Tshapita 2
Ondoshi wa Loseno la Pondjo
1. Lam’ele ongenongeno la lutui ki kema, wembola akona wokama na?
ONGENONGENO la kete—onto tshe atokombolaka monga lawo. Ko lande na kele efula k’anto weko l’otshutshumalo na? Oma lende atomba ekomo na? Lam’ele efula k’anto nangaka woladi, ko bonde kaloshana wedja ata ndo kahetshana anto na? Onde wolo omotshi walombola mbâsokoya dia vo ntsha awui wa kolo? Onde eko wolo omotshi wahenama wâhemɛ wedja ko mbasokoyaka dia vo ntsha kolo?
2. Akambo akona wa kolo watshama wele anto efula ndjambolaka one ondo wolo omotshi wahenama mbalombola anto na?
2 Efula ndjambolaka osoku lam’enawo awui wa ngala watsha anto oko—ofukutanu a woma efula watomba lam’aloma ata, etena kahenyahenyama anto la tshumbama la bonge dia dja ndo ndjakema la wa bɔmbe atomike. Ohotokenda nto dikambo di’angandji wa tondola lombe la dja, mvudu ya kanu ya lohinana, otshumbelo kana odakelo w’anto waha kânga l’onongo oko lo Cambodge enonyi wambeta ene. Onde we fonyaka di’akambo w’esehe wa ngaso wakatombe otomba tomba? Lo mete onto kokaka ntsha awui a woma wa ngaso, koko lo menda woho one watshande akambo wa kolo k’efula l’okonda, onde dikambo so hadienya one eko wolo omotshi wa kolo ndo wahenama mbâsokoya?
3. Kakona kata Bible lo kene k’endana la lowandji l’andja one na?
3 Ndoko ohomba wa monga la tokanyi t’efula. Bible menyaka hwe dia etongami kemotshi ka yimba, ka wolo ndo kahenama mbalombola anto ndo wedja. Yeso Kristo mbelɛka etongami kako keso ate: “umbuledi [w’andja one, NW].” (Joani 12:31; 14:30; 16:11) Akona oso na?
4. Satana akand’ɛnya Yeso, ndo ema kakona kakandalange mbosha na?
4 Dia mbêya, tende yema kene kak’ete l’etatelo k’olimu waki Yeso lane la kete. L’okongo wa batismu, Yeso akatshu l’osoe wa shenga lene akandatohembamaka oma le etongami kahenama, k’elɛwo Satana Diabolo. Hokame woho one wokiya Bible dikambo di’ohembelo ako ate: “[Diabolo, NW] akatshu la ndi ntu l’ote w’ukungu, akawenya waulelu tshe wa l’andja ndu lutumbu lawo. Ndi akawutela ati: Dimi layukushawo, vo tshe, naka we ayunkhusamela dia ntemolami.”—Mateu 4:8, 9.
5. (a) Kakona k’enya dia lowandji tshe la l’andja laki Diabolo mbelo na? (b) Oko wata Bible, ele nzambi k’andja one na?
5 Ohotokokana lomba. Diabolo akenya Yeso Kristo “Waulelu tshe wa l’andja.” Onde wakinde mbakiwo? Eelo, otondônga aha osuku, woho akona wotondokoka mbisha Yeso waolelo ako na? Lo wedi okina, Yeso komanguna one aha diango diaki Satana mbakidio, otondônga osoku tshike nde otowɔ̂ndɔla kashi wonya ako. Satana eko mete omboledi wahenama wa wedja! Bible mbutaka l’ololo tshe ate: “andja w’otondo weko lo kawakawa la tshina dia wolo wa kanga kolo.” (1 Joani 5:19, NW) Lo mete Dui dia Nzambi mbelɛka Satana ate: “nzambi k’andja one.”—2 Koreto 4:4, NW.
6. (a) Oma lo olembetshiyelo oso w’endana la lowandji laki Satana, kakona kôkaso hwe na? (b) Kakona kalanga Satana dia sho sala, ndo woho akona wahombaso ntsha na?
6 Olembetshiyelo oso tokimanyiyaka dia sho mana fundo lande na kakate Yeso ate: “Diulelu diami kema dia [l’andja one, NW].” (Joani 18:36) Ndo vo tokimanyiaka nto dia mboka bonde kahetshana wedja ndo kayangawo woho washidiyana oshiki, koko l’etena kako kame, anto w’ololo vo lawo lo nyanga lutui ki. Eelo, “Satana . . . kanganyiya kete k’otondo tshe.” (Enyelo 12:9, NW) Nde nangaka tonganyiya sho lawo nto. Nde halange dia sho kondja losha la loseno la pondjo oma le Nzambi. Sho pombaka sala la wolo aso tshe dia mbika ekolo woho w’aha ntsha lolango lande la kolo. (Efeso 6:12) Sho pombaka mbeya Satana la weoho w’okanande ekato dia sho mbohangakale.
ELE DIABOLO
7. Bonde k’eso hatokoke mena Diabolo na?
7 Satana Diabolo eko onto mete. Nde kema kolo kene kele l’otema w’onto tshe, oko wetawo anto amotshi. Anto hawokoke mbowena, oko ewo hawokoke mena Nzambi. Vo ako ahende, ndo Nzambi ndo Diabolo nyuma mbewo, weko ladiko dia tshe ndo hawenama.—Joani 4:24.
8. Lande na k’etawɔ anto efula ɔnɛ Nzambi mbakatonge Diabolo na?
8 Koko, anto amotshi kokaka mbuta one: ‘Naka Nzambi ngandji mbende, ko lande na kakandatonge Diabolo na?’ (1 Joani 4:8) Lo mete, Nzambi kotonga Diabolo. Akina wayokoma lo mbuta nto one: “Endaka Nzambi mbakatonge diango tshe, kete ndo Diabolo lawo nto nde mbakôtonge. Onto akona oso akôtonge na? Oma lende akandatombe na?”
9. (a) Woho akona w’anto wele andjelo na? (b) Eteketa ene “diabolo” la “satana” alembetshiyawo na?
9 Bible nembetshiyaka dia Nzambi akatonge nyuma efula yofonyi lande. Bible mbaeleka andjelo. Nto, vo mbelamɛka one: “ana wa Nzambi.” (Jobo 38:7, NW; Osambu 104:4; Heberu 1:7, 13, 14) Nzambi akâtonge vo tshe olowanyi. Ndoko otoyi l’atei awo laki diabolo kana satana. Wotelo one: “diabolo” kitshimudi yawo ko omamatanyishi ndo “satana” kedikedi ondoshi.
10. (a) Akatonge Diabolo na? (b) Woho akona wele onto l’ololo kokaka ndjaete ndameme onto la kolo na?
10 Lushi lomotshi, otoyi a l’atei w’ana a Nzambi wa lo nyuma akayaete ndameme Diabolo oma lo mbuta kashi ka mamba kana mamatanyiana. Ndo nto akayakumiya Satana oma lo otombokwelo ande otsha le Nzambi. Nde kôtongama woho oso; koko l’okongo diko mbakandayokomaka ngaso ndameme. Tôse enyelo: Onto hotɔ wovi. Onto kokaka ndjala akotɔ lo nkumbo k’ololo, eko l’ambutshi ande, ndo l’anango wele la eongelo k’ololo. Koko nde kokaka koma wovi, endaka nde ambokotwama la saki kande ndameme dia mbosa akuta a kana. Ko, woho akona wakayokomaka otoyi a l’atei wa ana a Nzambi wa lo nyuma ndameme Satana Diabolo na?
11. (a) Oyango waki Nzambi akona wakeyaka ondjelo wakatomboko na? (b) Akandakombola, ndo kakona kakandayokoma la ntsha na?
11 Ondjelo ako wakayokoma Diabolo aki lawo etena kakatonge Nzambi kete, ko Adama l’Eva l’okongo diko. (Jobo 38:4, 7) Nde akoke woho one akawate Nzambi dia vo mbota ana. (Etatelo 1: 27, 28) Nde akeye dia l’okongo wa nshi, kete nye yayolola l’anto w’ololo ane wayotombolaka Nzambi. Oso mbaki oyango a Nzambi. Koko, ondjelo ako waki l’ofunu w’efula oma lo olangala ande ndo yimba yande, akalange dia wôtombolake lo dihole dia tombola Nzambi. (Ezekiyele 28:13-15; Mateu 4:10) Lo dihole dia nde minya kanyi ya kolo sho lo lomba lande, nde akatshikala paka layo. Ekomelo ko nde ndjokoma lo kotsha lolango lande lakandakombolaka dia wôtombolake. Akandasale na?—Jakoba 1:14, 15.
12. (a) Woho akona wakateketa ondjelo ako la Eva, ndo akandawote na? (b) Woho akona wakandayokoma Satana Diabolo? (c) Kanyi yakona ya kolo yele l’anto lo kene k’endana la Diabolo na?
12 Ondjelo wakatomboko akoto lo demba di’olui, woho wa nde teketa la Eva. Nde akateketa oma l’otema awo ɛnya di’oko onto omotshi lele suke lande mbateketa. Lo mete, aki ondjelo wakatomboko, “olui w’edjedja” oko adita Bible mbakateketa la Eva. (Enyelo 12:9, NW) Nde akawote dia Nzambi akôkese ndo akôdime diewo ne diakandahombe monga ladio. (Etatelo 3:1-5) Oma lo kashi kande ka mamba keso, nde akayaetɛ diabolo. Nde akakumi nto Satana mbuta ate: ondoshi oma lo tombokwe Nzambi. Hatokoke sanga Diabolo oko etongami kele la nseke, kalama dihole dimotshi di’ohenyohenyo la tshina dia kete. Eko ondjelo wa wolo efula, koko wa djaodi.
KIOKO Y’ASUI WA L’ANDJA
13. (a) Kakona kakasale Eva wonya wakôkese Diabolo? (b) Diabolo akandate na?
13 Oma lo kashi kande keso, Diabolo akakumi lo kotsha lolango lande. Eva akawetawo ndo akahindole Nzambi. Ko nde akayosokoya omende l’okongo dia nde lawo nto sekola olembe waki Nzambi. (Etatelo 3:6) Diabolo akaseme dia anto weko l’akoka wa ndowana lo ndjakakitola la Nzambi. Nde akate ate: anto kokaka ndjalombola voameme aha l’ekimanyielo kaki Nzambi. Nde akate nto dia nde eko la wolo wa kumiya ekana tshe wa Adama la Eva dia vo tombokwe Nzambi.
14. Bonde kele Nzambi kondjaka Satana wonya ako na?
14 Mete, Nzambi akakoke ndjaka Satana wonya ako. Koko ntsha ngaso tôtondonga woho omotshi wa shidiya tofoefoe takadjama, ne dia dikambo so diakendaka kânga andjelo. Omaloko, Nzambi akawotshike etena ka nde kumiya kashi kande. Kakona kakatombe l’okongo na?
15, 16. (a) Kakona kambenama lo ndjela nshi yambeta lo kene k’endama l’osemo waki Diabolo na? (b) Etena kakona kambosukana na?
15 Akambo w’eta nshi nye menyaka di’anto hawokoke ndjâlombola voameme l’ololo tshe aha l’ekimanyielo ka Nzambi. Wamboheko mete dia nyanga woho wa nongosola akambo. Anto wambodiene hakoke la tshina dia lowandji tshe la lombwama oma le Satana, oko wata Bible. Ambenama nto dia Satana kema la wolo wokukinde kumiya anto tshe dia vo tombokwe Nzambi. Tôngaka tena tshe anto ane wele la kolamelo lo lowandji laki Nzambi. Oko enyelo, Satana akahembe Jobo lo weoho tshe dia nde tshika kambe Nzambi koko ewo kande akakome.—Jobo 1:6-12.
16 Kashi k’osemo waki Satana kambotomba seke. Mete nde ambokoka nanyema ne dia nde akatombokwe Nzambi. Diɛsɛ ko, tambokoma l’etena kene kahomba Nzambi nânya lowandji lakinde. Ɛnya etenyi ka ntondo k’elanyelo kako, Bible lo kondola kene k’endana la ta dia wolo diakaloma l’olongo, aha la anto mbeya. Onkone mbadiaso:
17. (a) Woho akona wakondola Bible dikambo dia ta diakete l’olongo na? (b) Kakona kakakome wa l’olongo ndo wa la kete na?
17 “Ta diakakamo l’olongo; Mikaele [Yeso Kristo amboshila la mbolo] l’andjelo ande wakâlosha dalagon, ko dalagon la andjelo ande wakalosha, koko nde kombaleka wolo, ko vo kotanema la dihole nto l’olongo. Wakakadja dalagon diako dia woke, olui w’edjedja, one l’etawo Diabolo ndo Satana, one langanyiya kete k’otondo tshe, wakawokadja ya la kete, ndo andjelo ande wakakadjema kame lande. ‘Omaloko mbele, olongo lee ongenengene, ndo nyu wane wodjashi loko! Fono la kete ndo l’ashi a wake, ne dia Diabolo amboholo oyalenyu, ele la kele ka wolo, lam’ele nde mbeyaka ate: etena kande kaya tshitshe.’ ”—Enyelo 12:7-9, 12, NW.
18. (a) Etena kakona kakaloma ta dia l’olongo so na? (b) Akambo akona w’eta la kete tatɛ malama “wakakadjema” Satana oya le yo na?
18 Etena kakona kakatshama akambo aso na? Wakatshama l’etena kakaloma Ta dia Ntondo di’andja w’otondo, diakatate lo 1914. Oko w’enya Enyelo, Satana akatshanyema oma l’olongo, mbuta ate: tatɛ oma l’aso, teko nshi nye lo “etena ka tshitshe” kambôtshikale. Oso kele “nshi y’ekumelu” y’andja waki Satana. Edelo k’akambo wa kolo, okiyanu, ata, ndjala, hemo, ndo weho ekina w’akambo wa kandji shikikeka dikambo so.—Mateu 24:3-12; 2 Timote 3:1-5.
19. (a) Kakona kalomolomo Satana dia nde ntsha na? (b) Ahombaso sala na?
19 Lam’ele Satana mbeyaka dia “etena kande kaya tshitshe” nde lo ntsha la wolo ande tshe dia minganyiya anto oma lo mboka ka Nzambi. Lolango lakinde ele dia nde mvo l’anto efula. Dio diako diele Bible atowedinyaka la tambwe kadikita, kayanga onto lahombande ndɛ. (1 Petero 5:8, 9) Dia mbow’ewo, sho pombaka mbeya woho wokanande ekato ndo wanganyiyande anto.—2 Koreto 2:11.
WOHO ONE WANGANYIYA SATANA ANTO
20. (a) Onde satana akahomo lokolo l’ololo lo osɔmbwelɔ wakinde? (b) Lande na kakokaso mbuta one nde atohembanaka l’okadi woleki na?
20 He tofonyake one eko dikambo dia tshitshe dia mbeya woho one wa ntsha Satana dia kotola anto l’okongo ande. Owandji a lokeso mbende. Oma lo yewo yande, polo ndo kakiane, efula k’anto hawosuya dia nde atôngaka. Lewo, kolo ndo akambo wa ngala hawatɛ ndoko dui ndo wayotetemala la ndjâla nshi tshe. Satana atotshaka oko atshi w’akambo wa kolo watoyasheka l’okongo w’engo kemotshi di’aha vo mbewoma. Bible mbutaka ate: “Satana atukadimoka uku ondjelo a yanyi.” (2 Koreto 11:14) Dio diako diatondokotolaka anto efula oma lo yewo yande.
21. Otoyi akona a l’atei w’ehemba wa kamba Satana lawo olimu na?
21 Tohɛke dia Satana akayaenya le Eva oko ongenyi ande. La lokeso, nde akôkumiya dia sala kene kakandafonya ate ayonga ololo le nde. (Etatelo 3:4-6) Ngaso mbasalema kânga nshi nye. Enyelo, oma l’ekimanyielo k’ekambi ande, Satana atokeketshaka anto edimidimi dia vo mbetsha ehomba wa nkumi ya dikanga la ntondo k’olimu awo otsha le Nzambi. Lawo ako aso mbakatombe shonodi yâtola nkumbo y’anto, kioko y’ata a woma. Enonyi ene, Satana ambotshutshuya anto dia vo sala elongoswamelo ndo mbosa tediko ta mbela woladi la lutui ki. Omotshi a l’atei awo ko Olongoswamelo a Wedja Wosangani (Organisation des Nations Unies). Onde anto weko la woladi? Kânga yema! Olongoswamelo ako ambonganyia anto oma lo engo kene kakamba Nzambi lato olimu dia mbela woladi; mbuta ate: Diolelo diaki Yeso Kristo, “Uwandji wa ki.”—Isaya 9:6; Mateu 6:9, 10.
22. Woho akona wa diewo diele Satana halange dia sho kondja na?
22 Dia kondja loseno la pondjo, sho pombaka mbeya Nzambi, On’ande-Nkum’ekanga kame la Diolelo diande. (Joani 17:3) Eya hwe dia: Satana Diabolo halange dia we kondja diewo diako ndo nde ayosalaka la wolo ande tshe dia koshimba. Woho akona? Nde ayokotakanyaka oma le anto wayohombaka kohenyahenya ndo kôla. Onkone mbata Bible ate: “Wane tshe walanga ndjala la lumu [lo sanga dui otoyi la Kristo Yeso, NW], wayusuwa.”—2 Timote 3:12.
23. (a) Woho akona wayakimanyiya Satana l’ambutshi kana l’angenyi aso dia tokokola otema na? (b) Lande na kele pudi dimena kalola ekongo ekongo l’ehemba na?
23 Ondo ambutshi aye amotshi kana angenyi aye hawotongenangena dia we mbeka Afundelo wa Nzambi. Yeso Kristo akate ate: “Untu luka shi la nyangu ngandji kuleki kene kambukande, ololo andi hakuki le mi; untu luka onande la pami kana la umuntu ngandji kuleki kene kambukande, ololo ande hakuki le mi.” (Mateu 10:36, 37) Ondo ambutshi wayohemba lo mete dia kokokola otema, dikambo dia vo haweye wetshelo wa mete wa lo Bible. Koko endaka we tshika mbeka Dui dia Nzambi oma lo ehemba awo, kakona kayokanyiya Nzambi dikambo diaye na? Ndo woho akona wayokoka kimanyiya ambutshi ako kana angenyi dia vo mboka one diewo dia mete dia Bible eko ohomba efula na? Lo wedi okina, endaka we shikikala l’akambo ane wekayɛ, kete ondo vo lawo nto wayokite lo mbeka Dui dia Nzambi.
24. (a) Weoho akona wasalande nto dia shimba anto di’aha vo kondja diewo diakumiya lo loseno la pondjo na? (b) Onde we fonyaka mete dia eko ohomba mbeka Dui dia Nzambi?
24 Satana kokaka kosokoya dia we ntsha akambo wa mindo wele Nzambi hatângenangenaka. (1 Koreto 6:9-11) Nde kokaka nto k’ɛnya dia we kema la wenya dia mbeka Bible. Koko endaka we kana lomba dimena, naa engo koleki wekelo ako aso ohomba na? Engo kemotshi atokoshimbake dia we kondja diewo so diokoki kokimanyiya dia kokumiya lo loseno la pondjo lo paradiso ka la kete!
25. Naka sho tetemala la semane la Diabolo, kakona kende hodja dia totshela na?
25 Bible mbutaka ate: “Nyosemaneli la Uhimbanyi.” Naka we ayotsha ngaso, kete “[nde ayokolawo, NW].” (Jakoba 4:7) Onde mbuta ate laso nde ayokalola ekongo ekongo ndo hatôkohenyahenya nto? Kema, nde ayosalaka la wolo ande tshe dia we ntsha lolango lande. Koko naka we tetemala la mboshikɛ ekolo, kete nde hokokakitola la Nzambi. Sala la wolo aye tshe dia we kondja diewo dia mete dia Bible ndo kendakenda lo kene kekaye. Diewo so dieko ohomba efula diaha we mundama lo otoyi okina a l’atei wa tolonga taki Satana: otemwelo wa kashi.
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 17]
Otondonga lowandji tshe la l’andja kema lakinde, onde satana otoyanga dia mbisha Yeso oka?
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 19]
Onto one komboto wovi; woho ako wame mbele, Diabolo kotongama mbala kako otoyi “Diabolo”
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 21]
Ta dia l’olongo diakakome etena kakakadjema Satana la edienge ande oya la kete. Dio diako dieso lo diene nshi nye
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 24]
Amotshi wayotona di’aha we tetemala la mbeka Bible