Anto Wambodiakema l’Okidi w’Elombwelo k’Akambo
“Wedja . . . watshu utsha l’ukidi wa Jehoshafata, ne dia leko kayumutudjase dia numbuya wedja tshe wâdingi.”—JOELE 3:12.
“ELUI w’antu, elui w’antu, [wekɔ] l’ukidi w’elumbwelu k’akambu!” Ɛtɛkɛta ɛsɔ wahahanya otema mbâlaso lo Joele 3:14. Ko bonde kambotshumana elui ɛsɔ w’anto na? Jɔɛlɛ ambotokadimola ate: “Lushi la [Jehowa] laya suki.” Ɔsɔ ekɔ lushi la woke layɛnya Jehowa losembwe lande, lushi layondodiaka elui w’anto wahetawɔ Diolelo diaki Nzambi diakashikikɛma la tshina dia Kristo Yeso. Edja l’edja, “andjelo anei” wa l’Enyelo tshapita 7, wanɛ wokukute ‘mpɛpɛ nyɛi ya la nkɛtɛ,’ wayoyikimɔ ko ‘fɔnu ka woke kahatayalaka oma k’etatelo k’andja polo ndo kakianɛ, ndo kahongaki nto pondjo’ kayoyala.—Enyelo 7:1; Mateu 24:21.
2 Lo Joele 3:12, dihole diayokotshama elombwelo kɛsɔ mbelamɛka ɔnɛ “ukidi wa Jehoshafata.” Sunganaka diɔ mbelamɛ ngasɔ nɛ dia lo nshi yaki osukusuku lo wodja wa Juda, Jehowa akadiake anto lo dihole sɔ dia nde kimanyiya Jehoshafata Nkumekanga k’ɔlɔlɔ, lokombo lele la kitshimudi y’ɔnɛ: “Jehowa Kele Shushi.” Naka sho menda kɛnɛ kakete l’etena kɛsɔ kete tayoleka shihodia kɛnɛ kayanga ntshama lo nshi yaso nyɛ. Ɔkɔndɔ ɔsɔ wekɔ lo 2 Ekondo tshapita 20. Nganɛ mbâlaso lo divɛsa 1 dia tshapita yakɔ ɔnɛ: “asi Moaba, asi Amona la asi Meunima amotshi wakayi la ndjolosha Jehoshafata.” Jehoshafata akandatshe na? Nde akatshe kɛnɛ kokotshaka ekambi wa Jehowa wa kɔlamelo nshi tshɛ yewɔ lo pâ. Nde akayange ɛlɔmbwɛlɔ ka Jehowa, ɔ̂lɔmba l’otema ɔtɔi ate: “[“Nzambi kaso le,” NW], we huwalumbuya? Shu kema la wulu la ntundu k’ului one a wuki wayayi dia ndjutolosha. Shu hateyi wuhu wa ntsha; ashu asu weko paka le ye.”—2 Ekondo 20:12.
Jehowa Mbokaka Alɔmbɛlɔ
3 Jehowa, akakaloya dui l’etena ‘kakemala Ase Judeya tshɛ la ntondo kande, vɔ l’anawɔ w’akɛnda, wadiɛwɔ la anawɔ w’apami.’ (2 Ekondo 20:13) Oko woho wakambande la “ɔhɔmbɔ [ande] wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ” lo nshi yaso nyɛ, Ombuki a woke w’alɔmbɛlɔ, akasha omvutshi Jahaziyɛlɛ, omvutshi w’Ose Lɛwi wolo dia nde mbewoya okadimwelo Ande le olui w’anto wakatshumana. (Mateu 24:45) Sho mbalaka ɔnɛ: “[Jehowa] kanyutela ati: Tanyukaki woma, tanyat[e]ki ului one a wuki asulu, ne dia ta ne kema dianyu, dio dieko dia [Nzambi]. . . . Nyu hanyuyala la dikambu dia ndo la wo lu ta ne, kanyuyalonge, kanyemali ki [“kele kanyende panda kayonyosha Jehowa,” NW]. . . . Tanyukaki woma, tanyateki asulu, kanyutshu lui dia ntolo la wo, ne dia [Jehowa] ayuyala la nyu.”—2 Ekondo 20:15-17.
4 Jehowa kombutɛ Nkumekanga Jehoshafata nde l’anto ande dia vɔ kɔma anya tsho ko kongɛka dia nde mbatshungola lo dihindo. Vɔ wakahombe mbɔsa tɛdikɔ dia ndɔshana l’atunyi awɔ wakawaelɛ oya lo ta. Nkumekanga nde la ‘wanɛ tshɛ waki la Juda, ndo anawɔ w’akɛnda, wadiɛwɔ la anawɔ w’apami,’ wakɛnya mbetawɔ ka wolo kaki lawɔ le Nzambi: vɔ wakakitanyiya dui diande, wakonɛ la pindju ka pɛ ko wakakimɛ lɔkɛndɔ dia tohomana la nyemba y’anto yakaye dia ndjâlɔsha. Lam’akawatatshɔka, nkumekanga akatetemala mbaewoya awui w’oma le Nzambi wakawahombe ntsha ndo akakeketshaka. Nde akawatɛ ate: ‘Nyoyale la mbetawɔ le Jehowa Nzambi kanyu dia nyu monga la lolombe. Nyoyale la mbetawɔ le amvutshi ande dia nyu mpomɔ lokolo l’ɔlɔ.’ (2 Ekondo 20:20) Monga la mbetawɔ le Jehowa! Monga la mbetawɔ le amvutshi ande! He lâsɔ mɛtɛ mbakakimamɛ akambo tshɛ. Ndo ɛlɔ kɛnɛ, totetemale ntsha olimu wa Jehowa l’ohetoheto ndo teya mɛtɛ ɔnɛ nde ayodjɛ mbetawɔ kaso otshumba!
5 Lo ndjela ɛnyɛlɔ k’Ase Judeya wa lo nshi ya Jehoshafata, sho pombaka ‘tombola Jehowa, nɛ dia ɔlɔlɔ ande w’otema wekɔ pondjo pondjo.’ Ko ngande wakokaso mbotombola na? Ele lo sambishaka Diolelo l’ohetoheto! Oko Ase Judeya asɔ wanɛ ‘wakatatɛ mbuda tokoko t’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo tombola Nzambi,’ ndo sho lawɔ tokotshake etsha lâdiko dia mbetawɔ kaso. (2 Ekondo 20:21, 22) Nyɛsɔ tɛnya mbetawɔ ka mɛtɛ ka ngasɔ lo sɛkɛ l’etena kɛnɛ kayalɔngɔsɔla Jehowa dia ndɔshana l’atunyi ande! Koyanga mbakoka mboka mɛnama di’oko kekɔ otale efula, nyɛsɔ tɔ̂shi tɛdikɔ ta wolo dia mbikikɛ, dia mbetawɔ kaso pɛtahɛtaka nshi tshɛ, oko watsha anangɛso wambodja otshumba lo wedja efula wele l’osukusuku nshi nyɛ. Oko wadiɛnya Annuaire des Témoins de Jéhovah wa 1998, lo wedja ɛmɔtshi wele ɛhɛnyɔhɛnyɔ wekɔ woho w’anyanya, akambo a ngala, ndjala ya kasha, ndo wola wa mamba, lofulo l’ekambi a Nzambi wa kɔlamelo lekɔ lo tadɛ efula.
Jehowa Mbitshaka Ekambi Ande
6 Wedja wa kɔlɔ wakadinge Juda wakayange dia mɛna wodja wa Nzambi osodia, koko oma lo mbetawɔ kawɔ ka dimɛna efula, ekambi wa Jehowa wakawembɛ kembo ya lotombo lam’akawɛnyi dikambo sɔ. Ndo sho lawɔ kokaka monga la mbetawɔ ka ngasɔ nshi nyɛ. Naka sho ndodjaka nsɛnɔ yaso la etsha watombola Jehowa, kete tayokeketsha ɛlɔtɔ aso wa ta wa lo nyuma, ko mpito yaki Satana ya mayɛlɛ hayotokoka tondola ɛlɔtɔ akɔ. (Efeso 6:11) Mbetawɔ ka nge kayotoshimba dia sho monga la mposa ka mbekola yimba yaso lo ɛngɛnɔngɛnɔ wa mindo, lo saki ka lomombo, ndo lo mbekelo ka minyaka awui a Nzambi yimba, awui asɔ wambekɔnɛ l’andja ɔnɛ wotodingi wasunyasunya lumu. Mbetawɔ kɛsɔ kahakoke nɛmbiama kayotokimanyiya dia sho tetemala mbokambɛ la kɔlamelo kamɛ l’“ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ” ko ndeshamaka mma dia lo nyuma nshi tshɛ lo ‘etena kasungana.’—Mateo 24:45, NW.
7 Mbetawɔ kaso kotumbi oma lo Bible kayotokokɛ oma l’awui wa lohetsho watadianganya wanɛ wele la yimba y’‘okambi wa kɔlɔ’ watawɔ lo Mateu 24:48-51. Wanɛ wakatɔlɔkɔ oma lo mbetawɔ ka mɛtɛ (apostats) wekɔ lo kotsha pɔlɔfɛsi kɛsɔ lo yoho yɛnama hwe nɛ dia vɔ wekɔ lo tasanya awui wa kashi ndo wekɔ lo tadianganya tokanyi tawɔ l’ohetoheto lo wedja efula ɛlɔ kɛnɛ, ndo vɔ mbɔtɔka toseke vɔ l’ewandji wa l’andja ɔnɛ. Lo tena diɛnawɔ ɔnɛ sunganaka, Ɛmɛnyi wa Jehowa hawɔlama ki la ntondo k’awui a kashi watawɔ lo lokombo lawɔ; oko wolembetshiyamidiɔ lo Filipi 1:7, ‘vɔ mamɛka ndo mbeyanyaka lokumu l’ɔlɔlɔ la ntondo ka lɛɛta.’ Lo ngɔndɔ ka Divwa 26, 1996, wakatɔlɛ onongo ɔmɔtshi w’oma lo wodja wa Grèce la ntondo ka Cour européenne des droits de l’homme, l’osomba wa Strasbourg, ko toshushi divwa ta lɔkɔ waketawɔ vɔ tshɛ ɔnɛ “Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ ‘ɔtɛmwɛlɔ weyama efula,’ ” ndo vɔ wekɔ la lotshungɔ la kanyiya woho walangawɔ, ndjela nkum’otema kawɔ, monga la wetshelo awɔ ndo mbewoya awui w’ɔtɛmwɛlɔ awɔ le anto akina. Lo dikambo dia wanɛ wakatɔlɔkɔ oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ, elombwelo ka Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Dio diambuyala uku wela a mete le wo ati: Fo ambukalula lu tuwoki yato, sumbu ambushila mboka, ambuya[ng]itula lu loteke ntu.”—2 Petero 2:22.
8 Lo nshi yaki Jehoshafata, Jehowa akadiake wanɛ wakalangaka nânya ekambi Ande. Sho mbadiaka ɔnɛ: “[Jehowa] akakitshiya asi Amona, asi Moaba ndu wane waki uma l’Ukungu a Seire, wakayi dia ndjolo l’asi Juda, lalu. Ku vo wakalembiama. Asi Amona la asi Moaba wakunela dia ndosha asi Ukungu a Seire, wakâlembia, wakâshili ushiki. Lam’akawashili asi Seire ushiki, vo wakaloshanya vame.” (2 Ekondo 20:22, 23) Ase Judeya wakɔlɛ dihole sɔ ɔnɛ Okidi wa Bɛraka, Bɛraka nembetshiyaka ɔnɛ: “Ɔtshɔkɔ.” Ndo lo nshi yaso nyɛ nto, lam’ayolanya Jehowa atunyi ande, ekambi ande wayokondja ɛtshɔkɔ.
9 Sho mbeyaka ndjambola ɔnɛ: Waa na wayohomba nanyema oma le Jehowa lo nshi yaso nyɛ na? Dia sho kondja okadimwelo lo dimbola sɔ, tɔsɛdingole pɔlɔfɛsi kaki Jɔɛlɛ nto. Joele 3:3 tɛkɛtaka dikambo di’atunyi w’ekambi ande, wanɛ ‘watokimɔka ɔna pami le omoto la numba, ndo watosondjaka ɔna omoto dia vɔ kondja wanu wa nɔ.’ Anto asɔ mbɔsaka ekambi wa Nzambi oko tofumbɔfumbɔ, anawɔ wate kana numba yambowɔsa l’olimu kana ɔnɛ vɔ mbɛdima la kisangala ka wanu oshinga. Vɔ wayokondja dilanya l’ɔtɛ wa dikambo sɔ.
10 Wanɛ nto wele l’onongo ele wanɛ watsha loseka la lo nyuma. (Enyelo 17:3-6) Koko wanɛ wele l’onongo a woke efula ele wanɛ watshutshuya ewandji wa pɔlitikɛ dia vɔ pɛnyahɛnya Ɛmɛnyi wa Jehowa ndo mbidja wekamu l’olimu awɔ, oko embeka wambodjaka ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ dia mbasɔnganya l’anto l’Erɔpɛ wa l’Ehotwelo ka wonya l’ɛnɔnyi wetshi ɛnɛ. Jehowa ayodiaka wanɛ tshɛ watsha awui wa kɔlɔ wa ngasɔ la shashimoya.—Joele 3:4-8.
‘Nyokongɛ Anto lo Ta’
11 Oma lâsɔ ko Jehowa ndjêlɛ ekambi ande dia vɔ mbelɛ wedja oya lo ta diande ɔnɛ: “Nyukung[ɛ] antu lu ta. Nyemuli ahuka, alimbi tshe wasukani, wayi!” (Joele 3:9) Ɔsɔ ekɔ diewoyelo dia ta diotshikitanyi l’ata akina tshɛ—ta di’osembwe. Ɛmɛnyi wa Jehowa wa kɔlamelo mbidjaka etema awɔ lo bɔngɛ dia lo nyuma etena kakaloyawɔ dui lo pɔlɔpangandɛ ya kashi, dia shimbɛ akambo wa mɛtɛ oma lo kashi. (2 Koreto 10:4; Efeso 6:17) Kema edja nto, Nzambi ayokongɛ anto lo ‘ta dia lushi la woke la Nzambi Kanga-Nkudu-Tshɛ.’ (Enyelo 16:14) Ta diakɔ diayoshila atunyi tshɛ wa lowandji la Nzambi oshiki oma la nkɛtɛ. Ekambi ande wa la nkɛtɛ hawotɔtɔ lo ta diakɔ sɔ. Oyadi lo yoho ya didjidji kana ya mɛtɛ mɛtɛ, vɔ ‘watshulakɔ tokuwa tawɔ kongo ndo akɔnga awɔ tɔshɔlɔ ta weke.’ (Isaya 2:4) Koko, Jehowa ekɔ lo mbutɛ wedja walɔshana la nde dia vɔ ‘tshula kungu yawɔ tɔɔmbɔ, la tɔshɔlɔ tawɔ ta weke akɔnga.’ (Joele 3:10) Nde mbaelɛka dia vɔ kamba la dihomɔ diawɔ tshɛ dia ta dia nshi nyɛ. Koko wedja hawotoshika ekolo, nɛ dia ta sɔ diekɔ dia Jehowa ndo otshumba wekɔ wakinde!
12 L’etatelo k’ɛnɔnyi wa 1990, wedja wakate ɔnɛ Ta di’Edimidimi diamboshila. Ko onde oyango wa ntondo w’O.N.U., oyango wa mbidja wɔladi la lotui tshitshi, wambokotshama? Atonga na! Akambo weta nshi nyɛ lo Burundi, lo République démocratique du Congo, l’Iraq, lo Liberia, lo Rwanda, la Somalie, ndo lo wodja w’edjedja wa Yougoslavie atɛnyawɔ na? Lo ndjela Jeremiya 6:14, vɔ ‘mbutaka ɔnɛ: Wɔladi wekɔ! Wɔladi wekɔ! ko tete wɔladi bu.’
13 Kânga mbamboshila ata lo bɛkɛ dimɔtshi, wedja wele l’atei w’O.N.U. wekɔ lo tetemala sɛmanɛ dia tshulaka ekoma woleki wolo. Wedja ɛmɔtshi wekɔ lo tetemala nama elui wa bɔɔmbɛ. Ekina watshulakɔ wa bɔɔmbɛ yele naka vɔ ndjikanda, kete diangɔ tshɛ diasɛna lanɛ la nkɛtɛ diayolanyema mbala efula. Oko wambotshumanyema wedja ɛsɔ otsha lo dihole dia didjidji dielɛwɔ ɔnɛ Armagɛdɔna, nde ekɔ lo mbaelɛ oya lo ta ate: “One leli wodu ati ati: Dimi laya la wulu. Nyusamanya, nyuyi nyu wedja tshe wa l’utshimba, nyusangani.” Oma lâsɔ ko Jɔɛlɛ tokoyohembola ɛtɛkɛta wa Jehowa ko nde mbɔsɛngasɛnga ate: “[Jehowa] li, uhuluya ahuka aye leko!”—Joele 3:10, 11, sho mbɛnganyisha alɛta ango.
Jehowa Kokɛka Ekambi Ande
14 Waa na wele ahoka wa Jehowa na? Suke la mbala 280 y’etondo, l’atei a Bible, Nzambi ka mɛtɛ mbelamɛka ɔnɛ: “Kanga lulimbilimbi.” (2 Khumi ya Dikanga 3:14) Alembe asɔ kɛdikɛdi nyemba y’andjelo wa l’olongo wanɛ wele suke suke dia ntsha kɛnɛ kawatɛ Jehowa. Lushi lɔmɔtshi, Jehowa akadihola washo w’okambi w’Elisha dia nde mɛna bonde kele Ase Suriya kokoka munda nkumɛnde: “Ukungu wambulula to la falasa la pusupusu ya dja [“yodingi,” NW] Elisha.” (2 Khumi ya Dikanga 6:17) Yeso akate dia nde akakoke nɔmba She dia nde mbotomɛ ‘elui ndekana dikumi l’ehende w’andjelo.’ (Mateu 26:53) Alembetshiya nganɛ wayaye Yeso lâdiko dia falasa dia ndjodiaka atshi wa kɔlɔ lo Armagɛdɔna, dibuku di’Enyelo totɛka ɔnɛ: “Elui w’alimbi tshe wa l’ulungu wakûyeli l’okongo, wahemi falasa ya wema, wolotshi ahondo w’amena wa linene wa wema la uluwanyi. Yombo ya diesa yakatumbi uma l’unyo andi, dia ndi yikota wedja. Ndi ayuwaulela la ukalimba a luwulu. Ndi ayukamakamela diango dieli l’etuli ka kele ka wulu ka [Nzambi] Kanga-Wulu-Tshe.” (Enyelo 19:14, 15) Etole kɛsɔ kana loonya la wanu la didjidji mbelamɛka ɔnɛ: “etuli ka wuki ka mamula ka kele ka [Nzambi].”—Enyelo 14:17-20.
15 Ko lâsɔ, ngande wayokotsha Jehowa kɛnɛ kakɔ̂lɔmbɛ Jɔɛlɛ dia nde mpoloya ahoka wa Nzambi na? Nde ayokikotsha lo yoho yɔkɔndwami lanɛ ɔnɛ: “Wedja w[e]mo, watshu utsha l’ukidi wa Jehoshafata, ne dia leko kayumutudjase dia numbuya wedja tshe wâdingi. Nyukimeli kuwa ya muna, ne dia diango diambela nyuyi, nyohotshahotsha, ne dia yundja yambulula too. Kenga ya waki yambulula too, ne dia kolo kawo kaya wuki. Elui w’antu, elui w’antu, [wekɔ] l’ukidi w’elumbwelu k’akambu! Ne dia lushi la [Jehowa] laya suki, l’ukidi w’elumbwelu k’akambu! Unya la ngondo waya udjima utu, toto hatuyoheta ntu. [Jehowa] ambudikita uma la Siona, ndi ambukia diui diandi uma la Jerusalema, ulungu la kete wambusukasuka.”—Joele 3:12-16.
16 Lam’ele lokombo Jehoshafata nembetshiyaka mɛtɛ ɔnɛ “Jehowa Kele Shushi,” Jehowa Nzambi kaso ayɛnya losembwe lande tshɛ lo sɛkɛ lam’ayondokotsha dombwelo diande. Pɔlɔfɛsi kɛsɔ mbelɛka wanɛ wayodiakema ɔnɛ ‘elui w’anto, elui w’anto wele l’okidi w’elombwelo k’akambo.’ Wanɛ tshɛ wayotshikala ko sukɛka ɛtɛmwɛlɔ wa kashi wayonga l’atei w’elui ɛsɔ w’anto. L’atei awɔ mbayonga ndo wanɛ welɛwɔ lo Osambu wa hende ɔnɛ: wedja, waoho w’anto, nkumi ya dikanga ya la nkɛtɛ, la ɛlɔhɛ,—wanɛ waleka nanga andja ɔnɛ wa kɔlɔ lo dihole dia vɔ ‘kambɛ Jehowa olimu la wɔma.’ Anto asɔ hawolange ‘kumbatɛ ɔna.’ (Osambu 2:1, 2, 11, 12) Vɔ hawetawɔ Yeso oko Nkumekanga kahɔnyi la Jehowa. Ndo nto, wanɛ tshɛ wayɔsama oko waa “mbudi” oma le Nkumekanga kɛsɔ ka lotombo wayonga l’atei w’elui ɛsɔ w’anto wakadjama djembetelo dia nanyema. (Mateu 25:33, 41) L’etena kakashikikɛ Jehowa ndamɛ dia nde kungola oma lo Jerusalɛma ya l’olongo, Nkumekanga kahɔnyi la nde, Nkumekanga ka wa nkumi ya dikanga, ayoya la lowango l’efula dia ndjokotsha elombwelo kɛsɔ. Olongo la nkɛtɛ wayosukasuka mɛtɛ! Koko, tekɔ l’eshikikelo ɔnɛ ‘Jehowa ayonga eshamelo k’ekambi ande, ndo longele le ana w’Isariyɛlɛ.’—Joele 3:16.
17 Enyelo 7:9-17 tɛkɛtaka dikambo dia ‘lemba la woke’ lohandwe oma lo fɔnu ka woke nɛ dia vɔ wekɔ la mbetawɔ lo dikila dia Yeso diele la wolo wa tshungola anto. Anto asɔ wayoka lo lushi la Jehowa, koko elui w’anto wa lo pɔlɔfɛsi ka Jɔɛlɛ, wayodiakema. Jɔɛlɛ ekɔ lo mbutɛ ehandɔ ate: ‘Nyu nyayohomba mbeya ɔnɛ dimi kele Jehowa Nzambi kanyu, ɔnɛ latodjasɛka la Siɔna, dikona diami di’ekila,’ mbut’ate l’olongo, lɛnɛ adjasɛ Jehowa.—Joele 3:17a.
18 Oma lâsɔ, ko pɔlɔfɛsi kɛsɔ ndjototɛ ɔnɛ dihole diayonga Diolelo diaki Nzambi dia l’olongo pombaka ndjâla ‘dihole di’ekila, ndo angɛndangɛnda hawoteta lɔkɔ nto.’ (Joele 3:17b) Oyadi l’olongo kana lanɛ la nkɛtɛ, ahole wayonga l’ɛse k’ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo sɔ dia l’olongo, ndoko ɔnɛ layonga ɔngɛndangɛnda, nɛ dia anto tshɛ wayosangana kâmɛ l’ɔtɛmwɛlɔ wa pudipudi.
19 Koyanga lo nshi yaso nyɛ, wɔladi w’efula wekɔ l’atei w’ekambi wa Jehowa lanɛ la nkɛtɛ. Vɔ wambosangana kâmɛ dia tewoyaka anto dombwelo dia Jehowa lo wedja ndekana 230 ndo lo ɛtɛkɛta ndekana 300 wotshikitanyi. Jɔɛlɛ akatatshi nganɛ wayowofulanɛ ɔnɛ: “Lushi loso, ekungu wayusedia ashi wa mpe w’elua, akuna wayokedia awele, tokoko tshe ta Juda tayuyala la ashi.” (Joele 3:18) Eelo, Jehowa ayotetemala tshulwɛ wanɛ wawotombola lanɛ la nkɛtɛ lokema l’ɛtshɔkɔ w’ɔngɛnɔngɛnɔ, nde ayowangɔnya ndo ayotetemala mbasha ɔkɛdi w’ashi w’akambo wa mɛtɛ wataleke fukɔfukɔ. Lowandji la Jehowa layoyindjama lo yɛdikɔ ya tshɛ l’okidi w’elombwelo k’akambo ndo ɔngɛnɔngɛnɔ wa mamba wayoyala lam’ayondodjasɛ pondjo pondjo kâmɛ l’anto ande wambotshungɔ.—Enyelo 21:3, 4.
[Questions]
[Study Questions]
1. Bonde kakɛnyi Jɔɛlɛ olui w’anto wotshumanyi “l’ukidi w’elumbwelu k’akambu”?
2. (a) Bonde kele dihole diayodiaka Jehowa anto mbelamɛka ɔnɛ “ukidi wa Jehoshafata”? (b) Jehoshafata akandatshe lam’akawɔsɔmbwɛ?
3. Jehowa akandadjangɛ Ase Juda lam’akawakome lo wâle wa mamba oma le wedja wakasukana la wɔ?
4. Lo yoho yakɔna yakalɔmbɛ Jehowa di’anto ande keketala, aha kɔma anya lam’akawakome lo wâle oma le atunyi awɔ?
5. Ngande wâsasa Ɛmɛnyi wa Jehowa ɛlɔ kɛnɛ etena katombolawɔ Jehowa?
6. Ngande watokimanyiya mbetawɔ ka nge dia sho nama kɔlamelo yaso ɛlɔ kɛnɛ?
7. Ɛmɛnyi wa Jehowa atshawɔ etena kâmamanyiyɛwɔ awui wa kashi kana kâsɔmbwɛwɔ?
8. Ngande wakadiake Jehowa atunyi w’ekambi Ande lo nshi ya Jehoshafata?
9, 10. Waa na wakayaɛnya vamɛ ɔnɛ vɔ sunganaka ndjakema lo lushi l’elombwelo la Jehowa?
11. Ngande weelɛ Jehowa atunyi ande oya lo ta?
12, 13. (a) Kânga mbamboshila Ta di’Edimidimi, ngande wɛnya wedja efula ɔnɛ ata watashile na? (b) Otsha lo na ele wedja hawoyalɔngɔsɔla na?
14. Waa na wele ahoka wa Jehowa?
15. Lo ndjela Jɔɛlɛ, ngande wayɔlɔ Jehowa nde l’ase wedja?
16. Waa na wayonga l’atei w’anto wayodiakema lam’ayokotsha Jehowa dombwelo diande?
17, 18. Waa na weyama ɔnɛ vɔ mbayonga ehandɔ wa fɔnu ka woke, ndo lo andja wa ngande wayowoyɔsɛna?
19. Ngande wakalembetshiya Jɔɛlɛ ɔngɛnɔngɛnɔ wele l’ekambi a Nzambi lo paradiso ka nshi nyɛ?
[Caption on page 27]
[Caption on page 27]
Wakatɛ Juda ɔnɛ: ‘Tokake wɔma, nɛ dia aha ta diayɛ, koko dia Nzambi mbediɔ’
[Caption on page 29]
[Caption on page 29]
Jehowa ekɔ lo mbidjɛ atunyi ande tɔfwɛfwɛ dia vɔ ‘tshula kongo yawɔ tokuwa’
[Caption on page 30]
[Caption on page 30]
Bible mɛnyaka waa na wele olui a woke w’anto wayoka lo fɔnu ka woke
[Caption on page 31]
[Review on page 31]
Onde Wɛ Akôhɔ?
◻ Ngande wakakokɛ Jehowa ekambi ande lo nshi ya Jehoshafata?
◻ Waa na wɛna Jehowa ɔnɛ vɔ sunganaka ndjakema “l’ukidi w’elumbwelu k’akambu”?
◻ Waa na wele ahoka wa Nzambi ndo olimu akɔna wayowokamba lo ta dia komelo?
◻ Atɛmɔdi wa kɔlamelo angɛnangɛnawɔ na?