Waa masɛlɛ y’edjedja wakayokoma akadiyɛso wa lo nyuma

Felisa: Dimi lakole lo nkumbo kɛmɔtshi k’ase wola lo wodja w’Espagne. Ase nkumbo kami waki aseka Mupɛ ndo takayashaka efula lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ. Koko, ase nkumbo kami 13 waki waa abe ndo wakakambaka lo dikambo di’ɔtɛmwɛlɔ. Ɔnango mama ɔmɔtshi aki abe ndo aketshaka lo kalasa kɛmɔtshi k’aseka Mupɛ. L’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande, Papa l’Ɔrɔma Jean Paul II akawosha kɛnɛmɔ lo mbeetɛ osanto. Papa kami aki otshudi wa mbolo, ndo mama aki okambi wa dikambɔ. Taki ana enanɛi ndo dimi mbaki ɔna l’enondo.

Etena kakimi la ɛnɔnyi 12, ta dimɔtshi dia lo ngelo diakatatɛ l’Espagne. Oma l’ɔkɔngɔ wa ta, papa akatɔlama lo lokanu nɛ dia lowandji la wodja kombetawɔ tokanyi tande ta pɔlitikɛ. Aki dui dia wolo efula dia mama kami nkondja mbo ya ndɛ y’efula yakakokaka la so sho tshɛ. Ɔnkɔnɛ, nde akatome Araceli, Lauri, ndo Ramoni akosɛmi asato w’akɛnda wa wamato dia todjasɛ la waa masɛlɛ lo kuva ka l’osomba wa Bilbao. Lɛkɔ, akosɛmi wakakodjaka mbo ya ndɛ efula.

Araceli: Lo etena kɛsɔ dimi laki l’ɛnɔnyi 14, Lauri aki l’ɛnɔnyi 12, ndo Ramoni l’ɛnɔnyi 10. Taki l’ohomba w’efula w’ase nkumbo kaso. Lo kuva, takakambaka olimu w’osolelo. Ɛnɔnyi ehende l’ɔkɔngɔ, waa masɛlɛ wakayototomaka lo kuva ka woke ka la Zaragosse, kuva kakawakokɛka esombe w’anto. Takakambaka olimu wa wolo efula wa solaka kuku ndo olimu ɔsɔ wakatɔlɛndjaka woho w’anyanya.

Felisa: Etena kakatshu akosɛmi lo kuva ka la Zaragosse, mama kami la nyɔmi pami laki abe, wakɔshi yɛdikɔ ya tomami dimi lawɔ lɛkɔ. Wakalange manganyami etale la ɔlɔngɔlɔngɔ ɔmɔtshi wakanangaka. Lakalangaka mbetsha nshi mɔtshi lo kuva nɛ dia lakokaka Nzambi ngandji. Lakatshɔka lo ɔtɛmwɛlɔ nshi tshɛ ndo dimi lakalangaka kaanga nkoma misiɔnɛrɛ ɔmɔtshi w’oseka Mupɛ l’ɛnyɛlɔ ka ɔnaki ɔnango mama ɔmɔtshi laki misiɔnɛrɛ l’Afrikɛ.

Koko lo kuva, lakɛnyi dia dimi kokoka nsala akambo efula wakamalangaka nsala. Waa masɛlɛ kokeketshakami dia dimi kambɛ Nzambi lo wodja okina oko wakamalongamɛka. Koko l’ɔkɔngɔ w’ɔnɔnyi, dimi lakakalola la ngelo ndo lakakimanyiyaka nyɔmi pami laki abe. Dimi lakasalaka elimu lo luudu lande ndo takalɔmbaka kaamɛ la Apondo oseka dikɔlɔ tshɛ. Lakalangaka nto nɔngɔsɔla alɛmbɔlɛmbɔ wa l’ɔtɛmwɛlɔ ndo nɔngaka esato wa Mariya ndo wa “asanto.”

Araceli: Etena kakimi la Zaragosse, lakasale daka dia ntondo diahombama dia nkoma masɛlɛ. Oma laasɔ waa masɛlɛ wakɔshi yɛdikɔ ya manganyami l’akadiyɛmi. Ɔnkɔnɛ, vɔ wakatome lo kuva kɛmɔtshi ka la Madrid ndo Lauri lo kuva ka la Valence. Ramoni akatshikala la Zaragosse. Lo Madrid, lakatosala daka dia hende diahombama dia nkoma masɛlɛ. Anto efula, ɛnyɛlɔ ambeki ndo dikumanyi di’anto wakaye dia ndjodjasɛ lo kuva. Koko lɛkɔ laki l’olimu efula wa nsala. Dimi lakakambaka lo lopitadi la lo kuva.

Dimi lakakombolaka monga masɛlɛ lo lɔsɛnɔ lami. Wakatetsha dia mbetshaka wenya efula wa mbadiaka Bible ndo mbekaka akambo wendana la tɔ. Koko lakakɔmɔ. Ndooko onto lakakambaka la Bible kaanga ntɛkɛta akambo wendana la Nzambi kana la Yeso. Lakeke yema ya latin, ndo nsɛnɔ ya “asanto” y’aseka Mupɛ ndo lakatɛmɔlaka Mariya. Koko takakambaka paka elimu wa wolo, wenya efula.

Lakatatɛ ndjakiyanya. Lakate dia lakahombe nyanga falanga dia nkimanyiya nkumbo kami lo dihole dia nkamba lo kuva paka dia ngɔnya anto akina. Ɔnkɔnɛ lakatɛkɛta la masɛlɛ wakalɔmbɔlaka dikambo sɔ ndo lakawotɛ ɔnɛ dimi nangaka ntomba. Koko nde akandihe lo luudu lɔmɔtshi. Nde akafɔnya dia nsala ngasɔ akahombe mbetawoyami dia dimi ntshikala.

Waa masɛlɛ wakatondja oma luudu, koko etena kakawayeyaka dia lekɔ lo ntetemala mbuta dia ntomba lo kuva, vɔ wakayondihaka nto lo luudu lokina. L’ɔkɔngɔ wa vɔ nsala dui sɔ mbala shato, wakambutɛ dia dimi kokaka ntomba naka dimi mfunda ɛtɛkɛta ɛnɛ: “Lekɔ lo tatombe nɛ dia dimi nangaka kambɛ Satana lo dihole dia kambɛ Nzambi.” Lakanyange efula. Dimi laki suke dia ntomba koko takamahombe mfunda ɛtɛkɛta ɛsɔ. L’ekomelo, lakawatɛ dia dimi nangaka nsawola la abe ɔmɔtshi, ndo dimi lakawotɛ kɛnɛ kakete. Wakawosha lotshungɔ oma le evɛkɛ dia kaloyami lo kuva ka la Zaragosse. Lɛkɔ l’ɔkɔngɔ wa ngɔndɔ ngana, wakambisha lotshungɔ la dimi ntomba. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, Lauri nde la Ramoni vɔ lawɔ wakayotombaka oma lo kuva.

DIBIKU DIMƆTSHI DIAKATOKAKITOLA

Felisa: Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ, lakayotshukama ndo lakatodjasɛ la Cantabria, prɔnvɛsɛ kɛmɔtshi ka l’Espagne. Lakatetemala tshɔɔka mbala la mbala l’ɔtɛmwɛlɔ. Lushi la lomingu lɔmɔtshi l’ɔtɛmwɛlɔ, abe akahangɔ la kɛlɛ tshɛ ate: “Nyende dibuku nɛ!” Nde akatɛnya dibuku La vérité qui conduit à la vie éternelle. Nde akate ate: “Naka onto ɔmɔtshi akakosha dibuku nɛ, ko wɛ mbelamidiɔ kana wɛ dikasha!”

Dimi komonga la dibuku diakɔ, koko lakakombolaka monga la dimɔtshi. Oma laasɔ nshi ngana l’ɔkɔngɔ, wamato ahende wakaye lo luudu lami. Vɔ waki Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo wakambisha dibuku diakɔ. Dimi lakadiadia otsho akɔ waamɛ. Etena kakakalola wamato asɔ, wakamimbola dia kana dimi nangaka mbeka Bible ndo dimi lakawatɛ nte eelo.

Nshi tshɛ lakakombolaka ngɛnyangɛnya Nzambi. Oma laasɔ lakayekaka akambo wa mɛtɛ wendana la Jehowa ndo lakatatɛ mbooka ngandji k’oma k’ɛse otema. Dimi lakalangaka mbutɛ osek’onto tshɛ akambo wendana la nde. Lakabatizama lo 1973. Etena tshɛ kakamongaka la diaaso, lakahembaka nsawola la nkumbo kami awui wendana l’akambo wa mɛtɛ. Koko, ase nkumbo kami lo yoho ya laande kosɛmi Araceli, akatɛtɛka di’awui wakametawɔ waki wa kɔlɔ.

Araceli: Lam’ele wakasalɛka awui wa kɔlɔ lo kuva, lakayonga la kɛlɛ ndo dimi komonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛmwɛlɔ ami. Koko lakatetemalaka ntshɔ l’ɔtɛmwɛlɔ wa lushi la lomingu ndo lakalɔmbaka la Apondo lushi tshɛ. Lakatetemala nkombola dia nshihodia Bible ndo lakalɔmbaka Nzambi dia nde kimanyiyami. Oma laasɔ, Felisa akambutɛ akambo wakandeke. Nde aki la wangasanu efula lo kɛnɛ kendana la akambo wakandetawɔ wakamafɔnyaka dia nde aki dadi. Dimi kombetawɔka kɛnɛ kakandataka.

L’ɔkɔngɔ diko, lakayokawolaka la Madrid dia nyanga olimu ndo lakayotshukamaka. Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, lakɛnyi di’anto wakatshɔka l’ɔtɛmwɛlɔ mbala la mbala kɔsɛnaka lo yoho yɔtɔnɛ la wetshelo waki Yeso. Ɔnkɔnɛ lakayotshikaka ntshɔ l’ɔtɛmwɛlɔ. Dimi kombetawɔ nto “asanto” kana ifɛrnɔ ndo dimi kɔfɔnya dia abe koka dimanyiya kɔlɔ. Lakalanya esato tshɛ wendana l’ɔtɛmwɛlɔ. Dimi kombeyaka dia lakasalaka dikambo dia dimɛna. Lakayaoke dia lambɔkɔmɔ, koko lakatetemala nɔmba Nzambi nte: “Dimi nangaka keeya. Okimanyiya!” Lakohɔka dia Ɛmɛnyi wa Jehowa wakakɔkɔlaka ntena efula lo lokuke lami koko dimi konangaka dihola. Dimi kondjaɛkɛka kaanga l’ɔtɛmwɛlɔ ɔtɔi.

Kadiyɛmi Lauri akadjasɛka la France ndo Ramoni akadjasɛka l’Espagne. Lo 1980, vɔ wakatatɛ mbeka Bible l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Dimi laki l’eshikikelo nte, l’ɛnyɛlɔ kaki Felisa ɔnɛ vɔ hawoshihodia ɔnɛ wekɔ lo mbeka akambo efula wa kashi. L’ɔkɔngɔ diko, lakayohomanaka la Angelines, laki osukanyi ami ɔmɔtshi ndo takayongaka angɛnyi wa ma ma. Nde lawɔ aki Ɔmɛnyi wa Jehowa. Angelines nde la omɛnde wakamimbolaka mbala efula dia kana layolanga mbeka Bible la wɔ. Vɔ wakeyaka dia kaanga mbakamataka dia haloyasha lo akambo wendana l’ɔtɛmwɛlɔ, koko lakalangaka mɛtɛ mbeya akambo wendana la Bible. L’ekomelo a shimu, lakayowatɛka nte: “Kawɔ. Layetawɔ mbeka la nyu, koko paka naka layokambaka la Bible kami hita!” Laki la Bible k’ekadimwelo ka Nácar-Colunga.

L’EKOMELO BIBLE AKAYOTETƐKA KAAMƐ

Felisa: Etena kakamabatizama lo 1973, Ɛmɛnyi wa Jehowa waki oko 70 la Santander, osomba wa kapitalɛ ka Cantabria. Takandaka nkɛndɔ y’etale dia tosambisha anto tshɛ wa lo tongelongelo nkama ta lo prɔnvɛsɛ kakɔ. Ɔnkɔnɛ takandaka lɔkɛndɔ lo mutuka wɛmbawɔ anto tshɛ ndo l’ɔkɔngɔ diko lo mutuka wa tshitshɛ oma lo ngielongelo mɔtshi otsha lo kina.

Ɛnɔnyi efula l’ɔkɔngɔ, lakeke Bible l’anto efula ndo anto 11 l’atei awɔ wakayobatizamaka. Efula k’anto wakekaka lami waki aseka Mupɛ. Lakahombe monga la solo dia lututsha otsha le wɔ. Paka oko l’ɛnyɛlɔ kami, vɔ wakahombe mbɔsa etena ka nshihodia ɔnɛ kɛnɛ kakawetawɔka kaki kɔlɔ. Dimi lakeyaka dia paka Bible ndo nyuma k’ekila ka Jehowa mbakakoke nkimanyiya onto dia nde ntshikitanya tokanyi tande ndo nshihodia akambo wa mɛtɛ. (Hɛbɛru 4:12) Omɛmi Bienvenido laki pulushi, akayobatizamaka lo 1979, ndo mama kami akatatɛ mbeka Bible kombet’edja la ntondo ka nde mvɔ.

Araceli: Etena kakamatatɛ mbeka Bible la Ɛmɛnyi wa Jehowa, lakayaokaka dia takamakoke ndjaɛkɛ le wɔ. Koko oko wakatetaka nshi, dimi kondjaoka yoho shɔ nto. Ɛmɛnyi wa Jehowa hawetsha tsho Bible, koko vɔ kitanyiyaka nto wetshelo atɔ. Mbetawɔ kami otsha le Jehowa ndo lo Bible kakatatɛ mpama ndo lakaleke monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Asukanyi ami amɔtshi wakayɛnaka etshikitanu wakamasale ndo wakambutɛ ɔnɛ: “Araceli le, tokɔke mboka kamboyɔsɔna kengo!”

Dimi mbohɔka etena kakamalɔmbɛ ɔnɛ: “Jehowa losaka lo woho wakiyɛ kopekɔmi ndo woho wakayambisha waaso efula wa dimi ntana kɛnɛ kakamayangaka mbuta ate, ewo k’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible.” Dimi lakayɔlɔmba nto kadiyɛmi Felisa edimanyielo lo woho wakamatɛkɛtaka awui wa kɔlɔ lo lokombo lande. Oma laasɔ, lo dihole dia sho mbidjana taamu lam’asaso takayɔngɛnangɛnaka nsawola akambo wendana la Bible. Lakayobatizamaka etena kakimi l’ɛnɔnyi 61 lo 1989.

Felisa: Ɛlɔ kɛnɛ lekɔ la ɛnɔnyi 91. Omɛmi akavu, ndo dimi handjokoka nsala akambo efula oko wakamasalaka. Koko lekɔ lo ntetemala mbadia Bible lushi tshɛ, ndo lekɔ lo ntshɔ lo nsanganya ndo l’esambishelo lo ndjela akoka ami.

Araceli: Dimi nangaka ntɛkɛta akambo wendana la Jehowa le w’abe ndo le waa masɛlɛ tshɛ yahomana lami ondo l’ɔtɛ wakimi masɛlɛ. Dimi lakasawola asawo w’amɛna dimi l’amɔtshi l’atei awɔ ndo efula wakɔshi abuku ndo waa periodikɛ. Lakohɔ lo yoho ya laande abe ɔmɔtshi. L’ɔkɔngɔ wa dimi ntɛkɛta la nde wenya engana, nde aketawɔ kɛnɛ kakamawotɛka. Oma laasɔ nde akambutɛ ate: “Ko lende ayomokoka ntshɔ l’ɛnɔnyi waya la mi ɛnɛ? Kakɔna kayota ase ɔtɛmwɛlɔ ami ndo ase nkumbo kami?” Dimi lakawombola nte: “Ko ngande wayota Nzambi?” Nde akashihodia dia dimi laki la shadiya ndo lakakoke mɛna dia nde akakɔmɔ. Koko akɛnama dia nde komonga la dihonga dia ntshikitana.

Dimi halohɛ pondjo etena kakambutɛ omɛmi dia nde ekɔ lo nanga ntshɔ lami lo losanganya lɔmɔtshi. Nde aki l’ɛnɔnyi ndekana 80 etena kakandatshu mbala kande ka ntondo lo losanganya ndo oma l’ɔkɔngɔ wa laasɔ nde kombetsha pondjo kaanga losanganya ɔtɔi. Nde akeke Bible ndo akatatɛ nsambisha. Lekɔ l’akambo efula wa diambo wohɔmi etena kakatakambaka kaamɛ l’olimu w’esambishelo. Nde akavu ngɔndɔ hiende la ntondo ka nde batizama.

Felisa: Etena kakamatatɛ kambɛ Jehowa, akosɛmi asato wa wamato kɔngɛnangɛna dikambo sɔ. Koko l’ɔkɔngɔ diko, vɔ lawɔ wakayetawɔ akambo wa mɛtɛ. Ɔsɔ mɛtɛ aki dui dimɔtshi dioleki diambo diahatakomɛka. Oma l’ɔkɔngɔ wa laasɔ, takakokaka mbetsha wenya kaamɛ tasawola akambo wendana la Nzambi kaso ka ngandji, Jehowa ndo wendana l’Ɔtɛkɛta ande! L’ekomelo, sho tshɛ takayɔtɛmɔlaka Jehowa kaamɛ.a