BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w13 8/15 lk. 18-22
  • Todjanake yimba ndo tokeketshanake lam’asaso

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Todjanake yimba ndo tokeketshanake lam’asaso
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • “TODJANAKE YIMBA”
  • ‘TOTSHUTSHUYANAKE LO NGANDJI NDO L’AKAMBO W’ƐLƆLƆ’
  • ‘TOKEKETSHANAKE LAM’ASASO’
  • TOKIMANYIYANAKE LAM’ASASO DIA SHO NTSHIKALA LO MBOKA KA LƆSƐNƆ
  • Woho akɔna wakokaso tshutshuyana l’elimu w’ɔlɔlɔ na?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1995
  • Tokeketshanake lam’asaso ndo “toleke nsala dikambo sɔ”
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2018
  • Ohetoheto totshutshuyaka lo elimu w’ɛlɔlɔ
    Olimu aso wa Diolelo—2015
  • “Nyotetemale keketshana lam’asanyu lushi tshɛ”
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2016
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
w13 8/15 lk. 18-22

Todjanake yimba ndo tokeketshanake lam’asaso

“Nyɛsɔ todjanake yimba dia tshutshuyana lo ngandji ndo lo akambo w’ɛlɔlɔ.”​—HƐB. 10:24.

NGANDE WAYOYOKADIMOLA?

  • Kakɔna kalembetshiya etelo k’ɔnɛ “todjanake yimba”?

  • Ngande wakokaso “tshutshuyana lo ngandji ndo lo akambo w’ɛlɔlɔ”?

  • Ngande wakokaso ‘keketshana lam’asaso’?

1, 2. Kakɔna kakakimanyiya Ɛmɛnyi wa Jehowa 230 dia vɔ ntondoya ohemba waki la wɔ l’ekomelo ka Ta dia hende di’andja w’otondo?

ETENA kakakite lowandji l’ase Nazi tatala l’ekomelo ka Ta dia hende di’andja w’otondo, yɛdikɔ yakɔsama dia ndjaka anto tshɛ wakatshikala lo mpango ya lokanu. Wakahombe ntondja anto waki lo mpango ya lokanu ya l’osomba wa Sachsenhausen dia mbaetshetsha lo dalo, oma laasɔ ko vɔ ndjotshɔ la wɔ lo waato dia taatambiya lo ndjale. Dui sɔ diakayelamɛka ɔnɛ wetshetshelo w’otsha lo nyɔi.

2 Ase lokanu nunu akumi asato l’asato wakande lɔkɛndɔ la kilɔmɛtrɛ 250 oma l’osomba wa Sachsenhausen lɛnɛ aki mpango kɛmɔtshi ka lokanu dia ntshɔ otsha lo dibongo dimɔtshi dia l’osomba wa Lübeck, lo wodja w’Allemagne. L’atei awɔ mbaki ndo Ɛmɛnyi wa Jehowa 230 w’oma lo wedja esamalo. Vɔ tshɛ wakadiɛnɛ ndo wakasowe efula. Ngande wakakoke anangɛso mbika lo wetshetshelo w’otsha lo nyɔi ɔsɔ? Ɔmɔtshi l’atei awɔ akate ate: “Takatetemala keketshana lam’asaso dia mbikikɛ.” Diɛsɛ la wolo waki Nzambi “woleki wɔnɛ wokongaka l’onto” ndo la ngandji kakawokanaka lam’asawɔ mbakaakimanyiya dia vɔ ntondoya ohemba ɔsɔ.​—2 Kɔr. 4:7.

3. Lande na kahombaso keketshana lam’asaso?

3 Ɛlɔ kɛnɛ, sho bu la ntondo ka wetshetshelo w’otsha lo nyɔi, koko tekɔ lo ndɔshana l’ekakatanu efula. L’ɔkɔngɔ wa Diolelo diaki Nzambi shikikɛma lo 1914, Satana akatshanyema oma l’olongo oya la nkɛtɛ, diakɔ diasoyande anto “eya dia etena kambootshikalɛ kaya mondo.” (Ɛny. 12:7-9, 12) Oko wamboleka Aramangɛdɔna nsukana, Satana amboleka nkamba l’ehemba ndo la tɔsɛngiya ta kɔlɔ l’oyango wa nde ndanya lonyuma laso. Laadiko dia laasɔ, tekɔ lo diɛnɛ l’ekakatanu wa lushi la lushi. (Jobo 14:1; Und. 2:23) Lo tena dimɔtshi, etena katataleke mpomana l’ekakatanu, sho mbeyaka ndjɔkɔmɔ lo nyuma, lo yimba ndo dui sɔ koka tokonya diaha sho ntondoya ɔkɔmwɛlɔ. Kɛsɔ mbakakonya ɔnangɛso ɔmɔtshi lakakimanyiya anto efula lo nyuma l’edja k’ɛnɔnyi efula. La ntondo ka nde mvɔ, nde la wadɛnde wakadiɛnɛ la hemɔ ndo dui sɔ diakɔɔkɔmɔla efula. L’ɛnyɛlɔ k’ɔnangɛso ɔsɔ, sho tshɛ tekɔ l’ohomba wa “wolo woleki wɔnɛ wokongaka l’onto” w’oma le Jehowa dia sho keketshana lam’asaso.

4. Naka sho nangaka keketshana lam’asaso, dako diakɔna diaki ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ diahombaso namaka lo yimba?

4 Naka sho kombolaka monga kiɔkɔ y’ekeketshelo le anto akina, kete sho pombaka namaka lo yimba ɔhɛmwɛlɔ wakasha ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ Akristo wa la Hɛbɛru wata ɔnɛ: “Nyɛsɔ todjanake yimba dia tshutshuyana lo ngandji ndo lo akambo w’ɛlɔlɔ, tatotshikake sanganaka kaamɛ oko wele mbekelo k’anto amɔtshi, koko tokeketshanake lam’asaso ndo toleke nsala dikambo sɔ oko wɛnaso dia lushi lakɔ laya suke.” (Hɛb. 10:24, 25) Ngande wakokaso nkamba la dako di’ohomba sɔ?

“TODJANAKE YIMBA”

5. Etelo k’ɔnɛ “todjanake yimba” kɛdikɛdi na, ndo kakɔna kalɔmbama dia nsala dui sɔ?

5 Etelo k’ɔnɛ “todjanake yimba” nembetshiyaka “mbeya ehomba w’anto akina ndo nkanyiya dikambo diawɔ.” Ko onde sho kokaka mbeya ehomba w’anto akina naka sho sawolaka la wɔ paka lo Mbalasa ka Diolelo lo pai kana paka etena katanemawɔ la ntondo k’okakatanu ɔmɔtshi? Ndooko. Lo mɛtɛ, sho pombaka ‘ndjasha l’akambo aso hita’ ndo hatohombe ‘ndjatambiya l’akambo a kana.’ (1 Tɛs. 4:11; 1 Tim. 5:13) Koko naka sho nangaka nkeketsha anangɛso l’akadiyɛso, kete sho pombaka mbaeya dimɛna, mbeya ekakatanu awɔ, waonga awɔ, wɛɔdu awɔ ndo lonyuma lawɔ, akambo wewɔ wolo lɔkɔ ndo wewɔ wɔdu lɔkɔ. Vɔ nangaka dia sho mbaɔsa oko angɛnyi aso ndo mbaɛnya ngandji kawaokaso. Dui sɔ nɔmbaka dia sho mbetshaka wenya kaamɛ la wɔ, aha paka etena kewɔ l’ekakatanu ndo kakɔmɔwɔ, koko ndo lo waaso akina.​—Rɔmɔ 12:13.

6. Kakɔna kakoka nkimanyiya dikumanyi dia vɔ ‘mbidja ɛkɔkɔ yimba’?

6 Dikumanyi dia l’etshumanelo keketshamaka dia ‘namaka ɛkɔkɔ waki Nzambi’ ndo vɔ nɔmbamaka dia nsala dui sɔ la lolango ndo l’ohetoheto tshɛ. (1 Pet. 5:1-3) Ko ngande wayeya dikumanyi nama ɛkɔkɔ dimɛna naka hawowaeye dimɛna? (Adia Tukedi 27:23.) Naka dikumanyi ndjasha lo wahɔ w’asekawɔ ambetawudi ndo mbetawɔ mongaka kaamɛ la wɔ, kete ondo ɛkɔkɔ wayongaka suke dia nyanga ekimanyielo kewɔ l’ohomba. Anangɛso l’akadiyɛso wayonga nto suke dia mbowaɛnya nsaki yawɔ ndo awui waakiyanya ndo dui sɔ diayokimanyiya dikumanyi dia vɔ ‘mbidja ɛkɔkɔ yimba’ ndo mbasha ekimanyielo kewɔ l’ohomba.

7. Ngande wahombaso mbɔsa ‘ɛtɛkɛta w’ɔtɛkɛtatɛkɛta’ wanto lambɔkɔmɔ?

7 Lo mukanda wakandatomɛ ase Tɛsalɔnika, ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akawatɛ ate: “Nyosuke wanɛ wele wɔdu.” (Adia 1 Tɛsalɔnika 5:14.) Lo yoho mɔtshi, ‘alemba wambɔkɔmɔ’ mongaka wɔdu, ndo ngasɔ mbediɔ ndo lo dikambo di’anto wambɔkɔmɔ. Tukedi 24:10 mbutaka ɔnɛ: “Naka we ayokomo lu lushi la pa, wulu aye weli tshitshe.” Onto lambɔkɔmɔ efula tondjaka “aui utundjatundja.” (Jobo 6:2, 3) Koko etena ‘kadjaso anto wa ngasɔ yimba,’ sho pombaka mbeyaka ɔnɛ aha kɛnɛ katawɔ mbele mɛtɛ l’etema awɔ. Rachelle akɛnyi mɛtɛ ka dui sɔ etena kakakɔmɔ nyango. Nde mbutaka ate: “Mbala efula, mama akatondjaka ɛtɛkɛta wa kɔlɔ. Mbala efula, lakahembaka nkana yimba lo woho w’onto waki mama mɛtɛ, mbuta ate lo woho wakandokanaka ngandji, wakinde la lɔsɛngɔ ndo la lokaho. Laawɔ mbakamɛnyi nte anto wambɔkɔmɔ tɛkɛtaka ɔtɛkɛtatɛkɛta. Ayonga mɛtɛ munga ka woke naka sho nyanga dia kaloyɛ onto lambɔkɔmɔ kɔlɔ lo kɔlɔ.” Tukedi 19:11 mbutaka ɔnɛ: “Untu leli la yimba hatukaka kele esadi; ndu mbuhela kolo kakawûtshela, eli lutumbu landi.”

8. Waa na wahombaso ndeka ‘mɛnya’ ngandji kaso, ndo lande na?

8 Ngande wakokaso ‘kanɛ’ onto lambɔkɔmɔ l’ɔtɛ wa sɔnyi kele la nde ndo wayande bu l’elongamelo, l’ɔtɛ w’etombelo wa kɔlɔ w’oma lo munga kakandasale lo nshi yakete kaanga mbadjande welo dia ndjalowanya? Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafundɛ ase Kɔrɛtɔ lo kɛnɛ kendana l’otshi wa kɔlɔ wamboyatshumoya ate: “Nyu pombaka monga suke dia mbodimanyiya ndo mbosamba diaha lonyangu lele la nde ndjowosalɛ kɔlɔ. Oma lɔkɔ, dimi lambonyokeketsha dia nyu mboshikikɛ ngandji kawokanyu.” (2 Kɔr. 2:7, 8) Lo ndjela diksiɔnɛrɛ dimɔtshi, tshɛkɛta “nshikikɛ” nembetshiyaka “mɛnya, nshikikɛ lo sɛkɛ ndo lo yoho yɛnama.” Hatokoke membaka tsho l’onyɔ ɔnɛ sho mbokaka onto ɔmɔtshi ngandji ndo ndjakiyanyaka dikambo diande. Koko onto akɔ pombaka mɛna ngandji kawokaso ndo woho wayakiyanyaso dikambo diande oma lo dionga ndo oma l’etsha aso.

‘TOTSHUTSHUYANAKE LO NGANDJI NDO L’AKAMBO W’ƐLƆLƆ’

9. Kakɔna kalembetshiya “tshutshuyana lo ngandji ndo lo akambo w’ɛlɔlɔ”?

9 Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Todjanake yimba dia tshutshuyana lo ngandji ndo lo akambo w’ɛlɔlɔ.” Sho pombaka ntshutshuya asekaso ambetawudi dia vɔ nkɛnɛmɔla ngandji kawɔ ndo ndjasha l’elimu w’ɛlɔlɔ. Etena katolangaka dja nimala, sho toyitshutshuyaka dia yɔ ndeka mpɛta dimɛna. (2 Tim. 1:6) Woho akɔ waamɛ mbele, sho kokaka ntshutshuya anangɛso l’akadiyɛso dia vɔ mɛnya ngandji kokawɔ Jehowa l’asekawɔ ambetawudi. Lowando la l’otema ɔtɔi ekɔ ohomba dia sho mbatshutshuya dia vɔ ndjasha l’akambo w’ɛlɔlɔ.

Tosambishake kaamɛ l’anto akina

10, 11. a) Waa na wele l’ohomba wa lowando? b) Lembetshiya woho wakoka lowando nkimanyiya onto lambotatɛ “ntakɔ mboka.”

10 Onto tshɛ lele l’atei aso nangaka di’anto akina mbowandola, oyadi nde ambɔkɔmɔ kana bu. Ekumanyi kɛmɔtshi k’Okristo akafunde ate: “Papa komandolakami kaanga yema. Ɔnkɔnɛ etena kakamole, dimi komonga la mbekelo ka mandolaka anto akina. . . . Kaanga mbayami l’ɛnɔnyi 50, dimi ngɛnangɛnaka etena kamandola asekami lo woho wakotshami olimu ami w’ekumanyi dimɛna. . . . Kɛnɛ kakankomɛ kɛsɔ kakamɛnya ohomba wa dimi keketshaka anto akina ndo kɛsɔ mbasalami.” Onto tshɛ nangaka di’anto akina mbaandola, oyadi ambatshi mboka, dikumanyi ndo wanɛ wambɔkɔmɔ.​—Rɔmɔ 12:10.

11 Etena ‘kayanga dikumanyi dia mingola ɔkɔkɔ wambotatɛ ntakɔ mboka,’ alako wa la ngandji ndo lowando la l’otema ɔtɔi koka ntshutshuya otshi wa pɛkato dia nde nyomoyasha nto l’akambo w’ɛlɔlɔ. (Ngal. 6:1) Kɛsɔ mbakakomɛ kadiyɛso Miriam. Nde mbutaka ate: “Laki mɛtɛ la ntondo k’okakatanu wa wolo efula etena kakatshike angɛnyi ami amɔtshi akambo wa mɛtɛ, ndo l’etena kakɔ kaamɛ, papa kami atata hɛmɔ ka fukɔfukɔka dikila oma l’eshisha. Lo nyanga dia ntondoya okakatanu ɔsɔ, lakatatɛ membwana la djɔngɔ mɔtshi ya l’andja ɔnɛ.” Dui sɔ diakakonya kadiyɛso dia nde mfɔnya ɔnɛ Jehowa hayowoka ngandji ndo nde akatatɛ nkombola dia ntshika akambo wa mɛtɛ. Koko etena kakawohola ekumanyi kɛmɔtshi woho wakandakambɛka Jehowa la kɔlamelo lo nshi yakete, demba dia kadiyɛso diakasalangana. Kadiyɛso akasha ekumanyi kɛsɔ diaaso dia nde mboshikikɛ ɔnɛ Jehowa mbookaka ngandji. Dui sɔ diakakimanyiya kadiyɛso dia nyomɔhɛtshahɛtsha ngandji kande k’akambo wa mɛtɛ. Nde akakakitɔna la djɔngɔ yakembwanaka la nde ndo akatetemala kambɛ Jehowa.

Totshutshuyanake lo ngandji ndo l’akambo w’ɛlɔlɔ

12. Kakɔna kakoka ntomba naka sho mbisha onto nsɔnyi, mbɔɔnyɔla kana mbɛɛndja onongo?

12 Mbisha onto nsɔnyi lo mbɛɛdika l’anto akina, ntɛkɛta kɔlɔ lo dikambo diande lo mbodjɛ dɛmbɛlɛmbɛ kana lo mbɛndja onongo wa dui diahandasadi kokaka ntɛtɔla onto lo akambo wa mɛtɛ, kaanga mbakoka dui sɔ monga lo tshanda mɔtshi tsho. Lo wedi okina, mandola osekaso ombetawudi ndo mbotɛ dia nde mbokaka Nzambi ngandji oma lo kɛnɛ kasalande koka monga la shɛngiya ya dimɛna efula le nde.​—Adia Filipɛ 2:1-4.

‘TOKEKETSHANAKE LAM’ASASO’

13. Kakɔna kalembetshiya nkeketsha anto akina? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

13 Sho pombaka ‘keketshanaka lam’asaso ndo ndeka nsala dikambo sɔ nɛ dia tambɛna dia lushi lakɔ laya suke.’ Nkeketsha anto akina kɛdikɛdi mbatshutshuya dia vɔ ntetemala kambɛ Nzambi. Ntshutshuya anto dia vɔ ndjasha l’akambo w’ɛlɔlɔ koka mbɛdikama la dja yaya suke la nimala ndo nkeketsha anto akina kokaka mbɛdikama la ntshutshuya nkonyi dia yɔ mpɛta dimɛna. Nkeketsha anto akina nembetshiyaka nto nkimanyiya ndo nsamba wanɛ wambɔkɔmɔ. Etena kakondjaso diaaso dia nsawola la weho w’anto wa ngasɔ, sho pombaka ntɛkɛta la wangasanu ndo la dilɛmiɛlɔ tshɛ. (Tuk. 12:18) Laadiko dia laasɔ, sho “tshɛ pombaka monga suke dia mpokamɛ” ndo “ɔkɔkɛ dia ntɛkɛta.” (Jak. 1:19) Naka sho mpokamɛ osekaso Okristo la yambalo tshɛ, kete sho kokaka mbishola akambo wɔɔkɔmɔla ndo tayokoka mbotɛ ɛtɛkɛta wakoka mbokimanyiya dia ntondoya okakatanu wele la nde.

Tɔngɛnangɛnake kaamɛ l’asekaso Akristo

14. Ngande wakakimanyiyama ɔnangɛso ɔmɔtshi lakakɔmɔ?

14 Tende woho wakakimanyiya ekumanyi kɛmɔtshi k’Okristo ɔnangɛso ɔmɔtshi lakatshike nsambisha l’edja k’ɛnɔnyi efula. Lam’ele ekumanyi kɛsɔ akoohokamɛ dimɛna, nde akɛnyi di’ɔnangɛso aakatetemala mboka Jehowa ngandji. Ekumanyi kɛsɔ akashola di’ɔnangɛso ɔsɔ akadiaka numɛlɔ tshɛ ka Tshoto y’Etangelo ndo akasalaka la wolo dia mbɔtɔ lo nsanganya y’Akristo. Koko etsha ɛmɔtshi w’ase etshumanelo mbakayɔkɔmɔlaka ndo ndo mbakayonyangiya. Ekumanyi kɛsɔ akoohokamɛ la yambalo tshɛ, aha la mbolombosha ndo nde akɛnya woho wakandayakiyanyaka dikambo diande ndo dia nkumbo kande. Yema yema, ɔnangɛso ndamɛ akayɛnaka dia nde aketawɔ di’etsha wa kɔlɔ w’ase etshumanelo amɔtshi mbokonya diaha nde ntetemala kambɛ Nzambi kokande ngandji. Oma laasɔ, ekumanyi kɛsɔ akalɔmbɛ ɔnangɛso dia vɔ ntomba kaamɛ l’olimu w’esambishelo. Diɛsɛ l’ekimanyielo k’ekumanyi kɛsɔ, ɔnangɛso ɔsɔ akayotatɛ nsambisha nto l’ohetoheto ndo akayoyalowanya dia nyomokamba oko ekumanyi l’atei w’etshumanelo.

Tohokamɛke la yambalo tshɛ wanɛ wele l’ohomba w’ekimanyielo (Enda odingɔ 14, 15)

15. Wetshelo akɔna wakondjaso oma lo woho wakeketsha Jehowa wanɛ wambɔkɔmɔ?

15 Mbeyaka monga ko onto lambɔkɔmɔ hetawe ekimanyielo kawoshaso mbala kakɔ ɔtɔi. Koko sho pombaka ntetemala mbokimanyiya. Ɔpɔstɔlɔ Pɔɔlɔ akafunde ate: “Nyosuke wanɛ wele wɔdu ndo nyonge la solo dia lotutsha otsha le anto tshɛ.” (1 Tɛs. 5:14) Lo dihole dia sho mpekɔ wanɛ wambɔkɔmɔ, nyɛsɔ ‘tasukɛke’ efula ndo totetemale mbakimanyiya. Lo nshi y’edjedja, Jehowa akɛnya lotutsha lande otsha le ekambi ande wakakɔmɔ. Ɛnyɛlɔ, nde akɛnya ndjakimɛ kande otsha le ɔprɔfɛta Elidja ndo akayadje lo dihole diande. Jehowa akawosha kɛnɛ kakinde l’ohomba dia nde nkotsha olimu ande. (1 Khum. 19:1-18) Lam’ele Davidɛ akayatshumoya l’otema ɔtɔi, Jehowa akoodimanyiya. (Osam. 51:7, 17) Nzambi akakimanyiya nto ofundji w’osamo 73 laki suke la ntshika dia mbokambɛ. (Osam. 73:13, 16, 17) Jehowa tɛnyaka lɔsɛngɔ ndo solo diande dia lotutsha, djekoleko etena kakɔmɔso ndo kalɛmbaso. (Etum. 34:6) Kɛtshi kande kekɔ “[o]yuyu pindju tshe,” ndo tɔ “kema la ekumelu.” (Del. 3:22, 23) Jehowa tɔlɔmbaka dia sho ndjela ɛnyɛlɔ kande ndo woho wasalɛnde wanɛ wambɔkɔmɔ akambo.

TOKIMANYIYANAKE LAM’ASASO DIA SHO NTSHIKALA LO MBOKA KA LƆSƐNƆ

16, 17. Lam’ele ekomelo ka dikongɛ nɛ kamboleka nsukana, kakɔna kahombaso ndjashikikɛ dia nsala, ndo lande na?

16 L’atei w’ase lokanu 33 000 wakawɔshi oma lo mpango ka lokanu la Sachsenhausen, nunu di’anto wakavu. Koko Ɛmɛnyi wa Jehowa 230 akɔ tshɛ wanɛ waki l’atei awɔ wakatshikala la lɔsɛnɔ. Woho wakawakeketshanaka ndo wakawakimanyiyanaka lam’asawɔ mbakakimanyiya dia vɔ mpanda oma lo wetshetshelo w’otsha lo nyɔi ɔsɔ.

17 Sho lawɔ ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo ‘mboka ka tshitshɛ katɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo.’ (Mat. 7:14) Keema edja nto, atɛmɔdi tshɛ waki Jehowa wayanga mbɔtɔ l’andja w’oyoyo lɛnɛ ayonga losembwe. (2 Pet. 3:13) Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ sho tshɛ tokimanyiyanake lam’asaso dia sho ntshikala lo mboka katɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo.

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto