Nkumbo Ka Jehowa Kekɔ La Kâmɛ K’ohomba Efula
“Enda! Ande dimɛna, ande ɔlɔ, di’anto l’ɔnango mbidjasɛ kâmɛ lo dihole ɔtɔi lee!”—OSAMBU 133:1, NW.
NKUMBO kaya lo pâ k’efula ɛlɔ kɛnɛ. Lo nkumbo efula, amama wa lo diwala waya suke la pembɔ. Awala wekɔ lo taleke pandjɔ tsho, ndo ana efula w’akanga w’ambutshi wambɔsɛkana l’atshukanyi awɔ wekɔ l’okiyanu wa mamba. Miliyɔ ya nkumbo kema l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo bu kâmɛ. Koko, ekɔ nkumbo kɛmɔtshi kele l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ ndo la kâmɛ k’oshika l’atei atɔ. Ɔsɔ ekɔ nkumbo ka l’andja w’otondo kaki Jehowa Nzambi. L’atei atɔ, nunu la nunu di’andjelo wahɛnama wekɔ lo sala elimu wakawawasha lo yoho yɔtɔnɛ la lolango la Nzambi. (Osambu 103:20, 21) Ko onde, ekɔ nkumbo kɛmɔtshi kele la kâmɛ ka ngasɔ lanɛ la nkɛtɛ?
2 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: ‘Lamboka adwe la ntondo ka Shɛso, ɔnɛ lakɔlɛ nkumbo tshɛ ka l’olongo la ka la nkɛtɛ lokombo latɔ.’ (Efeso 3:14, 15) Nzambi mbakɔlɛ oseka ɔlɔndji tshɛ wa nkumbo ya lanɛ la nkɛtɛ lokombo nɛ dia nde mbele Otungi. Kânga mbele ndoko nkumbo k’anto kele l’olongo, Nzambi tshuka ɔlɔngɔswamelo ande wa l’olongo lo yoho ya didjidji, ndo Yeso ayonga la otshukami wa lo nyuma wayosangana kâmɛ la nde l’olongo. (Isaya 54:5; Luka 20:34, 35; 1 Koreto 15:50; 2 Koreto 11:2) Akitami wa kɔlamelo wele la nkɛtɛ wekɔ nshi nyɛ l’atei wa nkumbo ka l’andja w’otondo kaki Nzambi, ndo “ekoko ekina” wa Yeso, wanɛ wele l’elongamelo ka sɛna la nkɛtɛ, wayonga lo nkumbo kakɔ lo nshi yayaye. (Joani 10:16; Romo 8:14-17; Tshoto y’Etangelo ya Tshango 15, 1996, lɛkɛ 31, lo Falase) Koko, Ɛmɛnyi wa Jehowa tshɛ wa nshi nyɛ kokaka mbɔsama oko nkumbo ka l’andja w’otondo kele kâmɛ.
3 Onde ndo wɛ mbele lo nkumbo kɛsɔ ka dimɛna efula k’ekambi wa Nzambi wa l’andja w’otondo? Naka eelo, kete wɛ ekɔ la ɔtshɔkɔ ɔmɔtshi woleki woke wakoka onto kondja. Miliyɔ y’anto kokaka mɛnya ɔnɛ nkumbo ka Jehowa ka lo nkɛtɛ k’otondo—mbuta ate ɔlɔngɔswamelo ande wɛnama—kekɔ ɛtɛkɔ ka wɔladi ndo ka kâmɛ l’atei w’andja ɔnɛ wele oko oswe wa shɛnga, andja woludi l’ata ndo la diatɔnelo. Ngande wakoka kâmɛ kele lo nkumbo ka Jehowa ka l’andja w’otondo nembetshiyama na? Ndo awui akɔna wakeketsha kâmɛ kɛsɔ na?
Ande Ɔlɔ, Ande Dimɛna!
4 Davidi, omembi w’esambu, akangɛnangɛnaka kâmɛ ka l’asa anto l’ɔnango oma ka tshina diande di’otema. Nde akatshutshuyama ndo oma le Nzambi dia nde memba dui diakɔ! Ohokanyiya dia wɛ ekɔ lo mbɛ̂na okime dikembe diande, êmba ate: “Ndi dimena li! Ndi olo weko di’anangu mbidjase kame li! Kame kene keli uku iso k’ushinga wulu, kakawatela l’ote, kakakele lu loledu, ee, lu loledu la Arona, kakakele ndu lu [kɔlɔbale ya, NW] ahondo andi. Kame kako keko uku dihohe dia Heremona, diatuhuloka lu ekungu wa Siona; ne dia leko katukimoka [Jehowa] otshoko wa lumu lahashili.”—Osambu 133:1-3.
5 Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakendanaka la kâmɛ k’anto l’ɔnango kaki l’asa Ase Isariyɛlɛ, anto wa Nzambi wa lo nshi ya ntondo. Lam’akawatshumanaka la Jerusalɛma dia ndjosala afɛstɔ awɔ asato wa l’ɔnɔnyi, vɔ wakadjasɛka kâmɛ lo dihole ɔtɔi. Kânga mbakawayakaka oma lo waoho wotshikitanyi, vɔ waki ase nkumbo ɔtɔi. Mbidjasɛ dihole ɔtɔi aki la shɛngiya y’ɔlɔlɔ le wɔ, wate kana esɔ ka yɔyɔ katowotɛka l’ɔtɛ w’onto, esɔ kele l’opumu wa dimɛna. Lam’akawatɛ esɔ ka ngasɔ l’ɔtɛ w’Arɔna, tɔ kakakɛlɛ lo lɔlɛdu lande ndo kakalambe lo kɔlɔbale ka dihɔndɔ diande. Le Ase Isariyɛlɛ, mbidjasɛ dihole ɔtɔi aki dikambo diaki la shɛngiya y’ɔlɔlɔ yakanyɔngɔmɛ l’atei w’olui w’anto tshɛ wakatshumana. Ekakatanu wa l’asa onto la onyande wakashidiyamaka, ndo kâmɛ kakakeketshamaka. Kâmɛ ka ngasɔ kekɔ lo nkumbo ka Jehowa ka lo nkɛtɛ k’otondo ɛlɔ kɛnɛ. Sanganaka mbala la mbala l’anyaso ambetawudi ekɔ la shɛngiya y’ɔlɔlɔ ya lo nyuma le ase nkumbo kakɔ. Ɛkɔhɔtanya tshɛ kana ekakatanu wa l’asa onto la onyande shilaka lam’ayelaso alako wa lo Dui dia Nzambi. (Mateu 5:23, 24; 18:15-17) Ekambi wa Jehowa ngɛnangɛnaka efula lo menda woho wakeketshana onto la onyande oma lo kâmɛ kawɔ k’anto l’ɔnango.
6 Woho wakadjasɛka Ase Isariyɛlɛ kâmɛ lo dihole ɔtɔi aki oko lɔpɔpɔ la lo Dikona dia Hɛrɛmɔna lo yoho yakɔna na? Lam’ele shɔdi ya dikona sɔ ndekana mɛtɛlɛ 2 800 oma lâdiko dia ndjale, yɔ kombamaka la lônge l’ekama suke l’ɔnɔnyi w’otondo. Shɔdi ya dikona dia Hɛrɛmɔna yakakombamaka la lônge l’ekama yakakanyaka edinga wa l’otsho ko salaka lɔpɔpɔ l’efula lakakokɛka tombatomba l’edja ka nshi y’ɔwɔ yahete esadi. Lɔhɛlɛlɛ la tshitshi l’oma lo dikona dia Hɛrɛmɔna kokaka mɛmba edinga ɛsɔ etale efula otsha la diko dia nkushi, polo ndo lo lɛtshi la nkɛtɛ la Jerusalɛma, ko vɔ tokadimɔ lɔpɔpɔ lɛkɔ. Diɔ diakɔ mɛtɛ diakatɛkɛta omembi w’esambu dikambo dia ‘lɔpɔpɔ l’oma lo Hɛrɛmɔna laholɔ lâdiko dia Dikona dia Siɔna.’ Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ dui dia dimɛna diatohola shɛngiya y’ɔlɔlɔ yakeketsha kâmɛ ka lo nkumbo k’atɛmɔdi wa Jehowa!
7 La ntondo k’etshumanelo k’Akristo tongama, Siɔna, kana Jerusalɛma, mbaki oko etshina k’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Ɔnkɔnɛ, lɛkɔ mbakakimɔka Nzambi ɔtshɔkɔ. Lam’ele Kiɔkɔ y’ɛtshɔkɔ tshɛ akadjasɛka lo yoho ya didjidji lo luudu l’ekila (sanctuaire) la la Jerusalɛma, ɛtshɔkɔ wakahombaka ndja oma lɛkɔ. Lam’ele ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ hakimame nto lo dihole dimɔtshi, lâsɔ ɔtshɔkɔ, ngandji, la kâmɛ k’ekambi wa Nzambi kokaka tanema lo nkɛtɛ k’otondo ɛlɔ kɛnɛ. (Joani 13:34, 35) Naa awui amɔtshi wakeketsha kâmɛ kɛsɔ na?
Awui Wakeketsha Kâmɛ
8 Kâmɛ k’atɛmɔdi wa Jehowa ndja oma lo woho wayelawɔ awui wa lo Dui dia Nzambi diashihodiawɔ dimɛna, kâmɛ ndo wetshelo wa Yeso Kristo. Oma lo woho wakatome Jehowa Ɔnande oya l’andja dia ndjosambisha akambo wa mɛtɛ ndo dia ndjovɔ nyɔi k’olambo, mboka kakadihwama dia etshumanelo k’Akristo kele kâmɛ tongama. (Joani 3:16; 18:37) Dui di’ɔnɛ kâmɛ k’oshika kakahombe monga l’atei w’ase etshumanelo kakɔ diakɛnama hwe lam’akalɔmbɛ Yeso ate: “Dimi halombela wane atu, keli lambolombela ndu waku wayumbetawo lu diui diawo, ne dia vo tshe wayali otoi. Papa, uku weye [kâmɛ la mi, NW] la dimi [kâmɛ la yɛ, NW], ndu vo wayali [kâmɛ la so, NW]. Okone wa la kete wetawo vati: We kakantumi.” (Joani 17:20, 21) Ambeki wa Yeso wakayoyalaka la kâmɛ kafɔna la kɛnɛ kele l’asa Nzambi nde l’Ɔnande. Dui sɔ diakasalema dikambo vɔ wakayelaka Dui dia Nzambi la wetshelo wa Yeso. Dionga dia woho ɔsɔ diekɔ dui dia woke diakimanyiya nkumbo ka Jehowa ka l’andja w’otondo dia tɔ monga kâmɛ ɛlɔ kɛnɛ.
9 Dui dikina dietɛ anto wa Jehowa oko otondo ɔtɔi diɔ nɛ: tekɔ la nyuma k’ekila kaki Nzambi, kana wolo ande wakamba olimu. Tɔ tokimanyiyaka dia sho shihodia awui wa mɛtɛ washwama oma lo Dui dia Jehowa ko mbokambɛ lo kâmɛ. (Joani 16:12, 13) Nyuma kɛsɔ tokimanyiyaka dia sho mbewɔ etsha wa demba wa diatɔnelo, ɛnyɛlɔ oko ata, kandjema, nkɛlɛ, la ewanu. Nyuma ka Nzambi tokimanyiyaka dia sho monga l’elowa watokakatanya: ngandji, ɔngɛnɔngɛnɔ, wɔladi, lotutsha, lɔsɛngɔ, ɔlɔlɔ, mbetawɔ, wɔlamu, la ndjakimɛ.—Ngalatiya 5:19-23.
10 Ase nkumbo kele kâmɛ mbokanaka ngandji ndo mbokaka ɔlɔ mbidjasɛ dihole ɔtɔi. Ngasɔ mbele ndo wanɛ wele lo nkumbo k’atɛmɔdi wa Jehowa kele kâmɛ, vɔ mbokaka Jehowa, Ɔnande, ndo anyawɔ ambetawudi ngandji. (Mako 12:30; Joani 21:15-17; 1 Joani 4:21) Oko watɔngɛnangɛnaka ase nkumbo ka l’emunyi koludi la ngandji ndɛ diangɔ kâmɛ, wanɛ wamboyakimɔ le Nzambi ndo vɔ lawɔ mbokaka ɔlɔ monga lo nsanganya y’Akristo, lo nsanganya ya weke, ndo dia vɔ kimanyiyama oma lo lɔngɛnyi la dimɛna ndo oma lo mbo ya ndɛ y’amɛna efula ya lo nyuma. (Mateu 24:45-47; Heberu 10:24, 25) Ekumanyi kɛmɔtshi ka l’atei w’Olui Walɔmbɔla (collège central) w’Ɛmɛnyi wa Jehowa akate lushi lɔmɔtshi ate: “Oko le mi, sanganaka l’analengo ekɔ ɔtɔi ɔmɔtshi w’akambo waleka mbishami ɔngɛnɔngɛnɔ lo lɔsɛnɔ ndo kiɔkɔ y’ekeketshelo. Dimi nangaka monga l’atei w’anto wakoma ntondo lo Mbalasa ka Diolelo, ko monga l’atei a wanɛ wayokomɛka tomba, naka kokaka. Dimi mbokaka ɔlɔ polo ndo l’evɔ lam’asawolami l’anto wa Nzambi. Wonya wemi l’atei awɔ, dimi ndjaokaka oko lekɔ lakami, kâmɛ la nkumbo kami.” Onde ngasɔ mbatoyoyaokaka ndo wɛ?—Osambu 27:4.
11 Nkumbo kele kâmɛ mbokaka ɔlɔ sala tolimulimu tɔmɔtshi kâmɛ. Ngasɔ mbele ndo ase nkumbo k’atɛmɔdi wa Jehowa, vɔ ngɛnangɛnaka sala olimu w’esambishelo ka Diolelo la wa mbetɛ anto ambeki vɔ tshɛ kâmɛ. (Mateu 24:14; 28:19, 20) Tombaka mbala la mbala l’olimu ɔsɔ ndekaka tôkanya l’Ɛmɛnyi wa Jehowa ekina. Naka tayetɛ olimu wa Nzambi dui dioleki ohomba lo nsɛnɔ yaso ndo tayosukɛka elimu tshɛ wasala anto ande, kete tayokeketsha yimba ya nkumbo l’atei aso.
Ekongelo ka Teokrasi Kekɔ Ohomba
12 Nkumbo kele la lowandji la wolo ndo la ngandji ndo kɔlɔngɔswami dimɛna kokaka mɛtɛ monga kâmɛ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (Efeso 5:22, 33; 6:1) Jehowa ekɔ Nzambi ka wɔladi ndo kaha l’ofukutanu, wanɛ tshɛ wele lo nkumbo kande mbɔ̂saka oko “Ɔnɛ Lâheme Tshɛ.” (Danyɛlɛ 7:18, 22, 25, 27, NW; 1 Koreto 14:33) Vɔ mbeyaka nto ɔnɛ nde akasɔnɔla Ɔnande, Yeso Kristo, oko okitɔ wa diangɔ tshɛ, ndo nde akawosha lowandji tshɛ l’olongo ndo la nkɛtɛ. (Mateu 28:18; Heberu 1:1, 2) Lam’ele Kristo mbele Owandji atɔ, etshumanelo k’Akristo kekɔ ɔlɔngɔswamelo wele kâmɛ ndo wele bu l’ofukutanu. (Efeso 5:23) Dia nama elimu wa lo tshumanelo dia l’eleko ka ntondo, aki olui ɔmɔtshi walɔmbɔla wakakengama l’apɔstɔlɔ ndo la ‘dikumanyi di’apami’ diambotshunda lo nyuma. Etshumanelo tshɛ kaki l’emendji wakasɔnama, kana dikumanyi, ndo l’ekambi w’olimu. (Etsha 15:6; Filipi 1:1) Woho wakawakitanyiyaka awui a wanɛ wakalɔmbɔlaka etshumanelo akakeketshaka kâmɛ kaki l’asawɔ.—Heberu 13:17.
13 Onde adjango asɔ tshɛ mɛnyaka ɔnɛ kâmɛ kele l’asa atɛmɔdi wa Jehowa ndja oma lo lowandji la wolo ndo lahakanɛ anto? Kema! Kɛnɛ tshɛ kasala Nzambi kana ɔlɔngɔswamelo ande salemaka la ngandji. Jehowa kotolaka anto oma lo ngandji kawaɛnyande, ndo ɔnɔnyi tshɛ anto nunu nkama mbɔtɔka l’atei w’ɔlɔngɔswamelo wa Jehowa la lolango lawɔ ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ lam’abatizamawɔ dia mɛnya woho wambowoyakimɔ l’otema ɔtɔi le Nzambi. Vɔ wekɔ la yimba yele oko ya Jashua, ɔnɛ lakakeketsha Ase Isariyɛlɛ ate: “Nyosonole kene kalanganyu ntemola, . . . Keli dimi la wa lu luudu lami tayotemolaka [Jehowa] ndame.”—Jashua 24:15.
14 Oko weso lo nkumbo ka Jehowa, sho bu l’ɔngɛnɔngɛnɔ oto koko tekɔ ndo la lotui tshitshi. Tekɔ ngasɔ nɛ dia ɔlɔngɔswamelo ande wekɔ ɔlɔngɔswamelo wa teokrasi. Diolelo diaki Nzambi diekɔ teokrasi (oma lo Grɛkɛ the·osʹ, nzambi, ndo kraʹtos, ɛlɔmbwɛlɔ). Ɔsɔ ekɔ ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le Nzambi, kakasɔnama ndo kakashikikɛma oma le nde. “Wudja w’ekila” w’akitami wa Jehowa ndjakitshakitshaka la tshina di’ɛlɔmbwɛlɔ kande, lâsɔ vɔ wekɔ nto wodja wa teokrasi. (1 Petero 2:9) Oko weso kâmɛ la Jehowa, Owandji a Woke wa lo Teokrasi, ɔnɛ lele Shushi yaso, Nkumekanga kaso, la Ɔnɛ Latodjɛ Ɛlɛmbɛ, sho pombaka ndjaoka dia tekɔ lo lotui tshitshi. (Isaya 33:22) Ko naka ewanu ɛmɔtshi wambotomba ndo wodja ɔngɛnɔngɛnɔ aso, lotui tshitshi laso, ndo kâmɛ kaso lo wâle, ayotosala na?
Olui Walɔmbɔla Wambekama l’Atei
15 Dia nama kâmɛ ka lo nkumbo, ondo tena dimɔtshi ewanu pombaka shidiyamaka. Ohɔsa di’okakatanu ɔmɔtshi wa lo nyuma wakahombaka kandolama dia nama kâmɛ ka lo nkumbo k’atɛmɔdi wa Nzambi l’eleko ka ntondo T.D. Kakɔna kakahombe salema na? Olui walɔmbɔla wakekama l’atei, ko wakɔshi tɛdikɔ tɔmɔtshi lo akambo wa lo nyuma. Tekɔ l’ɔkɔndɔ wa l’Afundelo watɛkɛta dikambo dia ngasɔ.
16 Oya l’ɔnɔnyi 49 T.D., olui walɔmbɔla wakatshumana la Jerusalɛma dia kandola okakatanu wa woke ko nama kâmɛ ka ‘wa lo luudu la Nzambi.’ (Efeso 2:19) Ɛnɔnyi oko 13 la ntondo, ɔpɔstɔlɔ Petero akasambisha Kɔnɛliyo, ko Ase wedja wa ntondo, mbuta ate wanɛ waki komonga Ase Juda, wakayala ambetawudi wambobatizama. (Etsha tshapita 10) Lo lɔkɛndɔ la Paulo la ntondo la misiyɔnɛrɛ, Ase Wedja efula wakɔtɔ lo Lokristo. (Etsha 13:1–14:28) Mɛtɛ, etshumanelo k’Akristo w’Ase Wedja kakatongama l’Atiyɔka wa la Suriya. Akristo amɔtshi w’Ase Juda wakafɔnyaka ɔnɛ Ase Wedja wamboyala ambetawudi pombaka mbahema ohekele ndo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, koko akina kombetawɔka dui sɔ. (Etsha 15:1-5) Owanu ɔsɔ wotela diatɔnelo dia mamba, tshike ndo tshumanelo di’Ase Juda la tshumanelo di’Ase Wedja diokakitɔnyi diototomba. Ɔnkɔnɛ, olui walɔmbɔla wakekama l’atei esadi esadi dia nama kâmɛ k’Akristo.
17 Lo ndjela Etsha 15:6-22, “[apɔstɔlɔ, NW] la dikumanyi [di’apami, NW] wakasangana kame dia mumbwana dikambu diako.” Anto akina nto wakikɔ lâwɔ, kâmɛ ndo akɛndji wakaye oma l’Atiyɔka. Petero akalembetshiya ntondo ɔnɛ ‘oma l’onyɔ ande, ase wedja wakoke lokumu l’ɔlɔlɔ ko waketawɔ.’ Oma lâsɔ, ‘olui w’otondo’ wakahokamɛ Baranaba la Paulo lam’akawakɔndɔlaka ‘tolembetelo la akambo wa mamba wakasale Nzambi lo tshimbo yawɔ l’atei w’ase wedja,’ mbuta ate wanɛ waki komonga Ase Juda. Oma lâsɔ ko Jakɔba ndjosha kanyi mɔtshi dia mɛnya woho wakawakoke pembola dikambo sɔ. L’ɔkɔngɔ w’olui walɔmbɔla mbɔsa yɛdikɔ, vɔ totɛka ɔnɛ: “[Apɔstɔlɔ, NW] la dikumanyi ndu ekelizia tshe wakakani vati: Ndeka ololo shu nsonola anyasu amotshi, tâtumi kame la Paulo la Baranaba, utsha l’Atiyoka.” ‘Apami asɔ wakasɔnama’—Judasɛ nde la Silasi—wakɛmbɛ mukanda ɔmɔtshi w’ekeketshelo otsha le anyawɔ ambetawudi.
18 Mukanda akɔ wakewoyaka yɛdikɔ yakɔshi olui walɔmbɔla wakamɛ l’ɛtɛkɛta ɛnɛ: ‘Apɔstɔlɔ la dikumanyi di’apami, anto l’ɔnango, le anangɛso w’ase wedja wele l’Atiyɔka, la Suriya ndo la Kilikiya: Mɔyɔ!’ Ndo anto akina mbakɔtɔ lo losanganya lɔsɔ l’ohomba efula, koko ondo olui walɔmbɔla wakakengama la ‘apɔstɔlɔ ndo la dikumanyi di’apami.’ Nyuma ka Nzambi kakâlɔmbɔla, nɛ dia mukanda akɔ mbutaka ɔnɛ: “Ndo nyuma k’ekila, ndo sho, takɛnyi ɔlɔlɔ di’aha nyâhɛ wotsho okina, onyake paka akambo anɛ wele ohomba: nyɔsɛkɛ diangɔ diakawalambola dikishi, dikila, la nyama yovwe esena, tanyosalake monanyi.” (Etsha 15:23-29, NW) Akristo kɔnɔmbamaka dia mbahema ohekele ndo ndjela Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Yɛdikɔ shɔ yakakimanyiya Ase Juda la Ase Wedja dia vɔ ntshaka akambo kâmɛ ndo tɛkɛtaka dui diamɛ. Tshumanelo diakangɛnangɛna ndo kâmɛ k’ohomba efula kakatetemala, oko watetemalatɔ ɛlɔ kɛnɛ lo nkumbo ka Nzambi ka lo nkɛtɛ k’otondo oma l’ɛlɔmbwɛlɔ ka lo nyuma kaki Olui Walɔmbɔla w’Ɛmɛnyi wa Jehowa.—Etsha 15:30-35.
Tokambe lo Kâmɛ ka Teokrasi
19 Kâmɛ pamaka naka ase nkumbo wekɔ lo mbishana lonya. Woho akɔ wâmɛ mbele ndo lo nkumbo k’atɛmɔdi wa Jehowa. Oko wakawayelaka teokrasi, dikumanyi la anto akina wa lo tshumanelo dia l’eleko ka ntondo wakakambɛka Nzambi dihɛka lo dihɛka vɔ l’olui walɔmbɔla, ndo waketawɔka tɛdikɔ t’olui akɔ. Oma l’ekimanyielo k’olui walɔmbɔla, dikumanyi ‘diakasambishaka ɔtɛkɛta wa Nzambi’ ndo ase etshumanelo tshɛ ‘wakatɛkɛtaka dui diamɛ.’ (2 Timote 4:1, 2; 1 Koreto 1:10) Ɔnkɔnɛ, awui akɔ wâmɛ wa mɛtɛ wa l’Afundelo mbakawalakanyaka l’olimu w’esambishelo ndo lo nsanganya y’Akristo, oyadi la Jerusalɛma, l’Atiyɔka, la Rɔmɔ, la Kɔrɛtɔ, kana lo dihole dikina. Kâmɛ ka ngasɔ ka teokrasi kekɔ ndo ɛlɔ kɛnɛ.
20 Dia nama kâmɛ kaso, sho wanɛ tshɛ wele lo nkumbo ka Jehowa ka lo nkɛtɛ k’otondo pombaka ndjatshutshuyaka dia mɛnya ngandji ka teokrasi kokanaso. (1 Joani 4:16) Sho pombaka mbetawɔ lolango la Nzambi ndo monga la dilɛmiɛlɔ di’efula otsha le ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo’ la Olui Walɔmbɔla. Oko wakatayakimɔ le Nzambi, sho kitanyiyaka awui ande l’otema ɔtɔi ndo l’ɔngɛnɔngɛnɔ. (1 Joani 5:3) Mbeya mɛtɛ mbakeye omembi w’esambu dia kakatanya ɔngɛnɔngɛnɔ la okitanyiya! Nde akembe ate: ‘Nyotombole Jehowa! Ɔlɔ le onto lôka Jehowa wɔma, nde atɔngɛnangɛnaka ɛlɛmbɛ ande efula.’—Osambu 112:1.
21 Yeso, Owandji w’etshumanelo, ndjelaka teokrasi lo nna ndo lo nna, ndo nde salaka lolango la She nshi tshɛ. (Joani 5:30) Lâsɔ, nyɛsɔ toyele Ɛnyɛlɔ kaso lo salaka lolango la Jehowa kâmɛ l’ɔlɔngɔswamelo Ande lo yoho yɔtɔnɛ la teokrasi. Lâsɔ mbakokaso mbuta l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo la lowando l’oma k’ɛse otema oko akembe omembi w’esambu ate: “Enda! Ande dimɛna, ande ɔlɔ, di’anto l’ɔnango mbidjasɛ kâmɛ lo dihole ɔtɔi lee!”
[Study Questions]
1. Nkumbo efula ngande weyɔ ɛlɔ kɛnɛ?
2, 3. (a) Wa na wele nshi nyɛ lo nkumbo ka Nzambi ka l’andja w’otondo, ndo oko na akokaso mbɔsa Ɛmɛnyi wa Jehowa tshɛ ɛlɔ kɛnɛ? (b) Wembola akɔna wayangaso sɛdingola?
4. Lo ɛtɛkɛta ayɛ hita, ngande wakokayɛ mbuta kɛnɛ kata Osambu 133 lo dikambo dia kâmɛ k’anto l’ɔnango?
5. Lo ndjela Osambu 133:1, 2, ngande wakokaso mbɛdika Ase Isariyɛlɛ la ekambi wa Nzambi wa nshi nyɛ?
6, 7. Ngande waki kâmɛ k’Ase Isariyɛlɛ oko lɔpɔpɔ la Dikona dia Hɛrɛmɔna, ndo lende akokaso tana ɔtshɔkɔ wa Nzambi ɛlɔ kɛnɛ?
8. Wetshelo akɔna wakondjaso lo dikambo dia kâmɛ lo Joani 17:20, 21?
9. Ɔkɛndɛ akɔna wele la nyuma k’ekila lo kâmɛ k’anto wa Jehowa?
10. (a) Ngande wakokaso mbɛdika ngandji ka lo nkumbo k’anto kele kâmɛ la ngandji kɛnama l’asa wanɛ wamboyakimɔ le Jehowa? (b) Ekumanyi kɛmɔtshi ka l’atei w’Olui Walɔmbɔla akandate lo woho watondoyaokaka lam’ende kâmɛ l’anango wa lo nyuma?
11. Ɛmɛnyi wa Jehowa ndekaka mboka ɔlɔ l’olimu akɔna, ndo etombelo akɔna wakokaso mɛna naka sho mbetɛka olimu wa Nzambi dui dioleki ohomba lo nsɛnɔ yaso?
12. Ngande wele nkumbo k’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo kele kâmɛ, ndo ɔlɔngɔswɛlɔ akɔna wakakeketshaka kâmɛ lo tshumanelo dia l’eleko ka ntondo?
13. Ngande wakotola Jehowa anto, ndo etombelo akɔna wɛnama oma lo dui sɔ?
14. Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ ɔlɔngɔswamelo wa Jehowa wekɔ ɔlɔngɔswamelo wa teokrasi?
15, 16. Owanu akɔna wakatombe l’eleko ka ntondo, ndo lande na?
17. Woho akɔna wa salaka akambo lo ndjela teokrasi wakɔndɔlawɔ lo Etsha tshapita 15?
18. Yɛdikɔ yakɔna yakɔshi olui walɔmbɔla lo dikambo di’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ, ndo dui sɔ diakayala la shɛngiya yakɔna le Akristo w’Ase Juda ndo w’Ase Wedja?
19. Lande na kambohama kâmɛ lo nkumbo k’atɛmɔdi wa Jehowa?
20. Ahombaso sala dia nama kâmɛ kaso k’Akristo?
21. Ngande wakokaso mɛnya ɔnɛ tekɔ lo ndjela teokrasi?
[Caption]
[Wembola]
[Caption on page 13]
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 13]
Olui walɔmbɔla wakekama l’atei dia nama kâmɛ
[Caption on page 14]
Okonde Ayôkadimola Na?
◻ Ngande wakoka kâmɛ kaso k’Akristo mbɔtɔnɛ la Osambu 133?
◻ Naa awui amɔtshi wakeketsha kâmɛ kaso?
◻ Lande na kele ekongelo ka teokrasi ohomba lo kâmɛ k’anto wa Nzambi?
◻ Olui walɔmbɔla wa l’eleko ka ntondo akawasale dia nama kâmɛ?
◻ Kamba lo kâmɛ ka teokrasi kɛdikɛdi na le yɛ?