BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • ol etenyi 4 lk. 12-14
  • Lende Ele Watshɛso Wakavu?

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Lende Ele Watshɛso Wakavu?
  • Mboka k’Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo—Onde wɛ ambokitana?
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Anima la Nyuma
  • Eongelo ka Wanɛ Wambovɔ
  • Nyuma bu ditongami diakasɛnɛ ndo mvɔ la nkɛtɛ
    Nyuma ya wavɔ—Onde na yɔ koka kokimanyiya kana kosalɛ kɔlɔ? Onde na yɔ yekɔ mɛtɛ?
  • Ngande wayala anima lam’avɔ onto?
    Ngande Wayalaso Lam’avɔso?
  • Bible Atatɔ Lo Dikambo Dia Lɔsɛnɔ La L’ɔkɔngɔ A Nyɔi?
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—1999
  • Lende ele wanɛ wavɔ?
    Bible etshatɔ mɛtɛ?
Enda awui akina
Mboka k’Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo—Onde wɛ ambokitana?
ol etenyi 4 lk. 12-14

Etenyi 4

Lende Ele Watshɛso Wakavu?

1, 2. Anto efula afɔnyawɔ lo kɛnɛ kendana la wanɛ wakavu?

MILIYƆ y’ase Afrikɛ mbetawɔka dia nyɔi bu ekomelo ka lɔsɛnɔ koko otshikitanyelo wa lɔsɛnɔ otsha l’andja okina. Efula fɔnyaka dia watshɛwɔ wakavu wakamɔ oma l’andja wɛnama ko ntshɔ otsha l’andja wahɛnama, oma l’andja w’anto otsha l’andja wa dimu.

2 Vɔ fɔnyaka ɔnɛ watshɛwɔ asɔ, kana dimu dia watshɛwɔ sɔ tetemalaka la kokɛ ndo la ngɔnya nkumbo yawɔ lanɛ la nkɛtɛ. Kanyi shɔ mɛnyaka dia dimu dia watshɛwɔ diekɔ angɛnyi wele la nkudu k’efula, wakoka ngɔnya diangɔ lo dikambɔ, mbisha anto alemba w’amɛna ndo mbakokɛ oma lo wâle. Vɔ fɔnyaka ɔnɛ naka anto mbaohɛ kana mbaomadja, kete vɔ wayowasha dilanya, ɛnyɛlɔ hemɔ, wola ndo mpokoso.

3. Ngande watɛmɔla anto amɔtshi watshɛwɔ wakavu?

3 Wanɛ wasɛna salaka ditshelo ndo sɛlɛmɔnyi mɔtshi dia nɛmiya nyuma ya watshɛwɔ wakavu ndo dia monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ la wɔ. Ditshelo sɔ mɛnamaka djekoleko lo mbekelo yendana l’awui w’etanda ndo w’okundelo, ɛnyɛlɔ olalelo wa l’otanda kana wonyelo wa nkala la divo di’onto lambovɔ dia ndjosala okundelo wa mbala ka hende. Ɔtɛmwɛlɔ wa watshɛso wakavu mɛnamaka ndo lo weho ekina nto. Ɛnyɛlɔ, la ntondo ka vɔ nɔ wanu, anto amɔtshi mbitsholaka yema lo nkɛtɛ dikambo dia watshɛwɔ wakavu. Ndo nto, l’ɔkɔngɔ wa diangɔ dia ndɛ mbeshɔ, vɔ tshikaka yema ya diangɔ lo mpoke la kanyi y’ɔnɛ naka watshɛwɔ wakavu wamboya, vɔ wayoyotana yangɔ ya ndɛ.

4. Anto efula akanyiyawɔ lo dikambo dia anima?

4 Anto amɔtshi mbetawɔka dia wanɛ wasɛna wekɔ l’anima wahavu watetemala la nsɛna l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka demba. Vɔ fɔnyaka ɔnɛ naka onto nsɛna lɔsɛnɔ la losembwe, kete anima ande wayotshɔ l’olongo kana lo paradiso, koko naka nde monga la yoho ya lɔsɛnɔ ya kɔlɔ, kete anima ande wayotshɔ l’ifɛrnɔ. Mbala efula anto sɔhanyaka kanyi shɔ la dietawɔ di’ashidi. Ɛnyɛlɔ, l’etenyi ka lo tojurunalɛ kewoyawɔ nyɔi y’anto ndo lɛnɛ ayowokundɛma la lɛnɛ ayosalema otanda, vɔ mbutaka mbala efula di’onto akɔ “ambotshɔ dia tɔsɛna l’andja okina” kana “amboyela watshɛnde.” Dietawɔ sɔ tshɛ ndja oma lo kanyi y’ɔnɛ anima kana nyuma tetemalaka la nsɛna l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka demba. Ko Bible atatɔ lo dikambo sɔ na?

Anima la Nyuma

5, 6. Lo ndjela Bible anima kɛdikɛdi na?

5 Bible mɛnyaka dia anima bu ɛngɔ kɛmɔtshi kele l’etei k’onto koko anima ekɔ tshondo y’onto ndamɛ. Ɛnyɛlɔ, lam’akatonge Nzambi Adama, ‘pami kɛsɔ akakome anima wasɛna.’ (Etatelu 2:⁠7) Nde kombisha Adama anima koko Adama aki anima mbut’ate tshondo y’onto.

6 Diakɔ diele, sho mbadiaka ɔnɛ anima wakotɔ. (Etatelo 46:​18, NW) Anima kokaka ndɛ kana nkila mbo ya ndɛ. (Akambo w’Ase Lɛwi 7:20; Osambo 35:​13, NW) Vɔ ndelaka ndo nɛmbaka. (Jeremiya 13:17; Jona 2:​7, NW) Anima koka mbivama, ndjelama ndo kelekama mɔlɔla. (Eohwelo k’Ɛlɛmbɛ 24:7; Osambo 7:5; 105:​18, NW) Bible mɔtshi kadimolaka tshɛkɛta shɔ y’oma l’ɔtɛkɛta wakafundama Bible ntondo ɔnɛ “anima” l’avɛsa anɛ, koko bible kina kambaka la tshɛkɛta “eongelo,” “etongami,” kana “onto.” Tɔtɛkɛta tɔsɔ tshɛ nembetshiyaka dikambo diamɛ.

7. Naa avɛsa wa lo Bible wɛnya dia anima koka mvɔ?

7 Lam’ele anima ekɔ tshondo y’onto, etena kavɔ onto, anima mvɔka. Ezekiyele 18:4 mbutaka ɔnɛ: “[Anima,” NW] watutshaka kolo, mbayuvo.” Ndo nto, Etsha 3:23 mbutaka dia: “[Anima, NW] [kana untu] tshe lahetawo umvutshi ako ndjakema l’atei w’antu.” Ɔnkɔnɛ, anima kema ɛngɔ kɛmɔtshi katetemala la nsɛna l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka demba.

8. Nyuma kele le anto kɛdikɛdi na?

8 Nyuma tshikitana l’anima. Le anto, nyuma ekɔ wolo wa lɔsɛnɔ wawasha dikoka dia kamba elimu wa lo lɔsɛnɔ. Nyuma ekɔ oko kura. Kura koka pɛtsha vatilatɛrɛ kana frigo, koko kura tɔamɛ hakoke fufa lɔpɛpɛ kana mbetɛ diangɔ tshitshi. Woho akɔ wamɛ mbele nyuma kele l’etei kaso toshaka akoka wa mɛna, wa mboka kana wa kana yimba. Koko tɔ tɔamɛ hakoke sala ndoko ɛngɔ ɔtɔi l’atei w’akambo asɔ naka aha l’ekimanyielo ka washo, k’atuyi kana ka wɔɔngɔ. Diakɔ diata Bible dikambo di’onto ɔnɛ: “Lumu landi latutumbaka, ku ndi atukalulaka lu kete. Ku lushi lako tukanyi tandi tayulanyema.”​—⁠Osambu 146:⁠4.

9. Kakɔna kahasale anima la nyuma?

9 Lo ndjela Bible, oyadi anima kana nyuma, ndoko ɛngɔ katomba oma lo demba etena kavɔ onto dia totetemala la nsɛna l’andja wahɛnama.

Eongelo ka Wanɛ Wambovɔ

10. Kakɔna kata Bible lo dikambo di’onto lambovɔ?

10 Lâsɔ ngande wele eongelo ka wanɛ wavɔ na? Lam’ele Jehowa mbakatonge anto, nde mbeyaka nto kɛnɛ katokomɛ etena kavɔso. Ɔtɛkɛta ande mbetshaka dia onto lambovɔ kema la lɔsɛnɔ, nde hakoke mboka, mɛna, tɛkɛta, kana kanyiya dikambo dimɔtshi. Bible mbutaka ɔnɛ:

● “Wavo haweyi nduku dikambu.”​—⁠Undaki 9:⁠5.

● “Ngandji kawo, luhetshu lawo, ndo okomiya awo ambushilaka edja.”​—⁠Undaki 9:⁠6.

● “Nduku ulimu kuyanga kanyi, ewu kuyanga yimba, yeli lu Dihuli di’Edu, lene atayatshu.”​—⁠Undaki 9:⁠10.

11. Jehowa akandatɛ Adama l’ɔkɔngɔ wa nde sala pɛkato?

11 Ohokanyiya kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia tshɛso ka ntondo, Adama. Jehowa akatonge Adama “uma lu ditshu dia kete.” (Etatelu 2:⁠7) Otondonga Adama akakitanyiya ɔlɛmbɛ waki Jehowa, tshike nde otɔsɛna pondjo pondjo l’ɔngɛnɔngɛnɔ lanɛ la nkɛtɛ. Koko Adama akɔnyɔla ɔlɛmbɛ waki Jehowa ndo dilanya diakandakondja aki nyɔi. Lende akatshu Adama l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande? Nzambi akawotɛ ate: “We [ayokalola] lu kete, ne dia uma loko mbakayosama. We eko ditshu, okone we ayukalula utsha lu ditshu.”​—⁠Etatelu 3:⁠19.

12. Kakɔna kakakomɛ Adama l’ɔkɔngɔ wa nyɔi kande?

12 Lende aki Adama la ntondo ka Jehowa mbotonga oma lo ditshu? Nde komonga ndoko dihole. Nde kondjala. Ɔnkɔnɛ, lam’akatɛ Jehowa Adama dia nde “ayukalula utsha lu ditshu,” Nde akɛnya dia Adama ayokalola lo eongelo kele bu la lɔsɛnɔ, oko ditshu. Adama kotetemala la nsɛna l’andja wahɛnama. Nde kotshɔ otsha l’andja wa nyuma ya watshɛso. Nde kotshɔ oyadi otsha l’olongo kana l’ifɛrnɔ. Nde akakalola lo eongelo kele onto bu la lɔsɛnɔ nto ndo kondjala nto.

13. Kakɔna kakomɛ anto la waa nyama etena kavɔwɔ?

13 Onde dikambo diakɔ diamɛ komɛka anto tshɛ? Eelo. Bible nembetshiyaka ɔnɛ: “[Anto la nyama] watutshokaka lu dihuli diame. Vo tshe wakatungama uma lu ditshu, okone vo tshe watukalulaka lu ditshu.”​—⁠Undaki 3:19, 20.

14. Naa elongamelo kele la wanɛ wambovɔ?

14 Bible ndakaka dia Nzambi ayolola wanɛ wakavu dia vɔ ndjɔsɛna lo paradiso ka la nkɛtɛ. (Joani 5:​28, 29; Etsha 24:15) Koko dikambo sɔ diayosalema lo nshi yayaye. Etena kɛnɛ vɔ ndala lo nyɔi. (Joani 11:​11-14) Sho hatohombe mbaoka wɔma kana mbâtɛmɔla nɛ dia vɔ hawokoke tokimanyiya kana tosalɛ kɔlɔ.

15, 16. Ngande wasala Satana dia mbetawoya anto ɔnɛ wanɛ wakavu wekɔ lo sɛna lo dihole dikina?

15 Kanyi y’ɔnɛ sho hatovu mɛtɛ ekɔ kashi kambohandjola Satana Diabolo. Dia mbetawoya anto kashi kɛsɔ, nde l’ɛdiɛngɛ ande salaka la wolo dia mbaetawoya ɔnɛ hemɔ ndo ekakatanu ekina ndjaka oma le wanɛ wakavu. Mɛtɛ ekakatanu ɛmɔtshi ndjaka oma le ɛdiɛngɛ. Koko ekakatanu ekina hawoye oma l’andja wahɛnama. Lo wedi okina, mbuta ɔnɛ wanɛ wakavu koka tosalɛ kɔlɔ ekɔ dikambo dia kashi.

16 Ekɔ yoho kina nto yasala ɛdiɛngɛ dia mbetawoya anto ɔnɛ kɛnɛ kata Bible lo dikambo dia wanɛ wakavu kekɔ kashi. Vɔ kesaka anto dia vɔ mbetawɔ ɔnɛ vɔ wakɛnyi kana wakatɛkɛta la wanɛ wakavu. Ɔnkɔnɛ, ɛdiɛngɛ kambaka la waɛnɛlɔ, alɔ, wetshi, kana toho tokina. Koko anto aha vɔ la wanɛ wakavu mbɛnana koko vɔ l’ɛdiɛngɛ wɔsa dihole di’anto wakavu. Diɔ diakɔ diahalange Jehowa wa wetshi kânga yema kana anto watɛkɛta la wanɛ wakavu.​—⁠Euhwelu k’Elembe 18:​10-12; Zekaria 10:⁠2.

[Kiombo/Osato wa lo lɛkɛ 14]

Wanɛ Wakavu Hawokoke Tokimanyiya

Owandji ɔmɔtshi wa lokumu wa l’Afrikɛ wa l’Owɛstɛ akavu l’ɔnɔnyi 1990. Nde aki la wadi atanu ndo l’ana efula. Nde aki la sociétés hiende ndo akakondjaka akuta efula.

Lam’akavu owandji ɔsɔ, ase nkumbo kande wakayele ditshelo di’ashidi diakawafɔnyaka ɔnɛ diɔ koka mbisha edimu kande nɛmɔ. Wadi ande wakalɔtɛ pidi, wakanya avo, wakakile diangɔ dimɔtshi dia ndɛ, ndo wakalasha sɔyi. Vɔ wakalele ndo wakakiyana l’edja ka nshi esambele l’ɔkɔngɔ wa vɔ mbokundɛ. Oma lâsɔ, lo ndjela mbekelo y’ashidi ya lo ngelo kawɔ, nkumbo k’otondo wakatshumana kâmɛ l’ewotɔ awɔ dia pandjola otanda, mbut’ate sala dambo dia woke diele ndo la mishiki.

Lo mɛtɛ, otondonga owandji ɔsɔ aki l’akoka wa kokɛ ndo tshɔkɔla nkumbo kande kakolangaka efula kɛsɔ, tshike nde akasale dikambo sɔ! Koko dikambo sɔ kosalema. Sociétés yande yakakɔ. Ase nkumbo kande wakasusana diangɔ dia sango ndo l’ɔkɔngɔ diko wakakakitɔna. Ɛlɔ kɛnɛ, lokombo la woke laki owandji ɔsɔ lakalolanɛka l’anto, laya paka l’anto angana ato.

Wanɛ Wakavu Hawokoke Tosalɛ Kɔlɔ

Lo ngelo kɛmɔtshi ka lo wodja wa Nigeria, pami kɛmɔtshi akavu ndo wakokundɛ. Oma lâsɔ, wadi aki pami kɛsɔ akɛnyi dɔ diakoshikikɛ dia omɛnde aki l’ohomba wa tango kande. Ɔnkɔnɛ, nde akɔshi tango kɛsɔ ko tokikundɛ suke l’odo w’omɛnde.

Ɔlɔngɔ ɔmɔtshi wakawelɛka Dunikan akakundola tango kɛsɔ lo woshɛshɛ ndo akakambe latɔ ɛnɔnyi efula polo ndo l’etena kakalana tango kakɔ. Ndoko kɔlɔ kakokomɛ. Otondonga pami kakavu kɛsɔ akakokaka salɛ wanɛ wasɛna dikambo dimɔtshi, tshike nde mɛtɛ otosha wovi wakave tango kande ɔsɔ dilanya oma lɛnɛ akinde lo diombo!

[Ambola wa wekelo]

Kiombo: Naa akambo wɛnya dia wanɛ wakavu hawokoke tokimanyiya kana tosalɛ kɔlɔ?

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto