Eolwelo ka Yeso—​Onde mɛtɛ Yeso akolɔ?

HÉRODOTE ombewi w’ɛkɔndɔ w’ose Ngirika lakasɛnɛ ambeta ɛnɔnyi oko 2 500 akakɔndɔla ɔkɔndɔ wendana l’ase Edjibito wa lo nshi yande. Nde akate ate: “Etena kakasalaka akanga w’ɛngɔnyi afɛstɔ awɔ,” “l’ɔkɔngɔ wa vɔ ndɛ, pami kɛmɔtshi akakimɛka ekishi kɛmɔtshi kakawasale l’abaya ndo kaki oko dikandja di’odo l’ɔshɛtɛ wakawakite mukubu ndo tɔ kaki l’otale wa kubita ɔtɔi kana hiende. Etena kakandawaɛnyaka dikandja sɔ, nde akatɛka anto tshɛ waki lo dihole sɔ ɔnɛ: ‘Nyɔnɔ ndo nyɔngɛnɛngɛnɛ, koko nyende ema kɛnɛ, nganɛ mbayonyoyala etena kayonyovɔ.’”

Aha ase Edjibito ato mbaki l’ekanelo ka ngasɔ lo kɛnɛ kendana la lɔsɛnɔ ndo nyɔi. Ɛlɔ kɛnɛ, etelo k’ɔnɛ: “Nyole, nyɔnɔ ndo nyɔngɛnɛngɛnɛ” kaya tshondo ya mbekelo. Naka lɔsɛnɔ komɛka etena kavɔ onto, lande na kahatatangɛnyingɛnyi etena kekeso la lɔ? Lande na kahombaso ndjakiyanya dia nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ? Naka nyɔi mbele ekomelo a shimu, kete anto pombaka tangɛnyingɛnyi la lɔsɛnɔ tshɛ lo tshɛ. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akaanya ekanelo k’anto wele bu la mbetawɔ lo eolwelo wata ɔnɛ: “Naka anto wavɔ hawotolɔ oma lo nyɔi, kete ‘nyɛsɔ tole ndo tɔnɔ, nɛ dia tayovɔ loyi.’”​—1 Kɔrɛtɔ 15:32.

Lo mɛtɛ, Pɔɔlɔ aki la mbetawɔ dia wanɛ wavɔ wayolɔ. Nde aki l’eshikikelo k’ɔnɛ wanɛ wakavu koka ndjɔsɛna nto l’elongamelo ka lɔsɛnɔ la pondjo. Eshikikelo kaki la nde kɛsɔ kakahikama lo dui dimɔtshi di’ohomba efula, mbuta ate nde akeyaka ɔnɛ ndoko dui diakakoke nshimba Kristo Yeso dia nde mbolɔ.a Eolwelo kɛsɔ mbakaleke keketsha mbetawɔ k’Akristo wa lo ntambe ka ntondo.

Naa kitshimudi yele la eolwelo ka Yeso le yɛ? Ngande weyaso dia Yeso akolɔ? Nyɛsɔ tende kanyi ya Pɔɔlɔ etena kakandafundɛ Akristo wa la Kɔrɛtɔ dikambo sɔ.

KAKƆNA KOTOSALEMA OTONDONGAKA KRISTO KOMBOLWAMA?

Akristo amɔtshi wakasɛnaka la Kɔrɛtɔ k’edjedja waki l’okandokando lo kɛnɛ kendana la eolwelo ka Yeso ndo akina kombetawɔka dui sɔ. Lo mukanda wa ntondo wakandafundɛ Akristo asɔ, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akɛnya etombelo wa kɔlɔ wotoyala otondongaka Yeso kombolwama. Nde akafunde ate: “Naka mɛtɛ eolwelo k’oma lo nyɔi bu, kete ndo Kristo kombolɔ. Ko naka Kristo kombolɔ, kete lo mɛtɛ esambishelo kaso kekɔ anyanya ndo mbetawɔ kaso kekɔ anyanya. Naka mɛtɛ anto wavɔ hawotolɔ, kete sho taya Ɛmɛnyi wa kashi lo dikambo dia Nzambi . . . Mbetawɔ kanyu kekɔ anyanya ndo nyaakatetemala nsɛna lo pɛkato yanyu. . . . Naka ngasɔ, kete wanɛ wakavu wele la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Kristo vɔ lawɔ wakashishɔ lo pondjo.”​—1 Kɔrɛtɔ 15:13-18.

“Nde akɛnama mbala kakɔ ɔtɔi le anangɛso ndekana nkama tshanu . . . L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, nde akɛnama le Jakɔba ko oma laasɔ le apɔstɔlɔ tshɛ. Koko l’ekomelo, nde akayɛnamaka ndo le mi.”​—1 Kɔrɛtɔ 15:6-8

Pɔɔlɔ akakambe la mbɔtwɛlɔ kakakoke monyiya wambola efula, lo mbɔtwɛlɔ kakɔ, nde akate ate: naka eolwelo k’oma lo nyɔi bu, kete ndo Kristo kombolɔ. Kakɔna kototomba otondonga dui sɔ kosalema? Tshike esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ kotonga olimu wa kombo lo toko. Laadiko dia laasɔ, eolwelo ka Kristo kekɔ kiɔkɔ ya mbetawɔ k’Akristo ndo dui sɔ diakatokimanyiya dia nshihodia wetshelo w’etatelo wa lo Bible wendana la lowandji laki Nzambi, lokombo lande, Diolelo diande ndo panda kaso. Otondonga Yeso kombolwama, tshike awui tshɛ wakatasambishaka Pɔɔlɔ ndo Apɔstɔlɔ akina wotonga anyanya.

Waale okina wotonga la dui sɔ ele, otondonga Kristo kombolɔ, tshike mbetawɔ kele l’Akristo kotonga anyanya ndo kashi, aha tsho lo dikambo dia eolwelo ka Yeso, koko ndo lo dikambo dia Jehowa Nzambi lakawoolola. Wetshelo w’ɔnɛ Kristo “akavu dikambo dia pɛkato yaso” otonga nto kashi nɛ dia otondonga nde kombolwama, tshike totondoshimbɛ anto akina. (1 Kɔrɛtɔ 15:3) Dui sɔ diotɛnya di’Akristo wakavu oko amvwedi wakavu l’elongamelo ka kashi k’ɔnɛ wayoyolwama.

L’ekomelo, Pɔɔlɔ akayotaka ate: “Ko naka paka lɔsɛnɔ lɔnɛ loto mbalongamɛso le Kristo, kete sho mboleki anto akina tshɛ kandji.” (1 Kɔrɛtɔ 15:19) Oko wakidiɔ lo dikambo dia Pɔɔlɔ, Akristo efula wakasowe, wakahɛnyahɛnyama, wakakikɛ ehemba ndo wakayange ndjakema l’ɔtɛ wa dietawɔ diele la wɔ lo eolwelo. Otondongaka eolwelo bu, tshike Akristo asɔ wotokamba olimu w’okambakamba.

LANDE NA KAHOMBAYƐ MBETAWƆ ƆNƐ YESO AKOLWAMA?

Pɔɔlɔ kombetawɔka dia elongamelo kele l’Akristo kekɔ dui dia kashi. Nde akeyaka dia Yeso akolɔma oma lo nyɔi ndo nde akafundɛ Akristo wa la Kɔrɛtɔ ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Kristo akavu dikambo dia pɛkato yaso lo ndjela Afundelo, akakundɛma, akolɔ lushi la sato lo ndjela Afundelo, ndo akɛnama le Kɛfasi, ko oma laasɔ le apɔstɔlɔ ande dikumi l’ahende.b Oma laasɔ, nde akɛnama mbala kakɔ ɔtɔi le anangɛso ndekana nkama tshanu wele efula ka l’atei awɔ wekekɔ la lɔsɛnɔ, kaanga mbele amɔtshi wambolalaka djɔ lo nyɔi. L’ɔkɔngɔ wa laasɔ, nde akɛnama le Jakɔba ko oma laasɔ le apɔstɔlɔ tshɛ. Koko l’ekomelo, nde akayɛnamaka ndo le mi.”​—1 Kɔrɛtɔ 15:3-8.

Pɔɔlɔ akate l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ Kristo akatovwɛ dia pɛkato yaso, akakundɛma ndo akolwama. Kakɔna kakakimanyiya Pɔɔlɔ dia monga l’eshikikelo ka ngasɔ? Ɔkɔkɔ ɔmɔtshi ele, nde akoke woho wakakɔndɔlaka wanɛ wakɛnyi dui sɔ la washo awɔ. Yeso akɛnama le anto amɔtshi (mbidja ndo Pɔɔlɔ ndamɛ), le olui wa woke w’anto 500 ndo le nyemba y’anto kina yaki la taamu etena kakawoke ɔnɛ nde ambolwama. (Luka 24:1-11) Anto efula l’atei a wanɛ wakɛnyi eolwelo ka Yeso la washo awɔ, wakatshikala la lɔsɛnɔ polo lo nshi ya Pɔɔlɔ ndo anto wakakoke towambola dia shikikɛ dui sɔ. (1 Kɔrɛtɔ 15:6) Anto tonaka esadi kɛnɛ kotshi ɔmɛnyi ɔtɔi kana ehende, ko onde onto koka ntona dui diotshi ɛmɛnyi 500?

Tolembete nto dia Pɔɔlɔ akafunde mbala hiende y’etondo ɔnɛ nyɔi, okundelo ndo eolwelo ka Yeso kakasalema “lo ndjela Afundelo.” Awui asɔ mɛnyaka dia prɔfɛsiya ya l’Afundelo w’ase Hɛbɛro yatɛkɛta dia Yeso yakakotshama ndo yɔ mɛnyaka dia Yeso mbaki Mɛsiya wakalakema.

Kaanga mbashikikɛ Bible ndo wanɛ wakɛnyi eolwelo ka Yeso la washo, anto efula waakatetemala mbidja taamu ɔnɛ Yeso kombolwama. Amɔtshi mbutaka di’ambeki ande wakave odio ande, ko ndjokesa anto ɔnɛ Yeso akolwe. Koko, ambeki komonga l’akoka wa nsala dikambo sɔ la ntondo k’asɔlayi w’ase Rɔmɔ wakalamaka diombo. Akina mbutaka dia kanyi y’ɔnɛ Yeso akolɔ ekɔ tsho shimu. Anto efula wakadjaka taamu ɔnɛ kɛnɛ kele mɛtɛ ele, akambo efula wendana la eolwelo wakasalema le anto efula ndo lo tena diotshikitanyi. Ndo nto, onde ekɔ dui dia lomba mfɔnya ɔnɛ edimu koka mbisha anto mbo ya ndɛ ndo nse oko wakasale Yeso l’ɔkɔngɔ wa eolwelo kande la Ngalileya? (Joani 21:9-14) Onde edimu koka nɔmba anto dia mbonanda?​—Luka 24:36-39.

Polo ndo nshi nyɛ, anto efula mbutaka ɔnɛ eolwelo ka Yeso kekɔ dui diakakolonganyema oma le ambeki ande. Ko, naa wahɔ wotowokondja lo nsala dui sɔ? Ambeki waki Yeso wakasɔkama, wakahɛnyahɛnyama ndo wakadiakema l’ɔtɛ wakawasambishaka eolwelo ka Yeso. Onde vɔ wotodja nsɛnɔ yawɔ lo waale l’ɔtɛ wa dui dia lokolonganya? Ndo nto, vɔ wakasambisha la Jerusalɛma la ntondo k’anto wakaalɔshaka ndo waki suke dia mbadiaka.

Eolwelo ka Yeso kakasha ambeki ande dihonga dia vɔ nsambisha awui wendana l’oshimbedi awɔ oyadi l’atei w’ɔlɔshamelo. Eolwelo kakɔ mbele kiɔkɔ ya mbetawɔ k’Akristo. Akristo wa lo ntambe ka ntondo kombidja nsɛnɔ ya wɔ lo waale wodjadja dia nsambisha eolwelo ka Yeso. Vɔ wakasale dui sɔ nɛ dia losango lɔsɔ lakɛnyaka dia nde mbele Ɔna Nzambi lele la wolo, la lɔsɛnɔ, lakawakokɛka ndo lakawalɔmbɔlaka. Eolwelo ka Yeso kakɛnya ɔnɛ ndo ambeki ande mbakahombe ndjolɔ oma lo nyɔi. Lo mɛtɛ, otondonga Yeso kombolwama, tshike hatɔtɛkɛta dia Lokristo la mɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ ndo tototoweya.

Kakɔna kalembetshiya eolwelo ka Kristo le so ɛlɔ kɛnɛ?