BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w01 9/1 lk. 3-5
  • Diabolo—Kema Onto la Lɔfɔnya

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Diabolo—Kema Onto la Lɔfɔnya
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2001
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Ngande waki kanyi yaki Yeso?
  • Andjelo wakatɔmbɔkɔ
  • Diabolo ekɔ otunyi wa wolo nɛndja
  • Ondoshi wa Loseno la Pondjo
    Kokaka We Monga la Loseno la Pondjo lo Paradiso ka la Kete
  • Tɔsɛmanele la Satana, ko nde ayotolawɔ!
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2006
  • Tatotshikɛke Diabolo dihole
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2006
  • ‘Tɔlɔshane la Diabolo’ oko wakasale Yeso
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2008
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2001
w01 9/1 lk. 3-5

Diabolo​—Kema Onto la Lɔfɔnya

“Lo Dikelemba di’Oyoyo di’otondo, sho mɛnaka dia welo waki Nzambi la dionga di’ɔlɔlɔ wekɔ lo ndɔshana wolo efula la welo wa kɔlɔ walɔmbɔma oma le Satana. Ɔsɔ kema kanyi yatanema paka le ofundji wa Bible ɔtɔi kana ahende ato, koko yɔ kokanɛ le anto efula. . . . Lasɔ, djembetelo y’oma lo Dikelemba di’Oyoyo mbokɛmaka hwe. Satana ekɔ onto la mayɛlɛ la mɛtɛ lalɔshana nshi tshɛ nde la Nzambi ndo l’ekambi ande.”​—“Nouveau dictionnaire de la Bible.”

LÂSƆ, lande na kele anto efula wayata ɔnɛ Akristo mbewɔ ndo wasɛma dia vɔ mbetawɔka Bible tonaka dia mbetawɔ kanyi yɔnɛ Diabolo mɛtɛ ekɔ na? Nɛ dia, lo mɛtɛ, vɔ hawetawɔ dia Bible ekɔ Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Jeremiya 8:9) Vɔ mbutaka vate wanɛ wakafunde Bible wakasɛngiyama la tokanyi ta filozofi ya wedja wakasɛnaka suke lawɔ ndo vɔ kofunda akambo wa mɛtɛ w’oma le Nzambi lo yoho y’oshika. Ɛnyɛlɔ, ombewi wa teoloji w’oseka Mupɛ welɛwɔ Hans Küng akafunde ate: “Tokanyi ta lɔfɔnya tendana la Satana ndo l’ɔtɛmwɛlɔ w’ɛdiɛngɛ . . . takaye oma lo toshimu t’ase Babilɔna ko mbɔtɔ l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda wa ntondo ndo oma lâsɔ ko tɔ ndjɔtɔ lo Dikelemba di’Oyoyo.”​—On Being a Christian.

Koko Bible kema ɔtɛkɛta w’oma le anto; tɔ kekɔ mɛtɛ Ɔtɛkɛta waki Nzambi wakafundama oma lo wolo wa nyuma. Lâsɔ, ayonga dikambo dia lomba naka sho sɛdingola dimɛna dia mbeya kɛnɛ katatɔ lo dikambo dia Diabolo.​—2 Timote 3:14-17; 2 Petero 1:20, 21.

Ngande waki kanyi yaki Yeso?

Yeso Kristo aketawɔ dia Diabolo ekɔ onto la mɛtɛ. Yeso kopembama oma le wolo ɔmɔtshi wa kɔlɔ waki l’etei kande. Nde akahembama oma le onto la mɛtɛ lakandayelɛka l’ɔkɔngɔ ate: “umbuledi a kete nye.” (Joani 14:30; Mateu 4:1-11) Nde aketawɔka nto dia ditongami dikina dia lo nyuma diakasukɛ Satana lo tokanyi tande ta kɔlɔ. Nde akakɔnɔla “kanga odienge.” (Mateu 12:22-28) Kânga dibuku dimɔtshi diakafunde wanɛ wahetawɔ ɔnɛ Nzambi ekɔ (A Rationalist Encyclopædia), nembetshiyaka dikambo sɔ lam’atadiɔ ɔnɛ: “Ambewi wa teoloji hawoke woho akɔna wakakoke Yeso ya l’evanjiliyɔ mbetawɔ ɔnɛ ɛdiɛngɛ wekɔ.” Lam’akatɛkɛta Yeso dikambo dia Diabolo nde l’ɛdiɛngɛ ande, nde kɔtɛkɛta tsho dia ditakataka diakaye oma lo toshimu t’ase Babilɔna. Nde akeyaka dia Diabolo l’ɛdiɛngɛ mɛtɛ wekɔ.

Sho mbekaka akambo efula lo kɛnɛ kendana la Diabolo lam’asɛdingolaso ɛtɛkɛta waki Yeso wakandatɛ embetsha wa l’ɛtɛmwɛlɔ wa lo nshi yande ɔnɛ: “Ana wa uhimbanyi shenyu mbenyu. Nyu nangaka ntsha uku shenyu. Uma l’etatelu ndi aki udjakanyi. Ndi hatemalaka lu mete, ne dia mete kema l’utema andi. Lam’atandi kashi, ndi atutaka akambu weli l’utema andi ndame. Ne dia kanga kashi kendi, ndu shi kashi.”​—Joani 8:44.

Lo ndjela ɛtɛkɛta ɛsɔ, Diabolo, lokombo lalembetshiya ɔnɛ “omamatanyishi,” aki ‘kanga kashi ndo she kashi.’ Nde kaki etongami ka ntondo kakate kashi lo lokombo laki Nzambi ndo nde akasale dikambo sɔ l’ekambɔ k’Ɛdɛna. Jehowa akate ate ambutshi aso wa ntondo ‘wayovɔ mɛtɛ’ naka vɔ ndɛ olowa w’oma l’osongo w’ewo k’akambo w’ɔlɔlɔ la wa kɔlɔ. Oma lo tshimbo y’olui, Satana akate ɔnɛ ɛtɛkɛta waki Nzambi ɛsɔ kema mɛtɛ. (Etatelu 2:17; 3:4) Diakɔ mɛtɛ diawelɛwɔ “ului ako a wuki w’edjedja, wetawo vati: Uhimbanyi, Satana.”​—Enyelo 12:9.

Diabolo akate kashi lo kɛnɛ kendana l’osongo w’ewo k’akambo w’ɔlɔlɔ la wa kɔlɔ. Nde akawatɛ ɔnɛ wakanyoshimbe oshimbashimba di’aha ndɛ olowa w’oma l’osongo ɔsɔ, ndo dikambo sɔ mɛnyaka dia Nzambi akakambe la lowandji lande lo yoho ya kɔlɔ. Nde akate ate Adama la Eva wakakoke ‘monga oko Nzambi’ polo ndo vamɛ mbeya tshikitanya kɛnɛ kele ɔlɔlɔ la kɛnɛ kele kɔlɔ. Satana akâkese dia naka vɔ ndjala la lotshungɔ la monga la lɔkɛwɔ la woho walangawɔ, kete ndoko onto layowafundɛ akambo nto. (Etatelu 3:1-5) Yoho shɔ yakandalɔsha lotshungɔ lele la Nzambi la mbolɛ anto akatondja akambo amɔtshi wa wolo. Diakɔ diakatshike Jehowa di’etena kɛmɔtshi mbeta woho wa nde kandola akambo asɔ. Kɛsɔ mɛnyaka dia nde akasha Satana lotshungɔ la tetemala la nsɛna l’etena kɛmɔtshi. Kakianɛ, etena kakawawɛdikɛ kotatshu esadi eto otsha l’ekomelo. (Enyelo 12:12) Koko, nde ekɔ lo tetemala la munganyiya anto oma lo mboka kaki Nzambi oma lo kashi la lokeso ndo lo kamba l’anto wafɔna vɔ la afundji la Afarisɛ waki lo nshi yaki Yeso dia pandjola wetshelo ande.​—Mateu 23:13, 15.

Yeso akate nto ate Diabolo aki ‘ondjakanyi oma k’etatelo’ ndo “ndi hatemalaka lu mete.” Kɛsɔ halange nembetshiya dia Jehowa akatonge Diabolo oko “undjakanyi.” Nde kotongama dia monga woho ɔmɔtshi wa mpɔyi kalama dihole dimɔtshi dialombalomba dja ndo di’asui dikambo di’anto tshɛ watona Nzambi. “Ifɛrnɔ” watɛkɛta Bible bu dihole diodjashi Satana. Ifɛrnɔ nembetshiyaka tsho diombo diakundɛwɔ anto.​—Etsha 2:25-27; Enyelo 20:13, 14.

Diabolo aki ntondotondo “lu mete.” Nde aki ɔmɔtshi wa l’atei wa nkumbo kaki Jehowa ka l’olongo oko ɔnaki Nzambi la lo nyuma la kokele. Koko, nde ‘komemala lo mɛtɛ.’ Nde akaleke nanga ndjela mboka yande hita ndo ɛlɛmbɛ ande ndamɛ wa kashi. “Uma l’etatelu,” nde komonga Diabolo etena kakawotonge oko ondjelo ɔmɔtshi, mbut’ate ɔnaki Nzambi, koko nde akayokomaka Diabolo etena kakandayɔtɔmbɔkwɛka Jehowa la lolango lande ndo kakandakese Adama nde la Eva. Diabolo ekɔ oko anto anɛ wakatɔmbɔkwɛ Jehowa lo nshi ya Mɔsɛ. Sho mbadiaka lo dikambo diawɔ ɔnɛ: “Vo wakayalanya le ndi, vo kema an’andi ntu, ne dia vo wakayala la awadi. Vo weli lolonga la kolo ndu lahasimbwi.” (Euhwelu k’Elembe 32:5) Woho akɔ wamɛ mbokoki mbutama lo dikambo diaki Satana. Nde akayokomaka “undjakanyi” etena kakandatɔmbɔkɔ ndo kakandonge lo kiɔkɔ ya nyɔi kaki Adama nde la Eva ndo l’ɔkɔngɔ diko ka nkumbo k’anto tshɛ wa l’andja.​—Romo 5:12.

Andjelo wakatɔmbɔkɔ

Andjelo akina wakayele Satana l’ɔtɔmbɔkwɛlɔ ande. (Luka 11:14, 15) Lo nshi ya Nɔa, andjelo asɔ “wakamo uma lu dihuli diawo,” ko wakalɔtɛ alemba w’anto dia ndjeyana la “ana amantu wakuti antu.” (Juda 6; Etatelu 6:1-4; 1 Petero 3:19, 20) Ndo “etenyi ka satu ka toto ta l’ulungu,” mbut’ate djui mɔtshi ya ditongami dia lo nyuma wakayele lokolo lande.​—Enyelo 12:4.

Dibuku di’Enyelo diele l’awui efula wa didjidji, mɛnyaka dia Diabolo ekɔ oko “ului a wuki wa tilili.” (Enyelo 12:3) Lande na? Aha nɛ dia nde ekɔ shakasaka y’olui wa bela wele la demba diele ndjaka ndo wɔma menda. Ndo sho mɛtɛ hateye demba dia woho akɔna diele la ditongami dia lo nyuma, koko ondo Satana hatshikitanyi la andjelo akina wele ditongami dia lo nyuma lo dikambo sɔ. Koko, “ului a wuki wa tilili” ekɔ elembetshiyelo kasungana mɛtɛ lo menda woho wahɛmahɛma Satana, la ngala, nkudu ndo yimba y’esehe yele lande.

Nshi nyɛ, Satana nde l’ɛdiɛngɛ waya bu la woho wa lotshungɔ laki lawɔ ntondo. Vɔ hawoyokoka ndɔta alemba w’anto nto oko wakawakoke sala dikambo sɔ mbala kɛmɔtshi. Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa Diolelo diaki Nzambi kimɔma l’anya waki Yeso Kristo l’ɔnɔnyi wa 1914, vɔ wakakashema suke l’emamu wa nkɛtɛ.​—Enyelo 12:7-9.

Diabolo ekɔ otunyi wa wolo nɛndja

Kânga mbakawawokasha oma l’olongo, Diabolo ekekɔ paka otunyi wa wolo nɛndja. Nde “atokendakendaka uku tambwe kadikita kayanga walendi.” (1 Petero 5:8) Nde kema kɔlɔ katanema l’atei wa demba di’anto diele kema kokele. Mɛtɛ, tekɔ lo ndɔshana lushi la lushi la nsaki yaso ya kɔlɔ. (Romo 7:18-20) Koko ta dioleki ele nɛ dialɔso sho “la waulelu la akambu wa wulu, la embuledi wa la kete wa udjima one, la elui w’edienge wa lu ahuli wa l’ulungu.”​—Efeso 6:12.

Polo lo yɛdikɔ yakɔna yambohandjɔnɛ shɛngiya yaki Satana l’andja ɔnɛ? Ɔpɔstɔlɔ Joani mbutaka ate: “wa la kete tshe weko lu wulu wa kanga kolo.” (1 Joani 5:19) Lo mɛtɛ, sho hatohombe ndjakiyanya otamanya lo dikambo dia Diabolo kana mbetawɔ dia dikanyiyakanyiya dia wɔma diendana la nde tɔkɔmɔla demba. Koko, ekɔ dikambo dia lomba naka sho sɛnaka ɔlɔlɔ dia mbishola welo wadjande dia tonganyiya oma lo mboka k’akambo wa mɛtɛ ndo dia toshishɛ kɔlamelo yaso otsha le Nzambi.​—Jobo 1:3-5; 2 Koreto 4:3, 4.

Diabolo hatokambaka nshi tshɛ l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo dia minganyiya wanɛ walanga sala lolango laki Nzambi. Mbala efula, nde kadimɔka “uku undjelu a yanyi.” Ɔpɔstɔlɔ Paulo akewola Akristo oma lo wâle ɔsɔ lam’akandafunde ate: “Dimi lambuka woma nti: Uku akadimbiya ului Eva la lukesu landi, tukanyi tanyu tatukulana uma l’uluwanyi a mete la pudipudi utsha le Kristu.”​—2 Koreto 11:3, 14.

Lâsɔ sho pombaka ‘sungukala, mambalɛ ndo tetemala la ndɔshana la nde, ndo monga la mbetawɔ ka wolo.’ (1 Petero 5:8, 9; 2 Koreto 2:11) Sho pombaka tona oseka ema tshɛ kɔtɔnɛ l’awui w’ɛdiɛngɛ di’aha sho ndjɔkɔ esadi eto l’anya waki Satana. (Euhwelu k’Elembe 18:10-12) Onga ombeki w’oshika w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo ohɔ dia mbala efula Yeso Kristo akashilaka awui w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi etena kakandahembamaka oma le Diabolo. (Mateu 4:4, 7, 10) Lɔmba dia kondja nyuma kaki Nzambi. Elowa atɔ koka kokimanyiya dia mbewɔ etsha wa demba wele Satana mbele la shɛngiya y’efula lɔkɔ. (Ngalatiya 5:16-24) Ndo nto, lɔmba Jehowa l’otema ɔtɔi etena kokayɛ dia lo yoho mɔtshi tɔsɛngiya t’oma le Diabolo kana ɛdiɛngɛ ande tokɔhɛnyahɛnya.​—Filipi 4:6, 7.

Ndoko ohomba mboka Diabolo wɔma w’efula. Jehowa ndakaka ekokelo k’oshika l’akambo tshɛ wakoka Satana sala. (Osambu 91:1-4; Tukedi 18:10; Jakoba 4:7, 8) Ɔpɔstɔlɔ Paulo mbutaka ate: “Nyukikitali le Khumadiondjo, ndu lu wulu wa wulu andi tshe.” Lâsɔ mbayonyonga l’akoka wa “mbeya nshikikala la ntundu ka kesu tshe ya uhimbanyi [Diabolo].”​—Efeso 6:10, 11.

[Osato wa lo lɛkɛ 3]

Yeso akeyaka ɔnɛ Diabolo aki onto la mɛtɛ

[Esato wa lo lɛkɛ 5]

Shika tanga la ntondo ka Diabolo lo mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo lo nɔmbaka esangɔ l’esangɔ

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto