Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 1
Nyɔshi dia anto akina nyoleka.—Flpɛ. 2:3.
Ɛlɔ kɛnɛ, anto efula wɔsama dia wekɔ akanga wa tomba mɔnyɔlaka alako wa lo Bible wendana la ndjaɔsa la nɛmɔ. Vɔ mbutaka ɔnɛ naka wɛ mbɔsa di’anto akina koleka, kete wɛ ayonga onto l’anyanya ndo ɔnɛ anto akina wayokahemɛ. Ko, etombelo akɔna wambonga la yimba yakeketsha andja ɔnɛ waki Satana ya ndjalanga? Onde anto wele la lokaki mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ? Onde vɔ mongaka la nkumbo y’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’angɛnyi w’eshika? Onde vɔ mongaka la diɔtɔnganelo dia ma ma la Nzambi? Lo ndjela awui wakayɛnyi, awui akɔna wonga l’etombelo w’amɛna, ndjela lomba l’andja ɔnɛ kana ndjela lomba lele lo Ɔtɛkɛta wa Nzambi? (1 Kɔr. 3:19) Anto wayela alako wa wanɛ walɔmbɔma la yimba y’andja ɔnɛ wekɔ oko ɔmɛngɔdi wambola osekande ɔmɛngɔdi mboka etena kele vɔ akɔ ahende wambonganɛ. Yeso akate lo dikambo di’akanga wa “tomba” wa lo nshi yande ɔnɛ: “Ɛnɔmbɔdi wa totshungu mbewɔ. Naka kanga tshungu ayɔlɔmbɔla kanga tshungu, kete vɔ akɔ 2 wayɔkɔ lo difuku.” (Mat. 15:14) Lo mɛtɛ, lomba l’andja ɔnɛ lekɔ enginya le Nzambi. w19.05 24-25 od. 14-16
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 2
Vɔ wayotshumanya asɔnami ande kaamɛ.—Mat. 24:31.
L’ɛnɔnyi weke kambeta, lofulo la wanɛ walɛ mapa ndo wanɔ vinyɔ lo Eohwelo lakadɛ. Onde sho pombaka ndjakiyanya lo dikambo sɔ? Ndooko. “Jehowa mbeyaka anto ande.” (2 Tim. 2:19) Otshikitanyi la Jehowa, anangɛso wadia lofulo la wanɛ walɛ mapa ndo wanɔ vinyɔ lo Eohwelo haweye akɔna mɛtɛ ele okitami. Ɔnkɔnɛ lofulo lɔsɔ lekɔ ndo la wanɛ wafɔnya dia vɔ wekɔ akitami, ko tete le vɔ bu akitami. Ɛnyɛlɔ, anto amɔ wakalɛka mapa ndo wakanɔka vinyɔ wakayotshika. Koka monga ko akina waki la hemɔ ya l’ɔtɛ diakɔ diakawafɔnyaka dia wayotolɛ kaamɛ la Kristo l’olongo. Mbokɛmaka hwe dia sho hateye shikaa lofulo l’akitami wambotshikala lanɛ la nkɛtɛ. Akitami wayonga lo ahole efula wa lanɛ la nkɛtɛ etena kayoya Yeso ndjowaɔsa otsha l’olongo. Bible mbutaka dia lo nshi y’ekomelo, lofulo la tshitshɛ l’akitami mbayotshikala lanɛ la nkɛtɛ. (Ɛny. 12:17) Koko tɔ hate angana l’atei awɔ wayonga etena kayotatɛ mfɔnu ka woke. w20.01 29-30 od. 11-13
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 3
Nzambi akalange andja lo yɛdikɔ y’efula, diakɔ diakandakimɔ Ɔnande ɛtɔi lakandote.—Jni. 3:16.
Yeso akɛnya polo lo yɛdikɔ yakɔna yoka Jehowa anande ngandji lo nkamba la wɛɛla wa ɔna lakashishɔ. (Luka 15:11-32) Papa ka lo wɛɛla ɔsɔ koshisha elongamelo, nde akeyaka di’ɔnande ayokalola. Etena kakakalola ɔna la ngelo, she akolongola la waangasanu tshɛ. Naka takatakɔ mboka, ko tamboyatshumoya, sho koka monga l’eshikikelo ɔnɛ Shɛso ka ngandji ekɔ suke ndo nde nangaka dia tolongola. Shɛso ayɔlɔngɔsɔla awui wakalanyema l’ɔtɛ w’Adama. L’ɔkɔngɔ w’ɔtɔmbɔkwɛlɔ w’Adama, Jehowa akɔshi yɛdikɔ di’anto 144 000 monga oko anande wa yanyi ndo tokamba oko nkumi ya dikanga ndo ɛlɔmbɛdi l’olongo la Ɔnande. Yeso la wanɛ wayolɛ kaamɛ la nde asɔ wayokimanyiya anto wele l’okitanyiya dia monga kokele l’andja w’oyoyo. L’ɔkɔngɔ w’ohemba w’ekomelo wendana la okitanyiya, Nzambi ayowasha lɔsɛnɔ la pondjo. Shɛso ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’etena kɛsɔ dia mɛna nkɛtɛ yoludi l’anande wa kokele. Ɔsɔ ayonga etena ka dimɛna efula! w20.02 6-7 od. 17-19
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 4
N[yotetemale] monga eyoyo lo wolo walɔmbɔla timba tanyu.—Ɛf. 4:23.
Onto tshɛ la dia ndjambola ɔnɛ: ‘Onde lekɔ Okristo wa laadiko di’ɛlɔmɔ kana lekɔ Okristo wa mɛtɛ mɛtɛ?’ Otshikinanu wekɔ ohomba. Lo ɛtɛkɛta ande wele lo Mateo 12:43-45, Yeso akɛnya kɛnɛ kahombaso nsala. Lokanyi lele lo ɛtɛkɛta ɛsɔ mbikaka epole ɔsɛkɛ lo dui dia mɛtɛ di’ohomba nɛ: Hatohombe komɛ tsho lo minya tokanyi ta kɔlɔ; sho la dia tihɛnya la tokanyi tetawɔma le Nzambi. Onde ekɔ dui dia wɔdu dia ntshikitanya tokanyi taso kana lonto laso la l’etei k’otema? Ɔtɛkɛta wa Nzambi kadimolaka ɔnɛ: “Ny[ɔlɔtɛ] lonto l’oyoyo lakatongama lo ndjela lolango la Nzambi lo losembwe ndo lo kɔlamelo ya mɛtɛ.” (Ɛf. 4:24) Eelo, sho koka ntshikitanya lonto laso la l’etei k’otema, koko dui sɔ bu wɔdu nsala. Sho la dia nsala awui efula aha tsho minya nsaki kana awui wa kɔlɔ. Sho la dia ntshikitanya “wolo walɔmbɔla timba” taso. Dui sɔ nɔmbaka ntshikitanya nsaki, lɔkɛwɔ, ndo eyango aso. Dui sɔ nɔmbaka nto ntetemala mbidja welo. w19.06 9-10 od. 6-7
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 5
Tayanga ndanya dihole nɛ.—Eta. 19:13.
La kɛtshi tshɛ Jehowa akatome andjelo dia toshimbɛ Lɔta nde la nkumbo kande. Koko, Lɔta “akatshimbatshimbaka.” Andjelo wakahombe mbokimɛ lo lonya ndo mbokimanyiya nde la nkumbo kande dia ndawɔ oma l’osomba akɔ. (Eta. 19:15, 16) Oma laasɔ andjelo wakawotɛ dia ndawɔ otsha lo lɛkɛ l’akona. Koko lo dihole dia nkitanyiya Jehowa, Lɔta akalɔmbɛ dia ntshɔ lo shombasomba mɔtshi yaki suke. (Eta. 19:17-20) La solo dia lotutsha tshɛ Jehowa akahokamɛ ndo aketawɔ dia Lɔta ntshɔ lo shombasomba yakɔ. L’ɔkɔngɔ diko, Lɔta akoke wɔma mbidjasɛ lɛkɔ, ko akatodjasɛ lo lɛkɛ l’akona lakawotɛ Jehowa ntondo dia nde ntshɔ. (Eta. 19:30) Jehowa akɛnya mɛtɛ solo dia lotutsha dia mamba! L’ɛnyɛlɔ ka Lɔta, ose nkumbo kaso ka lo nyuma ɔmɔ koka mbɔsa tɛdikɔ ta kɔlɔ ndo monga l’ekakatanu efula. Naka dui sɔ diambosalema, ayotosala? Sho koka pembama dia mbotɛ ɔnɛ wɛ ambona kɛnɛ kakayonɛ, ndo ngasɔ mbediɔ mɛtɛ. (Ngal. 6:7) Koko, sho koka nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Sho koka mbokoya Jehowa lo woho wakandakimanyiya Lɔta. w19.06 20-21 od. 3-5
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 6
Jehowa kele okimanyedi ami, dimi hantoka wɔma.—Hɛb. 13:6.
Etena kashimba atunyi ɔtɛmwɛlɔ aso, vɔ nongamɛka dia totsha wɔma dia sho ntshika kambɛ Jehowa. Laadiko dia nshimba ɔtɛmwɛlɔ aso, vɔ koka ntatɛ dianganya ɛkɔndɔ wa kashi, ntoma apulushi dia toyanga lo mvudu yaso, tɔtɔla lo tominadi kana mbidja amɔ lo kanu. Vɔ nongamɛka dia tayoka wɔma nɛ dia vɔ wekɔ l’akoka wa mbidja amɔ wa l’atei aso lo lokanu. Naka sho mbetawɔ dia vɔ totsha wɔma, kete sho koka kaanga ndjotshika ntɛmɔla Jehowa. Hatokombola monga oko anto wɔtɛkɛtshiwɔ lo Akambo w’ase Lɛwi 26:36, 37. Tatetawɔke dia wɔma tokonya dia nkitshakitsha kana ntshika awui wa lo nyuma. Toyaɛkɛ tshɛ lo tshɛ le Jehowa ndo tatetawɔke mbotshama wɔma. (Isa. 28:16) Toyangake ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa lo dɔmbɛlɔ. Sho mbeyaka dia l’ekimanyielo kande, ndooko kaanga lowandji l’ana w’anto loleki wolo lakoka toshimba dia ntɛmɔla Nzambi kaso la kɔlamelo. Lo dihole dia vɔ totsha wɔma, ɔlɔshamelo koka totshutshuya dia ndeka kambɛ Jehowa. w19.07 9-10 od. 6-7
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 7
Sambishaka ɔtɛkɛta.—2 Tim. 4:2.
Oyadi mɛnamaka di’olimu ayɛ w’esambishelo bu l’etombelo w’ɛlɔlɔ, tohekɔke, onga l’elongamelo dia wɛ ayotana ambeki. Ohɔ dia Yeso akɛdika olimu wa mbetɛ anto ambeki la munda nse. Amundji wa nse koka mbetsha wenya efula dia vɔ ndjonda kaanga lose ɔtɔi. Mbala efula vɔ kambaka polo l’otsho wa kati kana la pindju k’efula, ndo tena dimɔ vɔ pombaka munda lɔkɛndɔ l’otale. (Luka 5:5) Woho akɔ waamɛ mbele, apandjudi amɔ mbetshaka wenya efula la solo dia lotutsha tshɛ dia ‘munda nse’ lo tena ndo l’ahole wotshikitanyi. Lande na? Dia vɔ ntana anto efula. Mbala efula wanɛ wadja welo wa laande kondjaka wahɔ lo ntana anto wetawɔ losango. Onde wɛ hakoke nsala la wolo dia nsambisha etena kana dihole diakokayɛ ntana anto efula? Lande na kele mbeka l’anto Bible nɔmbaka monga la solo dia lotutsha? Ɔkɔkɔ ɔmɔ ele sho koka nsala awui efula aha tsho nkimanyiya ombeki dia mbeya ndo nanga kɛnɛ ketsha Bible. Sho la dia nkimanyiya ombeki dia mbeya ndo nanga Jehowa ɔnɛ lele Kiɔkɔ ya Bible. w19.07 18-19 od. 14-15
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 8
[Lekɔ lo mbohɛ] akambo wakamatshike l’ɔkɔngɔ.—Flpɛ. 3:13.
Ondo anto amɔ l’atei aso wekɔ lo ndjaɛndja onongo l’ɔtɛ wa pɛkato yakawasale lo nshi yakete. Naka ngasɔ, shi ayonga dimɛna ntatɛ wekelo w’onto ndamɛ waka epole ɔsɛkɛ l’oshinga w’etshungwelo wa Kristo? Naka sho mbeka, nkana yimba ndo nɔmba dia dikambo diakeketsha sɔ, kete hatotoyaɛndja onongo tshanana l’ɔtɛ w’awui akɔ. Sho koka ntshika ndjasha dilanya l’ɔtɛ wa pɛkato yakatodimanyiya Jehowa. Tɔsɛdingole wetshelo okina wakokaso nkondja oma le Pɔɔlɔ. Ondo anto amɔ wakatshike elimu wakawaafutaka falanga efula dia mbesa wahɔ wa Diolelo. Naka ngasɔ, onde hatokoke mbohɛ diangɔ diakatatshike l’ɔkɔngɔ lo ntona dia kombolaka diangɔ diototokondja sɔ? (Wal. 11:4-6; Ond. 7:10) “Akambo waka[t]atshike l’ɔkɔngɔ” koka mendana l’awui wakatasale kana ehemba wakatakikɛ lo nshi yakete. Lo mɛtɛ, mbohɔ woho wakatɔtshɔkɔla ndo wakatosukɛ Jehowa l’edja k’ɛnɔnyi, koka ndeka tosukanya la Shɛso. Koko, tatɔfɔnyake pondjo ɔnɛ kɛnɛ kakatasalɛ Jehowa ambokoka.—1 Kɔr. 15:58. w19.08 3 od. 5-6
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 9
Nyotetemale nɔmba.—1 Tɛs. 5:17.
Sho koka nɔmba Nzambi la dilɛmiɛlɔ etena tshɛ, oyadi dihole diakɔna dieso. Nde hongaka l’awui efula wa nsala ko hayokoka tohokamɛ; nde mongaka nshi tshɛ suke dia tohokamɛ. Etena keyaso dia Jehowa ekɔ lo mpokamɛ alɔmbɛlɔ aso, sho ndekaka monga suke la nde. Omembi w’esambo akate ate: “Dimi nangaka Jehowa nɛ dia nde mbokaka dui diami.” (Os. 116:1) Shɛso hahokamɛ tsho alɔmbɛlɔ aso, koko nde mbakadimolaka. Ɔpɔstɔlɔ Joani toshikikɛka ɔnɛ: ‘Kɛnɛ tshɛ kalɔmbaso kɔtɔnɛ la lolango la Nzambi, nde tookɛka.’ (1 Jni. 5:14, 15) Lo mɛtɛ, koka monga ko Jehowa hakadimodi alɔmbɛlɔ aso lo yoho yalongamɛso. Nde mbeyaka kɛnɛ koleki dimɛna le so, diakɔ diele lo tena dimɔ nde hakadimola kana nde nangaka dia sho nkonga. (2 Kɔr. 12:7-9) Jehowa tokotshɛka ehomba aso. Nde salaka kɛnɛ kalɔmbande ambutshi tshɛ w’apami dia nsala. (1 Tim. 5:8) Nde kotshɛka anande ehomba awɔ wa l’emunyi. Nde halange dia sho ndjakiyanya lo kɛnɛ kendana la mbo ya ndɛ, ɔlɔtɔ kana dihole dia ndala. (Mat. 6:32, 33; 7:11) Oko ombutshi wa ngandji, Jehowa akakongɛ dia tokotshɛ ehomba aso tshɛ lo nshi yayaye. w20.02 5 od. 10-12
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 10
[Vɔ] wayoyala olui 1 ndo wayonga la olami 1.—Jni. 10:16.
Aha wanɛ tshɛ wele l’elongamelo ka tɔsɛna l’olongo mbakenga “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ.” (Mat. 24:45-47) Oko wakidiɔ lo ntambe ka ntondo, ɛlɔ kɛnɛ Jehowa nde la Yeso wekɔ lo nkamba l’anangɛso yema tshitshɛ dia ndesha kana mbetsha anto efula. Paka Akristo w’akitami yema tshitshɛ wa lo ntambe ka ntondo mbele Nzambi akakambe la wɔ dia mfunda Afundelo w’Akristo wa lo Grɛkɛ. Ɛlɔ kɛnɛ, paka djui ya tshitshɛ y’Akristo w’akitami mbele l’ɔkɛndɛ wa mbisha ekambi waki Nzambi “mbo ya ndɛ l’etena kahombama.” Jehowa mbashikikɛ dia mbisha ekambi ande efula lɔsɛnɔ la pondjo lanɛ la nkɛtɛ ndo anto yema tshitshɛ wayotolɛ kaamɛ la Yeso lɔsɛnɔ la l’olongo. Jehowa futaka ekambi ande tshɛ, mbuta ate “ose Juda” ndo “anto 10,” ndo nde mbalɔmbaka dia vɔ nkitanyiya ɛlɛmbɛ akɔ waamɛ ndo dia vɔ ntshikala la kɔlamelo. (Zɛk. 8:23) Vɔ tshɛ la dia monga l’okitshakitsha. Vɔ tshɛ la dia mbokambɛ dihɛka lo dihɛka ndo monga kaamɛ. Ndo vɔ tshɛ la dia ntetemala nkokɛ ki ka l’etshumanelo. Oko wambotoleka nsukana la ekomelo, nyɛsɔ sho tshɛ totetemale kambɛ Jehowa ndo toyele Kristo oko “olui 1.” w20.01 31 od. 15-16
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 11
Naka amɔtshi hawokitanyiya ɔtɛkɛta wa Nzambi, kawokitanyiya aha kaanga la mbatɛ dui . . . nɛ dia vɔ wayɛna la washo awɔ lɔkɛwɔ lanyu l’ɔlɔlɔ kaamɛ ndo dilɛmiɛlɔ dianyu di’efula.—1 Pe. 3:1, 2.
Hatokoke ntshutshuya ewotɔ aso dia mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ, koko sho koka mbakeketsha dia nkana yimba ndo mbetawɔ losango la lo Bible. (2 Tim. 3:14, 15) Dionga diayɛ diakɔtɛkɛtɛ. Mbala efula, kɛnɛ kasalaso mongaka la shɛngiya y’efula le ewotɔ aso oleki kɛnɛ kataso. Tetemala nsala la wolo dia nkimanyiya ewotɔ ayɛ. Jehowa toshaka ɛnyɛlɔ lo dikambo sɔ. “Mbala la mbala,” nde mbishaka anto diaaso dia mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ dia ndjokondja lɔsɛnɔ. (Jɛr. 44:4) Ndo ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akatɛ Timɔte dia ntetemala nkimanyiya anto akina. Lande na? Nɛ dia lo nsala ngasɔ, nde akahombe ndjashimbɛ ndo nshimbɛ anto wakoohokamɛka. (1 Tim. 4:16) Sho nangaka ewotɔ aso, diakɔ dialangaso vɔ mbeya akambo wa mɛtɛ wele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. w19.08 14 od. 2; 16-17 od. 8-9
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 12
Lohango la lo sɛkɛ ndeka ngandji koshɛmi dimɛna.—Tok. 27:5.
Sho la dia mbohɔ ɔnɛ naka onto ɔmɔtshi ambokamba la diaaso dimɔtshi dia tongola, kete ondo takasale munga ka woke oleki woho wafɔnyaso. Lo tena dia ngasɔ, ondo kanyi ya ntondo yayotoyɛ ele ntona dako sɔ. Ondo sho koka mɔnyɔla onto lotosha dako diakɔ kana woho wodishande. Koko naka tekɔ l’okitshakitsha, kete tayosala la wolo dia monga la ekanelo k’ɔlɔlɔ. Onto lele l’okitshakitsha mongaka la lowando etena kawoshawɔ dako. Ɛnyɛlɔ: Ohɔsa dia wɛ ekɔ lo losanganya l’Akristo. L’ɔkɔngɔ wa wɛ nsawola l’asekayɛ ambetawudi efula, onto ɔmɔ la l’atei awɔ ambokelɛ l’omamu ndo ambokotɛ dia wɛ ekɔ la djɛsɛ lo wanyu. Aha la taamu, wɛ ayoka sɔnyi. Ko onde wɛ hatonga la lowando l’ɔtɛ wokote onto ɔsɔ dui sɔ? Lo mɛtɛ, ondo wɛ otokombola di’onto ɔmɔ kotɛ yema esadi la ntondo! Woho akɔ waamɛ mbele, l’okitshakitsha tshɛ sho la dia monga la lowando le osekaso ombetawudi wele la dihonga dia tosha dako etena keso ladiɔ ohomba. Tɔshi onto ɔsɔ oko ɔngɛnyi, koko aha oko otunyi aso.—Tok. 27:6; Ngal. 4:16. w19.09 5 od. 11-12
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 13
Ɔnami, nkitanyiya ɛlɛmbɛ wa shɔ, ndo tɔsɛkake wetshelo wa nyɔ.—Tok. 6:20.
Jehowa akasha ombutshi wa womoto ɔkɛndɛ wa dimɛna efula lo nkumbo, ndo nde akawosha yema ya lowandji otsha le anande. (Tok. 6:20) Lo mɛtɛ, kɛnɛ kasala ndo kata ombutshi wa womoto koka monga la nshɛngiya le anande lɔsɛnɔ lawɔ l’otondo. (Tok. 22:6) Tende woho wakoka ambutshi wa wamato nkondja wetshelo oma le Mariya, nyango Yeso. Mariya akeyaka Afundelo dimɛna efula. Nde aki la dilɛmiɛlɔ di’efula otsha le Jehowa ndo la diɔtɔnganelo dia ma ma la nde. Nde aketawɔka ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa, kaanga mbakalɔmbaka dui sɔ dia ntshikitanya lɔsɛnɔ lande l’otondo. (Luka 1:35-38, 46-55) Ambutshi wa wamato, nyu koka mbokoya Mariya lo toho efula. Lo ngande? Ntondotondo, lama diɔtɔnganelo diasayɛ la Jehowa lo salaka wekelo wa Bible w’onto ndaamɛ ndo lɔmbaka wɛmɛ mbala la mbala. Dui dia hende, etawɔ nsala etshikitanu lo lɔsɛnɔ layɛ dia ngɛnyangɛnya Jehowa. w19.09 18 od. 17-19
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 14
Enda! olui a woke w’anto.—Ɛny. 7:9.
Ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi ɛnɛlɔ ka prɔfɛsiya ka dimɛna efula. Lo ɛnɛlɔ kɛsɔ, wakatɛ andjelo dia nkimɛ mpɛpɛ y’elanyelo ka mfɔnu ka woke edja ndo lam’ayodjama olui ɔmɔtshi w’ekambi wa Nzambi djembetelo y’ekomelo. (Ɛny. 7:1-3) Olui ɔsɔ kengama l’anto 144 000 wayotolɛ la Yeso l’olongo. (Luka 12:32; Ɛny. 7:4) Oma laasɔ Joani akatɛkɛta dia olui okina wa woke lo mbuta ɔnɛ: “Nyolonge,” tshɛkɛta yɛnya diambo diele lande dia mɛna ɛngɔ kahandalongamɛki. Joani ambondɛna? “Olui a woke w’anto wele ndooko onto lakoka mbadia, oma lo wedja tshɛ, oma lo waoho tshɛ ndo weho w’anto tshɛ ndo oma l’ɛtɛkɛta tshɛ wemadi la ntondo ka kiti ka lowandji ndo la ntondo k’Ɔna Ɔkɔkɔ.” (Ɛny. 7:9-14) Ohokanyiya ɔngɛnɔngɛnɔ waki la Joani lo mbeya ɔnɛ lo nshi yayaye miliyɔ y’anto wayɔtɛmɔla Jehowa lo yoho ya dimɛna! Aha la taamu ɛnɛlɔ kɛsɔ kakakeketsha mbetawɔ ka Joani. Tɔ la dia ndeka nkeketsha mbetawɔ kaso nɛ dia tekɔ lo nsɛna l’etena kambokotshama ɛnɛlɔ kɛsɔ! Tekɔ lo mɛna otshumanyelo wa miliyɔ y’anto wele l’elongamelo ka shimbamɛ lo mfɔnu ka woke ndo nsɛna pondjo pondjo la nkɛtɛ. w19.09 26 od. 2-3
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 15
Elanyelo kayoya la shashimoya le wɔ, . . . ko vɔ hawotohandɔ kaanga yema.—1 Tɛs. 5:3.
Ohɔsa dia ewandji wa l’andja ɔnɛ wambosha diewoyelo diambowokonga aya edja dia “wɔladi ndo lotui tshitshi.” Ondo vɔ wayɔsɛma di’andja ɔnɛ watayalaka lo wɔladi woho wayawɔ. Wedja wayolanga dia sho mfɔnya ɔnɛ vɔ waya l’akoka wa nkandola ekakatanu tshɛ wa l’andja ɔnɛ. Koko vɔ hawonga pondjo l’akoka wa nshimba kɛnɛ kayosalema oma laasɔ. “Babilɔna ka Woke” kayolanyema! (Ɛny. 17:5, 15-18) “Nzambi a[yodja] lo etema awɔ dia vɔ nkotsha kanyi yande.” Kanyi yakɔna shɔ? Ya ndanya tshunda di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo, mbidja ndo Lokristokristo. Nzambi ayodja kanyi yande l’etema wa “nseke 10” ya “nyama ka ngala ka beela.” Nseke dikumi yekɔ didjidji dia mandji ya pɔlitikɛ tshɛ yasukɛ “nyama ka ngala,” mbuta ate Nations unies. (Ɛny. 17:3, 11-13; 18:8) Etena kayokadimwɛ mandji ya pɔlitikɛ shɔ ɛtɛmwɛlɔ wa kashi, dui sɔ mbayonga djembetelo yayɛnya ɔnɛ mfɔnu ka woke kambotatɛ. Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ mpokoso kayonga la shɛngiya le ase andja ɔnɛ. w19.10 14 od. 1, 3
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 16
Diyɔtɛrɛfɛ lalanga dihole dia ntondo l’atei awɔ hɔshi kaanga dui ɔtɔi di’oma le so la nɛmɔ.—3 Jni. 9.
Lo ntambe ka ntondo, Diyɔtɛrɛfɛ akakɔmiya wanɛ wakalɔmbɔlaka etshumanelo k’Akristo. Nde akalangaka “dihole dia ntondo” lo etshumanelo, diakɔ diakandate awui wa kɔlɔ efula lo dikambo di’ɔpɔstɔlɔ Joani ndo di’anangɛso akina waki l’ɛkɛndɛ diaha ase etshumanelo mbalɛmiya. (3 Jni. 10) Kaanga mbahatakombola nsala kɛnɛ kakasale Diyɔtɛrɛfɛ, sho lawɔ koka ntatɛ nkɔmiya osekaso Okristo wambokondja ɔkɛndɛ wakatalongamɛka, djekoleko naka tekɔ lo mbɔsa dia sho ndeka onto ɔsɔ akoka wa mɛmba ɔkɛndɛ akɔ. Ɔkɔmiya wekɔ oko adiyo wa kɔlɔ. Etena kaka edio w’ɔkɔmiya l’otema aso, koka monga okakatanu dia mbakola. Ɔkɔmiya konyaka onto dia monga la tokanyi ta kɔlɔ tele oko kandjema ka kɔlɔ, otako ndo lokaki. Ɔkɔmiya koka todjɛ wekamu dia monga la waonga w’amɛna wele oko ngandji, kɛtshi ndo ɔlɔlɔ. Kam’ɛnaso dia ɔkɔmiya wambotatɛ mbika edio, sho la dia mbokola oma l’otema aso. w20.02 15 od. 6-7
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 17
Wakambisha tɛndɛ lo demba.—2 Kɔr. 12:7.
Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akataka dia nde aki l’ohemba ɔmɔ wakawoshaka paa efula. Nde akelɛ ohemba akɔ ɔnɛ “ondjelo wa Satana” wakatetemalaka ‘mbɔhɛnyahɛnya’ (‘mbɔkɔmɔla,’ nɔtɛ). Ondo ehemba wa Pɔɔlɔ koondja mbala kakɔ ɔtɔi oma le Satana kana ɛdiɛngɛ ande, wate kana oko wakawokaka tɛndɛ lo demba. Koko etena kakɛnyi nyuma ya kɔlɔ shɔ “tɛndɛ” diakɔ, ondo vɔ wakalomɔlomɔka dia dikɔkɔmɛ, mbuta ate dia ndeka mfudia paa ka Pɔɔlɔ. Kakɔna kakasale Pɔɔlɔ? Oma l’etatelo, Pɔɔlɔ akalangaka dia vɔ mbokola “tɛndɛ” sɔ. Nde akate ate: “Dimi lakasɛngasɛnga Nkumadiɔndjɔ [Jehowa] mbala 3 y’etondo . . . dia tɛndɛ sɔ mbikɔmi.” Koko, kaanga mbakalɔmbɛ Pɔɔlɔ mbala efula, tɛndɛ diande kombikɔ. Onde dui sɔ nangaka mɛnya dia Jehowa kokadimola alɔmbɛlɔ wa Pɔɔlɔ? Ndooko. Nde akakadimola alɔmbɛlɔ ande. Jehowa kominya okakatanu ɔsɔ, koko akasha Pɔɔlɔ wolo wa mbikikɛ. Jehowa akawotɛ ate: “Wolo ami wekɔ lo nkoma kokele lo wɔdu.” (2 Kɔr. 12:8, 9) Ndo l’ekimanyielo ka Nzambi, Pɔɔlɔ aki l’akoka wa nama ɔngɛnɔngɛnɔ ndo wɔladi ande wa l’etei k’otema!—Flpɛ. 4:4-7. w19.11 9 od. 4-5
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 18
Jehowa ekɔ Nzambi kalɔmba dia mbomamema paka ndamɛ oto.—Nah. 1:2.
Jehowa mbahombaso mamema la tshondo tshɛ nɛ dia nde mbele Otungi aso ndo Ombishi wa lɔsɛnɔ. (Ɛny. 4:11) Koko, sho mongaka l’okakatanu ɔmɔ. Kaanga mbalangaso ndo mbalɛmiyaso Jehowa, sho koka monga l’okakatanu wa mbomamema la tshondo tshɛ oko walɔmbande. Lo Bible, mamema Nzambi kɛdikɛdi mbooka ngandji k’efula. Naka sho mamemaka Jehowa la tshondo tshɛ, kete tayowɔtɛmɔlaka paka ndamɛ. Hatohombe mbetawɔ di’onto kana ɛngɔ kakɔna tshɛ mbɔsa dihole diele la Jehowa l’otema aso. (Eto. 34:14) Hatomamema Jehowa oko akanga wa totshungu. Lande na? Nɛ dia dui sɔ mpikama lo awui wekaso wendana la nde. Tekɔ lo ngɛnangɛna waonga ande w’amɛna efula. Sho mbeyaka ndo mbetawɔka awui walangande ndo watonande. Sho shihodiaka ndo sukɛka sangwelo diande lo dikambo diaso. Tekɔ la nɛmɔ l’ɔtɛ wetawɔnde dia sho monga angɛnyi ande. (Os. 25:14) Awui tshɛ wekaso lo dikambo dia Otungi aso ndekaka tosukanya suke la nde.—Jak. 4:8. w19.10 26 od. 1-3
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 19
Ɔngɛnyi wa mɛtɛ mbokanaka ngandji tena tshɛ, ndo ekɔ ɔnanyɔ lakokayɛ mendɛ le nde lo tena dia paa.—Tok. 17:17.
Ɛlɔ kɛnɛ, anangɛso l’akadiyɛso wekɔ lo mpomana l’ekakatanu wotshikitanyi. Ɛnyɛlɔ, amɔ wekɔ lo diɛnɛ la mpokoso y’oma lo diangɔ diakatongama kana oma lo kɛnɛ kasala anto. Naka awui wa ngasɔ wambotomba, kete anto amɔ wa l’atei aso koka monga l’akoka wa pangiya angɛnyi asɔ lawakawɔ. Akina koka monga l’akoka wa nkimanyiya lo nkimɔ falanga. Koko sho tshɛ koka nɔmba Jehowa dia nde nkimanyiya anangɛso l’akadiyɛso. Etena kokaso dia ɔnangɛso kana kadiyɛso kɛmɔ ekɔ l’ɔkɔmwɛlɔ, sho koka mpomba ɛtɛkɛta wa mbotɛ kana kɛnɛ ka nsala. Koko ekɔ awui efula wakokaso sho tshɛ nsala. Ɛnyɛlɔ, sho koka ntshungola etena ka mbetsha kaamɛ l’ɔngɛnyi aso. Sho koka mbohokamɛ la kɛtshi tshɛ etena katɛkɛtande. Ndo sho koka nkahana la nde divɛsa di’ekeketshelo dialekaso nanga. (Isa. 50:4) Kɛnɛ koleki ohomba ele monga kaamɛ l’angɛnyi ayɛ etena kewɔ l’ohomba ayɛ. Sho la dia ndjashikikɛ oma ko kakianɛ dia mbɔtɔ lɔngɛnyi l’anangɛso l’akadiyɛso ndo likeketsha. Lɔngɛnyi laso lɔsɔ layotetemalaka aha tsho polo l’ekomelo ka dikongɛ nɛ, koko pondjo pondjo! w19.11 7 od. 18-19
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 20
Ɔlɛmbɛ wendana la olambo w’osanga wakoka onto mbela le Jehowa vɔ ɔnɛ.—Lɛw. 7:11.
Ɔsɔ aki olambo wa la lolango wakalambolaka onto l’ɔtɛ wakandalangaka Jehowa Nzambi. Onto lakakimɔka olambo akɔ, nkumbo kande, la ɛlɔmbɛdi wakakokaka ndɛ emunyi wa nyama kolambɔmi. Koko, tenyi dimɔtshi dia nyama k’olambo diakalambɔmaka paka le Jehowa. Tenyi diakɔna? Jehowa akɔsaka wata oko tenyi dia nyama diakaleke amɛna. Nde akashikikɛ nto dia tenyi di’ohomba, mbidja ndo awondo diaki la nɛmɔ dia laande. (Lɛw. 3:6, 12, 14-16) Diakɔ diele Jehowa akangɛnangɛnaka lo yoho ya laande etena kakolambolaka ose Isariyɛlɛ tenyi di’ohomba sɔ ndo wata. Ose Isariyɛlɛ lakalambolaka elambo wa ngasɔ, akɛnyaka dia nde aki la nsaki k’efula ka nambola Nzambi kɛnɛ kakaleke ɔlɔlɔ le nde. Woho akɔ waamɛ mbele, Yeso akasha Jehowa kɛnɛ kakaleke ɔlɔlɔ le nde la lolango lande lo mbokambɛ olimu l’anima ande tshɛ l’ɔtɛ wa ngandji kakandawokaka. (Jni. 14:31) Yeso akangɛnangɛnaka nsala lolango la Nzambi. (Os. 40:8) Jehowa akangɛnangɛna mɛtɛ dia mɛna Yeso awokambɛ olimu la lolango lande! w19.11 22-23 od. 9-10
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 21
Lushi la 7 lekɔ sabato, lushi la momuya tshɛ lo tshɛ. Tɔ kekɔ ekila dikambo dia Jehowa.—Eto. 31:15.
Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka dia l’ɔkɔngɔ wa “nshi” shamalo y’etongelo, Nzambi akomuya oma l’olimu ande wendana la nkɛtɛ. (Eta. 2:2) Koko, Jehowa nangaka olimu ndo lo toho tokina, nde “ekɔ lo ntetemala nkamba.” (Jni. 5:17) Yɛdikɔ yendana la Sabato ka lomingu la lomingu ndjelaka ɛnyɛlɔ ka lushi la Jehowa la diomuyelo lɔtɛkɛtami lo Etatelo. Nzambi akate dia Sabato aki djembetelo lam’asande la Isariyɛlɛ. (Eto. 31:12-14) Didjango diaha nkamba olimu lushi la Sabato diakendanaka l’onto tshɛ, mbidja ndo ana, mfumbe ndo kaanga dongalonga. (Eto. 20:10) Diɔ diakashaka anto diaaso dia ndeka ndjasha l’awui wa lo nyuma. Ewandji efula w’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi ya Yeso wakatambe elelo ndo waki awui wolo lo dikambo dia lushi la Sabato. Vɔ wakate dia bu dimɛna mina kaanga nanula kana nkɔnɔla onto lushi la Sabato. (Makɔ 2:23-27; 3:2-5) Tokanyi tɔsɔ kɔmbɔtɔnɛka la ta Nzambi, ndo Yeso akalembetshiya wanɛ waketawɔ mbohokamɛ dui sɔ hwe. w19.12 3-4 od. 8-9
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 22
Nyokoyake Nzambi, oko wenyu anande wa ngandji.—Ɛf. 5:1.
Lo yɛdikɔ yatataleke mbeka awui wendana la waonga wa Jehowa, mbayototalekaka monga l’akoka wa mbookoya. Davidɛ akayeya She lele l’olongo dimɛna, diakɔ diakandakoke mbookoya etena kakandasalɛka anto akina akambo. Lam’ele Davidɛ aki la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa, nde akayoyala ɔtɔi ɔmɔ l’atei wa nkumi ya dikanga ya l’Isariyɛlɛ yakaleke nangema ndo Jehowa akakambe la nde oko ɛnyɛlɔ le nkumi ya dikanga kina ya l’Isariyɛlɛ. (1 Ku. 15:11; 2 Ku.14:1-3) Wetshelo akɔna wakondjaso? Sho la dia ‘mbokoyaka Nzambi.’ Naka sho mbokoyaka waonga wa Nzambi, kete tekɔ lo mɛnya dia tekɔ anande. (Ɛf. 4:24) Hatotshikaki pondjo dia mbeka awui wendana la Jehowa. (Ond. 3:11) Aha mbeya awui efula lo dikambo diande mboleki ohomba, koko kɛnɛ kasalaso l’awui weyaso. Naka sho nkamba la kɛnɛ kekaso ndo mbokoya Shɛso ka ngandji, kete nde ayotetemala ndjasukanya la so. (Jak. 4:8) Lo tshimbo y’Ɔtɛkɛta ande, nde toshikikɛka ɔnɛ nde hakalɛki pondjo wanɛ woyanga. w19.12 20 od. 20; 21 od. 21, 23
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 23
Otema ndeka diangɔ dikina tshɛ lokeso.—Jɛr. 17:9.
Jakɔba akalangaka anande w’apami tshɛ, koko nde akalangaka Yɔsɛfu laki l’ɛnɔnyi 17 lo yoho ya laande. Kakɔna kakasale anango Yɔsɛfu? Vɔ wakɔkɔmiya, diakɔ diele vɔ wakatatɛ mbohetsha. Ko vɔ wakasondja Yɔsɛfu oko mfumbe ndo wakakese shɛwɔ ɔnɛ nyama ka ngala akadiake ɔnande la pami lakandalekaka nanga. Ɔkɔmiya akaakonya dia mfukutanya wɔladi wa lo nkumbo ndo mbisha shɛwɔ paa l’asolo. (Eta. 37:3, 4, 27-34) Ɔkɔmiya shilamaka l’atei wa “etsha wa demba” wa nyɔi wakoka nkonya onto diaha nkita Diolelo dia Nzambi. (Ngal. 5:19-21) Mbala efula ɔkɔmiya mbele lo kiɔkɔ ya etsha wa lɔlɛngɔ wele oko ɔlɔshanelo, mindjo ndo kɛlɛ ka tshambandeko. Ɛnyɛlɔ k’anango Yɔsɛfu mɛnyaka woho wele ɔkɔmiya koka ndanya diɔtɔnganelo ndo mfukutanya wɔladi wa lo nkumbo. Kaanga mbahatakombola pondjo nsala kɛnɛ kakasale anango Yɔsɛfu, sho tshɛ tekɔ la etema wele bu kokele ndo wa lokeso. Diakɔ diele, lo tena dimɔ sho koka nkɔmiya anto akina. w20.02 14 od. 1-3
Lushi la sato, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 24
La okitshakitsha, nyɔshi dia anto akina nyoleka.—Flpɛ. 2:3.
Lo diaaso dimɔ, Jehowa akɔshi yema ya nyuma kande k’ekila oma le Mɔsɛ ndo akasha olui ɔmɔ wa dikumanyi di’ase Isariyɛlɛ wakemala suke la luudu la dipɛma l’esanganelo. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, Mɔsɛ akoke dia dikumanyi pende diaki komonga suke la luudu la dipɛma l’esanganelo vɔ lawɔ wambolongola nyuma k’ekila ndo wambotatɛ nsala awui oko amvutshi. Kakɔna kakandasale etena kakawotɛ Jashua dia nde nshimba dikumanyi pende sɔ? Mɔsɛ komonga la kandjema otsha le apami ahende wele Jehowa akawadje yimba asɔ. Koko, l’okitshakitsha tshɛ, nde akangɛnangɛna kaamɛ lawɔ l’ɔtɛ wa diɛsɛ diawɔ sɔ. (Wal. 11:24-29) Naa wetshelo wakokaso nkondja oma le Mɔsɛ? Naka wɛ ekɔ ekumanyi, onde wambokɔlɔmbaka mbala kɛmɔ dia ndowanya onto okina dia mɛmba ɔkɛndɛ ɔmɔ l’etshumanelo wele la yɛ ndo walangayɛ efula? Naka wɛ ekɔ l’okitshakitsha oko Mɔsɛ, kete wɛ hɔsa dia wɛ hatonga nto ohomba efula naka wambokɔlɔmba dia ndowanya ɔnangɛso okina lakoka ndjɛmba ɔkɛndɛ ɔsɔ l’etena kekina. Koko, wɛ ayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia nkimanyiya ɔnanyɔ. w20.02 15 od. 9; 17 od. 10-11
Lushi la nɛi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 25
Ekiyanu lo otema w’onto mbɔkɔmɔlaka, koko tshɛkɛta y’ɔlɔlɔ keketshaka.—Tok. 12:25.
Hemɔ koka tɔkɔmɔla lo yimba. Sho koka mboka nsɔnyi etena kɛna anto akina dia hatoyokoka nsala awui amɔ kana kotendɛɛka paka le anto akina dia tokimanyiya. Kaanga etena kaheye anto akina dia tekɔ la hemɔ, sho koka mboka sɔnyi lo woho wayaso bu l’akoka wa nsala kɛnɛ kakatasalaka ntondo. Lo tena dia ngasɔ, Jehowa tokeketshaka. Lo woho akɔna? Lo Bible, Jehowa akalame ɛtɛkɛta w’amɛna watohola dia tekɔ la nɛmɔ le nde kaanga mbeso la hemɔ. (Os. 31:19; 41:3) Lo tshimbo y’ɛtɛkɛta wakasambiyama ɛsɔ, kete Jehowa ayotokimanyiya dia sho ndɔshana la tokanyi ta kɔlɔ takoka hemɔ kaso teela. Yashikikɛ dia Jehowa mbeyaka okakatanu wele la yɛ. Sɛngasɛngande dia kokimanyiya dia wɛ monga la kanyi y’ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana la okakatanu wele layɛ. Oma laasɔ, kamba la Bible dia ntana losango l’ekeketshelo lakadje Jehowa. Ka washo lo avɛsa wɛnya woho wɔsa Jehowa ekambi ande la nɛmɔ efula. Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayɛna dia Jehowa ekɔ ɔlɔlɔ le wanɛ tshɛ wookambɛ la kɔlamelo.—Os. 84:11. w20.01 15-16 od. 9-10; 17 od. 12
Lushi la tanu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 26
Tokoyake kɛnɛ kele kɔlɔ, koko okoya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.—3 Jni. 11.
Isaka aki pami k’ɔngɔnyi ndo ase Filistiya wakakɔmiya diangɔ diaki lande. (Eta. 26:12-14) Vɔ wakatedia tɛkɔ di’ashi dia Isaka diakandanɔshaka dongalonga diande. (Eta. 26:15, 16, 27) Oko ase Filistiya, anto amɔ ɛlɔ kɛnɛ kɔmiyaka wanɛ wele la diangɔ efula mbaleka. Vɔ hawokombola tsho diangɔ diele l’anto akina, koko hawolange ndo di’anto akɔ monga la diangɔ diakɔ. Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ w’ase Juda wakakɔmiya Yeso, nɛ dia nde akalangemaka efula oma le anto efula. (Mat. 7:28, 29) Yeso aki onyimpala wa Nzambi, ndo nde aketshaka akambo wa mɛtɛ. Kaanga mbakidiɔ ngasɔ, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ wakadianganya awui wa kashi ndo emamatanya dia nanya lokumu la Yeso la dimɛna. (Makɔ 15:10; Jni. 11:47, 48; 12:12, 13, 19) Naa wetshelo washa ɔhɛmwɛlɔ wakokaso nkondja oma l’ɔkɔndɔ ɔsɔ? Sho la dia ndɔshana la nsaki tshɛ ka nkɔmiya wanɛ wele la waonga w’amɛna l’etshumanelo. Koko sho la dia mbokoya etsha awɔ w’amɛna.—1 Kɔr. 11:1. w20.02 15 od. 4-5
Lushi la samalo, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 27
Nde pombaka ndjakema.—Ɛsta 4:11.
Tɔshi dia wɛ akadjasɛka la Pɛrɛsiya ambeta ɛnɔnyi oko 2 500 ndo ekɔ lo nanga nsawola la nkumekanga. Koko wɛ hakoke nsawola la nkumekanga paka nde ambokosha lotshungɔ. Naka wɛ nsawola la nde aha la lotshungɔ, kete wɛ koka nshisha lɔsɛnɔ layɛ! Tekɔ mɛtɛ la lowando lo woho wele Jehowa ntshikitana la nkumekanga ka la Pɛrɛsiya kɛsɔ! Sho koka nsawola la nde etena kakɔna tshɛ. Nde nangaka dia sho sawolaka la nde. Ɛnyɛlɔ, kaanga mbele Jehowa la titrɛ ya weke efula, ɛnyɛlɔ oko Otungi wa Woke, Kanga-Wolo-Tshɛ, ndo Nkum’Olongo Nkumadiɔndjɔ, nde nangaka dia sho nsawola la nde lo mbelɛka ɔnɛ “Shɛso.” (Mat. 6:9) Sho mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho walanga Jehowa dia sho ndjaoka suke la nde! Sho koka mɛtɛ mbelɛ Jehowa ɔnɛ “Shɛso,” nɛ dia nde ekɔ Kiɔkɔ ya lɔsɛnɔ laso. (Os. 36:9) Lam’ele nde ekɔ Shɛso, tekɔ l’ɔkɛndɛ wa mbokitanyiya. Naka sho nsala kɛnɛ katɔlɔmbande dia nsala, kete tayɔngɛnangɛna la ɛtshɔkɔ w’amɛna efula. (Hɛb. 12:9) L’atei w’ɛtshɔkɔ ɛsɔ mbele ndo lɔsɛnɔ la pondjo, oyadi l’olongo kana la nkɛtɛ. w20.02 2 od. 1-3
Lushi la lomingu, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 28
Nyetɛ anto . . . ambeki.—Mat. 28:19.
Oyango aso ele dia nkimanyiya ombeki aso wa Bible dia mpama lo nyuma. (Ɛf. 4:13) Naka onto ɔmɔ ambetawɔ mbeka Bible, kete ondo nde ambokotɔma lo wahɔ wayondokondja oma lo wekelo. Koko, etena kayotafulaka ngandji kokande Jehowa, ondo nde ayotatɛ nkanyiya woho wakokande nkimanyiya anto akina, mbidja ndo wanɛ wamboshilaka monga ase etshumanelo. (Mat. 22:37-39) Naka etena kambokoka, kete tengengake dia ntɛkɛta dia diɛsɛ dia nsukɛ olimu wa Diolelo la falanga. Etsha ombeki ayɛ wa Bible kɛnɛ kahombande nsala etena katomba ekakatanu. Tɔshi dia ombeki ayɛ wele opandjudi wahatabatizama ambokotɛ dia onto ɔmɔ la l’etshumanelo ambonyangiya. Lo dihole dia mbeta wedi ɔmɔ, lande na kahayakoke mbolembetshiya kɛnɛ kata Bible kahombande nsala? Nde koka dimanyiya ɔnangɛso ɔsɔ kana naka nde hakoke nsala dui sɔ, kete nde koka nsawola l’onto ɔsɔ la ɔkɔmi ndo la ngandji l’oyango wa ‘nkimanyiya ɔnango dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ.’ (Ɛdika la Mateo 18:15.) Kimanyiya ombeki ayɛ dia nɔngɔsɔla kɛnɛ kayondotota. w20.01 5-6 od. 14-15
Lushi l’ɔtɔi, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 29
Dimi lakashola pɛkato kami le yɛ; dimi kokomba munga kami. . . . Ko wɛ akadimanyiya munga ndo pɛkato yami.—Os. 32:5.
Sho mɛnyaka dia tekɔ la lowando l’ɔtɛ watodimanyiya Jehowa naka sho mbɔlɔmbaka dia todimanyiya, mbetawɔ ohokwelo ndo nsala la wolo diaha kalolɛ munga yakɔ yaamɛ. Naka sho nsala awui asɔ, kete tayonyomonga la wɔladi wa l’etei k’otema. Ekɔ mɛtɛ dui di’ekeketshelo dia mbeya ɔnɛ “Jehowa ekɔ suke la wanɛ wele l’etema wambatɛ; nde shimbɛka wanɛ wele la lɔkɔnyɔ lo yimba”! (Os. 34:18) Oko watasukana nshi y’ekomelo nyɛ otsha l’ekomelo kayɔ, ondo awui watonga ekiyanu wayoleka mfula. Naka wɛ ambonga l’ekiyanu, kete totshimbatshimbake dia nyanga ekimanyielo ka Jehowa. Ekaka Bible l’etete. Kondja wetshelo oma lo ɛnyɛlɔ ka Hana, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ ndo nkumekanga Davidɛ. Lɔmba Shɛso lele l’olongo dia kokimanyiya dia mbeya kiɔkɔ y’ekakatanu ayɛ. (Os. 139:23) Etawɔ dia nde kokimanyiya etena keyɛ l’ekakatanu djekoleko wɛnɛ wahayakoke nkandola kana wakokayɛ nkandola yema tshitshɛ. Naka wɛ nsala ngasɔ, kete wɛ ayoyala oko omembi w’esambo lakembɛ Jehowa ate: “Etena kakamamɛnama la ekiyanu, wɛ akansambe ndo akambɔladia.”—Os. 94:19. w20.02 24 od. 17; 25 od. 20-21
Lushi la hende, Ngɔndɔ ka dikumi l’ɔtɔi 30
Afundelo tshɛ wakasambiyama oma le Nzambi.—2 Tim. 3:16.
Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yakakadimɔma ɔnɛ “[a]kasambiyama oma le Nzambi” nembetshiyaka tshɛkɛta lo tshɛkɛta ɔnɛ “Nzambi akafufe loowe.” Nzambi akakambe la nyuma kande dia “mbidja” tokanyi tande lo timba ta afundji wa Bible. Etena kadiaso Bible ndo kakanaso yimba la kɛnɛ kadiaso, alako wa Nzambi mbɔtɔka lo yimba yaso ndo l’otema aso. Tokanyi takasambiyama tɔsɔ tokimanyiyaka dia mbɔtɔnganyiya lɔsɛnɔ laso la lolango la Nzambi. (Hɛb. 4:12) Koko dia nkondja wahɔ tshɛ lo tshɛ oma le nyuma k’ekila, sho la dia ndjatshungwɛka etena ka mbekaka Bible mbala la mbala ndo kanaka yimba efula la kɛnɛ kadiaso. Oma laasɔ, Ɔtɛkɛka wa Nzambi wayonga la shɛngiya lo kɛnɛ tshɛ kataso ndo kasalaso. Ndo nto, sho la dia ntɛmɔla Nzambi kaamɛ. (Os. 22:22) Nyuma ka Jehowa mongaka lo nsanganya. (Ɛny. 2:29) Etena kasanganaso l’asekaso Akristo dia ntɛmɔla, sho nɔmbaka dia nkondja nyuma k’ekila, sho membaka esambo wa Diolelo wohikami l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, ndo sho pokamɛka alako w’oma lo Bible washama oma le anangɛso wakasɔnama l’ekimanyielo ka nyuma k’ekila. Dia nkondja wahɔ tshɛ lo tshɛ le nyuma k’ekila, sho la dia nɔngɔsɔlaka nsanganya ndo mbishaka kɔmatɛrɛ. w19.11 11 od. 13-14