Onde yoho yasɛnayɛ mbɔtɔnɛka la ndjâkimɔ kayɛ?

“Akambu tshe watshanyu, nyâtshi l’utema otoi, uku le [Nzambi], aha le antu.”​—KOLOSAI 3:23.

1. Lo eokelo kaki anto, tshɛkɛta “ndjâkimɔ” alembetshiyayɔ?

NGANDE watosalaka akɛnyi wa tɔkɛnyɔ dia vɔ nkoma tomanyi na? Dia vɔ monga tomanyi toleki tshɛ lo tɔkɛnyɔ ta ponde ka tennis, ka l’ekolo, ka l’anya kana lo weho ekina wa tɔkɛnyɔ, nɔmbaka dia paka vɔ ndjâkimɔ tshɛ lɔkɔ. Akambo wa ntondo walɔmbama ele monga l’akoka wa lo demba ndo wa lo yimba wahombama. Dikambo sɔ mbɔtɔnɛka dimɛna la kitshimudi mɔtshi ya tshɛkɛta “ndjâkimɔ,” yata ɔnɛ ndjâkimɔ kɛdikɛdi “ndjâsha tshɛ lo kanyi mɔtshi kana tshelo mɔtshi.”

2. Lo ndjela Bible “ndjâkimɔ” kɛdikɛdi na? Sha ɛnyɛlɔ.

² Lâsɔ, lo ndjela Bible “ndjâkimɔ” kɛdikɛdi na? “Ndjâkimɔ” ekɔ ekadimwelo ka vɛrbɛ ya lo Hɛbɛru yele la kitshimudi ya “ndjâkakitola; ndjânganya; ndjâdja laande.”a Lo Isariyɛlɛ w’edjedja, lofulɛ lakalɔtaka Arɔna, Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko laki la ‘djembetelo y’ekila ya ndjâkimɔ,’ djembetelo yakɔ ko lokaka la ngaingai lakasalema la paonyi ka pudipudi lakawafunde l’ɔtɛkɛta wa lo Hɛbɛru ɔnɛ “Jehowa mbakanga losanto, NW.” Djembetelo shɔ yakoholaka ɔlɔmbɛdi wa lâdiko ɔnɛ nde pombaka mbewɔ sala dikambo tshɛ diakoka mbidja dihole di’ekila mindo ‘nɛ dia djembetelo ya ndjâkimɔ, mbut’ate esɔ kakokite Nzambi [kakikɔ] lâdiko diande.’​—Etumbelu 29:6; 39:30; Akambu w’Asi Lewi 21:12.

3. Ngande wahomba ndjâkimɔ monga la shɛngiya lo lɔkɛwɔ laso?

³ Sho kokaka mɛna oma lo kɛnɛ kofundjiwɔ l’avɛsa anɛ dia ndjâkimɔ ekɔ dikambo di’ohomba efula. Tɔ nembetshiyaka woho wayaeyanya onto la lolango lande dia nde ekɔ okambi waki Nzambi ndo dikambo sɔ nɔmbaka onto dia monga la lɔkɛwɔ la pudipudi. Ɔnkɔnɛ, sho kokaka shihodia bonde kakavusola ɔpɔstɔlɔ Petero ɛtɛkɛta waki Jehowa lo mbuta ate: ‘Nyu pombaka monga ekila nɛ dia dimi lekɔ ekila.’ (1 Petero 1:15, 16) Oko weso Akristo wamboyakimɔka, tekɔ l’ɔkɛndɛ wa woke wa mbɔtɔnganyiya yoho yaso ya lɔsɛnɔ la ndjâkimɔ kaso lo monga la kɔlamelo polo ndo l’ekomelo. Ko ndjâkimɔ k’Okristo kɛdikɛdi na?​—Akambu w’Asi Lewi 19:2; Mateu 24:13.

4. Ngande wayotokomaka lo ndjâkimɔ ndo dikambo sɔ kokaka mbɛdikama l’ɛngɔ kakɔna?

⁴ L’ɔkɔngɔ wa sho kondja ewo k’oshika kaki Jehowa Nzambi ndo k’asangwelo ande kâmɛ ndo ewo kaki Yeso ndo ohomba ande l’asangwelo asɔ, shamɛ takɔshi yɛdikɔ ya kambɛ Nzambi l’otema aso tshɛ, la yimba yaso tshɛ, l’anima aso tshɛ ndo la wolo aso tshɛ. (Mako 8:34; Joani 17:3) Ndjâkimɔ kɛsɔ kokaka mbɔsama kana mbɛdikama la dɔkɔlɔkɔ diadja onto ndamɛ, mbut’ate ndjâkimɔ la tshondo tshɛ le Nzambi. Yɛdikɔ yaso ya ndjâkimɔ kɔmbɔsama l’esasesase kɛmɔtshi. Takayɔshi l’ɔkɔngɔ wa sho kana yimba dimɛna dimɛna lo dɔmbɛlɔ ndo l’ɔkɔngɔ wa kamba l’ekanelo kaso ka yimba. Diakɔ diele yɔ komonga yɛdikɔ ya lo tshanda mɔtshi tsho ko pe. Sho hatokoke monga oko onto ɔmɔtshi ladja diwango l’ekambɔ ko ndjohekɔ tetemala la kamba nɛ dia olimu amboleka wolo kana ndjɛna ɔnɛ dinela amboleka etale efula kana pekɔ tsho aha l’otondo wa dikambo shikaa. Nyɛsɔ tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ di’anto amɔtshi ‘wakadje lonya lo longo’ mbut’ate wanɛ wakɛmbɛ ɛkɛndɛ wa teokrasi kânga mbakiwɔ l’atei w’ekakatanu efula.​—Luka 9:62; Romo 12:1, 2.

Vɔ kompekɔ mɛnya ndjâkimɔ kawɔ

5. Ngande waki Jeremiya ɛnyɛlɔ k’oshika k’okambi waki Nzambi wakayakimɔ?

⁵ Jeremiya akakambe olimu w’ɔprɔfɛta la Jerusalɛma ndekana ɛnɔnyi 40 (647-607 N.T.D.) ndo ɔkɛndɛ ɔsɔ komonga wɔdu. Nde akeyaka dimɛna dia akoka ande wekɔ l’elelo. (Jeremiya 1:2-6) Nde akahombe monga la dihonga ndo l’ekikelo dia mbeya ntokomɛ ase Juda asɔ waki l’etema wa lonyu lushi la lushi. (Jeremiya 18:18; 38:4-6) Diɔ diakɔ, diakayaɛkɛ Jeremiya le Jehowa Nzambi, ɔnɛ lakokeketsha edja ndo nde ndjokoma okambi wa mɛtɛ wamboyakimɔ le Nzambi.​—Jeremiya 1:18, 19.

6. Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatotshikɛ ɔpɔstɔlɔ Joani?

⁶ Ko kayotota lo dikambo diaki Joani, ɔpɔstɔlɔ wa kɔlamelo wakandama lo nshi yande y’osombe ko tomama lo lokanu lo disɛnga dia kɔlɔ dia Patmɔsɛ nɛ dia nde akasambisha “diui dia [Nzambi] la diui dia Jesu” na? (Enyelo 1:9) Nde akakikɛ ndo akayaɔtɔnganyiya la ndjâkimɔ kande k’Okristo l’edja ka suke l’ɛnɔnyi 60. Nde akasɛnɛ polo ndo l’ɔkɔngɔ wa Jerusalɛma ndanyema oma le alembe w’ase Rɔma. Nde aki la diɛsɛ dia funda Evanjiliyɔ ɔmɔtshi, mikanda esato wakasambiyama oma lo wolo wa nyuma k’ekila, ndo dibuku di’Enyelo, lɛnɛ akandɛnyi la ntondo ta dia Aramangɛdɔna. Onde nde akatshike olimu ande lam’akandeye ɔnɛ nde hatɛna ta di’Aramangɛdɔna? Onde nde akakɔmɔ otema? Kema, Joani akatshikala la kɔlamelo polo ndo lo nyɔi kande, eya dia kânga ‘mbakasukana etena kakashikikɛma,’ ekotshamelo ka waɛnɛlɔ ande kakahombe ndjonga l’ɔkɔngɔ efula.​—Enyelo 1:3; Danyele 12:4.

Bɛnyɛlɔ dia ndjâkimɔ dia lo nshi yaso nyɛ

7. Woho akɔna wakasha ɔnangɛso ɔmɔtshi ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la ndjâkimɔ k’Okristo?

⁷ Lo nshi yaso nyɛ nunu di’Akristo wa kɔlamelo wakakukutɛ ndjâkimɔ kawɔ kânga mbakawavu aha la mɛna Aramangɛdɔna. Ernest Beavor lakasɛnaka lo wodja wa Angleterre ekɔ ɔmɔtshi l’atei w’anto asɔ. Nde akakome Ɔmɛnyi wa Jehowa l’ɔnɔnyi wa 1939, l’etatelo ka Ta dia Hende di’Andja w’Otondo ndo nde akatshike olimu ande wa mundaka waa fɔtɔ yadjawɔ lo tojurunalɛ, olimu wakotondjɛka akuta efula, ko akatatɛ olimu wa lo tena tshɛ. L’ɔtɛ wa nde tetemala monga la lomangemange l’Okristo, wakawodje ɛnɔnyi ehende lo lokanu. Wadɛnde kâmɛ l’ana ande wakôsukɛ la kɔlamelo tshɛ, ndo l’ɔnɔnyi wa 1950, ana ande asato wakɔtɔ lo Kalasa ka Ngiliyadɛ, kalasa kaki Société ka l’osomba wa New York katondja waa misiɔnɛrɛ. Oma l’ohetoheto waki l’ɔnangɛso Beavor l’olimu w’esambishelo, angɛnyi ande wakayowɔlɛ lokombo ɔnɛ Aramangɛdɔna Ernie. Nde akatetemala la sɛna lo ndjaɔtɔnganyiya la ndjâkimɔ kande la kɔlamelo tshɛ polo ndo lo nyɔi kande l’ɔnɔnyi wa 1986, nde akasambisha anto woke woke wa ta diaki Nzambi di’Aramangɛdɔna. Nde kɔmbɔsa ndjâkimɔ kande oko etena kɛmɔtshi ka lɛdika kakandokana la Nzambi!b​—1 Koreto 15:58.

8, 9. (a) Ɛnyɛlɔ kakɔna kakatotshikɛ ɛlɔngɔlɔngɔ efula waki lo wodja w’Espagne lo nshi ya lowandji la hiadi laki Franco? (b) Wembola akɔna wasungana mimbɔma?

⁸ Ɛnyɛlɔ kekina k’onto laki kokitshakitsha ohetoheto ande ndja oma lo wodja w’Espagne. Lo nshi ya lowandji la hiadi laki Franco (1939-1975), nkama y’ɛlɔngɔlɔngɔ w’Ɛmɛnyi wamboshilaka la ndjâkimɔ le Jehowa, wakɔshi yɛdikɔ y’aha ntambɛ l’awui wa pɔlitikɛ oko wakiwɔ Akristo. Amɔtshi l’atei awɔ wakasale ɛnɔnyi dikumi kana ndekana lo nkanu yatowodjaka asɔlayi. Ɔmɔtshi l’atei w’Ɛmɛnyi ɛsɔ, Jesús Martín, akakondja alanya wakandahombe mbetsha polo ndo yɛdikɔ y’ɛnɔnyi 22 lo lokanu. Nde akakɔmama efula lam’akinde lo lokanu lakawadjaka asɔlayi laki lo Afrika wa lo lɛkɛ la nɔrdɛ. Akambo asɔ tshɛ komonga wɔdu, koko nde akatone sekola ɛlɛmbɛ waki Nzambi.

⁹ Mbala efula, ɛlɔngɔlɔngɔ ɛsɔ komongaka kânga la kanyi y’ɔnɛ kana wokotomba lushi lɔmɔtshi oma lo lokanu nɛ dia wakatawashaka alanya mbisha tsho. Koko, vɔ koshisha kɔlamelo yawɔ ndo wakatetemala monga la wasaso l’esambishelo l’etena kakiwɔ lo lokanu. Lam’akayotatɛka nɔngɔswama akambo l’ɔnɔnyi wa 1973, efula l’atei w’Ɛmɛnyi ɛsɔ, lâsɔ ko waya l’ɛnɔnyi 30 l’ɛmɔtshi wakatshungɔ oma lo lokanu ko wakatatɛ kamba olimu wa lo tena tshɛ, amɔtshi wakakome ambatshi mboka w’otshikitanyi, ndo akina emendji weteta. Vɔ wakayaɔtɔnganyiya la ndjâkimɔ kawɔ l’etena kakiwɔ lo lokanu ndo efula wakatetemala sala ɔsɔku polo ndo lam’akawatshungɔ.c Ko kayotota lo dikambo diaso ɛlɔ kɛnɛ na? Onde tekɔ la kɔlamelo lo ndjâkimɔ kaso oko anto asɔ wa kɔlamelo?​—Heberu 10:32-34; 13:3.

Yoho ya dimɛna yahombaso mbɔsa ndjâkimɔ kaso

10. (a) Ngande wahombaso mbɔsa ndjâkimɔ kakiso? (b) Ngande wɔsa Jehowa olimu wokambɛso?

¹⁰ Ngande wɔsaso woho wakatayakimɔ le Nzambi dia salaka lolango lande na? Onde dikambo sɔ mbele lo dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso? Oyadi yoho ya lɔsɛnɔ ya ngande yele laso, dikɛnda kana opalanga, otshukanyi kana onyemba, demba dimɛna kana ɔkɔnyi, sho pombaka sala la wolo dia ndjaɔtɔnganyiya la ndjâkimɔ kaso. Akoka wele l’onto kokaka mbosha diaaso dia kamba olimu wa lo tena tshɛ ɛnyɛlɔ monga ombatshi mboka, ndjâkimɔ la lolango lo Bɛtɛlɛ kɛmɔtshi kaki Société, monga misiɔnɛrɛ, kana omendji weteta. Lo wedi okina, ambutshi amɔtshi kokaka ndjasha efula dia kotshaka ehomba wa l’emunyi ndo wa lo nyuma w’ase nkumbo kawɔ. Onde yema ya wenya yetshawɔ l’esambishelo ngɔndɔ tshɛ yekɔ anyanya lo washo waki Jehowa lo mbɛdika l’efula ka wenya wasambisha ekambi wa lo tena tshɛ? Kema. Nzambi halongamɛ dia sho sala kɛnɛ keso bu l’akoka wa sala. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akate ate: “Naka lulango leko, layetawoma uku yediko le untu, aha yediko yaha la ndi.”​—2 Koreto 8:12.

11. Panda kaso nemanɛka la dikambo diakɔna?

¹¹ Lo weho akɔ tshɛ, aha oma l’akambo wakokaso sala mbayotokondja panda, koko oma lo ngandji k’otamanya kaki Jehowa, oma lo tshimbo ya Kristo Yeso, Nkumɛso. Paulo akalembetshiya hwe ate: “Ne dia antu tshe wakatshi [pɛkato], hawukumi lu yediko ya lutumbu la [Nzambi]. Vo wambuyindjama anyanya uma lu ngandji kandi ka mamba, uma l’etshungwelu keli le Kristu Jesu.” Koko, etsha aso ekɔ djembetelo ya mbetawɔ kahɛtahɛta kele laso l’alaka waki Nzambi.​—Romo 3:23, 24; Jakoba 2:17, 18, 24.

12. Lande na kahatahombe ndjaɛdika l’anto akina?

¹² Kema ohomba ndjaɛdika l’anto akina lo kɛnɛ kendana la wenya wetshaso l’olimu waki Nzambi, lofulo l’abuku lakahɛso anto, kana lofulo l’ambeki wa Bible walɔmbɔlaso. (Ngalatiya 6:3, 4) Oyadi kɛnɛ tshɛ kasalaso l’olimu w’Akristo, sho tshɛ pombaka mbohɔ ɛtɛkɛta wakatɛkɛta Yeso la ndjakitshakitsha tshɛ ate: “Okone ndu nyu, lam’ayunyushidiya ntsha paka akambu tshe wakawanyosengola, kanyuti nyati: Ekambi w’anyanya mbesu.” (Luka 17:10) Woho akɔna mɛtɛ wayotokokaka mbuta mbala la mbala ɔnɛ sho takatshe “akambu tshe wakawa[tɔ]sengola” na? Lâsɔ, wombola wonyiyama vɔ ɔnɛ: Ngande wahomba monga olimu wakambɛso Nzambi na?​—2 Koreto 10:17, 18.

Tosalake owadi w’etsha aso lushi tshɛ

13. Dionga diakɔna diahomba monga laso lam’atatakɛndakɛnda lo ndjela ndjâkimɔ kaso na?

¹³ L’ɔkɔngɔ wa nde mbisha alako le wadi, omi, ana, ambutshi ndo le ase olimu, Paulo akafunde ate: “Akambu tshe watshanyu, nyâtshi l’utema otoi, uku le [Nzambi], aha le antu. Nyeyi nyati: nyu nyayulungula difutu dia sangu uma le [Jehowa]. Nyu nyatukambelaka Khumadiondjo Kristu ulimu.” (Kolosai 3:23, 24) Sho hatokambe l’oyango wa mambia anto oma lo kɛnɛ kasalaso l’olimu waki Jehowa. Tekɔ lo sala tshɛ dia kambɛ Nzambi lo ndjela ɛnyɛlɔ kaki Yeso Kristo. Nde akakambe olimu ande waki komonga la nshi efula la shamanya tshɛ.​—1 Petero 2:21.

14. Ɔhɛmwɛlɔ akɔna wakasha Petero lo dikambo dia nshi y’ekomelo?

¹⁴ Ɔpɔstɔlɔ Petero nde la wɔ akakambe la shamanya. Lo mukanda ande wa hende, nde akewola anyande ate lo nshi y’ekomelo asɔkanyi wayonga​—ɛtɔlɔki ndo ase tamu wele, lo ndjela nango yawɔ vamɛ, wayolanga monyiya wembola lo dikambo dia wôngelo waki Kristo. Diakɔ diakate Petero ate: “[Jehowa] huhela dia nshidiya alaka andi, uku atedikaka antu wauhu awo, keli ndi eko la nyu memakana. Ndi halangi nduku omotshi nshisho, keli ndi nangaka tshe wakadimuli etema. Keli lushi la [Jehowa] layuya uku uvi.” Eelo, aha la tamu lushi la Jehowa layoya. Diɔ diakɔ diahombaso ndjakiyanyaka lushi la lushi dia menda kana tekɔ la mbetawɔ ka mɛtɛ ndo ka nge l’alaka waki Nzambi.​—2 Petero 3:3, 4, 9, 10.

15. Ngande wahombaso mbɔsaka lushi tshɛ la lo lɔsɛnɔ laso?

¹⁵ Dia ndjaɔtɔnganyiya la ndjâkimɔ kaso l’otema ɔtɔi, sho pombaka tombolaka Jehowa lushi tshɛ. L’ekomelo ka lushi tshɛ, onde hatokoke kaloyaka yema ya washo l’ɔkɔngɔ ko menda kana kɛnɛ kakatasadi kakakimanyiyisha lo yoho mɔtshi dia kidia lokombo laki Nzambi ndo sambisha lokumu l’ɔlɔlɔ la Diolelo? Mbeyaka monga ko takasadi dikambo sɔ oma lo dionga diaso dia pudipudi, oma l’asawo aso wakeketsha, kana oma lo woho wakatayakiyanyisha la ngandji lo dikambo dia nkumbo ndo di’angɛnyi aso. Onde takakambi la waaso wakatakondjisha dia mbewoya anto akina elongamelo kaso k’Akristo? Onde takakimanyiyisha onto ɔmɔtshi dia nde kana yimba ɔlɔlɔ lo kɛnɛ kendana l’alaka waki Nzambi? Nyɛsɔ tosalake lushi tshɛ dikambo dimɔtshi diele ɔlɔlɔ lo nyuma, dikambo diakoka mbodia, ndowanya yonge ya lo nyuma y’anto, ndo monga oko eombelo kawɔ ka lo nyuma.​—Mateu 6:20; 1 Petero 2:12; 3:15; Jakoba 3:13.

Tetemala monga la ɛnɛlɔ k’ɔlɔlɔ

16. Toho takɔna tahemba Satana ndanya ndjâkimɔ kaso le Nzambi?

¹⁶ Tekɔ lo sɛna lo tena diataleke monga wolo le Akristo. Satana nde l’anto ande wekɔ lo pemba dia fukutanya otshikitanu wele lam’asa ɔlɔlɔ la kɔlɔ, pudipudi la mindo, lɔkɛwɔ l’ɔlɔlɔ la la kɔlɔ, kɛnɛ ketawɔma la kahetawɔma. (Romo 1:24-28; 16:17-19) Nde kokaka ndanya etema ndo timba taso esadi eto oma lo tshimbo ya kɛnɛ kendaso lo televisiɔ kana lo Internet. Dikambo sɔ mbeyaka fukutanya ɛnɛlɔ kaso ka lo nyuma kana tokonya lo hatoyeya woho wa mbishola tolonga tande ta mayɛlɛ. Lâsɔ yɛdikɔ yaso ya ndjaɔtɔnganyiya la ndjâkimɔ kaso kokaka ndjɔtɛwɔ ndo sho kokaka ndjohekɔ kukutɛ “lungu” wolo naka hatoyɔsa akambo wa lo nyuma la nɛmɔ.​—Luka 9:62; Filipi 4:8.

17. Ngande wakoka dako diaki Paulo tokimanyiya dia sho nama diɔtɔnganelo diasaso la Nzambi?

¹⁷ Ɔnkɔnɛ, ɛtɛkɛta waki Paulo wakandafundɛ etshumanelo ka la Tesalonika wekɔ ohomba efula l’etena kɛnɛ, nde ate: “Ne dia dikambu ne, mbeli lulangu la [Nzambi], ekidiamelu kanyu: dia nyu ntuna munanyi. Dia untu l’untu mbeya ndjakimela lu akambu w’ekidiamelu la wa kenemo, aha la saki ka munanyi, uku ase wedja waheyi [Nzambi].” (1 Tesalonika 4:3-5) Monanyi akakonya anto amɔtshi dia vɔ mbitshanyema oma l’atei w’etshumanelo k’Akristo, nɛ dia vɔ kombidja yimba lo ndjâkimɔ kawɔ le Nzambi. Vɔ waketawɔ dia diɔtɔnganelo diasawɔ la Nzambi nâna, ɔnkɔnɛ nde komonga nto la nɛmɔ lo nsɛnɔ yawɔ. Koko, Paulo akate ate: “Ne dia [Nzambi] kunteta dia shu ntsha akambu wa mindu, keli dia shu ntsha akambu w’ekidiamelu. Osoku one latuna diui ne, hatuni diui di’untu, keli ambutuna diui dia [Nzambi], latunyushaka Nyuma k’[Ekila] kandi.”​—1 Tesalonika 4:7, 8.

Yɛdikɔ yakɔna yamboyɔsa?

18. Naa yɛdikɔ yahombaso mbɔsa?

¹⁸ Yɛdikɔ yakɔna yahombaso mbɔsa naka sho ngɛnangɛnaka ohomba wa ndjâkimɔ kaso le Jehowa Nzambi na? Yɛdikɔ yahombaso mbɔsa la wolo tshɛ ele monga la nkum’otema k’ɔlɔlɔ oyadi lo kɛnɛ kendana la dionga diaso kana l’esambishelo kaso. Petero akatosha dako nɛ ate: “Nyuyali la khum’utema k’ololo, okone lu akambu, wane wanyosongwela, watonyolaka ditshelu dianyu di’ololo le Kristu, wayutshama sonyi.” (1 Petero 3:16) Ondo tayosowa ndo sɔkama l’ɔtɛ wa lɔkɛwɔ laso l’Okristo, koko kɛsɔ mbakakomɛ ndo Yeso l’ɔtɛ wa mbetawɔ ndo wa kɔlamelo yande otsha le Nzambi. Petero akate ate: “Ne dia Kristu akasuwi lu dimba, ndu nyu nyuyalotsha la tukanyi pupu. Ne dia untu lakasuwi lu dimba, ambushila nkimo [pɛkato].”​—1 Petero 4:1.

19. Kakɔna kahombaso nanga vɔ mbuta lo dikambo diaso?

¹⁹ Lo mɛtɛ, yɛdikɔ yaso ya mbɔtɔnganyiya lɔsɛnɔ laso la ndjâkimɔ kaso yayotokokɛ di’aha sho ndjafɔnya l’andja waki Satana wele la hemɔ lo nyuma, lo lɔkɛwɔ ndo lo demba. Koko kɛnɛ koleki tshɛ ele, tayonga l’eshikikelo dia tekɔ lo mbetawɔma le Nzambi, dikambo dioleki ɛngɔ tshɛ kakoka Satana nde l’anto ande tosha. Ɔnkɔnɛ, tatetawɔke anto mbuta ɔnɛ, tambotshika ngandji kaki laso etena kakateye akambo wa mɛtɛ mbala ka ntondo. Koko, anto wate lo dikambo diaso kɛnɛ kakawate lo dikambo di’etshumanelo ka lo ntambe ka ntondo ka la Tuyatira ɔnɛ: “Dimi mbeyaka etsha aye, la ngandji kaye, la mbetawo kaye, la ekambelu kaye, la etetemalu kaye. Ndu dimi mbeyaka nti: Etsha aye wa l’okongo wambuleka wa ntundu waki.” (Enyelo 2:4, 18, 19) Eelo, aha sho nshisha mbetawɔ kaso lo kɛnɛ kendana la ndjâkimɔ kaso, koko nyɛsɔ “[t]ohetaki ngaingai la Nyuma,” ndo l’ohetoheto polo ndo l’ekomelo, teya dia ekomelo kaya suke.​—Romo 12:11; Enyelo 3:15, 16.

[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]

Onde wɛ akohɔ

• Ndjâkimɔ kɛdikɛdi na?

• Bɛnyɛlɔ diakɔna dia lo nshi ya ntondo ndo dia nshi nyɛ di’ekambi waki Nzambi wakayakimɔ le nde diasungana sho ndjela?

• Ngande wahombaso mbɔsa olimu wakambɛso Nzambi?

• Yɛdikɔ yakɔna yahombaso mbɔsa lo kɛnɛ kendana la ndjâkimɔ kaso le Nzambi?

[Osato wa lo lɛkɛ 24]

Jeremiya akatshikala la kɔlamelo kânga la ntondo k’asui

[Osato wa lo lɛkɛ 25]

Ernest Beavor akasha ana ande ɛnyɛlɔ

[Osato wa lo lɛkɛ 26]

Nkama y’Ɛmɛnyi wa Jehowa w’ɛlɔngɔlɔngɔ wanɛ wakadjama nkanu lo wodja w’Espagne wakalame kɔlamelo yawɔ

[Esato wa lo lɛkɛ 27]

Nyɛsɔ tosalake dikambo dimɔtshi diele ɔlɔlɔ lo nyuma lushi tshɛ