Ndjakimɔ La Lotshungɔ La Sɔna
‘Dia lotshungɔ la ngasɔ mbakatotshungola Kristo.’—NGALATIYA 5:1.
AFUNDJI wa Bible wakakambe la tɔtɛkɛta efula ta lo Hɛbɛru la ta lo Grɛkɛ dia nembetshiya kɛnɛ kelɛwɔ ndjakakitola, kitshama lânde, dia kamba olimu ɔmɔ w’ekila. Lo Bible ya l’Angɛlɛ, tɔtɛkɛta tɔsɔ takakadimɔma oko “ndjakimɔ,” “sapola,” kana “santoya.” Mbala efula, tɔtɛkɛta tɔsɔ kambemaka lo kɛnɛ kendana l’awui wa wokelo—djekoleko lo dikambo dia tɛmpɛlɔ kaki Nzambi k’edjedja ka la Jerusalɛma ndo di’ɔtɛmwɛlɔ wakatɛmɔlaka anto lɛkɔ. Paka lo pai mbakakambemaka ɛtɛkɛta ɛsɔ l’elimu wa l’emunyi.
Ndjakimɔ le ‘Nzambi k’Isariyɛlɛ’
2 Nzambi akatshungola As’Isariyɛlɛ oma lo lɔhɔmbɔ l’Edjibito lo 1513 N.T.D. Oheta yema, nde akayâkitsha lânde oko wodja ande, akayodja la wɔ sheke ndamɛ. Nde akawatɛ ate: “Kakiane, naka nyayulunga diui diami, ndu nyayulama daka diami, nyu nyayuyala wudja ami l’atei a wedja tshe, ne dia kete tshe yeli yami.” (Etumbelu 19:5; Osambu 135:4) Lam’ele nde aketɛ Isariyɛlɛ wodja ande wa lânde, Jehowa akasungana mbelamɛ ɔnɛ: ‘Nzambi k’Isariyɛlɛ.’—Jashua 24:23.
3 Jehowa kotsha shɔnɔdi lam’akandetɛ Isariyɛlɛ wodja wamboyakimɔ le nde, dikambo nde akakanɛka ndo anto akina waki kondjala As’Isariyɛlɛ. Nde aketsha wodja ande ate: “Lam’ayudjase ongendangenda la ye lu kete yanyu, tanyûtshelaki kolo. Ongendangenda ludjashi la nyu, kayali uku on’a luta l’atei anyu. Kanyuwukaki ngandji, uku atunyuyaukaka ngandji, ne dia ndu nyu mbaki—angendangenda lu kete ya Edjibitu. Dimi keli [“Jehowa, Nzambi kanyu,” NW].” (Akambu w’Asi Lewi 19:33, 34) Ɛnɔnyi nkama l’ɔkɔngɔ, ɔpɔstɔlɔ Petero akayohotɔka kanyi ya Nzambi lo dikambo sɔ ko nde ndjetawɔ ɔnɛ: “Mete, dimi lambeya nti: [Nzambi] kema la shonodi y’antu. Keli ndi mbetawoka wa lu wedja tshe, wane wawuka woma la watsha akambu w’ololo.”—Etsha 10:34, 35.
4 Tolembete nto dia, wodja a Nzambi wakayakimɔ le nde waki la dia kotsha awui amɔtshi. Dia vɔ tetemala monga ‘wodja ande wa lânde,’ vɔ wakahombaka kitanyiyaka dui dia Nzambi ndo nama sheke yakawadje la nde. Lonyangu ko, vɔ kondjela ɛlɛmbɛ ɛsɔ. L’ɔkɔngɔ wa vɔ nsɛka Mɛsiya wakatome Nzambi l’eleko ka ntondo T.D., vɔ wakayoshishaka diɛsɛ dia woke diaki la wɔ. Jehowa kondjala ‘Nzambi k’Isariyɛlɛ’ nto. Ndo Isariyɛlɛ wa l’emunyi komonga nto wodja wakayakimɔ le Nzambi.—Ɛdika la Mateu 23:23.
Ndjakimɔ ka ‘Isariyɛlɛ wa Nzambi’
5 Onde dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ Jehowa akayotshikalaka anyanya aha la wodja ɔmɔ ndjakimɔ le nde? Kema. Lam’akandavusolaka awui w’omembi w’esambu, Yeso Kristo akate ate: “Nyu kumbala lu afundelu ati: Dive diakatuni ambiki a luudu, mbakayala ote wa tshuku. Dikambu so diakayala uma le Khumadiondjo. Ndu dio dieko dikambu dia mamba lu ashu asu? Okone dimi lambunyutela nti: Wayunyokosola diulelu dia [Nzambi], ku wayudisha wudja watotokaka elua adio.”—Mateu 21:42, 43.
6 Etshumanelo k’Akristo mbaki “Wudja watotokaka elua.” Lam’akinde la nkɛtɛ, Yeso akasɔnɛ anto wa ntondo wakahombe kenga etshumanelo kɛsɔ. Koko Jehowa Nzambi ndamɛ mbakayotongaka etshumanelo k’Akristo lo Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D., lam’akandatshulwɛ anto 120 wa ntondo wa l’etshumanelo kakɔ nyuma kande k’ekila. (Etsha 1:15; 2:1-4) Oko wakayodifundaka ɔpɔstɔlɔ Petero l’ɔkɔngɔ diko, etshumanelo kɛsɔ kaki mala tongama kakayoyalaka “wudja wakawasonola, . . . elombedi wa lu diuhu dia khum’ekanga, la wudja w’ekila, antu wa [Nzambi] ndame.” Wakasɔnama l’ɔkɔkɔ akɔna? Dia vɔ “[“mbewoya,” NW] akina ololo wa one [lakawaete] uma lu udjima utsha lu yanyi ya mamba.” (1 Petero 2:9) Ambeki wa Kristo wakakitama nyuma ka Nzambi, wakayoyalaka wodja wamboyakimɔ, ‘Isariyɛlɛ wa Nzambi.’—Ngalatiya 6:16.
7 Kânga mbele ase wodja w’ekila waki “antu wa [Nzambi] ndame,” takawahombe mbɔtɔ lo lɔhɔmbɔ. Koko, vɔ waki la dia monga la lotshungɔ l’efula oleki lɔnɛ laki la wodja w’Isariyɛlɛ wa l’emunyi wakayakimɔ le Nzambi. Yeso akalake wanɛ wakahombe ndjoyala lo wodja akɔ w’oyoyo ɔsɔ ate: “Nyu nyayeya akambu wa mete, ku akambu wa mete wayunyutshungula.” (Joani 8:32) Ɔpɔstɔlɔ Paulo akɛnya hwe ɔnɛ Akristo wakatshungɔ oma lo awui wa lo sheke y’Ɛlɛmbɛ. Diakɔ diakandalake ambetawudi wa la Ngalatiya ate: ‘Dia lotshungɔ la ngasɔ mbakatotshungola Kristo. Omalɔkɔ, nyoshikimale, ndo nyambale di’aha nyu ndjɔtɔ lo lɔhɔmbɔ nto.’—Ngalatiya 5:1.
8 Otshikitanyi l’Isariyɛlɛ w’edjedja wa l’emunyi, ɛlɔ kɛnɛ, Isariyɛlɛ wa Nzambi kitanyiyaka adjango wa ndjakimɔ kawɔ lo nna ndo lo nna. Ɔsɔ bu dui dia diambo nɛ dia, As’Isariyɛlɛ akɔ kitanyiyaka adjango wa ndjakimɔ kawɔ la lolango tshɛ. Etena kele As’Isariyɛlɛ wa l’emunyi wakakomaka anto wamboyakimɔ le Nzambi oma lo eotwelo kawɔ keto, As’Isariyɛlɛ wa Nzambi sɔnaka lɔsɔna dia koma ose wodja akɔ. Omalɔkɔ, adjango w’ɛlɛmbɛ w’Akristo tshikitana la sheke y’Ɛlɛmbɛ y’Ase Juda, yakahikaka As’Isariyɛlɛ dia vɔ ndjakimɔ aha l’onto sɔna oko alangande.
9 Omvutshi Jeremiya akewoya ɔnɛ otshikitanu ɔmɔ wayoyala lo dikambo dia ndjakimɔ lam’akandafunde ate: “Nshi yayuyala, yayumudja la khumbu ka Isariyele ndu la khumbu ka Juda sheki y’uyuyu. Aha uku sheki yakamadji la washewo lu lushi lakamâkimela l’anya dia mbatundja uma lu kete ya Edjibitu. Vo wakalanya sheki yami ku, kuyanga dimi laki uku umewo, mbata [Jehowa]. Keli on’eli sheki yayumudja la khumbu ka Isariyele, l’okongo wa nshi yako. Dimi layudja elembe ami lu [“alemba awɔ,”NW], layêfunda lu etema awo. Dimi layuyala [“Nzambi kawɔ,” NW], ku vo wayuyala wudja ami, mbata [Jehowa].”—Jeremiya 31:31-33.
10 Lam’ele ɛlɛmbɛ wa Nzambi wambofundama ‘lo alemba awɔ,’ mbut’ate “lu etema awo,” As’Isariyɛlɛ wa Nzambi keketshamaka dia sɛna lo ndjela ndjakimɔ kawɔ. Vɔ ndekaka ndjasha dia nama ndjakimɔ kawɔ oleki As’Isariyɛlɛ wa l’emunyi, wanɛ wakayakimɔ le Nzambi l’ɔtɛ wa eotwelo kawɔ koko aha lɔsɔna. Ɛlɔ kɛnɛ, saki ka wolo ka ntsha lolango la Nzambi, oko watsha Isariyɛlɛ wa Nzambi, kekɔ lo mɛnama le anyawɔ atɛmɔdi ndekana miliyɔ tshanu l’andja w’otondo. Ndo vɔ wambokimɔ nsɛnɔ yawɔ le Jehowa Nzambi dia ntsha lolango lande. Kânga mbewɔ bu l’elongamelo ka tɔsɛna l’olongo oko wele l’Isariyɛlɛ wa Nzambi, vɔ ngɛnangɛnaka elongamelo kele lawɔ ka sɛna pondjo la nkɛtɛ la tshina di’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo. Vɔ mɛnyaka nganɛ walɛmiyawɔ Isariyɛlɛ wa lo nyuma lam’akimanyiyawɔ atshikadi a l’atei awɔ lo kotsha ɔkɛndɛ awɔ wa “[“mbewoya,” NW] akina ololo wa one [lakawaete] uma lu udjima utsha lu yanyi [yande] ya mamba.”
Tokambe la Lotshungɔ Lakatosha Nzambi la Lomba
11 Nzambi akatonge anto dia vɔ monga la lotshungɔ. Nde akawasha dikoka dia vɔ sɔnaka kɛnɛ kalangawɔ. Ambutshi aso wa ntondo wakakambe la lotshungɔ lawɔ la sɔna kɛnɛ kalangawɔ. Koko, aha la kana lomba ndo l’esehe tshɛ, vɔ wakasɔnɛ mboka kakayakonyaka, ndo vɔ, ndo ekana awɔ, lo ohandjo wa ngelo. Polo nd’ɛlɔ, dui sɔ mɛnyaka ɔnɛ Jehowa hatshutshuya ditongami diande diele la lomba dia vɔ sɔna mboka kalɔshana la lolango ndo la saki yawɔ ya lôtɔ. Ndo, lam’ele “[Nzambi] nangaka untu latukimoka l’ongenongeno,” ndjakimɔ kâmɛ ketawɔnde ele k’onto layakimɔ la ngandji, layakimɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ, lasɔna dia ndjakimɔ aha l’onto mbotshutshuya. (2 Koreto 9:7) Paka woho wa ndjakimɔ ka ngasɔ mbetawɔnde.
12 Lam’ele vɔ shihodiaka dui sɔ ɔlɔlɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa mbetawɔka di’onto ndamɛ mbahomba ndjakimɔ le Nzambi, koko vɔ hawotshutshuya akina la wolo, oyadi kânga an’awɔ, dia vɔ ndjakimɔ le Nzambi. Otshikitanyi l’ɛtɛmwɛlɔ efula, Ɛmɛnyi hawobatiza an’awɔ lam’ekewɔ totshitshɛ wate kana oko onto lâtshutshuya dia vɔ ndjakimɔ le Nzambi aha l’onto ndamɛ sɔna kɛnɛ kalangande. Ɛnyɛlɔ k’oma l’Afundelo kahombaso ndjelaka ele kaki ɔlɔngɔ a pami welɛwɔ Timɔtɛ. Lâsɔ ko nde aya opalanga, ɔpɔstɔlɔ Paulo akawotɛ ate: “Ushikikali lu akambu wakayeki ndu wakayetawo wati: Mete; ndu eyi akona akaketsha akambu ako. Uho wati: Umaka dikenda, we akeyi afundelu w’ekila, [“wakoka ketɛ kanga lomba,” NW] dia panda uma lu mbetawo le Kristu Jesu.”—2 Timote 3:14, 15.
13 Akɛnamaka mɛtɛ dia Timɔtɛ akeyaka afundelo nɛ dia wakawetshawɔ oma ko dikɛnda. Nde aketawɔ wetshelo w’Akristo wakolakanya nyango la tshɛnde la lolango lande ndamɛ. (2 Timote 1:5) Omalɔkɔ, Timɔtɛ akɛnyi ɔnɛ ekɔ dui dia lomba ndjâla ombeki wa Kristo ndo nde akayɔsɔnaka ndamɛ dia ndjakimɔ oko Okristo. Nshi nyɛ, nunu akumi di’ɛlɔngɔlɔngɔ l’esekaseka wele ambutshi awɔ Ɛmɛnyi wa Jehowa wakayele ɛnyɛlɔ kɛsɔ. (Osambu 110:3) Akina kokiyela. Ɔsɔ ekɔ oshilambo a lonyunyu, mbut’ate onto lam’alangande.
Sɔna dia Ndjâla Okambi Waki Na?
14 Ndok’onto lele la lotshungɔ l’akambo tshɛ. Lotshungɔ l’onto tshɛ komɛka la ntondo k’ɛlɛmbɛ w’etongelo, ɛnyɛlɔ oko ɔlɛmbɛ w’okotwelo (pesanteur), wele naka onto ambɔnyɔla kete nde pomɔ mpokoso. Ndo nto, lo yoho ya lo nyuma, ndok’onto lele la lotshungɔ l’awui tshɛ. Paulo akakanaka yimba ate: “Nyu hanyeyi nyati: Naka nyu nyambuyakimo le untu omotshi uku fumbi dia mbukitanyiaka, nyu nyeli fumbi ya one latunyukitanyiaka kana y’akambu wa kolo utsha lu nyoi, kuyanga y’ukitanyia utsha lu akambu w’ololo?”—Romo 6:16.
15 Kanyi ya ndjâla fumbe k’onto ɔmɔ hangɛnyangɛnya anto efula. Koko awui weta l’andja ɔnɛ mɛnyaka ɔnɛ: mbala efula anto mbetawɔka akina mbakesa ndo mbasɛngiya lo toho efula tahawaleke mana fundo, ko aha la lolango lawɔ, vɔ ndjokomaka lo sala kɛnɛ kafundɛwɔ. Oko ɛnyɛlɔ, piblisite yasalawɔ di’anto somba diangɔ di’eyoyo diambotomba, la tɔkɛnyɔ ta l’andja ɔnɛ tahɛnɛ pe tasokoya anto dia vɔ mbidjaka timba paka lɔkɔ oto mbaɛnyaka mboka ya vɔ ndjela. Ɛlɔngɔswamelo wa pɔlitikɛ la w’ɛtɛmwɛlɔ kotolaka anto dia vɔ mbetawɔ tokanyi l’eyango awɔ, aha paka l’ɛtɛkɛta wa sukadi wawatɛwɔ, koko mbala efula, lo mbasalɛka awui amɔ w’ɛlɔlɔ kana lo mbaɛnyaka ɔnɛ wekɔ akanga wa kɔlamelo. Lam’ele Paulo akɛnya ɔnɛ: ‘sho tekɔ fumbe y’anto wakitanyiyaso,’ sho tshɛ la dia ndjambola ɔnɛ: ‘Fumbe kaki na kemi? Akɔna ele la shɛngiya ya wolo lo tɛdikɔ tɔsami ndo lo yoho yami ya lɔsɛnɔ? Onde ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ, emboledi wa pɔlitikɛ, akanga w’ɔngɔnyi, kana akɛnyi wa tɔkɛnyɔ wa lokumu? Akɔna akitanyiyami—Nzambi kana anto?’
16 Le Akristo, nɛmiya Nzambi hɛnya di’ɔnɛ vɔ waya bu la lotshungɔ la sala kɛnɛ kalangawɔ. Vɔ kambaka la lotshungɔ lawɔ lo mbokoya Yeso Kristo, Ɛnyɛlɔ kawɔ, lo mbokanya nango yawɔ l’awui wasangoyawɔ kamɛ la lolango la Nzambi. (Joani 5:30; 6:38) Vɔ ndekaka ndjâla la “yimba ya [Kristo],” ndjakitshakitshaka la ntondo kande oko wende Owandji w’etshumanelo. (1 Koreto 2:14-16; Kolosai 1:15-18) Dui sɔ fɔnaka la omoto lotshukami latetawɔka kimanyiya omɛnde lalangande aha l’onto mbotshutshuya. Lo mɛtɛ, vɔ mbutaka dikambo di’olui w’Akristo w’akitami ɔnɛ wekɔ omoto l’emuma lambolakema lo diwala le Kristo.—2 Koreto 11:2; Efeso 5:23, 24; Enyelo 19:7, 8.
17 Ɔmɛnyi wa Jehowa tshɛ, oyadi nde ekɔ l’elongamelo k’otsha l’olongo kana ka la nkɛtɛ, akayakimɔ ndamɛ le Nzambi dia ntsha lolango lande ndo mbokitanyiya oko Omboledi. Le Ɔmɛnyi tshɛ, onto ndamɛ mbasɔna dia ndjakimɔ le Nzambi ko koma okambi ande lo dihole dia ndjâla fumbe k’anto. Dui sɔ mbɔtɔnɛka la dako nɛ di’ɔpɔstɔlɔ Paulo: “Nyu nyakasumbama l’ushinga a wulu, tanyuyalaki fumbi y’antu.”—1 Koreto 7:23.
Têke Dikambo dia Wahɔ Aso
18 La ntondo k’onto koma Ɔmɛnyi wa Jehowa, nde la dia kotsha tɛdikɔ tɔmɔ ta l’Afundelo. Dikumanyi sɛnaka wolo dia shikikɛ kana onto lalanga koma Ɔmɛnyi ambohotɔ ɔlɔlɔ kɛnɛ ketawɔ ndjâla Okristo wamboyakimɔ le Nzambi. Onde mɛtɛ nde nangaka koma Ɔmɛnyi wa Jehowa? Onde nde nangaka sɛnaka lɔsɛnɔ l’onto lamboyakimɔ le Nzambi? Naka aha ngasɔ, kete nde atakoke batizama.
19 Onde kokaka mɔnyɔla onto lambɔsa tɛdikɔ dia Nzambi la Dui Diande diakasambiyama monga la shɛngiya lo lɔsɛnɔ lande naka nde ambokotsha kɛnɛ tshɛ kalɔmbama? Onde kɔlɔ onto sɛngiyama oma le Nzambi oleki oma le anto k’anto oka? Kana onde, nde ayokamba olimu wa kombo naka Nzambi sɛngiya lɔsɛnɔ lande? Aha ngasɔ mbakana Ɛmɛnyi wa Jehowa. L’otema ɔtɔi, vɔ mbetawɔka ɛtɛkɛta wa Nzambi wakafunde Isaya ate: “Dimi leli [“Jehowa, Nzambi kayɛ,”NW], Latuketshaka dia we nduwana. Ndu latukolombolaka lu mbuka kahumbaye ntsho.”—Isaya 48:17.
20 Mɛtɛ y’oma lo Bible tshungolaka anto efula di’aha vɔ mbetawɔ wetshelo wa kashi w’ɛtɛmwɛlɔ, wele oko asui wa pondjo wa l’ifɛrnɔ. (Undaki 9:5, 10) Akambo wa mɛtɛ ndodjaka etema awɔ la lowando l’ɔnɛ mɛtɛ anto wambovɔ wayolɔ—eolwelo kayosalema diɛsɛ oma l’olambo w’etshungwelo waki Yeso Kristo. (Mateu 20:28; Etsha 24:15; Romo 6:23) Mɛtɛ ya lo Bible tshungolaka anto oma lo nyangu yatongaka lawɔ lo woho wahatokotshamaka alaka wakawasha ase pɔlitikɛ. Lo dihole dia mbaɛnya pâ, mɛtɛ ya lo Bible mbashaka ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba lam’atoweyaka ɔnɛ Diolelo diaki Jehowa diambotatɛka mbolɛ l’olongo ndo kem’edja nto kete diɔ diayolɛ nkɛtɛ k’otondo. Mɛtɛ ya lo Bible tshungolaka anto oma l’awui wa kɔlɔ wakombola ntsha alemba aso w’ekokele, koko watona Nzambi ndo wakoka mbokadia onto wâle wele oko: shisha lɔngɛnyi l’asande la Nzambi kana l’anto akina, tata hemɔ, kana ntshɔ odimu oyoyo. Lo tshena pe, ndjâla fumbe ka Nzambi ndeka ɔlɔlɔ la ntondo ka ndjâla fumbe k’anto. Mɛtɛ, onto layakimɔ le Nzambi ekɔ l’alaka efula wôkongɛ “kakiane . . . ku l’etena kayayi, lumu la pundju.”—Mako 10:29, 30.
21 Ɛlɔ kɛnɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa kema ase wodja wakayakimɔ le Nzambi lo eotwelo kawɔ oko waki As’Isariyɛlɛ w’edjedja. Vɔ wekɔ lo etshumanelo k’Akristo wamboyakimɔka. Ɔmɛnyi tshɛ wambobatizama ndjâlaka nganɛ wende oma lo kamba la lotshungɔ lande la sɔna kɛnɛ kalangande dia ndjakimɔ le Nzambi. Eelo, le Ɛmɛnyi wa Jehowa, ndjakimɔ mbakonyaka di’onto l’onto monga la diokanelo di’ɔlɔlɔ efula lam’asande la Nzambi, diokanelo diɛnama oma l’olimu w’okambɛnde la lolango lande. L’otema ɔtɔi, vɔ nangaka nama diokanelo sɔ dia dimɛna efula, wokukute lotshungɔ lawɔ lakatshungola Yeso Kristo pondjo pondjo.
[Study Questions]
1. Lo na aleka kambema ɛtɛkɛta ɛnɛ wa lo Hɛbɛru la wa Grɛkɛ wokadimwami ɔnɛ “ndjakimɔ,” “sapola,” kana “santoya”?
2. Bonde kasungana Jehowa mbelamɛ ɔnɛ ‘Nzambi k’Isariyɛlɛ’?
3. Bonde kele Jehowa komonga la shɔnɔdi lam’akandasɔnɛ Isariyɛlɛ dia monga wodja ande?
4. Ɛlɛmbɛ akɔna wakahombe Isariyɛlɛ ndjela dia nama diokanelo diasawɔ la Nzambi, ko onde As’Isariyɛlɛ wakâkotsha?
5, 6. (a) Kakɔna kakalange mbuta Yeso oma l’ɛtɛkɛta ande wa pɔlɔfɛsi wofundami lo Mateu 21:42, 43? (b) Etena kakɔna ndo woho akɔna wakotɔ ‘Isariyɛlɛ wa Nzambi’?
7. Kakɔna kakahombe ngɛnyangɛnya As’Isariyɛlɛ a Nzambi, ndo akawawaewola?
8. Lo yɛdikɔ yakɔna yakakondja anto lotshungɔ l’efula la tshina di’ɛlɔngɔswɛlɔ k’Akristo oleki la tshina dia sheke y’Ɛlɛmbɛ na?
9, 10. (a) Ngande wakɛnya Jeremiya ɔnɛ otshikitanu wayoyala lo dikambo dia ndjakimɔ le Nzambi? (b) Bonde katayɛ ɔnɛ aha Akristo tshɛ wamboyakimɔ le Nzambi ɛlɔ kɛnɛ mbele As’Isariyɛlɛ wa Nzambi? Lembetshiya okadimwelo ayɛ.
11. Onto akatongama la dikoka diakɔna, ndo ngande wakokande kamba ladiɔ?
12, 13. Ɛnyɛlɔ kakɔna k’ɔlɔlɔ kakasha Timɔtɛ lo woho wakawawodia, ko ngande wakayele ɛlɔngɔlɔngɔ efula ɛnyɛlɔ kande?
14. Kakɔna katotɛ Romo 6:16 dikambo dia lotshungɔ la l’awui tshɛ?
15. (a) Ngande wayaoka anto lam’okawɔ ɔnɛ wekɔ waa fumbe, ndo kakɔna kayokomɛka ntsha efula kawɔ? (b) Wembola akɔna wasungana sho ndjaoka?
16. Lo woho akɔna wele Akristo ɛhɔmbɔ wa Nzambi, ndo ngande wakokaso mɛnaka lɔhɔmbɔ lakɔ la sso di’ɔlɔlɔ?
17. Kakɔna kasɔna Ɛmɛnyi wa Jehowa tshɛ dia vɔ ndjâla?
18. Etena kakɔna kakoka onto batizama dia koma Ɔmɛnyi wa Jehowa?
19. Bonde kele bu dimɛna mɔnyɔla onto lɔsa tɛdikɔ ta ndjâkimɔ le Nzambi dia mbokambɛ?
20. Polo ndo lo yɛdikɔ yakɔna yatshungɔ anto l’ekimanyielo ka mɛtɛ ya lo Bible?
21. Ngande wɔsa Ɛmɛnyi wa Jehowa ndjakimɔ kawɔ le Nzambi, ndo atowokombolaka?
[Caption]
[Questions]
[Caption on page 13]
[Caption on page 13]
L’Isariyɛlɛ w’edjedja, ndjakimɔ k’onto le Nzambi aki dui dia lôtɔ
[Caption on page 14]
[Caption on page 14]
Ndjakimɔ k’Okristo le Nzambi ekɔ dui diasɔna onto ndamɛ
[Caption on page 14]
[Review on page 14]
Ngande Wayoyokadimola?
◻ Bonde kele Nzambi kosala shɔnɔdi lo sɔna Isariyɛlɛ oko ‘wodja ande wa lânde’?
◻ Bonde kahayakoke mbuta ɔnɛ naka Okristo amboyakimɔ le Nzambi kete nde hayokoka ntsha kɛnɛ kalangande na?
◻ Ɛlɔlɔ akɔna wakondja onto layakimɔ le Jehowa Nzambi?
◻ Bonde kele ndeka dimɛna ndjâla okambi wa Jehowa lo dihole dia ndjâla fumbe k’anto?