WEKELO 34
Awui wakeketsha
LOSANGO lakawatosha ɔkɛndɛ wa sambisha lekɔ lokumu l’ɔlɔlɔ. Yeso akate ate: “Dieli la lukumu l’ololo nsambishama ntundu lu wedja tshe.” (Mako 13:10) Yeso ndamɛ akasha ɛnyɛlɔ lo sambisha “lukumu l’ololo la diulelu dia [Nzambi].” (Luka 4:43) Kɛnɛ kakasambisha apɔstɔlɔ mbelamɛka nto “lukumu l’ololo la [Nzambi]” ndo “lukumu l’ololo la Kristu.” (1 Tes. 2:2; 2 Kor. 2:12) Losango la ngasɔ keketshaka.
Lo yoho yɔtɔnɛ la “lukumu l’ololo la pundju” latewoya ‘ondjelo watafumbɔ l’atei w’olongo,’ sho keketshaka anto ɔnɛ: “Nyuki [Nzambi] woma, nyûtumbuli.” (Eny. 14:6, 7) L’ahole tshɛ, sho mbewoyaka anto awui wendana la Nzambi ka mɛtɛ, lokombo lande, waonga ande wa diambo, etsha ande wa mamba, sangwelo diande dioludi la ngandji, ndo kɛnɛ katɔlɔmbande. Lokumu l’ɔlɔlɔ latatewoya mendanaka nto la woho wayolanya Jehowa Nzambi anto wa kɔlɔ wawɔnyɔla ndo walanya nsɛnɔ y’anto akina. Koko aha sho mbele l’ɔkɛndɛ wa nombosha anto wasambishaso. Kɛnɛ kakombolaso ele di’anto efula mbetawɔ losango la lo Bible lasambishaso dia lɔ mɛnama ɔnɛ lekɔ mɛtɛ lokumu l’ɔlɔlɔ le wɔ.—Tuk. 2:20-22; Joa. 5:22.
Todjake awui wele bu la wahɔ. Lo mɛtɛ, lɔsɛnɔ lekɔ l’awui amɔtshi wa kɔlɔ. Sho mbeyaka awui asɔ. Dia tatɛ sawola l’onto, wɛ koka monyiya dui dimɔtshi diele lo timba t’anto wa l’ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ ko wɛ tɛkɛta dui diakɔ lo tshena pe. Kema ɔlɔlɔ tshɔbɔla lo dui diakɔ. Anto mbokaka nsango ya nyangu esangɔ l’esangɔ, lâsɔ tɛkɛta awui wahasha ɔngɛnɔngɛnɔ koka mbatshutshuya dia vɔ diha kuke yawɔ kana atui awɔ di’aha mpokamɛ kɛnɛ kawatɛso. L’etatelo ka sawo diayɛ, sala la wolo dia kotola yambalo y’onto l’akambo wa mɛtɛ washa ekeketshelo wele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. (Eny. 22:17) Lâsɔ kele, oyadi kânga onto halangi nyu tetemala la sawo, wɛ ayowotshika la dui dimɔtshi diakeketsha diayondokanaka ladiɔ yimba. Dui sɔ koka ndjôtshutshuya dia nde monga suke dia mpokamɛ mbala kekina.
Woho akɔ wamɛ mbele naka wambokɔlɔmba dia mbisha sawo dimɔtshi, tolodjake atui w’ampokami l’awui wa kɔlɔ paka nɛ dia awui asɔ wekɔ efula lo sawo diayɛ. Naka ɔtɛkɛtshi ayɔsa wenya efula dia tɛkɛta dikambo dia wandja wa mandji y’ana w’anto, di’awui wa diakatanelo ndo wa ngala, kana di’awui wa mindo wa dieyanelo wambokokanɛ l’ahole tshɛ, kete dui sɔ koka kɔmɔla etema w’ampokami. Wɛ koka mbɔtshiya awui wele bu la wahɔ lo sawo diayɛ paka naka vɔ wekɔ l’oyango ɔmɔtshi w’ohomba. Naka wɛ hadjisha awui asɔ efula, kete dui sɔ diayokoka mɛnya ohomba wa sawo diayɛ. Vɔ koka mɛnya nto awui efula wele lo kiɔkɔ ya dikambo dimɔtshi ndo kamba la wɔ dia mɛnya lande na kele ekandwelo kasha Bible kekɔ ɔlɔlɔ. Naka kokaka, tolekake mbɔsa wenya dia tɛkɛta dikambo di’ekakatanu.
Hatokokaki minya kana kombola minya awui tshɛ wahakeketsha oma lo sawo diaso. Dikambo diele lanɛ ele mona woho wa kuwanya awui wakeketsha la wahakeketsha lo yoho yakokawɔ keketsha anto. Dia wɛ kotsha oyango ɔsɔ, wɛ la dia mbeya kɛnɛ kahombayɛ mbidja kana minya, ndo ahole wahombayɛ tɔtɔmiya. Lo Dako diande dia lo Dikona, Yeso akalake ampokami ande dia mbewɔ dionga dia lokaki diaki l’afundji la Afarisɛ, ndo nde akasha bɛnyɛlɔ dimɔtshi lo dikambo sɔ. (Mat. 6:1, 2, 5, 16) Koko, lo dihole dia nde mbɔsa wenya ande tshɛ dia tɛkɛta dikambo dia bɛnyɛlɔ dia kɔlɔ diaki ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ɛsɔ, Yeso akatɛtɛ l’ohomba w’anto shihodia mboka ya mɛtɛ yaki Nzambi ndo ndjiyela. (Mat. 6:3, 4, 6-15, 17-34) Dikambo sɔ diakonge l’etombelo wakeketsha efula.
Tɛkɛta lo yoho yakeketsha. Naka wambokosha dako dimɔtshi l’etshumanelo diendana l’awui amɔtshi w’olimu aso w’Okristo, kete sala la wolo dia disha lo yoho yakeketsha anto, koko aha yawaɔnyɔla. Yashikikɛ dia wɛ salaka akambo wakeketshayɛ anto akina dia mbasala. (Romo 2:21, 22; Heb. 13:7) Tɛkɛta la ngandji koko aha la nkɛlɛ. (2 Kor. 2:4) Naka wɛ shikikɛka dia anyayɛ ambetawudi nangaka ngɛnyangɛnya Jehowa, kete ɛtɛkɛta watondjayɛ wayɛnya eshikikelo kɛsɔ, ndo dui sɔ diayonga l’etombelo w’amɛna. Tende woho wakɛnya ɔpɔstɔlɔ Paulo eshikikelo ka ngasɔ lo ndjela kɛnɛ kofundami lo 1 Tesalonika 4:1-12; 2 Tesalonika 3:4, 5; ndo lo Filemona 4, 8-14, 21.
Mbala efula tongaka ohomba le dikumanyi dia mbewola anto lo kɛnɛ kendana la lɔkɛwɔ lɔmɔtshi la kɔlɔ. Koko ndjakitshakitsha ayowakimanyiya dia monga la dionga dia memakana otsha le anangɛwɔ. (Ngal. 6:1) Vɔ pombaka mbisha ɔhɛmwɛlɔ ɔsɔ lo yoho yɛnya dia vɔ nɛnyaka as’etshumanelo. (1 Pet. 5:2, 3) Bible ndakaka ɛlɔngɔ w’apami dia ndeka menda ɔlɔlɔ lo dikambo sɔ. (1 Tim. 4:12; 5:1, 2; 1 Pet. 5:5) Etena kele ohomba pangwɛ, mingola kana mbidja awui l’ɔnɔngɔ, dikambo sɔ la dia salema paka lo ndjela kɛnɛ kata Bible. (2 Tim. 3:16) Ɔtɛkɛtshi hahombe mɛnya ohomba w’Afundelo paka dia tshutshuya kana dia sukɛ tokanyi tande tɔmɔtshi tele ondo nde tietawɔka la wolo tshɛ. Kânga etena kahomba mbisha onto dako dia mongola, koka monga ɔlɔlɔ tetemala la tɛkɛta lo yoho yakeketsha naka ekɔ ohomba tɛtɛ ntondo lo woho wa mbewɔ ndjatambiya l’awui wa kɔlɔ, woho wa kandola ekakatanu ndo wa mbatondoya, woho wa tshika lɔkɛwɔ la kɔlɔ, ndo woho watokokɛ ɛlɛmbɛ wa Jehowa.—Osam. 119:1, 9-16.
Etena kalɔngɔsɔlayɛ sawo diayɛ, dja yimba efula lo woho wayoyokomiyaka dui tshɛ dioleki ohomba, ndo otondo wa sawo diayɛ. Ɛtɛkɛta wa ndjihelo mbaleka anto kimɛ. Onde ɛtɛkɛta akɔ wayosha wetshelo?
Etena kasawolaso la anyaso ambetawudi. Ekambi wa Jehowa ngɛnangɛnaka wenya wetshawɔ kamɛ l’anangɛwɔ lo nsanganya y’Akristo. Ɔsɔ ekɔ tena diakeketshanyawɔ lo nyuma. Bible tɔlɔmbaka dia sho ‘keketshanyaka’ etena katshumanaso l’ahole aso w’ɔtɛmwɛlɔ. (Heb. 10:25) Sho salaka dui sɔ aha tsho oma l’asawo ndo kɔmatɛrɛ yashaso lo nsanganya, koko ndo oma l’asawo wasawolaso la ntondo ndo l’ɔkɔngɔ wa nsanganya.
Kânga mbele bu kɔlɔ sawola awui wendana la lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi, sho ndekaka keketshanya etena kasawolaso awui wa lo nyuma. Kɛsɔ mendanaka l’akambo w’ɔlɔlɔ wakahomana laso l’olimu w’ekila. Ekɔ dui di’ekeketshelo sho mbidjanaka yimba lam’asaso.
Sho la dia ndjalama wolo di’aha sɛngiyama oma le anto wotodingi. Diakɔ diakafundɛ Paulo Akristo wa l’Ɛfɛsɔ ate: “Nyunya kashi, nyutaneli akambu wa mete, untu la unyandi.” (Ef. 4:25) Mbutanɛ awui wa mɛtɛ lo dihole di’awui wa kashi, nembetshiyaka nto mbewɔ di’aha minyanya diangɔ kana anto watɛmɔla as’andja ɔnɛ. Woho akɔ wamɛ mbele Yeso akatewola lo kɛnɛ kendana la “lokeso l’ukundji.” (Mat. 13:22) Ɔnkɔnɛ, l’asawo aso, tatokesanake lo tshutshuyana dia monga la nsaki ka lomombo la l’emunyi.—1 Tim. 6:9, 10.
Lam’atolakande dia monga l’ɛtɛkɛta wakeketsha, ɔpɔstɔlɔ Paulo tɔlɔmbaka di’aha nombosha kana mɔnyɔla ɔnangɛso latona sala akambo amɔtshi l’ɔtɛ wende ‘kema la mbetawɔ ka nge,’ mbut’ate nɛ dia nde hashihodia dimɛna lotshungɔ l’Okristo lele laso. Ɔnkɔnɛ, di’asawo aso keketsha anto akina, sho pombaka yimba mbidja l’akambo wele lawɔ ndo mbeya polo lo yɛdikɔ yakɔna yambowohama lo nyuma. Ayonga kɔlɔ efula naka “untu nkitshiya onangu [kana kadiyɛnde] dive dia mbutakanya kana djewoki ya mbumba.”—Romo 14:1-4, 13, 19.
Okristo wadiɛnɛ l’ekakatanu wa wolo, ɛnyɛlɔ hemɔ kahakɔnɔ esadi, ngɛnangɛnaka asawo wakeketsha. Ondo dia ndja lo nsanganya, onto la ngasɔ mbidjaka welo efula. Wanɛ weya ekakatanu wele lande koka mombola ɔnɛ: “Ngande wayaokayɛ?” Aha la tâmu, nde ayɔngɛnangɛna dia mɛna woho wayashawɔ le nde. Koko, mbala mɔtshi mbeyaka monga ko nde haleke ngɛnangɛna di’anto tɛkɛtaka dikambo dia yonge yande ya demba. Etena kɛsɔ, ɛtɛkɛta wa lowando ndo w’ekeketshelo koka salanganya otema ande efula. Onde wɛ ekɔ lo mɛna woho watetemalande mboka Jehowa ngandji ndo wakikɛnde okakatanu wele lande? Onde wɛ keketshamaka etena kashande kɔmatɛrɛ? Kema ayonga ekeketshelo efula dia kotola yambalo yande lo welo wadjande ndo lo kɛnɛ kasalande l’etshumanelo lo dihole dia tɛkɛta dikambo dia kɛnɛ kahandakoke sala?—1 Tes. 5:11.
Dia sawo diaso keketsha anto, ekɔ ohomba efula mbeya kanyi ya Jehowa lo kɛnɛ katɛkɛtayɛ. L’Isariyɛlɛ w’edjedja, wanɛ wakatɛkɛtaka kɔlɔ lo dikambo di’anto wakasɔnama ndo wakangunangunaka dikambo dia mana wakokama kɛlɛ efula oma le Nzambi. (Wal. 12:1-16; 21:5, 6) Sho mɛnyaka dia tambokondja wetshelo oma lo bɛnyɛlɔ sɔ etena kalɛnyaso dikumanyi ndo kangɛnangɛnaso mbo ya ndɛ ya lo nyuma yatosha olui w’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.—1 Tim. 5:17.
Tana awui wele la wahɔ wa tɛkɛta l’Akristo w’anangɛso wonya weso la wɔ kâmɛ hatolekaka monga wolo. Koko, naka onto otondja ɛtɛkɛta wa diɔnyɔ efula, kete ona woho wa mengesola sawo otsha l’awui akina wakeketsha.
Oyadi tekɔ lo sambisha onto, tekɔ lo tɛkɛta lo lɔyɛnga, kana tekɔ lo sawola la onyaso ombetawudi, sho la dia monga la shɛnɔdi dia mbeya tondja awui wa nɛmɔ wele l’atei w’etema aso, mbut’ate tondja “aui w’ololo, weya mbudia antu uku ahumbawo, ne dia nfudiya wane wuka ngandji ka mamba.”—Ef. 4:29.