‘Nyotombole Jah!’
“Engo tshe keli la lumu, katumbuli [Jah, “NW”].”—OSAMBU 150:6.
YESO akalɔngɔsɔla ambeki ande l’atei w’etshumanelo k’Akristo, etshumanelo kakɔ kakahame l’eleko ka ntondo. Kânga mbakawahetshamaka efula oma le ase ɛtɛmwɛlɔ, “lukumu l’ololo . . . , lakasambishama l’etungelu tshe [kele] la tshina di’ulungu.” (Kolosai 1:23) Koko, l’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’apɔstɔlɔ wa Yeso Kristo, Satana akayɔhɔhɔla apɔstazi la mayɛlɛ tshɛ.
2 Apɔstɔlɔ wakatewudi anto la ntondo ka dikambo sɔ ntshama. Oko ɛnyɛlɔ, Paulo akatɛ dikumanyi diakaye oma l’Ɛfɛsɔ ate: “Nyuyalami ololo, ndu nyulami limba tshe ololo, wako wakanyukitsha [nyuma k’ekila, NW] alami, dia nyu ndesha ekelizia wa [Nzambi, NW], wakandasumbi la dikila [di’Ɔnande hita, NW]. Dimi mbeyaka nti: Lam’ayumutsho, ndjaundu ya pangu yayoto l’atei anyu, yayumana limba tshe. Antu wayunela uma l’atei anyu nyame, wayutela antu akambu waha mete, dia nkutula ambeki l’okongo awo.” (Etsha 20:28-30; enda ndo lo 2 Petero 2:1-3; 1 Joani 2:18, 19.) Ɔnkɔnɛ, l’eleko ka nɛi, Lokristo lakatɔmbɔkɔ lakatatɛ ndjasanganya ndo kamba kâmɛ la Diolelo dia Rɔmɔ. L’ɔkɔngɔ wa deko dimɔtshi, Diolelo di’Osanto dia Rɔmɔ, diokakatanyi la papa l’Ɔrɔma, diakayolɛka etenyi ka woke k’anto. L’edjedja ka wonya, Ase Asɔnyi, wanɛ wakataka ɔnɛ: sho mbayanga nɔngɔsɔla ɔtɛmwɛlɔ, wakatɔmbɔkɔ l’ɔtɛ w’akambo wa kɔlɔ efula wasala Ɔtɛmwɛlɔ w’Aseka Mupɛ, koko vɔ wakahekɔ mbolola Lokristo la mɛtɛ.
3 Koko, oya l’ekomelo k’eleko ka 19, olui ɔmɔtshi w’ambeki wa Bible wa mɛtɛ mɛtɛ wakayasha nto lo sambisha ndo lo dianganya ‘elongamelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ le ditongami tshɛ dia l’ɛse olongo.’ Oma lo wekelo awɔ wa pɔlɔfɛsi ya lo Bible, l’etena kolekanyi ɛnɔnyi 30 la ntondo k’ɔnɔnyi 1914, olui ɔsɔ wakɛnya ɔnɛ l’ɔnɔnyi 1914 mbele ekomelo ka “tena diakashikikɛma di’ase wedja,” tena diele la “tena esambeli,” kana ɛnɔnyi 2 520, tatɛ oma lam’akahandjolama Jerusalɛma l’ɔnɔnyi 607 N.T.D. (Luka 21:24, NW; Danyele 4:16) Lo ndjela kɛnɛ kakawakongɛka, ɔnɔnyi 1914 akayala etena kakasalema etshikitanu wa weke lo akambo w’anto lanɛ la nkɛtɛ. Akambo wa mamba wakasalema ndo l’olongo. L’etena kɛsɔ, Nkumekanga ka pondjo akakitsha Yeso Kristo, Nkumekanga kahɔnyi la nde, lo kiti ka diolelo ka l’olongo, la ntondo ka nde minya akambo wa kɔlɔ tshɛ oma la nkɛtɛ kɛnɛ ndo nyomela Paradiso.—Osambu 2:6, 8, 9; 110:1, 2, 5.
He Nyênde Mɛsiya, Nkumekanga!
4 L’ɔnɔnyi 1914, Nkumekanga Mɛsiya, Yeso, akatatɛ kamba olimu. Lo Bible, vɔ mbêlɛka ɔnɛ Mikaɛlɛ, kitshimudi ate: “Akɔna ele Oko Nzambi?,” nɛ dia nde ekɔ l’oyango wa nyindja lowandji laki Jehowa. Lo ɛnɛlɔ kakandɛnyi, kofundami lo Enyelo 12:7-12, ɔpɔstɔlɔ Joani akalembetshiya kɛnɛ kakayosalema, ata ate: “Ta diaki l’ulungu. Mikaele la andjelo andi wakatshu dia ntolosha ului ako ta. Ului ako la andjelo andi wakalo ta. Keli vo kumbaleka wulu; vo kuntana dihuli ntu l’ulungu. Wakakadja ului ako a wuki w’edjedja, wetawo vati: [Diabolo ndo Satana, NW], ukeshi a wa la kete tshe—wakawukadja la kete ndi la andjelo andi.” Ɔsɔ mɛtɛ aki shaka y’omuse!
5 L’etena kɛsɔ, dui dia wolo diakokɛ l’olongo diata ɔnɛ: “Kakiane panda kambuyala ndu wulu, ndu diulelu dia [Nzambi, NW], ndu luwandji la Kristu kandi, ne dia osongwedi wa anyasu ambukadjema, one latâsongwelaka la ntundu ka [Nzambi, NW] ndu la yanyi ndu l’utshu. Vo [Akristo w’eshika, NW] wakuleki wulu ne dia dikila dia Ona-Okoko [Kristo Yeso], ndu dia diui diawo. Vo kumbuka nyumu yawo ngandji edja ndu lu nyoi.” Dikambo sɔ nembetshiyaka etshungwelo le akanga wa kɔlamelo, wanɛ wele la mbetawɔ l’olambo w’etshungwelo w’oshinga wolo wakakimɔ Yeso.—Tukedi 10:2; 2 Petero 2:9.
6 Dui dia wolo dia l’olongo diakatetemala mbuta ɔnɛ: “Ulungu li, ongenengene, ndu wane watudjaseka loko. Fono kayuyala la kete ndu l’ashi a wuki, ne dia [Diabolo, NW] akayi le nyu. Ndi eko la kele ka wuki; ndi mbeyaka ati: Etena kami kambusukana.” “Fonu” kɛsɔ kakalakema dia ndja lanɛ la nkɛtɛ kakɛnama lo ata w’andja w’otondo, ndjala ya kasha, adidimu wa nkɛtɛ, ndo ɛɔnywɛlɔ k’ɛlɛmbɛ, akambo wambɔhɛnyahɛnya nkɛtɛ l’eleko kɛnɛ. Oko wakɔndɔla Mateu 24:3-13, Yeso akatatshi ɔnɛ akambo asɔ wayoyala etenyi kɛmɔtshi ka ‘djembetelo ya nshi y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ.’ Lo ndjela pɔlɔfɛsi kɛsɔ, tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1914, anto wambɛna shɔkɔ lanɛ la nkɛtɛ lo yɛdikɔ yahatayalaka ndoko lushi lo lɔsɛnɔ l’anto.
7 Onde anto kokaka kondja elongamelo ka lo nshi yayaye l’eleko kɛnɛ ka fɔnu y’oma le Satana? Eelo, vɔ kokaka kondja, nɛ dia Mateu 12:21 mbutaka lo dikambo dia Yeso ɔnɛ: “Asi wedja wayuyala la elungamelu lu lukumbu landi”! Asui wɛna ase wedja hɛnya paka ‘djembetelo ya nshi y’ekomelo ka dikongɛ di’akambo nɛ’ tsho koko mɛnyaka ndo ‘djembetelo ya wôngelo wa Kristo’ oko Nkumekanga ka l’olongo lo Diolelo dia Mɛsiya. Lo kɛnɛ k’endana la Diolelo sɔ, Yeso ekɔ lo mbuta nto ate: “Lukumu l’ololo lone la diulelu layusambishama lu kete tshe, uku omenyi le wedja tshe. L’okongo diku, ekumelu kayuya.” (Mateu 24:14) Anto akɔna wasambisha elongamelo ka woke k’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ lanɛ la nkɛtɛ na? Toko Ɛmɛnyi wa Jehowa! Vɔ sambishaka lo sɛkɛ ndo lo luudu la luudu ɔnɛ Diolelo diaki Nzambi dia losembwe ndo dia wɔladi diaya suke la mbɔsa akambo wa lanɛ la nkɛtɛ l’anya adiɔ, ndo vɔ mɛnaka ɔnɛ ɔsɔ ekɔ olimu w’ohomba wahomba salema esadi esadi. Onde ndo wɛ mbakamba olimu ɔsɔ? Ndoko diɛsɛ diayoyokondja ko ndeka sɔ!—2 Timote 4:2, 5.
Ngande Wayoya “Ekumelu”?
8 Anto wa l’andja ɔnɛ wambɔtɔ l’etena k’elombwelo. Lo 1 Petero 4:17, wekɔ lo totɛ ɔnɛ elombwelo kakatatɛ “lu luudu la [Nzambi, NW]”—mbuta ate elombwelo k’ɛlɔngɔswamelo ka wanɛ wayasɛma ɔnɛ: Akristo mbeso kakatatɛ ntshama kam’akamɛ “nshi y’ekumelu” l’odiakelo wa mamba w’anto lo Ta dia Ntondo di’Andja w’Otondo l’ɔnɔnyi 1914-1918. Ngande wambemala Lokristokristo la ntondo k’elombwelo kɛsɔ na? Ohotokênda kɛnɛ kakasale ɛtɛmwɛlɔ dia nsukɛ ata, tatɛ oma l’ɔnɔnyi 1914. Shi ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wa Lokristokristo wakasana la “dikila di’asi wula diaha la unungu,” wanɛ wakawatshutshuyaka dia ndɔshana?—Jeremiya 2:34.
9 Lo ndjela Mateu 26:52, Yeso akate ate: “Wane tshe wakimela yombo, wayuvo la yombo.” Mɛtɛ, dikambo sɔ diakɛnama lo ata wa l’eleko kɛnɛ! Ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ wakatshutshuya ɛlɔngɔlɔngɔ dia vɔ ndjaka ɛlɔngɔlɔngɔ ekina, kânga wanɛ wele la wɔ ɔtɛmwɛlɔ ɔtɔi—Aseka Mupɛ wakadiake Aseka Mupɛ ndo Ase Asɔnyi wakadiake Ase Asɔnyi. Ngandji k’otamanya ka wodja kakaleke mbɔsama la nɛmɔ oleki Nzambi la Kristo. Atete ndoko edja, lo wedja ɛmɔtshi wa l’Afrika, ngandji ka kabila kakakitshama la ntondo k’awui wa lo Bible. Lo Rwanda, lɛnɛ ayata lofulo loleki woke l’anto vate: Aseka Mupɛ mbeso, olekanyi etenyi ka l’ahende ka miliyɔ y’anto wakadiakema lo ta dia l’asa kabila la kabila. Papa l’Ɔrɔma aketawɔ lo jurunalɛ y’Ase Vatikano yelɛwɔ L’Osservatore Romano ate: “Ɔnɛ ekɔ lomanu la kabila k’otondo, lonyangu ko, kânga Aseka Mupɛ wekɔ l’onongo wa dikambo nɛ.”—Ɛdika la Isaya 59:2, 3; Mika 4:3, 5.
10 Ngande wɔsa Nkumekanga ka pondjo ɔtɛmwɛlɔ wakeketsha anto dia vɔ ndjakana lam’asawɔ kana wahadje ndoko yimba lam’adiaka anto wa l’ɔtɛmwɛlɔ anto akina na? Lo dikambo dia Babilɔna ka Woke, dikongɛ di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wa l’andja w’otondo, Enyelo 18:21, 24 totɛka ɔnɛ: “Ondjelo omotshi a wulu akose dive di’ohelo dia wuki, akaditambiya l’ashi a wuki ata ati: Wayuhandjula Babilona, usumba a wuki, ku hawûtana ntu. Wakatani dikila di’amvutshi la dia ekilami, la dia tshe wakadiakema la kete l’atei awo.”
11 Lo ndjela pɔlɔfɛsi ka lo Bible, akambo wa mamba wa wɔnɔnyi wekɔ lo ntshama l’atei a Lokristokristo. (Ɛdika la Jeremiya 5:30, 31; 23:14.) Lo yɛdikɔ ya woke, akambo asɔ salemaka nɛ dia ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ mbishaka anto awɔ lotshungɔ la vɔ ntsha kɛnɛ tshɛ kalangawɔ, djekoleko l’akambo wa dieyanelo, ɛkɔkɔ awɔ wekɔ lo ntsha akambo wa mindo woho w’anyanya. L’États-Unis, wodja watawɔ ɔnɛ wodja w’Akristo, suke l’etenyi ka l’ahende k’awala komɛka paka l’ohandjwelo. L’atei w’ase ɛtɛmwɛlɔ, esekaseka wele l’ɛnɔnyi l’asa dikumi l’esato la dikumi la divwa wekɔ lo ntshɔ waemi efula ndo dieyanelo dia pami la pami diekɔ lo ntshama woho w’anyanya. Asasɛrdɔsɛ wekɔ lo nanya ana akana w’akɛnda l’awui a mindo—ndo akambo asɔ salemaka mbala efula. Anto mbutaka ɔnɛ: dibawo diakamawɔ di’endana l’akambo wa ngasɔ mbɔsɛka Ɔtɛmwɛlɔ w’Aseka Mupɛ wa lo wodja w’États-Unis miliyara otondo ka dɔlara lo ɛnɔnyi dikumi tshɛ. Lokristokristo lambɔnyɔla diewoyelo diaki ɔpɔstɔlɔ diofundami lo 1 Koreto 6:9, 10 ɔnɛ: “Nyu hanyeyi nyati: Antu wa kolo wahukiti diulelu dia [Nzambi, NW]? Tanyuyadimbiyaki: atshi w’akambu wa sonyi, kuyanga atemodi wa dikishi, kuyanga amunanyi, kuyanga akanga a nende, kuyanga [pami kateyanaka la onyande pami, NW], kuyanga evi, kuyanga akanga w’ekomiya, kuyanga ambidjoki a wanu, kuyanga atenganyi, kuyanga apotwanyi, vo tshe hawukiti diulelu dia [Nzambi, NW].”
12 Kem’edja nto, Jehowa, Nkumekanga ka pondjo, lo tshimbo ya Yeso Kristo, Marɛshalɛ ande w’Alembe wa l’olongo, ayodihola fɔnu ka woke. Ntondotondo, Lokristokristo la ntahe yalɔ tshɛ ya Babilɔna ka Woke layosowa la dilanya di’oma le Jehowa. (Enyelo 17:16, 17) Vamɛ wamboyaɛnya ɔnɛ: hatosungana kondja panda kakalɔngɔsɔla Jehowa lo tshimbo y’olambo wa Yeso w’etshungwelo. Wakɔnyɔla lokombo la Nzambi l’ekila. (Ɛdika la Ezekiyele 39:7.) Kɛdikɛdi, vamɛ ndjaɔlaka ndo ndjaɔla lam’embawɔ nkembo ya “Aleluya” lo mvudu yawɔ ya nzambi yɔlɛngami la diangɔ di’eshinga wolo! Vɔ minyaka lokombo l’ohomba efula laki Jehowa oma lo Bible yakadimolawɔ koko mɛnamaka di’oko haweye ɔnɛ “Aleluya” kɛdikɛdi “Nyotombole Jah”—“Jah” ele “Jehowa” lo lokanga. Diakɔ mɛtɛ mbakɔndɔla Enyelo 19:1-6 nkembo ya “Aleluya” yayanga membama dia tombola Nzambi lam’ayondolanya Babilɔna ka Woke.
13 Oma lâsɔ ko Yeso ‘ndja’ dia ndjewoya tɛdikɔ tambondɔsɛ wedja la anto ndo ndjowasha dilanya. Ndamɛ akatatshi ate: “Lam’ayuya On’a untu [Kristo Yeso] lu lutumbu landi, la andjelo tshe kame la ndi, ndi ayudjase lu kiti ka diulelu [k’elombwelo] ka lutumbu landi. Wedja tshe [wa la nkɛtɛ] wayusanganyema la ntundu kandi, ku ndi ayuwatanya uku atatanyaka ulami ekoko la mbudi. Ndi ayukitsha ekoko lu lunya landi la pami, ku mbudi lu lunya la lomoso. Ku Khum’ekanga ayutela wane weli lu lunya landi la pami ati: Nyuyi, nyu etshokwami wa Papa, nyukiti diulelu diakawanyolongoswela umaka etatelu k’andja.” (Mateu 25:31-34) Divɛsa 46 tetemalaka kɔndɔla ɔnɛ olui wa mbudi “[wayolanyema] pundju, keli antu w’ololo [wayotshɔ] lu lumu la pundju.”
14 Dibuku dia lo Bible dielɛwɔ Enyelo diekɔ lo kɔndɔla woho wayɔtɔ Yeso Kristo, Nkumɛso ka l’olongo, “Khum’ekanga ka wa Khumi ya Dikanga ndo Khumi ka Wakhumi,” lo ta di’Armagɛdɔ l’etena kɛsɔ, ndo woho wayondolanya ase pɔlitikɛ la amundji w’ekanda wa l’andja ɔnɛ waki Satana. Ɔsɔku mbayotshulola Kristo “kele ka wulu ka [Nzambi, NW] Kanga-Wulu-Tshe” lo dikongɛ di’otondo diaki Satana dia lanɛ la nkɛtɛ. ‘Lam’ayeta akambo asɔ wa ntondo,’ anto wôka Nzambi wɔma wayɔtɔ l’andja w’oyoyo wa lotombo, l’andja akɔ, Nzambi “ayukitula asoi tshe lu ashu awo.”—Enyelo 19:11-16; 21:3-5.
Etena ka Ntombola Jah
15 Lushi lɔsɔ layokotshama tɛdikɔ takɔshi Nzambi laya suke! Ɔnkɔnɛ, ekɔ ɔlɔlɔ dia sho mpokɛ lotui lo dui dia pɔlɔfɛsi diaki Nkumekanga ka pondjo. Lo dikambo dia wanɛ wâkakakate lo wetshelo ndo lo mbekelo y’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi, dui dimɔtshi di’oma l’olongo diekɔ lo mbuta ɔnɛ: “Antu ami, nyutumbi uma l’atei ato, nyutukuyoto lu kolo yato, ndu nyutukulungula asui ato.” Ko ntomba oma l’atei atɔ ko ntshɔ lende? Mɛtɛ kekɔ paka ɔtɔi, ɔnkɔnɛ ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ wekɔ paka ɔtɔi. (Enyelo 18:4; Joani 8:31, 32; 14:6; 17:3) Dia sho kondja lɔsɛnɔ la pondjo, sho pombaka mbishola ɔtɛmwɛlɔ akɔ ndo kitanyiya awui wa Nzambi kawɔ. Bible totshumɛka Nzambi kakɔ lohita l’osambu Esam. 83:18, divɛsa diata ɔnɛ: “Wɛ, lelɛwɔ wɛmɛ oto ɔnɛ JEHOWA, wɛ mbele nkum’olongo lo nkɛtɛ k’otondo.”—King James Version.
16 Koko, sho pombaka sala akambo efula, aha paka mbeya lokombo la Nkumekanga ka pondjo loto. Sho pombaka mbeka Bible ndo mbeka waonga la asangwelo ande wa weke. Oma lâsɔ, sho pombaka sala kɛnɛ kalangande l’etena kɛnɛ, oko wɛnyamidiɔ lo Rɔmɔ 10:9-13 (NW). Ɔpɔstɔlɔ Paulo akavusola ɛtɛkɛta wakatɛkɛta amvutshi l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma ko nde ndjodihiya ate: “Onto tshɛ layɔtɛndɛ lokombo la Jehowa ayoshimbamela.” (Joele 2:32; Zefaniya 3:9) Nshimbamela mɛtɛ? Eelo, efula k’anto wasɛna ɛlɔ kɛnɛ wele la mbetawɔ lo yɛdikɔ yakɔshi Jehowa lo tshimbo ya Kristo dia nkimɔ olambo w’etshungwelo wayokondja panda kɛsɔ lo yoho yayowotshungɔ oma lo fɔnu ka woke kaya suke, lam’ayolanya Jehowa andja waki Satana ɔnɛ wa kɔlɔ.—Enyelo 7:9, 10, 14.
17 Lolango la Nzambi le wanɛ walongamɛ dia kondja panda kɛdikɛdi na? Lolango lɔsɔ ele dia sho nsanganya awui aso etena kɛnɛ dia memba osambu wa Mɔsɛ la wa Ɔna Ɔkɔkɔ, ‘dia ntombola Nkumekanga ka pondjo’ lam’akongɛso otshumba wayondodja. Tayotsha dikambo sɔ lam’ayotewoya anto akina asangwelo ande wa mamba. Naka tambohama lo ewo ka Bible, sho nkimɔka nsɛnɔ yaso le Nkumekanga ka pondjo. Dikambo sɔ diayotɔlɔmbɔla otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo pondjo la tshina dia dikongɛ dialembetshiya Nkumekanga kɛsɔ ka wolo, oko wofundamidiɔ lo Isaya 65:17-19 ɔnɛ: “Enda, dimi lutsha ntunga ulungu w’uyuyu [Diolelo dia Mɛsiya diaki Kristo] la kete y’uyuyu [tshunda di’oyoyo di’anto w’ɛlɔlɔ], akambu wa ntundu wayuhamamela, hawuyuhwama ntu. Nyongenengene, nyuyali la ongenongeno wa pundju, ne dia kene kayangami ntunga.”
18 Omembi w’esambu Davidi akalembetshiya Nkumekanga ka pondjo l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: “[Jehowa] keli wuki, ndi kukuki ntumbwama efula, ndu wuki andi [hawokoke manema fundo, NW].” (Osambu 145:3) Woke woke ande hawokoke manema fundo oko wahakoke anto mbeya lɛnɛ otokomɛ loowa la etena ka pondjo! (Romo 11:33) Lam’atatatetemala mbeka dia mbeya Otungi aso la yɛdikɔ yakandɔshi dia nkimɔ tshungo lo tshimbo y’Ɔnande Yeso Kristo, sho pombaka ntombola Nkumekanga kaso ka pondjo lo yɛdikɔ yatalekɔnya tsho. Sho pombaka ntsha oko wadikɛnɛmɔla Osambu 145:11-13 ɔnɛ: “Vo wayutaka dia lutumbu la diulelu diaye, wayoteketaka dia wulu aye, dia nimbitshiya antu etsha aye a wulu la wuki wa diulelu diaye. Diulelu diaye dieli diulelu dia pundju, ndu luwandji laye layutshikalaka lu nonga tshe.”
19 Sho kokaka nongamɛ l’eshikikelo tshɛ shate: Nzambi kaso ayokotsha dui diande di’ɔnɛ: “We atukhukulaka lunya laye, atulutshaka engo tshe keli la lumu.” Nkumekanga ka pondjo ayotɔlɔmbɔla la ngandji tshɛ dia totehoya ekomelo ka nshi nyɛ y’ekomelo, nɛ dia Davidi akatoshikikɛ ate: “[Jehowa] atulamaka wane tshe watuwukaka ngandji, keli ndi ayulanya antu wa kolo tshe.”—Osambu 145:16, 20.
20 Osambu tshɛ wa l’atei w’esambu etanu wa ndjihelo wa lo Bible tatɛka ndo komɛka la leeta l’ɔnɛ: “Aleluya.” Diɔ diakɔ diatotɛ Osambu 146 (NW) ɔnɛ: “Nyotombole Jah! Anima ami watombole Jehowa. Layotombolaka Jehowa lɔsɛnɔ lami l’otondo. Layembɛka Nzambi kami esambu lo nshi tshɛ yemi la lɔsɛnɔ.” Onde wɛ ayetawɔ leeta lɔsɔ? Mɛtɛ, wɛ pombaka monga la saki ka mbotombola! Onga l’atei a wanɛ watawɔ l’Osambu 148:12, 13 ɔnɛ: “Elongo w’apami la esekaseka w’amantu, esumbi la ana wa tutshitshe. Vo tshe watumbuli lukumbu la [Jehowa]! Ne dia lukumbu landi lutu mbeli ladiku. Lutumbu landi leko la diku dia kete ndu ladiku di’ulungu.” Nyɛsɔ tetawɔ l’otema ɔtɔi lo leeta latotɛ ɔnɛ: ‘Nyotombole Jah!’ Tshɛ kâmɛ, nyɛsɔ totombole Nkumekanga ka pondjo!
Anto efula mbetawɔka ɔnɛ etena k’osukusuku kakamɛ l’etatelo k’eleko ka 20. Oko ɛnyɛlɔ, lo mbɔtwɛlɔ ka dibuku dielɛwɔ ɔnɛ Pandaemonium diakatombe l’ɔnɔnyi 1993, diakafundama oma le Daniel Patrick Moynihan, dipite dimɔtshi dia lo wodja w’États-Unis, mbutaka ɔnkɔnɛ lo kɛnɛ k’endana la “fɔnu ka lo 1914”: “Ta diakaye ko andja wakatshikitana—tshɛ. Ɛlɔ kɛnɛ, wedja enanɛi mbekɔ lanɛ la nkɛtɛ, wedja akɔ wakikɔ l’ɔnɔnyi 1914 ndo woho awɔ w’ɛlɔmbwɛlɔ kotshikitana oma l’akambo wa ngala wasalema tatɛ oma l’etena kɛsɔ. . . . Lo dikambo dia wedja ekina 170 kana suke la 170 watanema nshi nyɛ, dɔmbwɛlɔ dimɔtshi oma la salema atayala ndoko edja ko watalembetɛ osukusuku w’efula wa nshi nyɛ.” Mɛtɛ, etena kakatatɛ oma l’ɔnɔnyi 1914 kakalole la fɔnu lâdiko dia fɔnu!
Dibuku dikina diakatombe l’ɔnɔnyi 1993, diɔ diekɔ l’ɔtɛ a dui w’ɔnɛ: “Out of Control—Global Turmoil on the Eve of the Twenty-First Century (Fɔnu ka l’Ahole tshɛ ka l’Etatelo k’Eleko k’Akumi Ahende l’Ɔtɔi Kambotamba Olelo). Ofundji wa dibuku sɔ lokombo lande Zbiegniew Brzezinski, ɔnɔmbɔdi w’edjedja wa Tshunda dia Lotui Tshitshi dia lo Wodja w’États-Unis. Nde akafunde ate: “Etatelo k’eleko k’akumi ahende kakatombwama l’awui efula oko etatelo ka mɛtɛ mɛtɛ k’Eleko k’Ekanelo ka Yimba. . . . Otshikitanyi la daka diatɔ, eleko k’akumi ahende kakayala eleko kakaleke tshulola akila w’anto efula ndo kakalole la lohetsho la tokanyi t’anyanya t’akambo wa pɔlitikɛ ndo kakadiake anto woho w’anyanya. Akambo wa ngala wakasalema lo yɛdikɔ yahatayalaka ndoko lushi, ndo anto wakadiakemaka elui elui. Otshikitanu wa l’asa shɛngiya ya wa nomb’ewo dia sala akambo w’ɔlɔlɔ la shɛngiya ya kɔlɔ y’ase pɔlitikɛ wakatetemalaka la salema mɛtɛ, ɔsɔ ekɔ dikambo dia kɔlɔ efula. L’ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ l’anto, ndoko lushi lakadiakema anto efula oko woho ɔnɛ, ndoko lushi lakawawese odiakelo w’anto la saki ka wolo k’oma l’eyango wa kɔlɔ waha l’ekanelo ka yimba nganɛ.” Dikambo sɔ diekɔ lo ntshama mɛtɛ!
[Study Questions]
1, 2. (a) Lo yɛdikɔ yakɔna yakahame Lokristo la mɛtɛ l’eleko ka ntondo? (b) Diewoyelo diakɔna diakatasha apɔstɔlɔ? (c) Ngande wakatatɛ apɔstazi?
3. (a) Etena kakɔna ndo woho akɔna wakasambishama lokumu l’ɔlɔlɔ le ditongami tshɛ? (b) Akambo akɔna w’oma lo Bible wakatakongɛka wakakotshama lo 1914?
4. Ngande wakayaɔtɔnganyiya Yeso la kitshimudi ya lokombo lande la Mikaɛlɛ?
5, 6. (a) Ombeka akɔna wa wolo wakadjama oma l’olongo l’ɔkɔngɔ wa 1914? (b) Ngande wɔtɔnɛ Mateu 24:3-12 la ombeka akɔ ɔsɔ?
7. Lande na kasambisha Ɛmɛnyi wa Jehowa lokumu la diolelo ndo kɔsawɔ olimu ɔsɔ oko olimu w’ohomba wahomba salema esadi esadi?
8, 9. (a) Ngande wakatatɛ elombwelo lo ‘luudu la Nzambi’? (b) Ngande wakɔnyɔla Lokristokristo Dui dia Nzambi?
10. Kakɔna kayosala Jehowa l’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi?
11. Naa akambo wa mamba wa wɔnɔnyi wasalema l’atei a Lokristokristo?
12. (a) Ngande wayomɛ Nkumekanga ka pondjo ndɔshana la Babilɔna ka Woke? (b) Otshikitanyi la Lokristokristo, lande na kayemba anto wa Nzambi nkembo ya “Aleluya”?
13, 14. (a) Akambo akɔna wa diambo wayoyosalema? (b) Naa dikambo di’ɔngɛnɔngɛnɔ diayokomɛ anto wôka Nzambi wɔma?
15, 16. (a) Lande na kahombaso mpokɛ lotui lo dui dia pɔlɔfɛsi diaki Jehowa? (b) Lo ndjela kɛnɛ kakɛnya amvutshi la apɔstɔlɔ, kakɔna kahombaso ntsha dia kondja panda, ndo ngande wayokondja efula k’anto wasɛna ɛlɔ kɛnɛ panda kɛsɔ?
17. Naa elongamelo ka woke kahomba totshutshuya dia sho nsanganya awui aso kakianɛ dia memba osambu wa Mɔsɛ la wa Ɔna Ɔkɔkɔ?
18, 19. (a) Kakɔna kahomba ɛtɛkɛta wa Davidi wa l’Osambu 145 totshutshuya dia ntsha? (b) Kakɔna kakokaso nongamɛ l’eshikikelo tshɛ lo lonya laki Jehowa?
20. Ngande wetawɔyɛ leeta la Nkumekanga ka pondjo, oko wofundamilɔ l’esambu etanu wa ndjihelo?
[Caption]
[Wembola]
[Caption on page 27]
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 27]
Mikaɛlɛ akakasha Satana l’elui ande w’andjelo l’ɔkɔngɔ wa Diolelo tatɛ la mbolɛ lo 1914
[Caption on page 31]
Wate Na Ayôkadimola?
◻ Diewoyelo diakɔna diakatasha apɔstɔlɔ wa Yeso?
◻ Akambo akɔna wa wolo wakatshama tatɛ oma lo 1914?
◻ Tɛdikɔ takɔna tayanga kotsha Jehowa?
◻ Lande na kele ɔnɛ ekɔ etena koleki ohomba dia ntombola Nkumekanga ka pondjo?
[Caption on page 29]
[Box on page 29]
ETENA KƐNƐ KA FƆNU YA MAMBA