Tokahanake Esambelo Katosha Jehowa

“Elongamelo kaso le nyu kekɔ nge, nɛ dia sho mbeyaka ɔnɛ oko akahananyu asui, woho akɔ wâmɛ mbakahananyu ndo esambelo.”​—⁠2 KƆRƐTƆ 1:​7, NW.

EFULA ka wanɛ wâdia Tshoto y’Etangelo nshi nyɛ wakole aha la kondja ewo k’awui wa Nzambi wa mɛtɛ. Ondo ndo wɛ mbaki ngasɔ, shi mɛtɛ? Naka eelo, kete tokohɔ woho wakayayaoke lam’akatatɛ asho ayɛ wa yimba ndjihɔ. Ɛnyɛlɔ oko lam’akayeye mbala ka ntondo ɔnɛ wanɛ wambovɔ hawosowe koko haweye ndoko dui, kema wɛ akayaoke oko onto lambowâmuya wotsho? Ndo lam’akayoke elongamelo kele la wanɛ wakavu, elongamelo k’ɔnɛ miliyara y’anto wayolɔ dia ndjɔsɛna l’andja w’oyoyo waki Nzambi, shi wɛ akakondja esambelo?​—⁠Undaki 9:​5, 10; Joani 5:​28, 29.

² Ko kayotota lo dikambo dia daka dia Nzambi dia nkomiya akambo wa kɔlɔ ndo kadimola nkɛtɛ kɛnɛ paradiso na? Lam’akayoke dikambo sɔ, shi diɔ diakakosambe ndo diakalokolokoya asolo ayɛ? Ngande wakayayaoke lam’akayeye mbala ka ntondo ɔnɛ anto amɔtshi hawovɔkaki koko wayoka ko mbɔtɔ lo Paradiso kayaye la nkɛtɛ na? Aha la tamu, wɛ akangɛnangɛna woho w’anyanya. Eelo, wɛ akalongola losango l’esambelo l’oma le Nzambi, losango latasambisha Ɛmɛnyi wa Jehowa nshi nyɛ l’andja w’otondo.​—⁠Osambu 37:​9-11, 29; Joani 11:26; Enyelo 21:​3-5.

³ Koko, lam’akayahembe mbewoya anto akina losango lɔsɔ la lo Bible, wɛ akɛnyi nto ɔnɛ “aha antu tshe mbeli la mbetawo.” (2 Tesalonika 3:⁠2) Ondo angɛnyi ayɛ amɔtshi wa ntondo wakakɔsɔkɛ l’ɔtɛ weyɛ la mbetawɔ lo alaka wa Bible. Ondo wɛ akɛnyi pâ l’ɛhɛnyɔhɛnyɔ nɛ dia wɛ akatetemala mbeka Bible wɛ l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ondo lohetsho lɔsɔ lakatamanya lam’akayamɛ tshikitanya lɔsɛnɔ layɛ dia lɔ mbɔtɔnɛ l’awui wa lo Bible. Wɛ akatatɛ mɛna fɔnu yela Satana nde l’andja ande le wanɛ tshɛ wetawɔ esambelo k’oma le Nzambi.

⁴ Lonyangu ko, oko akataditshi Yeso, fɔnu shɔ konyaka anto amɔtshi lo vɔ ndjotakana ko ndjohembola losambi lasawɔ l’etshumanelo k’Akristo. (Mateu 13:​5, 6, 20, 21) Akina mbikikɛka fɔnu lo tetemala shikikɛ timba tawɔ lo alaka w’esambelo wekawɔ. L’edjedja ka wonya, vɔ ndjokimɔka nsɛnɔ yawɔ l’anya wa Jehowa ndo ndjobatizamaka oko ambeki w’Ɔnande Yeso Kristo. (Mateu 28:​19, 20; Mako 8:34) Lo mɛtɛ, aha naka Okristo ambobatizama kete lâsɔ fɔnu yambokomɛ. Oko ɛnyɛlɔ, mongaka nshi tshɛ la lɔkɛwɔ la pudipudi kokaka ndjâla tshondo ya ta le onto lakasalaka awui a mindo nshi ya ntondo. Akina pombaka ndɔshana l’ekakatanu w’etshaka wenya waya oma le ase nkumbo wele bu ambetawudi. Oyadi sui diakɔna tshɛ, wanɛ watetemala sɛna lɔsɛnɔ la ndjâkimɔ le Nzambi la kɔlamelo tshɛ kokaka monga l’eshikikelo ka dikambo dimɔtshi. Nzambi ayowasamba ndo ayowakimanyiya l’onto ndo l’onto.

“Nzambi k’Esambelo Tshɛ”

⁵ Ɔpɔstɔlɔ Paulo aki onto ɔmɔtshi lakɔsaka esambelo kasha Nzambi la nɛmɔ efula. L’ɔkɔngɔ w’etena k’ehemba efula wakôkomɛ l’Asiya ndo la Makɛdɔniya, nde akakondja esambelo k’efula lam’akandoke ɔnɛ ase etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ wamboyela awui wa lo mukanda wakandâfundɛ dia mbahangwɛ. Dui sɔ diakôtshutshuya dia nde mbafundɛ mukanda wa hende, mukanda wele l’ɛtɛkɛta ɛnɛ wa lowando: “Nzambi ndo She Nkumɛso Yeso Kristo, Ombutshi wa nkɛtshi y’efula ndo Nzambi k’esambelo tshɛ atshɔkwame, nde kele ɔnɛ latosamba lo fɔnu kaso tshɛ.”​—⁠2 Kɔrɛtɔ 1:​3, 4, NW.

⁶ Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakasambiyama oma le Nzambi totɛka awui efula. Nyɛsɔ tâsɛdingole lo ɔm’ɔmɔ. Etena katombola Paulo Nzambi, kana kawoshande losaka, kana kɔ̂lɔmbande dikambo dimɔtshi, sho mɛnaka mbala tshɛ ɔnɛ nde mɛnyaka ndo lowando l’efula lele lande le Yeso, Owandji w’etshumanelo k’Akristo. (Romo 1:8; 7:25; Efeso 1:3; Heberu 13:​20, 21) Diɔ diakɔ diatɛkɛta Paulo ɛtɛkɛta ɛsɔ wa lotombo otsha le “Nzambi ndo She Nkumɛso Yeso Kristo.” Oma lâsɔ, mbala ka ntondo lo mikanda ande, nde amboyofunda lokombo lɔmɔtshi la lo Grɛkɛ lokadimwami ɔnɛ “nkɛtshi y’efula.” Lokombo lɔsɔ ndja oma lo tshɛkɛta yatowɔtɛkɛtaka dia mɛnya lonyangu lele l’onto lam’ɛnande asui wa onyande. Ɔnkɔnɛ, Paulo ekɔ lo nembetshiya lolango l’efula lele la Nzambi le ekambi Ande tshɛ wa kɔlamelo wele lo fɔnu​—⁠lolango lakatshutshuya Nzambi dia nde mbasalɛ akambo lo yoho yoludi la kɛtshi. L’ɔkɔngɔ diko, Paulo akendɛ le Jehowa oko kiɔkɔ ya dionga sɔ dia dimɛna efula lam’akandawêlɛ ɔnɛ “Ombutshi wa nkɛtshi y’efula.”

⁷ “Nkɛtshi y’efula” yele la Nzambi mbelaka esambelo le ɔnɛ lele lo fɔnu. Diɔ diakɔ diambotetemala Paulo nembetshiya Jehowa oko “Nzambi k’esambelo tshɛ.” Ɔnkɔnɛ, oyadi esambelo kakɔna tshɛ kakokaso kondja oma l’ɔlɔlɔ w’anyaso ambetawudi, sho kokaka mendɛ le Jehowa oko nde mbele kiɔkɔ yatɔ. Ndoko esambelo ka mɛtɛ ndo ka pondjo kaha oma le Nzambi. Ndo nto, nde mbakatonge onto l’efanelo kande, ndo mbatokimanyiya lo yoho shɔ dia sho samba anyaso. Nyuma k’ekila kaki Nzambi mbatshutshuya ekambi ande dia vɔ mboka wanɛ wele l’ohomba w’esambelo kɛtshi k’efula.

Wambolakanyema dia Sambaka Anyawɔ

⁸ Kânga mbatshika Jehowa Nzambi ehemba a weoho la weoho waya le ekambi ande wa kɔlamelo, ndoko lushi lakandayala kiɔkɔ y’ehemba ɛsɔ. (Jakoba 1:13) Koko esambelo katoshande lam’akikɛso asui kokaka tolakanya woho w’asolo aso ndekaka munandema esadi lam’ɛnaso ehomba w’anyaso. Etombelo akɔna wayoyala na? “Dia sho monga l’akoka wa samba wanɛ wɛna weoho tshɛ wa fɔnu, oma l’esambelo kasambemaso shamɛ oma le Nzambi.” (2 Kɔrɛtɔ 1:​4, NW) Lo yoho shɔ mbatolakanya Jehowa dia sho mbeya woho wa mbɔsa esambelo katoshande ko sho kisha anyaso ambetawudi la wanɛ wahomana la so l’olimu aso w’esambishelo, lam’atatokoya Kristo ndo ‘watatasambe wanɛ tshɛ wele lo delo.’​—⁠Isaya 61:2; Mateu 5:⁠4.

⁹ Paulo akakikɛ asui ande w’efula l’ekimanyielo k’esambelo k’efula kakandakondja oma le Nzambi lo tshimbo ya Kristo. (2 Koreto 1:⁠5) Ndo sho lawɔ kokaka kondja esambelo k’efula lo kanaka yimba lo alaka wa Nzambi w’ohomba efula, lo nɔmbaka dia kondja osukɔ wa nyuma kande k’ekila, ndo lam’ɛnaso ɔnɛ Nzambi ambohokamɛ alɔmbɛlɔ aso. Ɔsɔku mbayotokeketshama dia tetemala sukɛ lowandji la Jehowa ndo mɛnya ɔnɛ Diabolo ekɔ kanga kashi. (Jobo 2:4; Tukedi 27:11) Naka tambokikɛ woho ɔmɔtshi wa fɔnu la kɔlamelo tshɛ, kete sho pombaka tombola Jehowa, lo ndjela ɛnyɛlɔ ka Paulo, nɛ dia esambelo kande mbakimanyiya Akristo dia vɔ tshikala la kɔlamelo l’atei w’ehemba. Etetemalo k’Akristo wa kɔlamelo kekɔ l’etombelo w’esambelo le nkumbo kaso k’anto l’ɔnango, ndo tshutshuyaka akina dia vɔ mbɔsa tɛdikɔ dia vɔ ‘mbikikɛ asui akɔ wâmɛ.’​—⁠2 Koreto 1:⁠6.

¹⁰ Ase Kɔrɛtɔ wakasowaka ndo vɔ lawɔ oko asowa Akristo tshɛ wa mɛtɛ. Ndo nto, vɔ waki l’ohomba w’alako dia vɔ mbitshanya kanga monanyi ɔmɔtshi laki komonga la ndjatshumoya. (1 Koreto 5:​1, 2, 11, 13) Oko akiwɔ kosala dui sɔ ndo oko akiwɔ kokomiya ewanu la diatɔnelo, etshumanelo k’otondo kakɔshi nsɔnyi. Koko l’ɔkɔngɔ diko, vɔ wakayokitanyiyaka dako dia Paulo ndo wakayoyatshumoyaka l’otema ɔtɔi. Diɔ diakɔ diakawawandola Paulo l’osalanganu tshɛ ko mbuta ndo ɔnɛ dui dia dimɛna diakawasale l’ɔkɔngɔ wa vɔ nongola mukanda ande diakôsambe. (2 Koreto 7:​8, 10, 11, 13) Ondo mɛtɛ ɔlɔngɔ akɔ wakawatshanya oma l’etshumanyelo akayoyatshumoyaka. Ɔnkɔnɛ Paulo akâlake dia vɔ ‘mbokimwɛ ndo mbosamba, ɔnɛ kele aha onto la ngasɔ ndjɔlɛmbiama lo yoho mɔtshi la otshutshumalo ande wambɔtɛkɔya.’​—⁠2 Koreto 2:⁠7.

¹¹ Ondo mɛtɛ mukanda wa hende wa Paulo akasambe etshumanelo k’Ase Kɔrɛtɔ. Ndo ɔsɔ mbaki oyango ɔmɔtshi waki la Paulo. Nde akate ate: “Elongamelo kaso le nyu kekɔ nge, nɛ dia sho mbeyaka ɔnɛ oko akahananyu asui, woho akɔ wâmɛ mbakahananyu ndo esambelo.” (2 Kɔrɛtɔ 1:​7, NW) Lo ndjihelo ka mukanda ande, Paulo akâkeketsha ate: “Nyotetemale . . . sambema, . . . ndo Nzambi ka ngandji la wɔladi ayale la nyu.”​—⁠2 Kɔrɛtɔ 13:​11, NW.

¹² Ande wetshelo w’ohomba wakokaso kondja oma lo dui sɔ lee! Wanɛ tshɛ wele l’atei w’etshumanelo k’Akristo pombaka ‘kahanaka esambelo’ katosha Nzambi lo tshimbo ya Dui diande, ya nyuma kande k’ekila, ndo y’ɔlɔngɔswamelo ande wa lanɛ la nkɛtɛ. Kânga wanɛ wambotshanyemaka oma l’etshumanelo mbeyaka monga l’ohomba w’esambelo naka vɔ wamboyatshumoya ndo wambɔlɔngɔsɔla dionga diawɔ dia kɔlɔ. Diɔ diakɔ diakɔshi “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ” yɛdikɔ mɔtshi yoludi la ngandji dia mbakimanyiyaka. Mbala ɔtɔi l’ɔnɔnyi, dikumanyi pende mbeyaka ntshɔ dia tênda anto amɔtshi wakatshanyema oma l’etshumanelo. Ondo anto asɔ waya bu nto la dionga di’atɔmbɔki kana hawoyosala pɛkato ya weke nto ndo vɔ mbeyaka monga l’ohomba w’ekimanyielo dia vɔ ntsha kɛnɛ kahombama dia nkalola l’etshumanelo.​—⁠Mateo 24:​45, NW; Ezekiyele 34:⁠16.

Fɔnu ya Paulo l’Asiya

¹³ Weoho w’asui wakɛnyi etshumanelo k’Ase Kɔrɛtɔ polo ndo lam’ambotɔtɛkɛta lanɛ hawokoke mbɛdikama la fɔnu efula yakahombe Paulo mbikikɛ. Diɔ diakɔ diakandakoke mbaohola ate: “Anyasu, shu nangaka nyu mbeya dikambu di’asui wakatundi l’Asiya, la wutshu [w’otamanya] wuleki wulu asu, wakatukutute; ku takakani shati: Tayuvo. [Lo mɛtɛ, takokaka l’etema aso dia wambotofundɛ nyɔi, NW], diaha shu ndjalungamela, keli dia shu nungamela [Nzambi, NW], latululaka wakavu. Ndi lakatutshungula uma lu nyoi keku ka wuki, ayututshungulaka. Shu tambulungamela shati: Ndi ayututshungula ndu kakiane.”​—⁠2 Koreto 1:​8-10.

¹⁴ Wa nomb’ewo mɔtshi y’akambo wa Bible fɔnyaka ɔnɛ Paulo akatɛkɛtaka dikambo dia lofunguso lakatombe l’Ɛfɛsɔ, lofunguso lakakoke nshishɛ Paulo lɔsɛnɔ, aha lɔsɛnɔ lande loto koko ndo la Ngayo la Aristarakɔ, asekande ahende w’Ase Makɛdɔniya wakatɛngɔlaka la nde. Wakande Akristo asɔ ahende ko mbatɔla la wolo otsha lo dihole dia tɔkɛnyɔ, lɛnɛ aki olui w’anto ombikɔ ombikɔ, ‘wahangɔhangɔ l’edja ka suke l’eshidi ehende a tango vate: Aratɛmi [jambizambi] y’Ase Ɛfɛsɔ ekɔ Shakasaka!’ L’ɔkɔngɔ diko, ɔlɔhɛ ɔmɔtshi w’osomba akayɔ̂ladiaka olui akɔ w’anto. Ondo mɛtɛ dui sɔ diakadjaka lɔsɛnɔ la Ngayo la l’Aristarakɔ lo wâle diakanyangiya Paulo efula. Nde akalange ndo ntshɔ lo dihole diakɔ dia tokana yimba nde l’olui ɔsɔ w’anto waki l’ohetoheto wa tshambandeko, koko wakôshimbe di’aha nde todja ɔtɛ lo nyɔi lo yoho shɔ.​—⁠Etsha 19:​26-41.

¹⁵ Koko ondo Paulo akatɛkɛtaka dikambo dioleki sɔ la fwa. Lo mukanda wa ntondo wakandafundɛ Ase Kɔrɛtɔ, Paulo akambola ate: “Naka lakalɔ la nyama ya ngala l’Ɛfɛsɔ, oko watosalaka anto, dui sɔ diekɔ la wahɔ akɔna le mi?” (1 Kɔrɛtɔ 15:​32, NW) Kɛsɔ mbeyaka mɛnya ɔnɛ lɔsɛnɔ la Paulo kombidjama lo wâle paka oma le anto wele oko nyama koko oma le nyama ya pango ya mɛtɛ mɛtɛ yaki lo sɛkɛ dia tɔkɛnyɔ dia l’Ɛfɛsɔ. Mbala mɔtshi, wanɛ wakakongolaka enongo a weke wakalongolaka dilanya dia tshutshuyama dia ndɔ la nyama ya ngala ko elui w’anto wele la mposa ka dikila mendaka. Naka Paulo akalange mbuta ɔnɛ nde akalɔ la nyama ya ngala ya mɛtɛ mɛtɛ, kete ondo mɛtɛ wakayôshimbɛ lo dihindo lo tshenyi ya wonya ya komelo ɔnɛ kele aha nde mvɔ nyɔi k’osehe, oko akashimbamela Danyɛlɛ oma l’enyɔ wa dimbwe dia mɛtɛ mɛtɛ.​—⁠Danyele 6:⁠22.

Diɛnyɛlɔ dia Nshi Nyɛ

¹⁶ Akristo efula wa nshi nyɛ kokaka mboka fɔnu yakɛnyi Paulo. (2 Koreto 11:​23-27) Ndo ɛlɔ kɛnɛ, Akristo amɔtshi wakahomana ‘l’asui woleki ndo wolo awɔ,’ ndo efula wakakondja akambo wakayâkonya lo vɔ ‘ndjokanyiya ɔnɛ kana hatototshikala la lɔsɛnɔ nto.’ (2 Koreto 1:⁠8) Amɔtshi wakavu l’anya w’elui w’andjakanyi ndo w’ampɛnyihɛnyishi w’esehe. Sho kokaka monga l’eshikikelo ɔnɛ nkudu ka Nzambi kasha esambelo kakâkimanyiya dia vɔ mbikikɛ ndo vɔ wakavu l’etema ndo la timba toshikikadi lo ekotshamelo k’elongamelo kawɔ, oyadi elongamelo ka tɔsɛna l’olongo kana ka ndjɔsɛna lanɛ la nkɛtɛ. (1 Koreto 10:13; Filipi 4:13; Enyelo 2:10) Lo tena dikina, Jehowa akakolonganya akambo, ko anangaɛso wakashimbamela oma lo nyɔi. Aha la tamu, anto asɔ wakashimbamela lo yoho shɔ wekɔ la wɛkamu w’efula le ‘Nzambi kôlola wanɛ wakavu.’ (2 Koreto 1:⁠9) L’ɔkɔngɔ w’akambo asɔ, vɔ wakakoke tɛkɛta la dietawɔ dioleki efula etena kakawatewoyaka anto akina losango l’esambelo l’oma le Nzambi.​—⁠Mateu 24:⁠14.

¹⁷ Atete ndoko edja, anangɛso wa ngandji wa lo Rwanda wakɛnyi woho akɔ wa dikambo diakɛnyi Paulo nde l’asekande. Efula kawɔ wakashisha nsɛnɔ yawɔ, koko kɛnɛ tshɛ kakasale Satana dia nanya mbetawɔ kawɔ kakakite tatala. Anangɛso wa lo wodja ɔsɔ wakakondja esambelo ka Nzambi lo weoho efula l’onto ndo l’onto. Lam’akayangaka wa Tutsi la wa Hutu ya lo Rwanda shilana oshiki, wa Hutu amɔtshi wakadjaka nsɛnɔ yawɔ lo wâle dia kokɛ wa Tutsi ndo wa Tutsi wakakokɛka wa Hutu. L’atei awɔ aki ndo Ɛmɛnyi wa Jehowa wele wa Hutu, wanɛ wakadiakema oma le ampɔhɔdi w’akambo a ngala nɛ dia vɔ wakakokɛ anyawɔ ambetawudi. Oko ɛnyɛlɔ, Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa lo kabila ka wa Hutu, lokombo lande Gahizi, akadiakema l’ɔkɔngɔ wa nde mbishɛ kadiyɛso kɛmɔtshi ka lo kabila ka wa Tutsi kakawelɛka Chantal. Kadiyɛso kɛmɔtshi ka lo kabila ka wa Hutu kakawelɛka Charlotte akashɛ Jean y’om’aki Chantal, ɔnɛ laki ndo nde lawɔ lo kabila ka wa Tutsi, lo dihole dikina. Nshi 40 y’etondo, Jean nde l’ɔnangɛso okina la lo kabila ka wa Tutsi wakɔlama lo obonda a woke (cheminée), wakatombaka yema paka l’otsho. L’etena kɛsɔ tshɛ, Charlotte akawashaka mbo ya ndɛ ndo akâkokɛka kânga mbakandadjasɛka suke la pango kɛmɔtshi k’asɔlayi wa lo kabila ka wa Hutu. Lo lɛkɛ lɔnɛ la dikatshi, wɛ kokaka mɛna fɔtɔ ka Jean nde la Chantal waya kâmɛ nto, ndo vɔ wekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia wa Hutu ya anyawɔ atɛmɔdi wakadje ‘kingo yawɔ lo wâle’ lo dikambo diawɔ, oko akasale Piriska la Akila lo dikambo di’ɔpɔstɔlɔ Paulo.​—⁠Romo 16:​3, 4.

¹⁸ Rwakabubu, Ɔmɛnyi wa Jehowa okina wa lo kabila ka wa Hutu, akândɔma lo jurunalɛ yelɛwɔ Intaremara nɛ dia nde akakokɛ anyande ambetawudi wa lo kabila ka wa Tutsi.a Jurunalɛ yakɔ yakate ɔnɛ: “Ekɔ ndo Rwakabubu, Ɔmɛnyi wa Jehowa, ɔnɛ lakatetemala mbishɛ anto lɛnɛ la lɛnɛ l’atei w’anango (ngasɔ mbêlanɛ ambetawudi l’asawɔ). Kânga mbakinde la hemɔ ka diowe, nde aketshaka lushi l’otondo lo mbaɛmbɛka mbo ya ndɛ la ashi wa nɔ. Koko Nzambi akawosha wolo wa mamba.”

¹⁹ Tênde ndo ɛnyɛlɔ ka Nicodeme nde la Athanasie, vɔ waki wadi l’omi ndo waki wa Hutu. La ntondo ka lomanu la dioho di’anto tatɛ, vɔ wakekaka Bible vɔ l’Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa lo kabila ka wa Tutsi wakawelɛka Alphonse. Vɔ wakadje nsɛnɔ yawɔ lo wâle lo mbishɛ Alphonse lo luudu lawɔ. L’ɔkɔngɔ diko, vɔ wakayɛnaka ɔnɛ naka sho tetemalaka mboshɛ lo luudu kete anto mbeyaka ndjôsalɛ kɔlɔ nɛ dia wa Hutu y’asukanyi awɔ wakeyaka dikambo di’ɔngɛnyi awɔ wa lo kabila ka wa Tutsi. Ɔnkɔnɛ, Nicodeme nde la Athanasie wakashɛ Alphonse lo difuku diaki lo sɛkɛ diawɔ. Ɔsɔ aki tshelo y’ɔlɔlɔ nɛ dia asukanyi awɔ wakamɛ ndja dia ndjoyangaka Alphonse suke la lushi tshɛ. Etena kakinde lo difuku sɔ l’edja ka nshi 28, Alphonse akakanyiyaka ɛkɔndɔ wa lo Bible, ɛnyɛlɔ oko ɔkɔndɔ wa Rahaba, ɔnɛ lakashɛ Ase Isariyɛlɛ ahende lo nsambe ka luudu lande, la Jeriko. (Jashua 6:17) Ɛlɔ kɛnɛ, Alphonse ekɔ lo tetemala sala olimu ande lo Rwanda oko osambisha wa lokumu l’ɔlɔlɔ, ndo nde ekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba nɛ dia ambeki ande wa Bible wa lo kabila ka wa Hutu wakadje nsɛnɔ yawɔ lo wâle dikambo diande. Ko kayotota lo dikambo dia Nicodeme nde l’Athanasie na? Ɛlɔ kɛnɛ, vɔ waya Ɛmɛnyi wa Jehowa wambobatizama ndo wekɔ lo mbeka Bible vɔ l’anto walanga ndekana 20.

²⁰ Lam’akamɛ lomanu l’anto lo Rwanda, apandjudi 2 500 mbakasambishaka lokumu l’ɔlɔlɔ lo wodja ɔsɔ. Kânga mbele nkama ya l’atei awɔ wakashisha nsɛnɔ yawɔ kana wakatshutshuyama dia ndawɔ wodja awɔ, lofulo l’Ɛmɛnyi wa Jehowa lakadɛ, lambolekana 3 000. Ɔsɔ ekɔ djembetelo yɛnya ɔnɛ Nzambi mɛtɛ akasambe anangɛso. Kayotota lo dikambo di’efula k’ana wa tshike ndo ka wadi waki edo wele l’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa na? Lo mɛtɛ, anto asɔ wekɔ lo tetemala nsowa ndo wekɔ l’ohomba w’esambelo tena tshɛ. (Jakoba 1:27) Asɔi awɔ wayoshila tshɛ paka lam’ayolɔ wanɛ wakavu, l’andja w’oyoyo waki Nzambi. Koko, oma l’ekimanyielo k’anangɛwɔ ndo nɛ dia vɔ wekɔ atɛmɔdi wa “Nzambi k’esambelo tshɛ,” vɔ kokaka mbeya sɛna l’atei w’ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ.

²¹ Lo ahole akina efula, ɛnyɛlɔ oko lo Erythrée, lo Singapour, la lo wodja wakawelɛka ntondo ɔnɛ Yougoslavie, anangɛso wekɔ lo tetemala kambɛ Jehowa la kɔlamelo tshɛ oyadi fɔnu yakɔna tshɛ. Nyɛsɔ tokimanyiyake anangɛso wa ngasɔ lo sɛngasɛngaka Nzambi nshi tshɛ dia vɔ kondja esambelo. (2 Koreto 1:11) Ndo nyɛso totetemale mbikikɛ asui la kɔlamelo tshɛ polo ndo l’etena ‘kayokitola Nzambi asɔi tshɛ oma lo asho aso’ lo mɛtɛ mɛtɛ lo tshimbo ya Yeso Kristo. Lâsɔ mbayotokondja esambelo tshɛ kayokimɔ Jehowa l’andja ande w’oyoyo wa losembwe.​—⁠Enyelo 7:17; 21:4; 2 Petero 3:⁠13.

[Footnote]

[Study Questions]

1, 2. Kakɔna kakakomɛ efula ka wanɛ waya Akristo nshi nyɛ?

3. Lande na kele wanɛ wewoya anyawɔ losango l’esambelo l’oma le Nzambi nsowaka ndo vɔ lawɔ?

4. Awui akɔna wotshikitanyi wakoka wanɛ wêke ka tatɛ mbeka Bible ntsha la ntondo ka fɔnu?

5. Kakɔna kakakondja Paulo l’etena kakandasowaka l’ehemba efula?

6. Wetshelo akɔna wakondjaso oma l’ɛtɛkɛta wa Paulo wofundami lo 2 Koreto 1:​3, 4?

7. Lande na kakokaso mbuta ɔnɛ Jehowa ekɔ “Nzambi k’esambelo tshɛ”?

8. Kânga mbele Nzambi bu kiɔkɔ y’ehemba watokomɛ, naa etombelo w’ɛlɔlɔ wakokaso kondja oma l’etetemalo kaso lo fɔnu?

9. (a) Kakɔna kayotokimanyiya dia sho mbikikɛ asui? (b) Ngande wasambema akina lam’akikɛso fɔnu la kɔlamelo tshɛ?

10, 11. (a) Naa awui amɔtshi wakela asui lo etshumanelo ka la Kɔrɛtɔ k’edjedja? (b) Ngande wakasambe Paulo etshumanelo k’Ase Kɔrɛtɔ, ndo elongamelo kakɔna kaki lande?

12. Kakɔna kahomba Akristo tshɛ sala?

13, 14. (a) Ngande wakalembethiya Paulo etena ka fɔnu ya wolo yakôkomɛ l’Asiya? (b) Naa dikambo diele ondo Paulo akadikanyiyaka?

15. Naa dikambo dia wolo efula diele ondo diekɔ lo kɔndwama lo 1 Koreto 15:⁠32?

16. (a) Lande na kakoka Ɛmɛnyi wa Jehowa efula mboka fɔnu yakɛnyi Paulo? (b) Sho kokaka monga l’eshikikelo kakɔna lo dikambo dia wanɛ wakavu l’ɔtɛ wa mbetawɔ kawɔ? (c) Etombelo akɔna w’ɛlɔlɔ wayala lam’ahanda Akristo kwɛ la nyɔi?

17-19. Naa diɛnyɛlɔ diɛnya ɔnɛ anangɛso wa lo Rwanda wakakondja esambelo k’oma le Nzambi?

20. Ngande wakasambe Jehowa anangɛso wa lo Rwanda, ko ohomba akɔna wele l’efula ka l’atei awɔ tena tshɛ?

21. (a) Naa ahole akina wele anangɛso wekɔ l’ohomba wa mamba w’esambelo k’oma le Nzambi, ndo naa yoho mɔtshi yakokaso sho tshɛ mbakimanyiya? (Enda lo kiombo yele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Esambelo lo Ɛnɔnyi Ɛnɛi wa Ta.”) (b) Etena kakɔna kayoshidiyama ohomba aso tshɛ w’esambelo?

[Caption]

[Notɛ ka l’ɛsɛ ka dikatshi]

[Caption]

[Wembola]

[Caption on page 31]

[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 31]

Kânga mbakiwɔ wa Tutsi, Jean la Chantal, Ɛmɛnyi wa Jehowa, wakômbama lo ahole wotshikitanyi oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa wele wa Hutu lam’akawadiakaka anto lo Rwanda

[Caption on page 31]

[Diombwɛlo di’osato wa lo lɛkɛ 31]

Lo Rwanda, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo tetemala mbewoya anyawɔ anto losango l’esambelo l’oma le Nzambi

[Caption on page 32]

Onde Wɛ Mbeyaka?

◻ Lande na kelamɛ Jehowa ɔnɛ “Nzambi k’esambelo tshɛ”?

◻ Ngande wahombaso mbɔsaka fɔnu yatokomɛ?

◻ Wa na wakokaso kahana la wɔ esambelo?

◻ Ngande wayoshidiyama ohomba aso tshɛ w’esambelo?