Olongɔnelo W’akristo L’andja Wambâtɔna
‘Lâsɔ tekɔ l’ɔkɛndɛ wa nongolaka anto wa ngasɔ dimɛna, kele katoyale wanɛ wakamba kâmɛ lo kɛnɛ kele mɛtɛ.’—3 JOANI 8.
“NDUKU diese dieli le untu l’esi ulungu, diuleki nde, no, la ngenangena; ne dia ongenongeno ako ayutshikala la ndi l’ulimu andi lu nshi ya lumu yakawusha [Nzambi, NW] l’esi ulungu.” (Undaki 8:15) Lo ɛtɛkɛta ɛsɔ, otshumanyishi w’Ose Hɛbɛru wa lo nshi ya ntondo ekɔ lo totɛ ɔnɛ Jehowa Nzambi halange anto wakandatonge monga paka l’ɔngɛnɔngɛnɔ oto ndo mboka ɔlɔ oto, koko nde mbashaka ndo weoho wakokawɔ ndjângɛnyangɛnya. L’edja tshɛ ka lɔsɛnɔ l’onto lanɛ la nkɛtɛ, saki kɛmɔtshi kambekɔnɛ le anto wa l’ahole tshɛ ele saki ka ndjângɛnyangɛnya ndo monga l’etena k’ɔngɛnɔngɛnɔ.
2 Ɛlɔ kɛnɛ, tekɔ lo sɛna l’andja wɔ̂sa ɔngɛnɔngɛnɔ oko ema koleki tshɛ, andja wayasha anto paka dia mbesa ɛngɛnɔngɛnɔ la diaaso dia vɔ ndjângɛnyangɛnya. Oko wakataditshi Bible, efula k’anto waya ‘anangi awɔ vamɛ, . . . anangi w’ɛngɛnɔngɛnɔ l’ɔtɛ wa vɔ monga anangi wa Nzambi.’ (2 Timote 3:1-4) Dui sɔ mɛtɛ diekɔ olanyelo wa mamba wa kɛnɛ kakalɔngɔsɔla Jehowa Nzambi. Naka oyango w’ɔngɛnɔngɛnɔ aya dikambo dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ l’onto, kana naka nde amboyadjɛ paka oyango akɔ ɔtɔi wa ndjângɛnyangɛnya, kete ndoko ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ wayondokondja, ndo ‘kɛnɛ tshɛ katshande mongaka anyanya ndo wotshanyelo wa lɔpɛpɛ.’ (Undaki 1:14; 2:11) Diɔ diakɔ diambolola andja ɔnɛ l’anto wayadjasɛ vamɛ ndo wele l’okiyanu, ndo dui sɔ diekɔ kiɔkɔ y’ekakatanu efula wa l’andja ɔnɛ. (Tukedi 18:1) Anto wôkananɛ kɔlɔ ndo wambâtɔna lo ndjela lokoho la demba, kabila, dihole diele l’onto l’atei wa tshunda, ndo lo ndjela ekondjelo k’onto.
3 Awui wototshikitana efula mɛtɛ otondoyala anto wakokoya yoho yasalɛ Jehowa anto akina akambo—monga ɔlɔlɔ, ndjâla la lokaho ndo nongolaka angɛndangɛnda! Nde akɛnya hwe ɔnɛ sheke y’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ kema lo woho wayangaso dia ngɛnyangɛnya nsaki yaso shamɛ. Koko, sheke yakɔ yɔ nyɛ: “Ɔngɛnɔngɛnɔ wa mbisha, ndeka wa nongola.” (Antomami 20:35, Dyookaneelo dy’oyooyo) Dia sho kondja ɔngɛnɔngɛnɔ w’oshika la ɔlɔ wa mɛtɛ, pombaka sho minya badiyɛlɛ la diatɔnelo diakoka todjɛ disanya. Ndo sho pombaka koma polo ndo le wanɛ wakambɛ Jehowa kâmɛ la so. Ekɔ ohomba sho ndjela dako nɛ: ‘Lâsɔ tekɔ l’ɔkɛndɛ wa nongolaka anto wa ngasɔ dimɛna, kele katoyale wanɛ wakamba kâmɛ lo kɛnɛ kele mɛtɛ.’ (3 Joani 8) Nongolaka wanɛ wasungana, lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka aso, ekɔ la wahɔ le so lo weoho ehende—dui sɔ kimanyiyaka oyadi wanɛ washa, kana wanɛ walongola. Lâsɔ, wa na wele l’atei a wanɛ wasungana wahombaso ‘nongolaka dimɛna’ na?
‘Kokɛ Ana wa Tshike la Wadi Waki Edo’
4 Nshi nyɛ, ekɔ wolo wɛ mɛna nkumbo ya shikaa ndo awala wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ. L’andja w’otondo, ofulanelo w’odiakelo w’awala ndo lofulo la amato w’enyemba wôta ana ambela otshikitanu a woke lo yoho ya nkumbo y’oma ko nshi y’edjedja. Omalɔkɔ, efula ka wanɛ wakayala Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɛnɔnyi ɛnɛ wêtshi ndja oma lo nkumbo yambohandjɔ. Vɔ wambokakitɔnaka l’atshukanyi awɔ kana wambɔsɛkanaka, kana wekɔ lo sɛna lo nkumbo yele l’ombutshi ɔtɔi oto. Ndo nto, oko akataditshi Yeso, mɛtɛ kakandalakanya kambela diatɔnelo lo nkumbo efula.—Mateu 10:34-37; Luka 12:51-53.
5 Etema aso mangasanaka lam’ɛnaso eyoyo wɔsa tɛdikɔ ta wolo dia mbɛkama kɛnɛ kele mɛtɛ, ndo sho mbakeketshaka mbala efula la dako nɛ di’ekeketshelo diakasha Yeso: “Mete kanyutelami nti: Nduku untu layutshika luudu, anangu, akadiyendi, nyangu, shi, ana kana [di]kambo dikambu diami ndu ne dia lukumu l’ololo, lahulungula kakiane l’etena kene: mvudu, anangu, akadiyo, wanyangu, ana, ndu dikambo, tena lukama, kame l’asui; ku l’etena kayayi, lumu la pundju.”—Mako 10:29, 30.
6 Ko wa na asɔ wele ‘anango, akadiyɛnde, wa nyango la anande’ na? Aha naka onto ambɛna tsho lemba l’anto lo Mbalasa ka Diolelo, mbala efula anto lokama kana ndekana, wanɛ wayaelɛ anto l’ɔnango la akadiyɔ, kete lâsɔ nde kana mbala kakɔ ɔtɔi ɔnɛ anto anɛ wekɔ wanɛ wôtɔ la mi: anangɛmi, akadiyɛmi, wa mama, la anami. Tênde dikambo nɛ: Ombeki Jakɔba ekɔ lo tôhola ɔnɛ di’ɔtɛmwɛlɔ aso mbetawɔma le Jehowa, sho pombaka ‘kokɛ ana wa tshike la wadi waki edo lo fɔnu yawɔ ndo ndjâlama di’aha monga la vadi oma l’andja ɔnɛ.’ (Jakoba 1:27) Kɛsɔ mɛnyaka ɔnɛ hatohombe mbetawɔ waonga wa l’andja ɔnɛ wa monga la ndjambiya l’ɔtɛ w’ɔngɔnyi wele laso, ndo dihole dia woke diele laso l’atei w’olui w’anto, toshimba sho mboka “ana wa tshiki la wadi waki edu” kɛtshi. Koko, sho pombaka tatɛ mbɔsa tɛdikɔ dia mbokana la wɔ ndo mbalongolaka.
7 Nongolaka “ana wa tshiki la wadi waki edu” hɛnya ɔnɛ mbashaka nshi tshɛ kɛnɛ kakoka monga la wɔ ohomba l’emunyi. Nkumbo yele paka l’ombutshi ɔtɔi oto kana yambâtɔna l’awui w’ɛtɛmwɛlɔ bu nshi tshɛ la wola wa falanga. Koko, lɔngɛnyi l’ɔlɔlɔ, ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo nkumbo, diokanelo l’anto wa nɔnga yotshikitanyi, ndo woho wakahanaso diangɔ di’ɛlɔlɔ dia lo nyuma—ɔsɔ ekɔ awui wa lo lɔsɛnɔ wele ohomba efula ndo wôkiya onto ɔlɔ. Ɔnkɔnɛ, mbohɔka ɔnɛ, aha efula ka mbo ya ndɛ kana dambo dia woke mbele ohomba, koko yimba ya ngandji ndo kâmɛ mbele ohomba, ekɔ ɔlɔlɔ efula nɛ dia, lo tena dimɔtshi, kânga “ana wa tshiki la wadi waki edu” kokaka, ndo vɔ lawɔ, nongolaka anyawɔ Akristo dimɛna!—Ɛdika la 1 Khumi ya Dikanga 17:8-16.
Onde Angɛndangɛnda Wekɔ l’Atei Aso?
8 Tekɔ lo sɛna l’etena ka wonwelo w’anto efula. Jurunalɛ yelɛwɔ World Press Review mbutaka ɔnɛ: “L’andja w’otondo, anto ndekana miliyɔ 100 wekɔ lo sɛna lo wedja wele bu wedja awɔ, ndo miliyɔ 23 wekɔ lo mbitshanyema oma lo wedja awɔ hita.” Etombelo woye mbala kakɔ ɔtɔi oma lo dikambo sɔ ele, nshi nyɛ, lo ngelo efula, djekoleko l’esomba wa weke, tshumanelo di’ekambi wa Jehowa diakakengama ntondo l’anto wele la lokoho ɔtɔi la demba ndo wele ase wodja ɔtɔi diaya l’anto w’oma l’ahole wotshikitanyi wa l’andja ɔnɛ. Ondo dui sɔ diekɔ lo mɛnama lɛnɛ odjashiyɛ. Ko ngande wahombaso mbɔsaka anto asɔ wakoka ase andja ɔnɛ mbelɛ ɔnɛ “ase wedja ekina” la “angɛndangɛnda,” wanɛ wele ondo ɔtɛkɛta awɔ, mbekelo yawɔ ndo yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ tshikitana l’ɔtɛkɛta aso, la mbekelo yaso ndo la yoho yaso ya lɔsɛnɔ na?
9 Lo tshena pe, hatokoke mbetawɔ mbekelo ka petshaka angɛndangɛna tôkiya di’oko sho mboleki sungana la diɛsɛ dia mbeya mɛtɛ ndeka wanɛ waya oma lo wodja w’angɛndangɛnda kana welɛwɔ ɔnɛ wodja w’apanganu; tatokanyiyake ɔnɛ eyoyo ɛsɔ hawosungana mbɔtɔ lo Mbalasa ka Diolelo kana l’ahole akina wasalaso nsanganya. Akahombama ɔpɔstɔlɔ Paulo mbohola Akristo amɔtshi w’Ase Juda wa l’eleko ka ntondo, wanɛ waki la tokanyi ta ngasɔ, ɔnɛ mɛtɛ ndoko onto lakoka kondja ema kɛmɔtshi oma l’ɔlɔlɔ ande hita; oma l’ɔlɔlɔ wa Nzambi w’ɔtɛkɔya mbakoka onto akɔna tshɛ kondja panda. (Romo 3:9-12, 23, 24) Sho pombaka ngɛnangɛna efula l’ɔtɛ w’ɔnɛ ɔlɔlɔ wa Nzambi w’ɔtɛkɔya wekɔ lo takome kakianɛ polo ndo le anto wele, lo yoho mɔtshi, wakadimamaka diaaso dia mboka lokumu l’ɔlɔlɔ. (1 Timote 2:4) Ngande wakokaso mɛnya ɔnɛ tekɔ la lolango la mɛtɛ otsha le wɔ na?
10 Sho kokaka ndjela dako nɛ diaki Paulo: ‘Nyolongɔnake dimɛna, oko wakatolongola Kristo dimɛna, lo dikambo dia lotombo la Nzambi.’ (Romo 15:7) Oko weyaso ɔnɛ anto w’oma lo wedja ekina kana oma lo weoho ɛmɔtshi wa nkumbo mongaka mbala efula la lɔsɛnɔ la pâ, sho pombaka mbasalɛ ɔlɔlɔ ndo mbadja yimba l’etena keso l’akoka wa ntsha dui sɔ. Sho pombaka mbalongola l’atei aso, mbɔsaka onto tshɛ la l’atei awɔ ‘oko ɔtɔngɔmbila a l’atei anyu,’ ndo ‘mbolangaka oko ayalangayɛ wɛmɛ.’ (Akambu w’Asi Lewi 19:34) Mbeyaka monga wolo sala dui sɔ, koko tayotondoya naka sho mbohɔ dako nɛ diatotɛ ɔnɛ: ‘Nyotshike ndjela awui w’andja ɔnɛ, koko nyoyakadimole lo mbetɛ yimba yanyu oyoyo, dia nyu mbeya mpotɔ lolango la Nzambi l’ɔlɔlɔ, lasungana ndo la kokele.’—Romo 12:2.
Nyokahane l’Ekilami
11 L’atei a wanɛ mɛtɛ wasungana sho kanɛka ndo nongolaka, ekɔ Akristo wambotshunda wɔɔngɔ, wanɛ wakamba olimu efula lo dikambo di’ɔlɔlɔ aso wa lo nyuma. Jehowa akɔshi tɛdikɔ ta lânde lo dikambo di’ɛlɔmbɛdi la Ase Lɛwi l’Isariyɛlɛ w’edjedja. (Walelu 18:25-29) L’eleko ka ntondo, Akristo wakakɔkɔmiyamaka nto dia vɔ kimanyiyaka wanɛ wakâkambɛka olimu lo ɛkɛndɛ wa weke. Ɔkɔndɔ wa lo 3 Joani 5-8 tɛnyaka ngandji ka shikaa kaki l’asa Akristo wa ntondo.
12 Joani, ɔpɔstɔlɔ w’osombe, akɔsaka ɔlɔlɔ la olongɔnelo waki la Ngayo la nɛmɔ efula, olongɔnelo la ɔlɔlɔ wakandasalɛ anangɛso amɔtshi waki ambetshetshi, wanɛ wakatomama dia tênda etshumanelo. Anangɛso asɔ—ndo Dɛmɛtɛriyo l’atei awɔ, ɔnɛ lele ondo nde mɛtɛ mbakɛmbɛ mukanda wa Joani—vɔ tshɛ waki angɛndangɛnda le Ngayo, mbuta ate nde kombaeyaka ntondo. Koko vɔ wakalongɔma ɔlɔlɔ nɛ dia lo ‘lokombo [la Nzambi] mbakawatshu.’ Joani ekɔ lo mbuta dikambo sɔ lo yoho nyɛ ate: ‘Lâsɔ tekɔ l’ɔkɛndɛ wa nongolaka anto wa ngasɔ dimɛna, kele katoyale wanɛ wakamba kâmɛ lo kɛnɛ kele mɛtɛ.’—3 Joani 1, 7, 8.
13 Ɛlɔ kɛnɛ, l’atei w’ɔlɔngɔswamelo wa Jehowa, ekɔ anto efula wakamba olimu la wolo awɔ tshɛ lo ɔlɔlɔ wa nkumbo kaso k’otondo k’anto l’ɔnango. L’atei awɔ mbele ndo emendji wêteta, wanɛ wetsha wenya awɔ ndo wakimɔ wolo awɔ lomingu la lomingu lo takeketshaka tshumanelo; wa misiyɔnɛrɛ, wanɛ watshika nkumbo yawɔ la angɛnyi awɔ dia tosambisha lo wedja w’angɛndangɛnda; wanɛ wakamba lo Bɛtɛlɛ kana lo bilɔ ya filialɛ, anto wayakimɔ la lolango dia sukɛ olimu w’esambishelo wa l’andja w’otondo; ndo ambatshi mboka, wanɛ wêtsha etenyi ka woke ka wenya awɔ ndo wakimɔ efula ka wolo awɔ l’olimu w’esambishelo. Lo mɛtɛ mɛtɛ, aha mposa ka kondja lotombo kana wahɔ mbatshutshuya anto asɔ tshɛ dia vɔ kamba efula, koko ngandji kokawɔ anyawɔ Akristo la Jehowa mbâtshutshuya. Vɔ wekɔ anto wasungana sho mbokoyaka nɛ dia vɔ ndjashaka l’otema ɔtɔi ndo vɔ sunganaka nto ‘nongɔmaka dimɛna.’
14 Ɔpɔstɔlɔ Joani akate ɔnɛ ‘lam’alongolaso anto wa ngasɔ dimɛna,’ sho ‘mongaka wanɛ wakamba kâmɛ lo kɛnɛ kele mɛtɛ.’ Lo yoho mɔtshi, sho ndjâlaka Akristo w’ɛlɔlɔ efula oma lo dui sɔ. Ngasɔ mbediɔ nɛ dia, salɛ anyayɛ ambetawudi ɔlɔlɔ, ekɔ ɔtɔi ɔmɔtshi w’etsha w’Okristo. (Tukedi 3:27, 28; 1 Joani 3:18) Difuto diekɔ lo yoho kina nto. Lam’akalongola Marta la Mariya Yeso oya lakawɔ, Marta akalange monga onongɔnyi w’ɔlɔlɔ lo nɔngɔsɔlɛ Yeso ‘diangɔ efula.’ Mariya akɛnya olongɔnelo ande lo yoho yotshikitanyi. Nde ‘akadjasɛ l’ekolo wa Nkumadiɔndjɔ ko mpokamɛka dui diande,’ ndo Yeso akawândola ɔnɛ nde akasɔnyi ‘lɛkɛ l’ɔlɔlɔ.’ (Luka 10:38-42) Sawolaka ndo kɛtshanyaka la wanɛ wele l’ɛnɔnyi efula wambowohokɔ akambo mbetɛka dikɔlɔ dietshishaso kâmɛ la wɔ tena di’ohomba efula.—Romo 1:11, 12.
Lo Tena di’Alambo
15 Kânga mbele Akristo wa mɛtɛ hawoyele mbekelo y’anto efula kana hawosale afɛstɔ ndo hawɔlɛmiya nshi ya weke y’ase andja ɔnɛ, ekɔ tena dimɔtshi diatshumanawɔ kâmɛ dia vɔ ngɛnangɛna lo monga dihole ɔtɔi. Oko ɛnyɛlɔ, Yeso akatshu lo dambo dia diwala dia la Kana ndo nde akakeketsha ɔngɛnɔngɛnɔ wa l’etena kɛsɔ lam’akandasale dihindo diande dia ntondo lɛkɔ. (Joani 2:1-11) Woho akɔ wâmɛ mbasalema ndo ɛlɔ kɛnɛ, ekambi wa Jehowa ngɛnangɛnaka lam’atshumanawɔ lo tena dia ngasɔ dia lânde, ndo dambo la difɛstɔ diasungana fudiaka ɔngɛnɔngɛnɔ lo tena dia ngasɔ. Ko lâsɔ, kakɔna kasungana sho sala na?
16 Lo wekelo aso wa Bible, sho mbekaka awui wasungana la dionga di’Akrito, ndo sho ndjelaka awui asɔ tena tshɛ. (Romo 13:12-14; Ngalatiya 5:19-21; Efeso 5:3-5) Alambo tshɛ, oyadi lo dikambo dia diwala kana lo dikambo dikina, hatosha dikimɔ dia sho mboka adjango w’Akristo ɔkɔngɔ kana sala dui dimɔtshi dieso hatosalaka; ndo hatohombe ndjela mbekelo tshɛ ya lo wodja wodjashiso. Efula ka mbekelo shɔ ndja oma lo ditshelo di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi kana oma lo dikanyiyakanyiya (superstition), ndo mbekelo kina yekɔ la dionga diele mɛtɛ bu ɔlɔlɔ le Akristo.—1 Petero 4:3, 4.
17 Naka sho mbadia Joani 2:1-11, kete tayɛna esadi eto ɔnɛ ɔsɔ aki dambo dia woke ndo anto efula wakelamɛ lɔkɔ. Koko, “waketi” Yeso nde l’ambeki ande lo dambo diakɔ; vɔ kontshɔ otshɔtshɔ, kânga mbele ondo amɔtshi wa l’atei awɔ wakotɔka la ɔnɛ lakasale dambo diakɔ. Sho mɛnaka nto ɔnɛ “ekambi” waki lo dambo diakɔ ndo “olombodi” ɔmɔtshi wakahombaka mbuta kɛnɛ kakawahombaka mbisha anto kana awui wakawahombaka ntsha. Awui asɔ tshɛ mɛnyaka ɔnɛ dambo sɔ diakalɔngɔswama dimɛna ndo diakalamema dimɛna efula. Ɔkɔndɔ akɔ nkomɛka lo mbuta ɔnɛ, oma lo kɛnɛ kakandasale lo difɛstɔ diakɔ, Yeso ‘akɛnya lotombo lande lo sɛkɛ.’ Onde nde otokoka sɔna etena kɛsɔ dia nde sala ngasɔ otondoyala ɔsɔ aki dambo dia lofunge? Kema.
18 Ko lâsɔ, kakɔna kayotota lo dikambo dia dambo dia woho akɔna tshɛ diakokaso sala ko mbelɛ anto na? Sho nangaka mbohɔ ɔnɛ oyango walongolaso anto dimɛna ele dia sho tshɛ ‘monga wanɛ wakamba kâmɛ lo kɛnɛ kele mɛtɛ.’ Ɔnkɔnɛ, aha paka mbɔlɛ dambo dimɔtshi lokombo l’ɔnɛ dambo “di’Ɛmɛnyi” kete lâsɔ ambokoka. Sho mbeyaka ndjambola ɔnɛ: Onde mɛtɛ ɔsɔ ekɔ dambo diɛnya woho w’anto weso ndo wetshelo wetawɔso? Hatohombe mbɔsa tena dia ngasɔ oko waaso wa sho menda polo ndo lende akokaso mbokoya awui w’andja ɔnɛ, lo ndjakimɔ lo ‘saki ka demba, saki ka asho, la ofunu wa diangɔ.’ (1 Joani 2:15, 16) Koko, tena sɔ pombaka kɛnɛmɔla ɔkɛndɛ aso w’Ɛmɛnyi wa Jehowa lo yoho yasungana, ndo sho pombaka ndjashikikɛ ɔnɛ katshaso tombolaka Jehowa ndo mboshaka nɛmɔ.—Mateu 5:16; 1 Koreto 10:31-33.
‘Tolongɔnake aha la Ngunanguna’
19 Etena kɛnɛ katatetemala awui wa l’andja ɔnɛ fukutana ndo kataleke anto mbatɔna, sho pombaka sala kɛnɛ tshɛ kakokaso sala dia keketsha dimama dia wolo diele l’asa Akristo wa mɛtɛ. (Kolosai 3:14) Dia sho sala ɔsɔku, sho pombaka ‘mbokana ngandji k’efula,’ lo ndjela dako diakatosha Petero. Oma lâsɔ, nde akayɛnya woho wakokaso sala dikambo sɔ, ata ate: “Nyulungwani lu mvudu yanyu l’ongenongeno, aha l’ungunungunu.” (1 Petero 4:7-9) Onde sho mbetawɔka mbɔsa tɛdikɔ dia nongolaka anangɛso, ndo sala la wolo tshɛ dia mbasalɛka ɔlɔlɔ ndo mbakimanyiyaka? Onde sho ngunangunaka naka diaaso dia ngasɔ diambɛnama? Naka ngasɔ mbasalaso, kete tayofukutanya ɔngɛnɔngɛnɔ wakokaso kondja ndo nto, tayohandja difuto di’ɔngɛnɔngɛnɔ diatokondjaka onto lasala ɔlɔlɔ.—Tukedi 3:27; Etsha 20:35.
20 Naka sho kambaka kâmɛ la anyaso Akristo, salanɛka ɔlɔlɔ ndo nongɔnaka, kete tayolongola ɛtshɔkɔ waha la komelo. (Mateu 10:40-42) Jehowa akalake ɔnɛ nde ‘ayotalola dipɛma diande dia komba anto wa ngasɔ. Vɔ hawokaki ndjala nto pondjo koyanga mposa k’ashi.’ Monga l’etei ka dipɛma dia Jehowa kɛdikɛdi kondja ekokelo kande ndo nongɔma oma le nde. (Enyelo 7:15, 16; Isaya 25:6) Eelo, kem’edja nto, tayolongɔma oma le Jehowa pondjo pondjo.—Osambu 27:4; 61:3, 4.
[Study Questions]
1. Naa weshasha ɛmɔtshi woleki amɛna wakalongola anto oma le Otungi awɔ?
2. (a) Ngande wambolanya anto kɛnɛ kakâlɔngɔsɔlɛ Jehowa? (b) Naa etombelo wamboyala?
3. Ngande wakokaso kondja ɔngɛnɔngɛnɔ la ɔlɔ wa mɛtɛ?
4. Naa otshikitanu wa lo nkumbo wɛnama kânga l’atei w’ekambi ɛmɔtshi wa Jehowa?
5. Kakɔna kakate Yeso kakoka monga kiɔkɔ y’ekeketshelo le nkumbo yambâtɔna?
6. Ngande wakokaso sala dia “ana wa tshiki la wadi waki edu” wele l’atei aso tɔ̂sa oko ‘anangɛwɔ, akadiyɛwɔ, wa mama yawɔ, la anawɔ’?
7. (a) Naa oyango wa mɛtɛ wa nongolaka “ana wa tshiki la wadi waki edu”? (b) Wa na nto wakoka mɛnya olongɔnelo w’Akristo ndo vɔ lawɔ?
8. Naa otshikitanu wɛnama lo tshumanelo efula di’Ɛmɛnyi wa Jehowa?
9. Naa djonga ya wâle yakoka tonda lo woho wɔsaso “ase wedja ekina” la “angɛndangɛnda” waya oya l’etshumanelo k’Akristo?
10. Ngande wakokaso mɛnya ɔnɛ sho mɛtɛ nongolaka “angɛndangɛnda” wele l’atei aso dimɛna?
11, 12. Ngande wakawakanɛka ekambi wa Jehowa lo yoho ya lânde (a) l’Isariyɛlɛ w’edjedja (b) l’eleko ka ntondo?
13. Wa na wele l’atei aso ɛlɔ kɛnɛ wasungana ‘nongɔmaka dimɛna’ lo yoho ya lânde?
14. (a) Ngande wayalaso Akristo w’ɛlɔlɔ efula lam’alongolaso akanga wa kɔlamelo dimɛna? (b) Lande na kakate Yeso ɔnɛ Mariya akasɔnɛ ‘lɛkɛ l’ɔlɔlɔ’?
15. Naa tena dia lânde diakoka monga tena di’ɔngɛnɔngɛnɔ le ekambi wa Jehowa?
16. Alako akɔna watɔlɔmbɔla dia sho monga la dionga di’ɔlɔlɔ kânga lo tena di’alambo?
17. (a) Naa awui wɛnya ɔnɛ difɛstɔ dia diwala dia la Kana diakalɔngɔswama dimɛna ndo diakalamema dimɛna? (b) Kakɔna kɛnya ɔnɛ Yeso akangɛnangɛna difɛstɔ sɔ?
18. Kakɔna kahombaso mendaka lo kɛnɛ k’endana la dambo tshɛ diasalaso?
19. Lande na kahombaso ‘nongɔnaka aha la ngunanguna’?
20. Naa ɛtshɔkɔ watokongɛ naka sho monga la mbekelo ka nongolaka angɛndangɛnda lo andja ɔnɛ wambâtɔna nshi nyɛ?
[Caption]
[Wembola]
[Caption on page 29]
[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 29]
Lo tena di’alambo, sho kokaka nongola angɛndangɛnda, ana waha la washɛwɔ, wanɛ wakamba olimu wa lo tena tshɛ, ndo anto welɛso
[Caption on page 31]
Wɛ Kokaka Nembetshiya?
◻ Kakɔna kahatahombe mbohɛ naka sho nangaka kondja ɔngɛnɔngɛnɔ la ɔlɔ wa mɛtɛ?
◻ Wa na wele “ana wa tshiki la wadi waki edu,” ndo ngande wahombaso ‘mbakokɛka’?
◻ Ngande wahombaso mbɔsaka “ase wedja ekina” la “angɛndangɛnda” wele l’atei aso?
◻ Wa na wasungana sho kanɛka efula ɛlɔ kɛnɛ?
◻ Ngande wahomba tena diasalaso alambo kɛnɛmɔla yimba ya mɛtɛ y’olongɔnelo?