“Nyu tshe nyeko antu la onangu”
“Keli nyu tanyetamaki [“Rabbi,” NW], ne dia nyu nyeko la umbetsha otoi, ku nyu tshe nyeko antu la onangu.”—MATEU 23:8.
1. Dikambo diakɔna diasungana sho sɛdingola?
OKRISTO ɔmɔ wa womoto wa lo wodja ɔmɔtshi wa lo lɛkɛ l’Ehotwelo akambola misiɔnɛrɛ w’oma l’Australie aha la monga la kanyi ya kɔlɔ ate: “Ndo misiɔnɛrɛ ndo ose Bɛtɛlɛ, akɔna asungana nɛmiyama efula na?” Nde akalange mbeya onto lahomba nɛmiyama efula lam’asa misiɔnɛrɛ w’oma lo wodja okina la ose ngelo lakamba lo filialɛ kɛmɔtshi kaki Société Watch Tower. Wombola ɔsɔ waki komimbɔma la kanyi ya kɔlɔ, wɛnya woho wayasha anto lo kɛnɛ kendana la dihole diele l’onto akambia misiɔnɛrɛ ɔsɔ. Wombola w’ɔnɛ akɔna oleki woke, ndja oma lo saki ka mbeya lowandji ndo shɛngiya yele l’onto.
2. Ngande wahombaso mbɔsa anyaso atɛmɔdi?
2 Ɔsɔ kema dikambo di’oyoyo. Kânga ambeki wa Yeso wakawanaka mbala efula lo dikambo dia mbeya akɔna oleki woke. (Mateu 20:20-24; Mako 9:33-37; Luka 22:24-27) Vɔ lawɔ wakaye oma l’atshunda waleka ndjasha lo dihole diele l’onto, mbut’ate oma l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda wa lo ntambe ka ntondo. Lam’akandeyaka woho wa kanyi yele l’anto efula shɔ, Yeso akalake ambeki ande ate: “Tanyetamaki [“Rabbi,” NW], ne dia nyu nyeko la umbetsha otoi, ku nyu tshe nyeko antu la onangu.” (Mateu 23:8) Albert Barnes, ombewi ɔmɔtshi wa Bible akate lo kɛnɛ kendana la titrɛ ka l’atei w’ɔtɛmwɛlɔ kele oko “Rabbi,” kitshumidi ate “Umbetsha,” ate: “tɔ mbishaka onto lakilongola dionga dia lotamanya ndo didiya, ndo wanɛ wahakilongodi mongaka l’ɔkɔmiya ndo ndjaɔsaka l’ɛse. Yimba ndo kanyi shɔ tshɛ tshikitana la ‘ndjakitshakitsha kele le Kristo.’” Ɔnkɔnɛ, Akristo mbewɔka dia mbelɛ emendji wele l’atei awɔ ɔnɛ “Ekumanyi kapanda,” lo kamba la tshɛkɛta “ekumanyi” oko titrɛ kɛmɔtshi ka tɛtɛmɔla onto. (Jobo 32:21, 22) Lo wedi okina, dikumanyi diakitanyiya dako diaki Yeso nɛmiyaka ase etshumanelo akina, oko walɛnya Jehowa atɛmɔdi ande wa kɔlamelo ndo oko walɛnya Yeso Kristo ambeki ande wa kɔlamelo.
Ɛnyɛlɔ ka Jehowa ndo ka yeso
3. Jehowa ngande wakandalɛnya ditongami diande dia lo nyuma?
3 Kânga mbele Jehowa ekɔ ‘Nkum’Olongo,’ oma k’etatelo nde akasha ditongami diande nɛmɔ lo mbadja l’atei w’elimu ande. (Osambu 83:18) Lam’akandatonge onto la ntondo, Jehowa akadje Ɔnande ɛtɔi lakandote l’olimu ɔsɔ oko ‘okambi wa kɔmba.’ (Tukedi 8:27-30; Etatelu 1:26) Lam’akɔshi Jehowa yɛdikɔ ya ndanya, Ahaba, Nkumekanga ka kɔlɔ, Nde akête ndo andjelo ande wa l’olongo dia vɔ mbisha kanyi yawɔ lo woho wahombawɔ ntsha dikambo sɔ.—1 Khumi ya Dikanga 22:19-23.
4, 5. Ngande walɛnya Jehowa anto wakandatonge?
4 Jehowa ekɔ lo mbolɛ oko Owandji Waheme Lâdiko dia Tshɛ l’andja ɔnɛ. (Euhwelu k’Elembe 3:24) Nde kema l’ohomba wa nɔmba anto kanyi. Koko, nde ndjakitshakitshaka dia tɛkɛta l’anto ndo mbahokamɛka la yambalo tshɛ. Omembi ɔmɔtshi w’esambo akembe ate: “Akona edimi la [“Jehowa Nzambi kaso,” NW]? Ndi katudjaseka ladiku lu kiti kandi. Ndi atukaka ashu andi l’ulungu ndu la kete. Ndi atunyaka usi wula uma lu ditshu.”—Osambu 113:5-8.
5 La ntondo ka Jehowa ndanya Sɔdɔmɔ la Ngɔmɔra, nde akahokamɛ wembola waki Abarahama ndo akangɛnyangɛnya losembwe lande. (Etatelu 18:23-33) Kânga mbakeyaka Jehowa etombelo wa wembola waki Abarahama, nde akôhokamɛ la lotutsha tshɛ ndo aketawɔ kanyi yande.
6. Kakɔna kakɛnya dia Jehowa akalɛnya Habakuka etena kakandawoke wombola ɔmɔtshi na?
6 Jehowa akahokamɛ nto Habakuka, ɔnɛ lakawombola ate: “Edja ndu kaandi [Jehowa lee] ayumulela ekimanyelu, ku we hambukela?” Onde Jehowa akɔshi wombola ɔsɔ oko onto lamanɛ la lowandji lande? Kema, nde akɛnyi dia wombola ɔsɔ waki Habakuka aki wombola wakasunganaka mimbɔma, ndo l’ɔkɔngɔ diko nde akayowosholɛka kanyi yande ya kamba l’ase Kaladiya dia mbela elombwelo kande. Nde akashikikɛ omvutshi ɔsɔ ate: ‘elombwelo kɛsɔ kakatama kayokotshama ndok’onyake.’ (Habakuka 1:1, 2, 5, 6, 13, 14; 2:2, 3) Jehowa akalɛmiya omvutshi Habakuka lo mbidja yimba lo ekiyanu ande ndo lo mbôkadimola. Oma lɔkɔ, ohokosanu tshɛ waki l’omvutshi ɔsɔ wakashile ndo nde akayongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ, lo ndjaɛkɛ tshɛ le Nzambi ka panda kande. Kɛsɔ mbɛnaso lo dibuku diaki Habakuka diakasambiyama oma le Nzambi ndo diakeketsha ɛkamelo kaso le Jehowa ɛlɔ kɛnɛ.—Habakuka 3:18, 19.
7. Lande na kele kɛnɛ kakatshe Petero lo Pɛntɛkɔsta ka l’ɔnɔnyi 33 T.D., aki ohomba efula na?
7 Yeso Kristo ekɔ ɛnyɛlɔ kekina k’ɔlɔlɔ k’onto lakalɛmiyaka anto akina. Yeso akatɛ ambeki ande ate: ‘onto tshɛ lamanguna la ntondo k’anto, dimi lawɔ layowanguna la ntondo ka Shɔmi.’ (Mateu 10:32, 33) Koko, l’otsho wakandafungama, ambeki ande tshɛ wakolawɔ, ndo ɔpɔstɔlɔ Petero akawanguna mbala shato y’etondo. (Mateu 26:34, 35, 69-75) Yeso komenda tsho ɛnamelo ka l’andja kaki Petero koko nde akɛnyi ndo nsaki yande y’oma k’ɛse otema, ndo ndjatshumuya kande k’efula. (Luka 22:61, 62) L’ɔkɔngɔ wa nshi 51 tsho, Kristo akasha ɔpɔstɔlɔ wakayatshumoya ɔsɔ nɛmɔ lo mbetawɔ dia nde monga l’ɔtɛ w’ambeki 120 waki Yeso lo lushi la Pɛntɛkɔsta ndo kamba la sapi ka ntondo l’atei wa ‘sapi ya diolelo.’ (Mateu 16:19; Etsha 2:14-40) Petero akalongola diɛsɛ dia ‘kawola woho wa ndjokeketsha anango.’—Luka 22:31-33.
Tɔlɛmiyake ase nkumbo
8, 9. Lo kɛnɛ kendana la nɛnya wadiɛnde, ngande wakoka omi mbokoya Jehowa nde la Yeso?
8 Ekɔ ɔlɔlɔ dia waomi l’ambutshi mbokoya Jehowa la Yeso Kristo lam’akambawɔ la lowandji lakawasha Nzambi. Petero akasha dako nɛ ate: ‘Nyu waomi, nyotetemale mbidjasɛ la [wadiɛnyu] la ewo, nyowasha nɛmɔ oko dɔnga dia diwomba dioleki wɔdu, diele womoto.’ (1 Petero 3:7) Ohɔsa dia wɛ ekɔ lo munanda dɔnga dia diwomba dia dimɛna, dioleki di’osongo wɔdu. Onde wɛ hodikokɛkokɛ efula? Omi kokaka ntsha ngasɔ lo mbokoya Jehowa, lo mpokamɛ tokanyi ta wadiɛnde lam’ɔsawɔ tɛdikɔ tendana l’akambo wa lo nkumbo. Ohɔ dia Jehowa akɔshi etena ka kana yimba kâmɛ l’Abarahama. Oko wende bu kokele, omi mbeyaka monga ko hamane dikambo diakɔ tshɛ fundo. Onde hatonga dui dia lomba le nde dia nɛmiya wadiɛnde lo sɛdingola l’otema ɔtɔi kanyi yande?
9 Lo wedja wele hawɔkɛnyakɛnya la lowandji la pami, omi la dia mbohɔka ɔnɛ wadiɛnde mbeyaka mboka wɔma mbɔkɛnɛmɔlɛ tokanyi tande t’oma k’ɛse otema. Okoya yoho yakakɛndakɛndaka Yeso Kristo l’ambeki ande wele l’atei a wanɛ wayonga atshukanyi ande, lam’akinde lanɛ la nkɛtɛ. Nde akâlangaka, akeyaka elelo awɔ wa lo demba ndo wa lo nyuma la ntondo ka kânga vɔ mbotɛ ehomba awɔ. (Mako 6:31; Joani 16:12, 13; Efeso 5:28-30) Lâdiko dia lâsɔ, ɔsaka yema y’etena ka sɛdingola kɛnɛ kakosalɛ wadɛ ndo kasalɛnde nkumbo kayɛ, ndo ɛnyande lowando layɛ oma l’ɛtɛkɛta ndo oma l’etsha ayɛ. Jehowa la Yeso, wakangɛnangɛnaka, wakandolaka ndo wakatshɔkɔlaka wanɛ wakasungana nongola ɛtshɔkɔ ɛsɔ. (1 Khumi ya Dikanga 3:10-14; Jobo 42:12-15; Mako 12:41-44; Joani 12:3-8) L’ɔkɔngɔ w’omɛnde koma Ɔmɛnyi wa Jehowa, Okristo ɔmɔtshi wa womoto wa lo wodja ɔmɔtshi wa l’Ehotwelo akate ate: “Omɛmi aki la mbekelo ka kɛndakɛndaka wanya asato kana anɛnyi la ntondo ko tshikakami l’ɔkɔngɔ, ndo hɛmbɛ ndoko yangɔ. Koko ɛlɔ kɛnɛ, nde ɛmbaka atapa ndo andolaka kɛnɛ katshami la ngelo!” Naka wɛ mandola wadɛ oma k’ɛse otema, kete nde ayoka dia wɛ mbɔ̂saka la nɛmɔ.—Tukedi 31:28.
10, 11. Wetshelo akɔna wakoka kondja ambutshi oma l’ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ kaki Jehowa lo woho wakandakɛndakɛnda la wodja w’Isariyɛlɛ w’ɛtɔlɔki na?
10 Ambutshi la dia mbokoya ɛnyɛlɔ kaki Nzambi lo yoho yakɛndakɛndawɔ l’anawɔ, djekoleko etena kahombawɔ mbahangwɛ. ‘Jehowa akatetemala mbewola Isariyɛlɛ la Juda’ dia vɔ kalola oma lo mboka yawɔ ya kɔlɔ, koko vɔ ‘waki la lohokotwi.’ (2 Khumi ya Dikanga 17:13-15) Ase Isariyɛlɛ “wakodimbiyaka l’enyo awo, wakawutelaka kashi la nimi yawo.” Ambutshi efula mbeyaka fɔnya ɔnɛ ndo anawɔ mbatotshaka mbala mɔtshi ngasɔ. Ase Isariyɛlɛ ‘wakadje Nzambi l’ohemba,’ wakonyangiya, ndo mbosha pâ l’asolo. Koko, Jehowa ‘akawaoke kɛtshi, akâdimanyiya kɔlɔ yawɔ, ndo kombadiaka.’—Osambu 78:36-41.
11 Jehowa akakomi ndo lo sɛngasɛnga ase Isariyɛlɛ ate: “Nyuyi kakiane, tukani yimba kame, . . . Kuyanga kolo yanyu yeli tilili, yo yayuyala wema uku pembe. Kuyanga yo yeko belaa, yo yayuyala diosa.” (Isaya 1:18) Kânga mbaki Jehowa komonga la munga, nde akalɔmbɛ wodja ɔsɔ w’ɛtɔlɔki dia vɔ ndja ko mbidja akambo l’ɔnɔngɔ. Ɔsɔ ekɔ dionga dia dimɛna diahomba ambutshi mbokoya lo yoho yasɛnawɔ l’anawɔ! Etena kele ekɔ ohomba mbisha ana nɛmɔ, nyu la dia mbasha nɛmɔ diakɔ lo mpokamɛka awui awɔ ndo lo kana la wɔ yimba dia mbaɛnya bonde kahombawɔ tshikitanya takonyi kana lɔkɛwɔ lawɔ.
12. (a) Bonde kahatakoke nɛmiya anaso efula oleki Jehowa? (b) Kakɔna kalɔmbama naka sho nangaka mbisha ana kɛnɛmɔ wonya wahangwɛso?
12 Eelo, tena dimɔtshi ana mongaka l’ohomba wa dako dia wolo. Ambutshi hawohombe monga oko Eliya, ɔnɛ ‘lakatetemalaka la nɛnya anande oleki Jehowa.’ (1 Samuele 2:29) Koko, ana wakɛnda nangaka mɛna woho wawangolanyu la ngandji. Vɔ pombaka ngɛnangɛna mɛna ɔnɛ ambutshi awɔ mbalangaka. Paulo ekɔ lo ndaka ambutshi ate: “Tanyutshaki ananyu kele, keli nyuwaudia lu elembe la lu wetshelu wa [Jehowa].” (Efeso 6:4) Kânga mbakalongola pami lowandji, nde la dia mbisha anande nɛmɔ aha la mbaotsha kɛlɛ lo monga ngala kamboleka. Eelo, mbisha ana nɛmɔ nɔmbaka tushi ndo pombaka ntsha la wolo, koko, naka wɛ sala la wolo tshɛ dia kotsha dikambo sɔ, kete wɛ ayokondja elowa w’ɛlɔlɔ.
13. Bible atatɔ lo kɛnɛ kendana l’esombe wa l’atei wa nkumbo?
13 Mbisha ase nkumbo nɛmɔ halembetshiya tsho nɛmiya wadi l’ana. Yokedi mɔtshi y’ase Japon mbutaka ɔnɛ: “Naka wɛ ay’opalanga, kitanyiya awui w’anayɛ.” Kɛnɛ katotɛwɔ lo yokedi nyɛ ele: ambutshi waya esombe hawohombe mɛnya lowandji lawɔ lo yoho yambotamba olelo ndo vɔ pombaka mpokamɛ kɛnɛ kawatɛ anawɔ waya epalanga. Kânga mbalɔmba Afundelo ambutshi dia vɔ nɛnya anawɔ lo mbashaka lotui, ana hawohombe monga la dionga dia diɔnyɔ kana dia lɔsɛndji otsha le ase nkumbo wanɛ waya esombe. Tukedi 23:22, mbutaka ɔnɛ: “Tonyolaki nyo lam’ayandi usumbi.” Nkumekanga Sɔlɔmɔna akayele yokedi shɔ ndo akalɛnya nyango lam’akandaye dia ndjɔ̂lɔmba dikambo dimɔtshi. Sɔlɔmɔna akadjasɛ lo kiti kande ka diolelo ndo akahokamɛ kɛnɛ kakahombe mbotɛ Batɛshɛba, osombe wa nyango.—1 Khumi ya Dikanga 2:19, 20.
14. Ngande wakokaso nɛmiya esombe wa l’etshumanelo?
14 Lo nkumbo kaso ka woke ka lo nyuma, tekɔ l’akoka wa ‘mbisha ɛnyɛlɔ’ lo nɛnya esombe w’anto wa l’etshumanelo. (Romo 12:10) Mbeyaka monga ko waya bu l’akoka wa kamba efula oko akawatshaka lo nshi yakete, ndo dui sɔ mbeyaka mbanyangiya. (Undaki 12:1-7) Kadiyɛso kɛmɔtshi k’okitami w’esɔ, kaki baka lo tange lo lopitadi aki la lonyangu la ngasɔ, nde ate: “Lekɔ la saki k’efula ka mvɔ, kele totetemale l’olimu ami l’olongo.” Esombe wa ngasɔ, kokaka kimanyiyama naka sho mbasha nɛmɔ diahombawɔ nongola. Wakadjangɛ ase Isariyɛlɛ ɔnɛ: “Kunelaki la ntundu ka kanga ndjui. Kolemiaki usumbi w’untu.” (Akambu w’Asi Lewi 19:32) Tosha esombe w’anto nɛmɔ lo mbaɛnya ɔnɛ vɔ wekɔ ohomba le so ndo lo mbângɛnangɛnaka. ‘Mbâlɛmiya’ mbeyaka nembetshiya mbidjasɛ la wɔ kâmɛ ndo mpokamɛ woho watɔkɔndɔlɛwɔ akambo wakawatshe l’ɛnɔnyi wakete. Dikambo sɔ diayosha esombe kɛnɛmɔ ndo diayɔngɔnya lɔsɛnɔ laso la lo nyuma.
‘Tosha ɛnyɛlɔ lo kɛnɛ kendana la nɛmiya anto’
15. Kakɔna kakoka dikumanyi ntsha dia mbisha ase etshumanelo akina kɛnɛmɔ?
15 As’etshumanelo pamaka dimɛna etena kawasha dikumanyi ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ. (1 Petero 5:2, 3) Kânga mbewɔ la wesanu efula, dikumanyi diakanɛ anto, mbɔsaka yɛdikɔ ya sawola l’akɛnda, ewandji wa nkumbo, wamato wodia ana vamɛ, wamato wotshukami, ndo esombe, oyadi anto asɔ wekɔ l’ekakatanu kana bu. Dikumanyi mpokamɛka kɛnɛ kalanga mbatɛ ase etshumanelo ndo mbâwandolaka lo kɛnɛ kakokawɔ ntsha. Ekumanyi kasɛdingola akambo ndo kandola kɛnɛ katsha ɔnangɛso kana kadiyɛso mbokoyaka Jehowa, ɔnɛ lândola ditongami diande dia la nkɛtɛ.
16. Lande na kahombaso mbɔsa dia dikumanyi sunganaka nɛmiyama oko ase etshumanelo akina?
16 Lo mbokoya Jehowa, dikumanyi mbishaka ɛnyɛlɔ k’ɔlɔlɔ lo kitanyiya dako nɛ dia Paulo: “Nyukani ngandji uku untu l’onangu; nyolemianya.” (Romo 12:10) Dui sɔ mbeyaka monga wolo le dikumanyi diasɛna lo wedja wele anto ndjadiyaka l’ahole wa lâdiko. Oko ɛnyɛlɔ, lo wodja ɔmɔtshi wa lo lɛkɛ l’Ehotwelo, vɔ wekɔ la tɔtɛkɛta tohende takambawɔ la tɔ lo kɛnɛ kendana la “ɔnalengo,” mɔtshi ekɔ ya lokumu ndo kina ekɔ y’anyanya kana yatowetaka onto k’onto. Atete ndoko edja, ase etshumanelo wambelɛka dikumanyi dia l’etshumanelo l’esombe la tshɛkɛta ya lokumu ndo anto akina la tshɛkɛta y’anyanya. Koko, wakâkeketsha dia kamba mbala tshɛ la tshɛkɛta y’anyanya kana yatowetaka onto k’onto, lo ndjela kɛnɛ kakatɛ Yeso ambeki ande ate: “Nyu tshe nyeko antu la onango.” (Mateu 23:8) Kânga mbele etshikitanu wa ngasɔ bu lo wedja ekina, sho tshɛ la dia mbewɔ tokanyi tele l’anto ta mbidjaka etshikitanu lam’asa weho w’anto.—Jakoba 2:4.
17. (a) Bonde kahomba dikumanyi mbidjaka anto lo demba? (b) Lo toho takɔna takoka dikumanyi mbokoya Jehowa lo yoho yawɔ ya kɛndakɛnda l’ase etshumanelo?
17 Mɛtɛ, Paulo tokeketshaka dia mbisha dikumanyi dimɔtshi ‘nɛmɔ diolodiami l’ahende,’ koko vɔ wekɔ paka anangɛso. (1 Timote 5:17) Naka tekɔ l’akoka wa ‘ndjasukanya aha la wɔma la ntondo ka kiti’ ka Nkum’Olongo, ‘ɔnɛ loludi la ngandji k’otamanya,’ onde hatokoke ndjasukanya le dikumanyi wanɛ wahomba mbokoya Jehowa? (Heberu 4:16; Efeso 5:1) Di’emendji mbeya ɔnɛ vɔ mbidjaka anto lo demba, wende kana anto akina ndjâka mbala la mbala le wɔ dia ndjoyanga dako kana tokanyi. Ɔsa wetshelo oma lo yoho yakakambe Jehowa l’anto akina lo asangwelo ande. Nde mbishaka anto akina nɛmɔ lo mbasha ɛkɛndɛ. Oyadi kânga tokanyi tosha Ɔmɛnyi okina mɛnamaka dia tɔ bu ohomba efula, dikumanyi pombaka tingɛnangɛna. Ohɔ woho wakatshe Jehowa la wembola waki Abarahama ndo la woho wakolelɛka Habakuka.
18. Ngande wakoka dikumanyi mbokoya Jehowa lo ndowanya kana mingola wanɛ wele l’ohomba w’ekimanyielo?
18 Anyaso Akristo amɔtshi wekɔ l’ohomba wa nduwanyema kana mingɔma. (Ngalatiya 6:1) Koko, lo washo wa Jehowa vɔ wekɔ la nɛmɔ, diakɔ diahombawɔ nɛmiyama. Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi akate ate: “Naka ɔnɛ lambisha dako mbishakami nɛmɔ, kete dimi hatoka wolo ndjasukanya le nde.” Anto efula mbetawɔka dako naka wanɛ wawasha dako diakɔ mbaɔsaka la nɛmɔ. Dikambo sɔ mbeyaka mbɔsa tushi, koko naka nyu mbisha wanɛ wambotakɔ mboka lotui, mbut’ate mbahokamɛ, kete hatonga wolo dia vɔ mbetawɔ dako tshɛ diele ohomba. Tanyohɛke woho wakakane Jehowa yimba nde l’ase Isariyɛlɛ mbala ko mbala oma lo kɛtshi kakandawaokaka. (2 Ekondo 36:15; Tito 3:2) Naka wanɛ washa anto alako ndjadja lo dihole diawɔ, kete alako akɔ wayonanda etema a wanɛ wele l’ohomba w’ekimanyielo.—Tukedi 17:17; Filipi 2:2, 3; 1 Petero 3:8.
19. Ngande wahombaso mbɔsa anto wele bu la mbetawɔ kele oko k’Akristo?
19 Nɛmɔ diashaso anto akina tshɔka ndo le wanɛ wɛnaso ɔnɛ lo nshi yayaye vɔ lawɔ kokaka ndjokoma anangɛso wa lo nyuma. Anto asɔ mbeyaka monga ko vɔ bu suke dia mbetawɔ losango laso kakianɛ, koko sho la dia monga la solo dia lotutsha otsha le wɔ lo mbasha nɛmɔ oko wewɔ ndo vɔ lawɔ anto. Jehowa “halangi nduku omotshi nshisho, keli ndi nangaka tshe wakadimuli etema.” (2 Petero 3:9) Onde hatohombe monga kanyi ɔtɔi la Jehowa? Lo mbɔsa anto tshɛ la nɛmɔ, sho kokaka kondja diaaso dia mbasambisha naka tayotshaka tshɛ dia monga anto w’ɔlɔlɔ, mbut’ate wawaɔsa oko angɛnyi. Lo mɛtɛ, sho mbewɔka woho wa diɔtɔnganelo diakoka ndjotokadja wâle lo nyuma. (1 Koreto 15:33) Eelo, sho mɛnyaka ‘otema w’ɔlɔlɔ kana wa kɛtshi’ etena kahatɔnyɔla anto wele bu la so mbetawɔ ɔtɔi.—Etsha 27:3.
20. Ɛnyɛlɔ kaki Jehowa la Yeso la dia totshutshuya dia ntsha dui diakɔna?
20 Eelo, Jehowa la Yeso Kristo mɛnaka di’onto tshɛ l’atei aso sunganaka nɛmiyama. Nyɛsɔ tohɔke wonya tshɛ woho watshawɔ akambo ndo tosha ɛnyɛlɔ lo mbɔsa anto akina la nɛmɔ oko vɔ. Tatohɛke pondjo ɛtɛkɛta ɛnɛ waki Nkumɛso Yeso Kristo wakandate ɔnɛ: “Nyu tshe nyeko anto la onango.”—Mateu 23:8.
Ngande wayoyokadimola?
• Ngande wahombayɛ mbɔsa anyayɛ atɛmɔdi?
• Ngande wakotshutshuya ɛnyɛlɔ ka Jehowa la ka Yeso dia nɛmiya anto akina na?
• Ngande wakoka waomi l’ambutshi nɛmiya anto akina na?
• Lo mbɔsa anyawɔ Akristo oko anangɛwɔ dikumanyi la dia ntshaka akambo yoho yakɔna?
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Lɛmiyaka wadɛ la ɛtɛkɛta wa diando
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Shaka anayɛ kɛnɛmɔ lo mbahokamɛka
[Osato wa lo lɛkɛ 16]
Ɔsaka ase etshumanelo la nɛmɔ