Onde ekɔ kɔlɔ mbɔtɔnɛ L’ɛdiɛngɛ?
Lam’akinde dikɛnda, Barbaraa akɛnaka alɔ, akokaka awui ndo akayotatɛ mfɔnya dia nde ekɔ lo nsawola l’ewotɔ ande wakavu. Nde la Joachim y’omɛnde wakadiaka abuku watɛkɛta awui w’ɛdiɛngɛ ndo wakayotatɛ mbɔtɔnɛ lawɔ. Vɔ wakafɔnyaka ɔnɛ dui sɔ diayowakimanyiya dia vɔ monga la falanga efula. Lushi lɔmɔtshi, ɛdiɛngɛ akɔ wakâtomɛ kartɛ kakawaɛnya di’anto amɔ wa kɔlɔ wayoyowaɔtwɛ lo luudu ndo woho wakokawɔ ndjakokɛ.
KÂNGA mbele mɛnamaka dia mbekelo ka ndjasha l’awui w’ɛdiɛngɛ kakatatɛ deko aha nɛ, anto efula wa l’andja w’otondo ndjashaka l’awui akɔ. Vɔ ndɔtaka mpako, salaka diendja dielɛwɔ ouija, tshɔka le waa wetshi dia teya kana wayonga la falanga kana dia mbakokɛ oma l’awui wa kɔlɔ. Lo sawo dimɔtshi diele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Ɔrdinatɛrɛ wa tshitshɛ ndo Losifɛrɛ” lo angɛlɛ, jurnalɛ mɔtshi y’ase Allemagne yakate ɔnɛ: “Ɛtɛrnɛtɛ ambokonya anto dia vɔ monga la nsaki ka mbeya oseka dikambo tshɛ, mbidja ndo akambo w’ɛdiɛngɛ.”
Onde wɛ mbeyaka kɛnɛ kata Bible lo dikambo di’ɛdiɛngɛ? Kɛnɛ katatɔ lo dikambo sɔ kokaka kâmbiya.
Kɛnɛ kata Bible lo dikambo di’ɛdiɛngɛ
Nzambi akasha ekambi ande wa l’Isariyɛlɛ w’edjedja ɔlɛmbɛ wata ɔnɛ: ‘Ndoko osaki wa diwolo, omvutshi w’akambo wahataye, kanga alɔhɔ, kanga dɔka, kanga asɛndɛ, ɔtɛkɛtshi wa djimu, kanga asombo ndo ɔlɔki lahomba tanema l’atei anyu. Nɛ di’onto latotshaka akambo asɔ ekɔ wɔnɔnyi le Jehowa.’ (Euhwelu k’Elembe 18:10-12) Ko bonde kakashimbe Jehowa ase Isariyɛlɛ diaha vɔ monga la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ?
Oko wadiɛnya ɛnyɛlɔ ka lo mbɔtwɛlɔ ka sawo nɛ, anto efula mbetawɔka di’anto wasɛna koka nsawola la wanɛ wambovɔ ndo ɔnɛ akambo wata ɛdiɛngɛ ndjaka oma le wanɛ wambovɔ. Waetawɔ asɔ ndjaka mbala efula oma lo kɛnɛ ketsha ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo ɔnɛ l’ɔkɔngɔ wa nyɔi, anto tɔsɛnaka nto l’andja wahɛnama. Koko, otshikitanyi la wetshelo ɔsɔ, Bible mbutaka hwe ɔnɛ: “Wavo haweyi nduku dikambu.” (Undaki 9:5) Bible mɛnyaka dia wanɛ wambovɔ wekɔ oko anto woladi djɔ ya baku, mbuta ate vɔ haweye ndoko dikambo.b (Mateu 9:18, 24; Joani 11:11-14) Lam’ele ngasɔ mbediɔ, wɛ mbeyaka ndjambola ɔnɛ ngande wakokaso mbuta lo dikambo di’anto wonga la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ? Waa na watosawolaka l’anto akɔ?
Diɔtɔnganelo la andja w’ɛdiɛngɛ
Ɛkɔndɔ efula wa lo Evanjiliɔ mɛnyaka dia lam’akinde la nkɛtɛ Yeso akatɛkɛta l’ɛdiɛngɛ. Mako 1:23, 24, mbutaka dia “untu omotshi laki l’odienge” akatɛ Yeso ate: “Dimi keyaka.” Aha la tâmu, ɛdiɛngɛ keyaka ndo wɛ lawɔ. Ko onde wɛ mbaeyaka êwɔ?
La ntondo ka Nzambi ntonga Adama la Eva, nde akatonge ditongami efula dia lo nyuma, mbuta ate andjelo. (Jobo 38:4-7) Vɔ wekɔ la yoho ya lɔsɛnɔ ya lâdiko otshikitanyi la ditongami dikina. (Heberu 2:6, 7) Vɔ wekɔ la wolo ndo la lomba toleka la fwa ndo vɔ wakatongama dia nsala lolango laki Nzambi. Omembi w’esambo akafunde ate: “Nyutumbuli [Jehowa], nyu andjelu andi! Nyu akanga a khudu utamanya, nyatutshaka aui andi.”—Osambu 103:20.
Bible mɛnyaka dia lo tena dimɔtshi, andjelo wakayoyanga dia monga la diɔtɔnganelo l’anto lo yoho yaki kɔngɛnyangɛnya Nzambi. L’oyango akɔna? Ondjelo wa ntondo akakese Adama la Eva dia vɔ tɔmbɔkwɛ Nzambi, Otungi awɔ. Lo nsala ngasɔ, nde akayaetɛ ndamɛ Satana Diabolo, mbuta ate omamanyishi ndo ɔndɔshi wa Nzambi.—Etatelu 3:1-6.
L’ɔkɔngɔ diko, andjelo akina “wakamo uma lu dihuli diawo,” mbuta ate oma l’olongo, wakalɔtɛ alemba w’anto ndo wakasɔnɛ wamato waki elangala ko wakatshukana lawɔ. (Jude 6; Etatelu 6:1, 2) Andjelo asɔ wakayôtaka waa nefilimɛ, mbuta ate akongote w’anto wakayotatɛ mpɛnyahɛnya anto, diakɔ diakayololaka ‘akambo wa ngala la nkɛtɛ.’ Ondo wɛ mbeyaka dimɛna ɔkɔndɔ wa lo Bible wɛnya woho wakadiake Nzambi lɔlɔnga la kɔlɔ ndo lakalangaka akambo wa ngala lo Mvula k’elola ka lo nshi ya Nɔa.—Etatelu 6:3, 4, 11-13.
Mvula k’elola akakonya andjelo asɔ dia vɔ nkolola alemba awɔ w’anto dia nkalola l’olongo. Koko Jehowa kombetawɔ dia vɔ nkalola lo “dihole diawo.” Nde akawadje lo ahole wakoka mbɛdikama la “afuku wa udjima.” (2 Petero 2:4, 5) Bible mbelɛka andjelo asɔ ɔnɛ: “Edienge.” (Jakoba 2:19) Ɛdiɛngɛ ɛsɔ mbônga la diɔtɔnganelo l’anto.
Oyango wele l’ɛdiɛngɛ
Oyango wa ntondo wele l’ɛdiɛngɛ ele wa nkonya anto diaha vɔ ntetemala ntɛmɔla Jehowa Nzambi ka mɛtɛ. Anto efula wayasha l’awui w’ɛdiɛngɛ wasɛma ɔnɛ wekɔ lo nkondja wahɔ ɛmɔtshi, hawokondja ndoko ɛngɔ k’ɔlɔ, koko wekɔ lo mbekola paka timba t’anto tshanana diaha vɔ nkondja ewo ka mɛtɛ kendana la Nzambi ndo monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde.
Oyango wa hende wele l’ɛdiɛngɛ mɛnamaka oma l’ehemba wakahembe Satana Yeso. Satana akalake Yeso “waulelu tshe wa l’andja ndu lutumbu lawo.” Kakɔna kakayangaka Satana dia Yeso mbosalɛ? Nde akawotɛ ate: ‘Okusame ndo ɔtɛmɔlɛ.’ Eelo, Satana nde l’ɛdiɛngɛ ande kombolaka tɛmɔma. Koko, Yeso akatone mbala kakɔ ɔtɔi dia nsɛka Nzambi ndo ntshika dia mbɔtɛmɔla.—Mateu 4:8-10.
Nyuma ya kɔlɔ hawoleke nsawola l’anto lo yoho ya ko la ko ɛlɔ kɛnɛ. Koko vɔ nyangaka dia tonda lo akambo wɛnama oko bu wâle wele oko nkamba la lɔwɔkɔ la pɛsɔpɛsɔ, tshayi ya beela, waa foto, ntango ndo maji. Tatetawɔke dia kesama oma l’akambo asɔ nɛ dia vɔ bu tsho l’oyango wa tokonya dia sho monga la diɔtɔnganelo l’anto wele lo andja wahɛnama. Nyuma ya kɔlɔ kambaka nto l’ɔtɛmwɛlɔ w’ɛdiɛngɛ dia nkesa ndo munda anto l’oyango waha vɔ ntetemala ntɛmɔla Jehowa. Naka hawokotshisha oyango awɔ lo yoho shɔ, kete vɔ mbeyaka nyanga dia monga la diɔtɔnganelo l’anto lo tshimbo y’Ɛtɛrnɛtɛ. Naka ndo wɛ mbele la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ lo yoho shɔ, kakɔna kahombayɛ nsala dia ndjatshungola oma lo tɔsɛngiya tawɔ?
Woho wa mpembola losambi l’ɛdiɛngɛ
Aha la tâmu, nyuma ya kɔlɔ yonga la diɔtɔnganelo l’anto yekɔ atunyi wa Nzambi ndo vɔ wakalamema dia ndjolanyema. (Jude 6) Vɔ wekɔ akanga w’ekadi ndo wa lokeso wasala dia ndjaɛnya oko vɔ mbele anto wambovɔka. Kakɔna kayoyosala naka wɛ amboyeya di’ɔngɛnyi ayɛ ɔmɔtshi ekɔ kanga lokeso lele paka l’oyango wa kolanyɛ eyango ayɛ? Kakɔna kayoyosala naka aha la mbeya wɛ amboyɛna dia wɛ aya la diɔtɔnganelo l’onto ɔmɔtshi lalanga kokutola l’akambo wa dieyanelo l’Ɛtɛrnɛtɛ? Etombelo wa kɔlɔ waya lo monga la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ ndeka akambo asɔ wâle la fwa. Wɛ pombaka nsala kɛnɛ tshɛ keyɛ l’akoka dia mpembola diɔtɔngelo l’ɛdiɛngɛ. Ko kakɔna kakokayɛ nsala?
L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbeya kɛnɛ ketsha Bible lo dikambo di’ɛdiɛngɛ, ase Ɛfɛso w’edjedja amɔtshi wakatshumbe abuku awɔ wendana l’akambo wa maji kânga mbakiwɔ oshinga wolo. Vɔ “wakâtshumbi lu ashu w’antu tshe.” (Etsha 19:19, 20) Ɛlɔ kɛnɛ, anto mongaka la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ aha tsho oma lo tshimbo y’abuku, mpako, awui wa diendja, koko ndo oma lo tshimbo y’Ɛtɛrnɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, ewɔ oseka dui tshɛ diakoka ndjokokonya dia monga la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ.
Tonyomenda ɛnyɛlɔ k’atshukanyi wakatatɛkɛtshi lo mbɔtwɛlɔ ka sawo nɛ. Oma lo kartɛ kakâtomɛ ɛdiɛngɛ, vɔ wakashihodia ɔnɛ anto amɔtshi wa kɔlɔ wayoyowaɔtwɛ lo luudu, koko atshukanyi asɔ takawahombe mbetawɔ mpokamɛ ɛdiɛngɛ kana mbetawɔ dia mbɔsa ɛngɔ kɛmɔtshi oma le wɔ. Koko, etena kakaye Ɛmɛnyi wa Jehowa ehende welɛwɔ Connie nde la Gudrun dia ndjâsambisha lokumu l’ɔlɔlɔ laki Nzambi, Joachim nde la Barbara ka wadɛnde wakâhokamɛ. L’ɔkɔngɔ wa vɔ nsawola yema, vɔ wakayɔtɛkɛtaka akambo wendana la diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ ndo Connie nde la Gudrun wakawaɛnya kɛnɛ ketsha Bible lo dikambo sɔ. Wekelo wa Bible wakatatɛ.
Kombeta edja, Joachim nde la Barbara wakahembola diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ lo toho tshɛ. Ɛmɛnyi wa Jehowa wakâlembetshiya ɔnɛ ɛdiɛngɛ hawotɔngɛnangɛna lo menda kɛnɛ kambowosala. L’ɔkɔngɔ diko, Joachim nde la Barbara wakonge l’ekakatanu efula ndo wakalɔshama efula oma le ɛdiɛngɛ. L’etena kɛsɔ, vɔ wakokaka wɔma lushi tshɛ l’otsho edja ndo lam’akawayonɔ lo luudu lokina mbakawatongaka yema ki. L’edja tshɛ kakawadiɛnɛka l’akambo asɔ, atshukanyi asɔ wakatetemala ndjaɛkɛ l’ɛtɛkɛta wele lo Filipi 4:13 wata ɔnɛ: “Dimi mbeyaka ntsha akambu tshe la wulu wa one latunkikitshaka.” Jehowa akatshɔkɔla yɛdikɔ yakawɔshi ndo ɛdiɛngɛ wakayotshika dia mbahɛnyahɛnya. Ɛlɔ kɛnɛ, Joachim nde la Barbara wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ dia kambɛ Jehowa Nzambi ka mɛtɛ.
Afundelo keketshaka anto tshɛ walanga tshɔkwama oma le Jehowa ɔnɛ: ‘Nyoyakitshakitsha l’ɛse ka Nzambi. Nyɔlɔshane la Diabolo, ko nde ayonyolawɔ. Nyoyasukanya la Nzambi ko nde ayosukana la nyu.’ (Jakoba 4:7, 8) Naka ndo wɛ nangaka, kete Jehowa Nzambi kokaka ndo ayokokimanyiya dia wɛ ntshungɔ oma lo tɔsɛngiya t’ɛdiɛngɛ. L’ɔkɔngɔ wa vɔ ntshungɔ oma lo tɔsɛngiya t’ɛdiɛngɛ, Joachim nde la Barbara mbetawɔka di’ɛtɛkɛta wele l’ Osambu 121:2 wata ɔnɛ: “Ekimanyelu kami katuyakaka uma le [Jehowa],” wakakotshama le wɔ.
[Nɔte ya l’ɛse ka dikatshi]
a Nkombo yakatshikitanyema.
b Dia ntana awui akina wendana la woho wele anto wakavu, enda tshapita 6 ya dibuku Bible etshatɔ mɛtɛ? yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Lende ele wanɛ wavɔ?,” diakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 11]
Diɔtɔnganelo l’ɛdiɛngɛ shimbaka anto dia vɔ monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Nzambi
[Efundelo wa l’etei w’odingɔ wa lo lɛkɛ 12]
‘Nyoyasukanya la Nzambi ko nde ayosukana la nyu.’—JAKOBA 4:8