Onde Nshi Y’ekomelo Yɔ Nyɛ Mɛtɛ?

OHOKANYIYA dia wɛ mbidjasɛ lo wâto, ka ntondo, ko wâto akɔ ambɔtɔ lo etenyi ka lushi ka wolo efula onto mbeta la wâto lâwɔ. L’atei w’ahela w’ashi, wasala lofulo la wɛma lâdiko ko dianganyaka ndo tɔpɔpɔ t’ashi wate kana mvula, wɛ ekɔ lo mɛna ekama a weke w’ave mpotshihotshi tsho. Wɛ ekɔ lo sala tshɛ dia mbewɔ ave akɔ la lokapi layɛ. Wɛ ekɔ lo kana wate onto lele l’ɔkɔngɔ ayɛ ayokokimanyiya dia nyu mbeta la wâto lo dihole sɔ, ko tete nde haleke mbeya woho wa duka wâto. Kɛnɛ koleki tshɛ kɔlɔ ele, wɛ bu la kartɛ ka lushi lakɔ, ɔnkɔnɛ wɛ heye kana ashi asɔ wa mpedu wayotokomɛ lo dihole diele ashi yɔɔyɔ kana lo dihela dimɔtshi.

Ɔsɔ kema dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ, shi mɛtɛ? Ɛsɔ tênde ɛnyɛlɔ kekina kotshikitanyi. Ohokanyiya dia wɛ ekɔ lo tatshu kâmɛ l’ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi wa manamana, nde mbeyaka akɔtɛ tshɛ wa lushi lɔsɔ dimɛna dimɛna ndo ave tshɛ wa lɔkɔ. Nde mbeyaka la ntondo ɔnɛ nyayanga koma lo ashi w’oma lo dihela wasala lofulo lâdiko; nde mbeyaka lɛnɛ ayotokomɛ ashi akɔ ndo woho wakokanyu ntsha dia mbatenyanya. Shi wɛ ayɛna wate lanɛ mɛtɛ dimi bu lo wâle?

Sho tshɛ mɛtɛ tekɔ l’atei w’okakatanu wa ngasɔ. Aha la munga kaso, tambɔtɔ l’atei w’eleko ka wolo efula lo lɔsɛnɔ l’onto lanɛ la nkɛtɛ. Anto efula haweye edja kakɔna kayotshikala akambo anɛ, kana akambo akɔ anɛ wayɔlɔngɔswama kana bu, ndo haweye yoho yoleki ɔlɔlɔ yakoka onto ntsha dia mbeya sɛna l’etena kɛnɛ. Koko, hatohombe shisha elongamelo kana mɛna di’oko sho bu ndoko l’ekimanyielo. Otungi aso akatosha ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi​—⁠ɔnɔmbɔdi akɔ akatewoyisha etena ka kɔlɔ kɛnɛ ka lo lɔsɛnɔ l’anto; ɔnɔmbɔdi akɔ mɛnyaka woho wayokomɛ etena kakɔ ndo tɛ̂nyaka mboka kahombaso mbidjɛ dia sho mbeya sɛna l’etena kakɔ kɛnɛ. Ɔnɔmbɔdi akɔ ɔsɔ ele dibuku dimɔtshi dielɛwɔ ɔnɛ Bible. Kiɔkɔ yadiɔ, Jehowa Nzambi, ndjaelɛka ndamɛ ɔnɛ Ombetsha wa Woke, ndo nde tokeketshaka l’ɛtɛkɛta ɛnɛ wakandatɛkɛta lo tshimbo y’Isaya ate: “Lam’ayunyuyanga mbetola lu lunya la pami kana la lomoso, atui anyu wayuka diui uma l’okongo ati: Mbuka keku, nyokendekende loko! nyokendekende loko!” (Isaya 30:​20, 21) Onde wɛ ayetawɔ vɔ kɔlɔmbɔla ngasɔ? Naka eelo, kete ɛsɔ tênde kana Bible mɛtɛ akatewoyisha awui wayoyala lo nshi yaso nyɛ.

Ambeki wa Yeso Wambombola Dimbola Dimɔtshi dia Woke

Ondo ambeki wa Yeso wakambe hakoke. Yeso aki oma la mbatɛ hwe, aha la mbashɛ kânga dui ɔtɔi, ɔnɛ mvudu y’amɛna amɛna ya tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma yayohandjɔ tshɛ vwa! Ɔsɔ mɛtɛ aki dikambo dia diambo efula. Yema l’ɔkɔngɔ wa nde mbatɛ awui asɔ, lam’akawadjasɛ lo Dikona di’Ɔlivɛ, ambeki anɛi wakambola Yeso vate: “Otote: Etena kakɔna kayoyala akambo asɔ, ndo kakɔna kayoyala djembetelo ya wôngelo ayɛ ndo ya tena di’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ?” (Mateo 24:​3, NW; Mako 13:​1-4) Oyadi vɔ wakeyaka kana bu, okadimwelo wa Yeso wakahombe ndjokotshama lo tenyi efula.

Elanyelo ka tɛmpɛlɔ ka la Jerusalɛma ndo ekomelo ka dikongɛ di’akambo di’Ase Juda komonga woho akɔ wâmɛ oko etena ka wôngelo wa Kristo la tena di’ekomelo ka dikongɛ di’akambo dia l’andja w’otondo. Koyanga mbakidiɔ ɔsɔku, l’okadimwelo ande w’otale, Yeso akatɛkɛta akambo asɔ tshɛ wa lo dimbola sɔ la yimba ya mamba. Nde akawatɛ akambo wakahombe monga la ntondo k’elanyelo ka Jerusalɛma; nde akawatɛ nto awui wahombawɔ kongɛ l’andja ɔnɛ lo nshi ya wôngelo ande, l’etena kakandahombe mbolɛ oko Nkumekanga l’olongo ndo monga suke la komiya dikongɛ di’akambo nɛ dia l’andja w’otondo.

Ekomelo ka Jerusalɛma

Ntondotondo, totokenda kɛnɛ kakate Yeso lo dikambo dia Jerusalɛma ndo dia tɛmpɛlɔ kayɔ. Ɛnɔnyi ndekana akumi asato la ntondo, Yeso akatatshi ɔnɛ etena k’asui wa mamba kayokomɛ ɔtɔi ɔmɔtshi a l’atei w’esomba woleki weke l’andja w’otondo. Tolembete ɛtɛkɛta ande wofundami lo Luka 21:​20, 21: “Lam’ayunyena elui w’alimbi wambudinga Jerusalema, kanyeyi nyati: Elanyelu kayo kaya suki. Lushi lako, wane weli la Judiya, kawulawo l’ekungu; wane weli l’atei a ngelu, kawumo; wane weli l’esui, tawuyakaki loko.” Ko naka alembe wambodjasɛ ko wambodinga Jerusalɛma, okonde wakakoke “wane weli l’atei a ngelu” ‘mumɔ,’ oko akate Yeso na? Lâsɔ mɛtɛ, mbokɛmaka hwe ɔnɛ Yeso akɛnyaka ɔnɛ diaaso dimɔtshi diayotanema. Onde diaaso diakɔ diakatanema?

L’ɔnɔnyi wa 66 T.D., alembe w’Ase Rɔmɔ wakalɔmbwama oma le Cestius Gallus wakatshanya atɔmbɔki w’Ase Juda, mbakaloya polo ndo la Jerusalɛma ko mbakuka l’etei k’osomba. Ase Rɔmɔ wakayâtshindjiya la wolo dia mbɔtɔ l’etei k’osomba ko wakakome polo ndo lo pele dia tɛmpɛlɔ. Koko l’etena kɛsɔ, Gallus akatɛ alembe ande dia vɔ sala dui dimɔtshi diahokɛma ndo mbokɛma. Nde akawatɛ dia vɔ kalola! Asɔlayi w’Ase Juda wakangɛnangɛna efula ko wakatshanana l’atunyi awɔ w’Ase Rɔmɔ lam’akawatakalolaka, ndo wakawaɛnya pâ efula. Lo yoho shɔ mbakɛnama diaaso diakatatshi Yeso. Akristo wa mɛtɛ wakayele kɛnɛ kakawaewola Yeso ko wakatombe oma lo Jerusalɛma. Ɔsɔ aki dui dia tshundju, nɛ dia l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi ɛnɛi eto, alembe w’Ase Rɔmɔ wakayoyaka nto, vɔ la Jeneralɛ Titus, ɔnɔmbɔdi awɔ. Mbala kɛsɔ, ndoko onto lakakoke pandɔ.

Alembe w’Ase Rɔmɔ wakadinge Jerusalɛma nto; vɔ wakadinge Jerusalɛma la longele laki la dikundji dia lɔtshɔnga. Yeso akatatshi ɔnkɔnɛ lo dikambo dia Jerusalɛma: ‘Nshi yayoya yayokotshimba atunyi ayɛ la longele lele la dikundji dia lɔtshɔnga, ko vɔ wayokodinga ndo wayokosusa oma lo bɛkɛ tshɛ.’a (Luka 19:43) Ohêta ndoko edja, Jerusalɛma akayɔtɔ l’anya w’alembe; tɛmpɛlɔ kayɔ ka dimɛna dimɛna kakayoyala oduwo oto. Ɛtɛkɛta wa Yeso wakakotshama tshɛ lo tshɛ!

Koko, Yeso kokanyiyaka paka dikambo di’elanyelo ka Jerusalɛma keto. Ambeki ande wakawombola ndo dikambo dia djembetelo ya wôngelo ande. L’etena kɛsɔ, vɔ kombeyaka woke woke wa dimbola diawɔ, koko diɔ diakendanaka l’etena kakandahombe mbahema l’okudi oko Nkumekanga ka l’olongo. Ko kakɔna kakandate na?

Ata lo Nshi y’Ekomelo

Naka wɛ mbadia Mateu tshapita 24 la 25, Mako tshapita 13, ndo Luka tshapita 21, kete wɛ ayɛna djembetelo yɛnya hwe ɔnɛ Yeso akatɛkɛtaka dikambo dia nshi yaso nyɛ. Nde akatatshi dia etena k’ata​—⁠aha paka ‘ata la nkumu y’ata’ tsho yahɛnyahɛnya anto nshi tshɛ koko ata wa l’asa ‘wodja la wodja ndo l’asa diolelo la diolelo’​—⁠eelo, ata wa weke walɔshana wedja la wedja.​—⁠Mateu 24:​6-8.

Ohotokokanyiya woho wambotshikitana akambo w’ata l’eleko kaso kɛnɛ. Lo nshi yakete, lam’akalɔka asɔlayi wa wedja ehende paka la tokuwa t’akoto kana l’ekoma wa dja lo dihole dia ta, aki wɔma efula. Koko l’ɔnɔnyi 1914, Ta dia Woke diakayotomba. Wedja wakayelana lo ta, ndjâka wodja ɔnɛ ntshɔ ko okina ate dimi kema ɔna wadi, ko ta dia ntondo di’andja w’otondo diakatombe. Ekoma wa ndjâka wɛ kimɛ tsho ko vamɛ tatondɔka wakasalema dia talekaka ndjaka anto efula ndo tawadiakaka oma lo dihole dianganyi etale. Weho ɛmɔtshi w’ekoma wele oko mashinyi wakatomaka mpito yahɛta dja ko ndjakaka anto woho w’anyanya; dinga dielɛwɔ ɔnɛ gaz moutarde diakatshumbe asɔlayi, diakawaɛnya pâ hakoke, diakawaetɛ la dikɔmɔ, ndo diakâdiake nunu la nunu; pusupusu y’ata yakadikita l’atei w’elui w’atunyi aha la mbaoka kɛtshi, ko ekoma ayɔ wa weke wakatatowolaka dja lotowola. Wakakambe ndo l’aviyɔ ndo la masuwa la tshina di’ashi​—⁠kɛsɔ tshɛ kaki paka oko didjidji dia woho wakawahombe ndjoyala l’ɔkɔngɔ.

Ta dia Hende di’Andja w’Otondo diakasale kɛnɛ kaki kokanyiyaka anto​—⁠diɔ mɛtɛ diaketɛ ta diakalɔma la ntondo kadiɔ oko ta dia tshitshɛ, nɛ dia diɔ diakadiake miliyɔ y’anto. Masuwa wa weke weke wɛmba aviyɔ, masuwa waki oko etondo w’esomba wa nyemba y’asɔlayi, wakatetetaka lâdiko dia ndjale ko tatomaka aviyɔ wakatakɔshaka wa bɔɔmbɛ lâdiko di’atunyi. Masuwa wa la tshina di’ashi wakakandaka bɔngɛ ko ditshaka masuwa w’atunyi. Wakakɔshaka ndo wa bɔɔmbɛ atɔmikɛ yakadiakaka nunu di’anto lo mbala tshɛ kakayatondɔka! Oko wakataditshi Yeso mɛtɛ, ‘diɛnamelo dia wɔma’ diakɛnama l’eleko kɛnɛ k’ata.​—⁠Luka 21:⁠11.

Onde ata wakakitakita tatɛ oma lo Ta dia Hende di’Andja w’Otondo? Atonga na. Tena dimɔtshi, ata efula ndɔ̂maka lo ɔnɔnyi ɔtɔi oto​—⁠koyanga l’ɛnɔnyi ɛnɛ wa 1990​—⁠ko ndjakaka miliyɔ y’anto. Ndo otshikitanu wamboyala lo dikambo dia wanɛ wakalekaka mvɔ ntondo lo ata. Nshi nyɛ, aha asɔlayi ato mbaleka mvɔ lo ata. Ɛlɔ kɛnɛ, wanɛ waleka mvɔ lo ata​—⁠90 lo lokama​—⁠ele anto k’anto.

Awui Akina wa lo Djembetelo Yakɔ

Aha ata ato mbele l’atei wa djembetelo yakatɛkɛta Yeso. Nde akatatshi nto ɔnɛ ‘ndjala ya kasha’ yayoyala. (Mateu 24:⁠7) Ndo ndjala yakɔ yekɔ mɛtɛ, kânga mbele nkɛtɛ kaso kɛnɛ tondjaka mbo ya ndɛ lo yɛdikɔ yoleki ndo kɛnɛ kahombama le anto tshɛ, kânga mbele awui wa siansɛ lo dikambo dia dikambɔ wamboleka ndowana nshi nyɛ, ndo kânga mbele mbo ya ndɛ kokaka mɛmbama dimɛna ndo esadi eto lo dihole tshɛ dia l’andja ɔnɛ. Koyanga mbediɔ ɔsɔku, suke l’etenyi ɔtɔi ka l’atanu k’anto wa l’andja ɔnɛ ndalaka ndjala lushi tshɛ.

Yeso akatatshi nto ɔnɛ “elandu” wayoyala lo “dihuli la dihuli.” (Luka 21:11) Dikambo dimɔtshi dia diambo efula diekɔ lo salema l’eleko kaso kɛnɛ: nshi nyɛ mbamboleka ekanga w’ɛlɔlɔ ndo mbamboleka enganga mbeya sakɛ ɛkɔnyi, nshi nyɛ mbambowoleka mbishola akambo efula wa teknoloji, ndo mbambowoleka tondja weho a malanga dia shimbɛ anto oma lo hemɔ efula yoka anto efula; koko, hemɔ ya lɔnyɔi yambofulanɛ lo yɛdikɔ yaki komonga lo nshi yakete. Hemɔ kakawelɛka ɔnɛ grippe espagnole kakaye esadi eto l’ɔkɔngɔ wa Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo ko ndjaka lofulo l’anto loleki lofulo lakavu lo ta. Lam’ele hemɔ kɛsɔ kakasambiyamaka efula, lo esomba wele oko New York, ndjâka onto kashiya kânga lokashi ko vɔ mbodja kibawo kana mbodja lo lokanu! Ɛlɔ kɛnɛ, kansɛrɛ la hemɔ ya lo dui yekɔ lo ndjaka miliyɔ y’anto ɔnɔnyi tshɛ​—⁠ɔsɔ mɛtɛ ekɔ hemɔ ya lɔnyɔi. SIDA ekɔ lo tatetemala ndjaka lokema l’anto, djekoleko lam’ele enganga wateye okanga wakoka kɔnɔla hemɔ kɛsɔ.

Yeso akate ɔnɛ lo nshi y’ekomelo, awui wa weke efula wa pɔlitikɛ ndo wa lo lɔsɛnɔ l’anto wayoyala, koko ɔpɔstɔlɔ Paulo akaleke mbuta dikambo di’ekakatanu wa lo tshunda di’anto la waonga wayoyala l’anto efula. Etenyi kɛmɔtshi ka kɛnɛ kakandafunde tɔ kɛnɛ: ‘Eya wate: lo nshi y’ekomelo, tena dia pâ, dia wolo mbikikɛ, diayoyala. Nɛ dia anto wayoyalanga, . . . hawotoyala la kɔlamelo, hawotoyala la lolango l’onto, hawotetawɔ mboka di’onto, . . . hawotoyala la ndjâkimɛ, wayonga akanga a ngala, hawotoyala la ngandji k’awui w’ɛlɔlɔ, wayoyala afungi, akanga w’ɛtɛ wolo, akanga a ndjambiya, anangi w’ɛngɛnɔngɛnɔ lo dihole dia vɔ monga anangi wa Nzambi.’​—⁠2 Timote 3:​1-5.

Onde wɛ atɛnaka awui asɔ? Ohotokenda dikambo dimɔtshi dia kɔlɔ diasalema lo tshunda di’anto nshi nyɛ: ohandjwelo wa nkumbo. Lofulo la mamba la nkumbo yambohandjɔ, atshukanyi wekɔ lo kulama ndjî, ana wekɔ lo pɛnyahɛnyama, ndo ambutshi waya esombe wekɔ lo sɔkishama​—⁠akambo asɔ tshɛ mɛnyaka ɔnɛ anto bu la ‘lolango la onyawɔ onto,’ wekɔ ‘akanga a ngala,’ ndo ‘afungi,’ vɔ ‘bu kânga la ngandji k’awui w’ɛlɔlɔ’! Eelo, tekɔ lo mɛna woho wambokokanɛ waonga asɔ le anto efula ɛlɔ kɛnɛ.

Onde Lɔlɔnga Laso Lɔnɛ Mbakawatatshi?

Ondo wɛ mbeyaka ndjoyambola wate: ‘Shi akambo asɔ wekɔ lo mɛnya anto pâ nshi tshɛ, aha nshi nyɛ tsho? Ngande weyaso ɔnɛ lɔlɔnga la nshi nyɛ mbele lɔlɔnga lakawatatshi lo pɔlɔfɛsi shɔ y’edjedja na?’ Ɛsɔ tênde akambo asato wɛnya ɔnɛ Yeso akatɛkɛtaka dikambo di’etena kaso kɛnɛ.

Ntondotondo, kânga mbakakotshama etenyi ka pɔlɔfɛsi shɔ ntondo lo elanyelo ka Jerusalɛma la tɛmpɛlɔ kayɔ, ɛtɛkɛta wa Yeso mɛtɛ wakendanaka la nshi yayaye ya l’ɔkɔngɔ wa nshi shɔ. Suke l’ɛnɔnyi 30 l’ɔkɔngɔ wa mpokoso ka woke kakakomɛ Jerusalɛma, Yeso akayoshaka ɔpɔstɔlɔ w’osombe wakawelɛka Joani ɛnɛlɔ kakɛnyaka ɔnɛ akambo wakawatatshi lo pɔlɔfɛsi​—⁠ata, ndjala, elando, ndo nyɔi y’oma l’awui asɔ​—⁠wayohomba monga l’andja w’otondo lo nshi yayaye. Eelo, fɔnu shɔ yakahombe koma lo ‘nkɛtɛ’ k’otondo, koko aha l’osomba ɔtɔi kana lo lɛkɛ lɔmɔtshi loto.​—⁠Enyelo 6:​2-8.

Dikambo dia hende diɔ nɛ: l’eleko kaso kɛnɛ, awui amɔtshi wa lo djembetelo ya Yeso wekɔ lo kotshama lo kɛnɛ kakokaso mbuta ɔnɛ lo yɛdikɔ yoleki woke. Tɔ̂shi ɛnyɛlɔ kɛnɛ: onde ata kokaka monga kɔlɔ ka tshɛ ndeka ndo ata wakalɔ̂ma tatɛ oma lo 1914? Naka Ta dia Sato di’Andja w’Otondo tomba, ko wedja wele la wa bɔɔmbɛ atɔmikɛ kanda bɔngɛ diawɔ, kete nkɛtɛ kaso kɛnɛ kayotshikala oko tɔngɔ diambolongola oshiki​—⁠ko anto tshɛ mvɔ ndo nshishɔ pondjo. Lo yoho yakɔ yâmɛ, Enyelo 11:18 akatatshi ɔnɛ lo nshi yaso nyɛ, lam’ayoka wedja ‘nkɛlɛ,’ anto ‘wayolanya nkɛtɛ.’ Mbala ka ntondo l’edja tshɛ ka lɔsɛnɔ l’onto lanɛ la nkɛtɛ, nshi nyɛ olanyelo wa hiɛlɛlɛ, ashi la nkɛtɛ, ekɔ lo fukutanya akoka w’etongami mbidjasɛ dimɛna l’okama aso ɔnɛ wa nkɛtɛ! Ɔnkɔnɛ, dui sɔ nto diekɔ lo kotshama lo yɛdikɔ yoleki woke kana yosukanyi la yɛdikɔ yoleki woke. Onde ata la olanyelo wa hiɛlɛlɛ, ashi la nkɛtɛ, kokaka tetemala ntshɔ otsha lo kɔlɔ edja ndo onto ndjoyadiaka ndamɛ ndo ndanya okama ɔnɛ wa nkɛtɛ? Kema; nɛ dia Bible mbutaka ɔnɛ nkɛtɛ kɛnɛ kayotshikala pondjo pondjo, ndo anto wele l’etema w’ɛlɔlɔ wayodjasɛka lɔkɔ.​—⁠Osambu 37:29; Mateu 5:⁠5.

Dikambo dia sato: djembetelo ya nshi y’ekomelo ndekaka shikikɛma naka wɛ mbɔsa awui tshɛ wa lɔkɔ oko otondo ɔtɔi. Lo menda akambo tshɛ wambotɔtɛkɛta, naka sho menda awui wakate Yeso wofundami lo Evanjiliyɔ esato, lo mikanda wa Paulo, ndo lo dibuku di’Enyelo, kete tayɛna ɔnɛ djembetelo shɔ yekɔ l’awui efula l’atei ayɔ. Onto ɔmɔtshi mbeyaka mbɔsa awui asɔ lo ɔm’ɔmɔ ko mbetshiya ewo ɔnɛ aha l’eleko kɛnɛ keto kambotomba akambo asɔ; koko naka sho sanganya awui asɔ tshɛ, kete vɔ mɛtɛ mɛtɛ mendanaka l’eleko ɔtɔi keto​—⁠eleko kaso kɛnɛ.

Ko akambo asɔ tshɛ ɛnyawɔ na? Onde vɔ mɛnyaka tsho ɔnɛ Bible kɔndɔlaka eleko kaso kɛnɛ oko tena dia lonyangu efula, ndo diaha l’elongamelo? Kema!

Losango l’Ɔlɔlɔ

Ɔtɔi ɔmɔtshi w’akambo woleki weke lo djembetelo ya nshi y’ekomelo fundama lo Mateu 24:14 ɔnɛ: “Lukumu l’ololo lone la diulelu layusambishama lu kete tshe, uku omenyi le wedja tshe. L’okongo diku, ekumelu kayuya.” L’eleko kaso kɛnɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa wambosala olimu wa lânde lo ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’onto lanɛ la nkɛtɛ. Vɔ waketawɔ losango la lo Bible lendana la Diolelo diaki Jehowa Nzambi​—⁠kɛnɛ kele Diolelo diakɔ, woho wolɛdiɔ, ndo kɛnɛ kayodiosala​—⁠ko vɔ wambohandjola losango lakɔ lɔsɔ lo nkɛtɛ k’otondo. Vɔ tondjaka ekanda watɛkɛta dikambo sɔ lo ɛtɛkɛta ndekana 300 ndo mbɔsaka ekanda akɔ ko mɛmbɛka anto lawakawɔ, lo toshinga, kana lo ahole wandawɔ ekanda; ekɔ oko lo wedja tshɛ wa lo nkɛtɛ kɛnɛ mɛtɛ.

Lo yoho shɔ mbambowokotsha pɔlɔfɛsi kɛsɔ. Koko vɔ wambodianganya ndo elongamelo kɛmɔtshi. Tolembete ɔnɛ Yeso akelɛ losango lɔsɔ ɔnɛ “lukumu l’ololo,” koko aha losango la kɔlɔ. Ngande wakoka lokumu lɔsɔ monga lokumu l’ɔlɔlɔ lo tena nɛ dia kɔlɔ na? Lɔ kokaka monga lokumu l’ɔlɔlɔ nɛ dia losango loleki woke la lo Bible kema dia mɛnya akambo wa kɔlɔ wayoyala lo nshi y’ekomelo y’andja ɔnɛ w’omusu. Losango lalɔ loleki woke mendanaka la Diolelo diaki Nzambi, ndo Diolelo sɔ diekɔ lo tolaka ɛngɔ kɛmɔtshi kɔsama la nɛmɔ efula lo etema w’anto tshɛ walanga wɔladi​—⁠ɛngɔ kakɔ ko etshungwelo.

Ko etshungwelo kɛdikɛdi na, ndo ngande wakokayɛ kikondja? Tambokɔlɔmba dia wɛ mbadia asawo wofundami lo lɛkɛ 20 polo 28.

[Footnote]

[Caption]

[Footnotes]

[Caption on page 5]

[Blurb on page 5]

Anto wekɔ lo yanga ekadimwelo o wembola wa nganɛ ahandjola anto wɔɔngɔ wa: Bonde kambofulanɛ ɔlɔ nganɛ? Otsha lende atatshu anto?

[Caption on page 6]

[Blurb on page 6]

Ɛlɔ kɛnɛ, wanɛ waleka mvɔ lo ata​—⁠90 lo lokama​—⁠ele anto k’anto

[Caption on page 7]

[Caption on page 7]

Pɔlɔfɛsi ka Yeso lo dikambo di’elanyelo ka Jerusalɛma kakakotshama tshɛ lo tshɛ