Wɛ kokaka kondja ɔnanyɔ
‘Tshɔka towɛnya munga kande wɛ la nde ato. Endaka nde ambokôkɛ, kete wɛ ambokondja ɔnanyɔ.’—MATEU 18:15.
1, 2. Naa dako di’oshika diakasha Yeso lo woho wahombaso ntshaka naka ɔnangɛso ambotosalɛ munga?
LÂSƆ ko hayokoka ndo ɔnɔnyi wambôtshikalɛ dia nde ntsha olimu ande, Yeso aki la wetshelo w’ohomba efula wa mbisha ambeki ande. Wɛ kokaka mbadia wetshelo akɔ lo Mateu tshapita ya 18. Wetshelo ɔmɔtshi akɛnya ohomba wa sho monga la ndjâkitshakitsha oko ana w’akɛnda. Oma lâsɔ nde akayɔtɛtɛ ɔnɛ sho pombaka mbewɔ dia takanya ‘amɔtshi l’atei wa tɔkɛndakɛnda tɔnɛ’ ndo ɔnɛ sho pombaka ntsha tshɛ dia kaloya ‘tɔkɛndakɛnda’ tambonganɛ di’aha vɔ ndjoshisha lɔsɛnɔ. L’ɔkɔngɔ wa lâsɔ, Yeso akayokotsha dako di’ohomba efula ndo di’oshika diendana la woho wa kandolaka ekakatanu watomba l’asa Akristo.
2 Wɛ kokaka mbohɔ ɛtɛkɛta ande w’ɔnɛ: “Naka unyaye ayukutshela kolo, kutshu, kutuwenya munga kandi, we la ndi atu. Naka ndi ayukukela, [“kete wɛ ambokondja ɔnanyɔ,” NW]. Keli naka ndi hakukela, kutshu la untu otoi kana ahendi. Okone aui tshe wayushikikala l’enyo w’emenyi ehendi kana esatu. Naka ndi hawaukela, ututeli ekelizia. Naka ndi hukela ndu ekelizia, ndi ayali uku usi wudja le ye, la uku ulungudi w’elambu.” (Mateu 18:15-17) Etena kakɔna kahombaso kamba la dako sɔ ndo dionga diakɔna diahomba monga laso wonya watshaso ngasɔ na?
3 Sawo dietshi diakake epole ɔsɛkɛ ɔnɛ, lam’ele sho tshɛ ndoko lele kokele ndo lahatshe munga, sho pombaka mbidja wolo dia kimwanɛka. Dui sɔ pombaka salema djekoleko naka kɛnɛ kakatshi kana kakasadi onyaso Okristo ambotohumuya l’asolo. (1 Petero 4:8) Esangɔ efula, ndeka dimɛna wɛ minya yimba oma lo munga kakawakotshedi—mbut’ate kidimanyiya ndo kiohɛ. Sho kokaka mɛna ɔnɛ naka tekɔ lo ntsha ngasɔ kete tekɔ lo nyanga dia mbidja wɔladi l’atei w’etshumanelo k’Akristo. (Osambu 133:1; Tukedi 19:11) Koko, ekɔ etena kɛmɔtshi kakokayɛ mɛna ɔnɛ wɛ pombaka kandola dikambo wɛ l’ɔnanyɔ kana la kadiyɛ kambokonyangiya. L’etena ka ngasɔ, ɛtɛkɛta wa Yeso wofundami la diko engo kɛnyaka mboka kahombayɛ ndjela.
4. Ngande wakokaso kamba la Mateu 18:15 lam’atosalɛ asekaso anto munga?
4 Yeso akate dia wɛ ‘mbɛ̂nya kɔlɔ kande l’asayɛ wɛ la nde ato.’ Ɔsɔ ekɔ dui dia lomba. Bible mɔtshi ya l’ɔtɛkɛta w’allemand fundaka ɔnɛ: tondja munga kɛsɔ “la ntondo ka washo anɛi,” kɛdikɛdi la ntondo ka washo ayɛ la wakinde. Lam’asawolanyu lo woshamu la ngandji tshɛ, esangɔ efula ekɔ wolo ko dikambo hakandwe. Ɔnanyɔ kana kadiyɛ kakasadi kana kakatshi dikambo dimɔtshi diakakotshumbi asolo kana diahakɔngɛnyingɛnyisha hatonga l’okakatanu w’efula dia mbetawɔ munga kande la ntondo kayɛ wɛmɛ. Endaka anto akina wekɔ lo pokamɛ, kete ekokele k’onto ayowotshutshuya dia manguna kɔlɔ kande kana nyanga dia mɛnya ɔnɛ kɛnɛ kakandatshe kema kɔlɔ. Koko lam’atondjayɛ dikambo “la ntondo ka washo anɛi,” wɛ mbeyaka ndjɛna dia nyu kombokana dimɛna koko aha pɛkato kana kɔlɔ mbakandasale l’okonda. Naka nyu akɔ ahende nyamboshihodia ɔnɛ onto l’onto kombokaka kɛnɛ kakate kana kakatshe onyande, kete nyu kokaka kandola dikambo diakɔ, aha mbetawɔ vuyiwuyi y’anyanya pama ko ndjofukutanya diokanelo dianyu. Ɔnkɔnɛ, sho kokaka kamba la dui dia lo Mateu 18:15 kânga lo munga ya totshitshɛ ya lo lɔsɛnɔ la lushi la lushi.
Akandalange mbuta na?
5, 6. Lo ndjela avɛsa wosukanyi la Mateu 18:15, divɛsa sɔ tɛkɛtaka dia pɛkato yakɔna, ndo kakɔna kashikikɛ dui sɔ?
5 Lo mɛtɛ mɛtɛ, dako dia Yeso sɔ mendanaka l’akambo woleki weke. Nde akate ate: “[“Naka ɔnanyɔ ambosala pɛkato,” NW].” “Pɛkato” kokaka monga munga kana ɛkɔmɔ kɛmɔtshi. (Jobo 2:10; Tukedi 21:4; Jakoba 4:17) Koko, avɛsa wosukanyi la dako sɔ mɛnyaka ɔnɛ Yeso akatɛkɛtaka dia pɛkato ka woke efula. Tɔ kaki woke efula ɔsɔ akatwakokaka ndo konya ɔnɛ lakakisale dia nde mbɔsama oko ‘ose wodja kana oko omfutshanyi w’elambo.’ Tɔtɛkɛta tɔsɔ alangatɔ mbuta na?
6 Ambeki wa Yeso wanɛ wakokaka ɛtɛkɛta ɛsɔ wakeyaka ɔnɛ ase wodja awɔ kɔmbɔtɔnɛka l’ase wedja ekina. (Joani 4:9; 18:28; Etsha 10:28) Ndo vɔ kombokanaka kânga yema l’amfutshanyi w’elambo, wanɛ waki Ase Juda wa lôtɔ koko wakayokadimɔ anto wahiha anyawɔ. Ɔnkɔnɛ, kɛnɛ katɛkɛtama lo Mateu 18:15-17 akendanaka la pɛkato ya weke, aha awui wakonyangiya wokosale osekayɛ kɔlɔ, kana munga yakokayɛ nimanyiya ko mbohɛ.—Mateu 18:21, 22.a
7, 8. (a) Pɛkato ya woho akɔna yahomba dikumanyi menda? (b) Naa woho wa pɛkato yakoka Akristo ahende kandola l’asawɔ vɔ ahende, lo ndjela Mateu 18:15-17?
7 La tshina di’Ɛlɛmbɛ, aki pɛkato mɔtshi yele naka onto amboyisala, ɔnɛ lakandasalɛka kɔlɔ akalɔmbamaka di’aha mbokimwɛ tsho ko pe. Ntɛnga Nzambi, ntɔlɔkɔ, ntɛmɔla dikishi, ndo pɛkato y’akambo wa dieyanelo oko monanyi, loseka la dieyanelo dia pami la pami aki akambo wakawahombaka mbewoya dikumanyi (kana ɛlɔmbɛdi) ko vɔ mbeka woho wa shidiya l’anto akɔ. Ngasɔ mbele ndo l’atei w’etshumanelo k’Akristo. (Akambu w’Asi Lewi 5:1; 20:10-13; Walelu 5:30; 35:12; Euhwelu k’Elembe 17:9; 19:16-19; Tukedi 29:24) Koko, tolembete dia woho wa pɛkato yakatɛkɛtaka Yeso lanɛ yakakokaka shidiyama l’asa anto ahende. Tênde bɛnyɛlɔ dimɔtshi: Onto ɔmɔtshi mbeyaka mboka onyande nkɛlɛ kana kandjema ko mbomamatanyiyɛ akambo. Okristo ɔmɔtshi mbeyaka mbokana la onyande dia kamba lotumu lɔmɔtshi la dihomɔ diakawɔ mvudu ndo shidiya lotumu lakɔ lo datɛ dimɔtshi diakashikikɛma. Okristo okina mbeyaka mbetawɔ dia ndjɔngɛla falanga lo datɛ dimɔtshi diakandokana l’osekande. Okristo okina nto kokaka mbisha owandji ande w’olimu daka di’ɔnɛ: naka wɛ ndakanyami olimu, kete l’edja k’etena kɛmɔtshi kana l’etenyi kɛmɔtshi ka ngelo, (oyadi kânga lambotshɔ l’elimu ekina) hatɔsɛmanɛ la yɛ kana hatohemba mbɔsa kiliya yakiyɛ.b Naka ɔnangɛso ɔmɔtshi halɛmiyisha ɛtɛkɛta ande ko hayatshumuya lo kɔlɔ shɔ, kete ɔsɔ kokaka mɛtɛ ndjoyala dikambo dia woke. (Enyelo 21:8) Koko, munga ya ngasɔ kokaka kandwama l’asawɔ vɔ ahende.
8 Ko lâsɔ ngande wayoyotsha dia kandola dikambo na? Ɛtɛkɛta wa Yeso mɛnamaka esangɔ efula oko wanya asato. Ɛsɔ tɔsɛdingole nna la nna. Lo dihole dia wɛ mbaɔsa oko awui wele paka ndjela oyadi kakɔna tshɛ, ona woho wa nshihodia kɛnɛ kakalange Yeso mbuta, aha la wɛ mbohɛ oyango ayɛ woludi la ngandji.
Ntsha tshɛ dia kondja ɔnanyɔ
9. Kakɔna kahombaso mbohɔka dia ndjela kɛnɛ kata Mateu 18:15?
9 Yeso akamɛ ate: ‘Naka ɔnanyɔ ambosala pɛkato, tshɔka towɛnya munga kande wɛ la nde ato. Naka nde ambokôkɛ, kete wɛ ambokondja ɔnanyɔ.’ Mbokɛmaka lâsɔ dia ɔsɔ kema nna diahombaso takola paka lo fɔnya onto la dui dia kɔlɔ. Wɛ pombaka monga la tolembetelo t’eshika takokayɛ kamba latɔ dia kimanyiya ɔnanyɔ dia nde mɛna ɔnɛ nde akasale kɔlɔ ndo pombaka sembola akambo. Ekɔ ɔlɔlɔ tasadi dikambo sɔ aha la tshimbatshimba, aha mbetɛ dikambo diakɔ dia diɔ ndjokoma woke kana mbetawɔ dionga diande dia kɔlɔ ndjokeketala. Koko, tohɛke dia naka wɛ ndjâkiyanyaka ɔtɛkɔya dia dikambo diakɔ kete wâle kokaka kokomɛ. Lam’ele wɛ pombaka sawola wɛ lande ato, aha wɛ tatedi anto akina la ntondo dia vɔ sanga layɛ lolemi kana dia wɛ ndjaɛnya di’oko wɛ ndoko la kɔlɔ. (Tukedi 12:25; 17:9) Lande na na? Ele nɛ dia oyango ayɛ.
10. Kakɔna kayotokimanyiya dia sho kondja ɔnangɛso?
10 Oyango ayɛ pombaka monga wa kondja ɔnanyɔ, koko aha wa mbosha dilanya, mbosha nsɔnyi kana mbônya to. Naka nde mɛtɛ akatshe kɔlɔ, kete diɔtɔnganelo diasande la Jehowa diekɔ lo wâle. Lolango layɛ ele mbolama dia nde mongaka nshi tshɛ oko Okristo w’ɔnanyɔ. Akoka wa sawo dianyu mbeta dimɛna wayolowana endaka lam’asawolanyu nyu ahende ato, wɛ kitshakitsha dui, mbewɔ ɛtɛkɛta wa kandji l’asolo kana tɛkɛtaka lo yoho ya mbotshumola. Lo sawo sɔ dia ngandji, tohɛke dia nyu akɔ ahende bu kokele, nyekɔ anto wa pɛkato. (Romo 3:23, 24) Naka nde ambɛna ɔnɛ wɛ hatshɔbɔdi dui diakɔ le anto akina ndo wɛ ekɔ lo nanga mbokimanyiya l’otema ɔtɔi, kete okakatanu mbeyaka kandɔma esadi eto. Sawo dia ngasɔ dia ngandji ndo diokɛma hwe diayoleka mɛnya lomba lanyu naka l’ɔkɔngɔ diko, nyu akɔ ahende nyamboyokahana munga kana nyamboyɛna ɔnɛ odio w’okakatanu wa l’asanyu ele onto l’onto komboka onyande dimɛna.—Tukedi 25:9, 10; 26:20; Jakoba 3:5, 6.
11. Oyadi kânga ɔnɛ lotosale kɔlɔ hatohokamɛ, kakɔna kakokaso ntsha?
11 Naka wɛ ambôkimanyiya ko nde ambɛna ɔnɛ kɔlɔ kɛmɔtshi kakatshama ndo kekɔ woke, kete ondo otema ande ayowotshutshuya dia nde ndjâtshumoya. Koko lo mɛtɛ, otako kokaka monga wekamu. (Tukedi 16:18; 17:19) Ɔnkɔnɛ, oyadi kânga l’etatelo nde hetawe kɔlɔ ndo hayatshumoya, wɛ kokaka konga yema la ntondo ka nyomoyowesa dikambo diakɔ nto. Yeso kombuta ɔnɛ ‘tshɔka paka mbala ɔtɔi kele towɛnya munga kande.’ Lam’ele ekɔ pɛkato kakokayɛ kandola, ona dia sawola lande nto lo yimba ya kɛnɛ katama lo Ngalatiya 6:1 ndo “la ntondo ka washo anɛi.” Wɛ mbeyaka kondja etombelo w’ɛlɔlɔ. (Enda lo Jude 22, 23.) Ko kakɔna kayoyosala naka wɛ amboshikikɛ ɔnɛ pɛkato kakasadimi koko nde hatokietawɔ na?
Yanga ekimanyielo k’oshika
12, 13. (a) Nna diakɔna dia hende diakate Yeso lo woho wahombaso shidiyaka la munga yatosalɛwɔ? (b) Naa alako w’eshika wahombaso ndjela lam’atakolaso nna sɔ?
12 Onde wɛ ayɔngɛnangɛna anto akina kohekɔ esadi eto endaka wɛ ambotsha kɔlɔ kɛmɔtshi ka woke efula? Ndoko. Ɔnkɔnɛ, Yeso akɛnya ɔnɛ wɛ hahombe mpekɔ l’ɔkɔngɔ wa wɛ takola nna dia ntondo dia kondja ɔnanyɔ, wɛ pombaka tetemala ntsha dia mbolama kâmɛ layɛ ndo l’anto akina watɛmɔla Nzambi lo yoho y’ɔlɔlɔ. Yeso akɛnya nna dia hende lam’akandate ate: “Naka ndi hakukela, kutshu la untu otoi kana ahendi. Okone aui tshe wayushikikala l’enyo w’emenyi ehendi kana esatu.”
13 Nde akate dia ntshɔ la ‘onto ɔtɔi kana anto ahende.’ Nde kombuta ɔnɛ l’ɔkɔngɔ wa wɛ takola nna dia ntondo kete wɛ aya la lotshungɔ la sanyɛ anto efula dikambo diakɔ, ntshɔ dia tɛnana l’omendji weteta kana fundɛ ananyɔ akina dikambo diakɔ. Oyadi woho akɔna tshɛ wakanayɛ dikambo diakɔ, diɔ mɛtɛ diatashikikɛma dimɛna dimɛna. Kema dimɛna wɛ tatɛ pandjola awui wa kɔlɔ wakoka ndjɛnama dia wɛ otamamatanyiyɛ ɔnanyɔ akambo. (Tukedi 16:28; 18:8) Yeso akate dia wɛ ntshɔ l’onto ɔtɔi kana l’anto ahende. Lande na na? Ko anto akɔna wakokayɛ mbɔsa na?
14. Waa na wakokaso mbɔsa dia ntsha tako dia hende?
14 Wɛ ekɔ lo ndjâtshutshuya dia kondja ɔnanyɔ lo mbêtawoya ɔnɛ nde akatshe pɛkato ndo munanda otema ande dia nde ndjâtshumoya woho wa nde monga la wɔladi lam’asande layɛ ndo la Nzambi. Dia dikambo sɔ ntshama, ayoleka dimɛna dia ‘onto akɔ ɔtɔi kana anto asɔ ahende’ monga amɛnyi wa kɔlɔ kakɔ. Mbeyaka monga ko vɔ waki lâwɔ wonya wakatshama kɔlɔ kakɔ, ko kana vɔ mbeyaka kɛnɛ kakatshama (kana kaki kotshama) dimɛna efula lo dikambo diendana l’okanda. Naka amɛnyi akɔ kema, kete wanɛ wakokayɛ mbɔsa pombaka monga anto wahotɔ dikambo diakɔ diele l’asayɛ l’ɔnanyɔ dimɛna dimɛna dia vɔ monga l’akoka wa shikikɛ kana kɛnɛ kakatshama kaki mɛtɛ kɔlɔ kana bu. Lâdiko dia lâsɔ, naka ohomba wamboyɛnama l’ɔkɔngɔ, vɔ kokaka monga wanɛ wakoke kɛnɛ kakatama, dia ndjoshikikɛ mɛtɛ k’akambo wakatama ndo wolo wakadjama dia mbidja wɔladi lam’asawɔ. (Walelu 35:30; Euhwelu k’Elembe 17:6) Ɔnkɔnɛ, aha paka anto wele lomange kana wele oko toshushi mbahombawɔ monga ko pe; oyelo wakiwɔ pombaka monga dia kokimanyiya dia wɛ kondja ɔnanyɔ ndo ɔnangɛwɔ.
15. Lande na kakoka dikumanyi di’Akristo tokimanyiya efula lam’ahombaso takola nna dia hende?
15 Tɔfɔnyake wate anto wahomba ntshɔ layɛ pombaka monga dikumanyi dia l’etshumanelo. Koko, apami wambotshunda wɔɔngɔ wele dikumanyi l’atei w’etshumanelo kokaka tosha ekimanyielo k’efula oma l’akoka awɔ wa lo nyuma. Dikumanyi dia ngasɔ diekɔ oko “eshamelu uma lu lopepe, uku ukumbo uma lu ngimbi, uku ekedi w’ashi lu kete ya wumu, ndu uku dedi dia dive dia wuki l’usui watuhekuyaka antu.” (Isaya 32:1, 2) Vɔ wambohokɔ awui efula lo kana yimba l’anangɛso ndo l’akadiyɛso ndo lo mbangola. Ndo nto, otshi wa kɔlɔ ekɔ l’ɔkɔkɔ w’ɔlɔlɔ wa mbɛkɛ otema ande le ‘apami asɔ wele oko weshasha.’c (Efeso 4:8, 11, 12) Sawola dikambo di’okakatanu anyu lo washo w’anto asɔ wambotshunda wɔɔngɔ ndo nɔmba Nzambi kâmɛ lawɔ kokaka tonga yimba y’oyoyo ndo kandola dikambo diambɛnamaka oko hadiokandwamaki pondjo.—Enda lo Jakoba 5:14, 15.
Mbala ka komelo kayatshutshuyayɛ dia mbokondja
16. Naa nna dia sato diakatɛkɛta Yeso?
16 Naka dikambo hadiosembwe lo nna dia hende, kete lâsɔ paka emendji w’etshumanelo mbɔtɔ l’atei lo nna dia sato. “Naka ndi [hokela onto akɔ ɔtɔi kana anto ahende asɔ], ututeli ekelizia. Naka ndi hukela ndu ekelizia, ndi ayali uku usi wudja le ye, la uku ulungudi w’elambu.” Ngande wahombama dui sɔ ntshama na?
17, 18. (a) Ɛnyɛlɔ kakɔna katokimanyiya dia sho mboka kitshimudi ya etelo k’ɔnɛ ‘totele etshumanelo’? (b) Ngande watakolaso nna sɔ nshi nyɛ?
17 Ɔsɔ kema dako diatotɛ dia tondja pɛkato kana kɔlɔ kosadi onto lo nsanganya yatɔtɔka etshumanelo kana lo losanganya lɔmɔtshi la lânde. Sho kokaka shikikɛ yoho yasungana ya ntshaka dui sɔ oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Enda kɛnɛ kakahombaka ntshama l’Isariyɛlɛ w’edjedja naka onto ɔmɔtshi ambɔtɔmbɔkɔ, ekɔ kanga lɔtɔmɔ kana ombidjɔki a wanu: “Naka untu omotshi eko la ona pami leli la ote wulu ndu uhedia, lahuki diui dia shi la nyangu, kuyanga vo kôkomolaka, ndi hakitanyia. Shi la nyangu kawuwundi, kawutshu la ndi le dihangamendi dia l’usumba, l’eotwelo ka lu leke ludjashindi l’usumba. Kawuteli dihangamendi di’usumba awo vati: On’asu one eko la ote wulu, kanga uhedia, huki aui asu. ndi eli kanga ndeshi ndu umbidjoki. Dihangamendi tshe di’usumba andi, kawuwuki ave.”—Sho mbɛnganyisha alɛta ango; Euhwelu k’Elembe 21:18-21.
18 Anto tshɛ kombeyaka pɛkato y’onto ɔsɔ ndo aha wodja w’otondo kana ase dioho diande tshɛ mbakôlomboyaka. Koko, “dihangamendi” diakeyamaka mbakendaka dikambo sɔ nɛ dia vɔ mbaki ɛtɛ w’etshumanelo. (Ɛdika la kɛnɛ katama lo Euhwelu k’Elembe 19:16, 17 lo dikambo dimɔtshi diakahembolaka ‘ɛlɔmbɛdi la toshushi ta lo nshi yakɔ.’) Popo ndo ɛlɔ kɛnɛ, endaka aya ohomba takola nna dia sato, kete dikumanyi, wanɛ wele ɛtɛ w’etshumanelo, mbahomba pembola dikambo. Oyango awɔ wekɔ woho akɔ wâmɛ: ntsha tshɛ kakoka dia kondja ɔnangɛso Okristo. Vɔ mɛnyaka ɔnɛ oyango ɔsɔ mbele lawɔ oma lo losembwe lawɔ, hawoshaka onto onongo naka watahokamɛ tshondo ya dikambo kana monga la shɔnɔdi.
19. Dikumanyi diɔsɔnami dia menda dikambo ahombawɔ ndjâtshutshuya dia ntsha?
19 Vɔ wayosala tshɛ dia mbɛdikola akambo dimɛna dimɛna ndo mpokamɛ ɛtɛkɛta w’ɛmɛnyi wahombama dia shikikɛ kana pɛkato kakasalema mɛtɛ (kana kekɔ lo tetemala ntshama). Vɔ nangaka kokɛ etshumanelo di’aha tɔ ndana ndo kilama di’aha yimba y’andja ɔnɛ mbɔtɔ lɔkɔ. (1 Koreto 2:12; 5:7) Lo ndjela akoka awɔ wa l’Afundelo, vɔ wayodja wolo dia ‘ndaka anto la wetshelo w’ɔlɔlɔ ndo mingola wanɛ walɔshana la wetshelo akɔ.’ (Tito 1:9) Tekɔ l’elongamelo ɔnɛ otshi wa kɔlɔ hatonga oko Ase Isariyɛlɛ wakate omvutshi wa Jehowa lo dikambo diawɔ ɔnɛ: “Lam’akamateketa, nyu kununga. Keli nyu nyakatshaka akambu waki kolo lu ashu ami. Nyu nyakasonola akambu waki nkongenyangenyami.”—Isaya 65:12.
20. Kakɔna kakate Yeso kahomba ntshama naka otshi wa pɛkato hokɛɛ ndoko onto ndo hayatshumoya?
20 Koko, mbala mɔtshi otshi wa kɔlɔ ndjoyalaka la dionga dia ngasɔ. Naka nde amboyala la dionga dia ngasɔ, kete dako dia Yeso mbokɛmaka hwe: “Ndi ayali uku usi wudja le ye, la uku ulungudi w’elambu.” Nkumadiɔndjɔ kombuta ɔnɛ tanyokake onto kɛtshi kana mbokombolɛ wâle. Koko, ndoko kɔlɔ ndjela dako dia Paulo dia minya atshi wa pɛkato wahayatshumoya oma l’atei w’etshumanelo. (1 Koreto 5:11-13) Kânga tshelo shɔ ndjokomaka l’oyango wa kondja otshi wa pɛkato.
21. Diaaso diakɔna diele le ɔnɛ lambotshanyema oma l’etshumanelo?
21 Lo wɛɛla wa Yeso w’ɔna la lotshito, sho kokaka mɛna ɔnɛ otshi wa kɔlɔ kokaka ndjokalola lo mboka. Oko watawɔ lo wɛɛla akɔ, l’ɔkɔngɔ wa nde mangana etena kɛmɔtshi la wa lo luudu la she, lɛnɛ aki anto wakawokaka ngandji, otshi wa pɛkato ɔsɔ ‘akayɔmbɔ yimba.’ (Luka 15:11-18) Paulo akewoya Timɔtɛ ɔnɛ atshi amɔtshi wa kɔlɔ wayoyoyatshumuya l’edjedja ka wonya ndo ‘wayoyɔmbɔ yimba ko ndjoyatshungola oma lo djonga ya Diabolo.’ (2 Timote 2:24-26) Sho kokaka nongamɛ l’eshikikelo tshɛ ɔnɛ onto tshɛ latsha pɛkato ko hayatshumoya ko ambotshanyema oma l’etshumanelo ayɔkɛta asolo l’ɔtɛ wa kɛnɛ kambondoshisha—oshishelo wa dietawɔ dia Nzambi ndo lɔngɛnyi la ngandjii l’Akristo wa kɔlalamelo—ndo ayoyokana yimba.
22. Ngande waakatakoke kondja ɔnangɛso?
22 Yeso kɔmbɔsa ase wedja la amfutshanyi w’elambo oko anto wa kɔlɔ wahakokaki shimbamɛ nto pondjo. Omfutshanyi ɔmɔtshi w’elambo, wakawelɛka Mateu Lɛwi, akayokadimola otema, ‘akayoyela Yeso’ l’otema ɔtɔi, ndo akayɔsɔnama oko ɔpɔstɔlɔ ande ɔmɔtshi. (Mako 2:15; Luka 15:1) Ɔnkɔnɛ, naka otshi wa pɛkato ɛlɔ kɛnɛ ‘hahokamɛ kânga etshumanelo’ ko wambowotshanya, sho kokaka konga dia mɛna kana, l’edjedja ka wonya, nde ayoyoyatshumoya ndo ayoyɔlɔmbɔla ekolo ande lo mboka yosembwe. Endaka nde ambotsha ɔsɔku ko ambokalola l’atei w’etshumanelo, kete tayɔngɛnangɛna dia kondja ɔnangɛso lambokalola lo lokoto l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.
[Footnotes]
a Ansiklopedi waki McClintock nde la Strong mbutaka ɔnɛ: “Apublikano [amfutshanyi w’elambo] wa lo Diok[anelo] di’Oyoyo wakɔsamaka oko ankahi la ɛtɔlɔki, wanɛ wakayâlanya la diɔtɔnganelo diawɔ dia mbala la mbala vɔ l’apanganu, ndo waki oko dihomɔ l’anya w’ansɔkɔshi. Vɔ wakadjamaka l’ɔnɔngɔ w’atshi wa pɛkato . . . Lam’ele anto tshɛ wakâsɛkasɛkaka, ndo nɛ dia anto waki la lumu l’ɔlɔlɔ kɔmbɔtɔnɛka lawɔ, [amfutshanyi w’elambo] waki l’angɛnyi kana wakokanaka paka l’asekawɔ amɔnywami.”
b Akambo w’okanda kana wa falanga wambosana la yema ya lokeso, wovi kana okadi kokaka mbidjama l’ɔnɔngɔ wa pɛkato yakatɛkɛtaka Yeso. Ekɔ ngasɔ nɛ dia, l’ɔkɔngɔ wa nde mbisha dako diofundami lo Mateu 18:15-17, Yeso akayosha wɛɛla w’ɛhɔmbɔ (ase olimu) wakasɔmbɛ falanga ko kondjofuta.
c Nomb’ewo kɛmɔtshi k’awui wa lo Bible akate ate: “Esangɔ ɛmɔtshi, ɔnɛ losadi kɔlɔ tolekaka mbetawɔ ndjela dako di’oma le anto ahende kana asato (djekoleko naka anto asɔ wekɔ anto wasungana nɛmiyama) koko aha dako di’oma le onto ɔtɔi, djekoleko naka onto akɔ bu la nde kanyi ɔtɔi.”
3. Kakɔna kahombaso ntshaka esangɔ efula naka asekaso wambotosalɛ munga?
[Caption]
[Footnotes]
[Caption]
Onde wɛ mbohɔka?
◻ Mateu 18:15-17 mendanaka la woho wa pɛkato yakɔna ntondotondo?
◻ Kakɔna kahombaso mbohɔka naka toyanga takola nna dia ntondo?
◻ Waa na wakoka tokimanyiya l’etena kahombaso takola nna dia hende?
◻ Waa na wekama l’atei lo nna dia sato, ndo ngande wakatakoke kondja ɔnangɛso?
[Caption]
[Study Questions]
[Caption on page 16]
[Picture on page 16]
Ase Juda wakasɛkasɛkaka amfutshanyi w’elambo. Mateu akayokadimola otemako akayoyela Yeso
[Caption on page 18]
[Picture on page 18]
Esangɔ efula, sho kokaka kandola dikambo “la ntondo ka washo anɛi”