; 12 od. 14-15

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto