Lokristo la Mɛtɛ Lamonga la Wolo Woleki!
‘La nkudu tshɛ, ɔtɛkɛta waki Jehowa wakatetemala pama ndo monga la wolo woleki.’—ETSHA 19:20.
1. Kɔndɔla woho wakahame Lokristo la mɛtɛ lo ntambe ka ntondo.
OKO wakawahɛtshahɛtshama la nkudu ka nyuma k’ekila, Akristo wa ntondo wakasambisha ɔtɛkɛta waki Nzambi l’ohetoheto waki kokoka onto mbɔladja. Ombewi ɔmɔtshi w’ɛkɔndɔ akafunde ate: “Lokristo lakahame esadi esadi wa mamba lo diolelo dia Rɔma. Ondo oya l’ɔnɔnyi wa 100, ɛtshi ka nkɛtɛ tshɛ kaki l’omamu wa Mediteraneya kaki la tshunda dimɔtshi di’Akristo.”
2. Ngande wakahembe Satana dia mbidja wekamu di’aha lokumu l’ɔlɔlɔ sambishama, ndo ngande wakatatami dui sɔ?
2 Satana Diabolo kokoka shimba ehamelo k’Akristo wa ntondo. Koko, nde akadjɛ lokumu l’ɔlɔlɔ wekamu lo yoho kina, yoho yakɔ ko: apɔstazi. Yeso Kristo akatatshi dia dikambo sɔ lo wɛɛla ande w’eponga la kangaka. (Mateu 13:24-30, 36-43) Ɔpɔstɔlɔ Petero nde lawɔ akate di’embetsha wa kashi wayotomba oma l’atei w’etshumanelo, ko mbota tato t’ɛtɛmwɛlɔ ta kɔlɔ. (2 Petero 2:1-3) Woho akɔ wamɛ mbakewola ɔpɔstɔlɔ Paulo anto ɔnɛ apɔstazi wayoya la ntondo ka lushi la Jehowa—2 Tesalonika 2:1-3.
3. Kakɔna kakatombe l’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’apɔstɔlɔ?
3 L’ɔkɔngɔ wa nyɔi k’apɔstɔlɔ, lokumu l’ɔlɔlɔ lakayolanyema oma lo shɛngiya ya wetshelo w’apanganu ndo ya filozofi. Oko wakadiatatami, embetsha wa kashi wakalanya ndo wakadje losango la pudipudi l’akambo wa mɛtɛ mindo. Yema yema Lokristo la mɛtɛ lakatalanyemaka oma le Lokristokristo. Olui ɔmɔtshi w’ɛlɔmbɛdi wakatombe ndo wakahembe sala woho waha Bible kokanɛ l’anya w’anto k’anto. Kânga mbakadɛ lofulo la wanɛ wakayaelɛka vamɛ ɔnɛ Akristo, ɔtɛmwɛlɔ awɔ komonga pudipudi. Lokristokristo lakahame lo bɛtshi dia nkɛtɛ efula ndo lakakome tshunda dia wolo ndo diaki la shɛngiya y’efula lo mbekelo ya lɔsɛnɔ l’ase wedja wa l’Ehotwelo ka wonya, koko lɔ kokondja ɛtshɔkɔ wa Nzambi kana nyuma kande.
4. Ngande wakakite Satana tatala l’oyango ande wa ndɔsha sangwelo diaki Nzambi?
4 Koko, oyango waki Satana wa ndɔshana la sangwelo diaki Jehowa wakakite tatala. Kânga lo nshi yakaleke apɔstazi monga, Lokristo la mɛtɛ lakatetemala monga la lɔsɛnɔ l’atei w’anto amɔtshi. Apami wakayashaka dia sangola Bible wakatshaka dikambo sɔ aha la mbidja dikɔmɔ. Ɔnkɔnɛ, Bible kotshikitana, kânga mbakalanyema losango la lɔkɔ oma le wanɛ wakayataka dia vɔ wekɔ la lotshungɔ la mbetsha losango lakɔ. L’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama, waa nomb’ewo y’awui wa lo Bible shɔ, ɛnyɛlɔ oko Jérome nde la Tyndale wakakadimola ndo wakakahanya Ɔtɛkɛta waki Nzambi la dihonga tshɛ. Miliyɔ y’anto wakayokondjaka diaaso dia mbadia Bible ndo ndjoshola yoho ya Lokristo lakalanyema ntondo.
5. Kakɔna kakate omvutshi Danyɛlɛ lo dikambo di’‘ewo ka mɛtɛ’?
5 L’ɔkɔngɔ diko, oko wakadiatama lo dibuku dia Danyele, ‘ewo ka mɛtɛ kakafulanela.’ Dikambo sɔ diambotshama l’‘etena k’ekomelo,’ mbut’ate l’etena kasɛnaso kɛnɛ. (Danyele 12:4) Nyuma k’ekila kakalɔmbɔla anangi w’akambo wa mɛtɛ wa l’andja w’otondo otsha l’ewo k’oshika kaki Nzambi ka mɛtɛ ndo ka sangwelo diande. Kânga l’ɔkɔngɔ w’ɛnɔnyi nkama w’apɔstazi, ɔtɛkɛta waki Nzambi wamboleka wolo! Ɛlɔ kɛnɛ, lokumu l’ɔlɔlɔ lekɔ lo sambishama dihole tshɛ ndo lekɔ lo mbisha anto elongamelo ka dimɛna efula k’andja w’oyoyo. (Osambu 37:11) Nyɛsɔ tendake kakianɛ woho wambohama ɔtɛkɛta waki Nzambi lo nshi yaso nyɛ.
Ohamelo w’Ɔtɛkɛta waki Nzambi ɛlɔ kɛnɛ
6. Akambo akɔna wa mɛtɛ wakashihodia Ambeki wa Bible oya l’ɔnɔnyi wa 1914?
6 Oya l’ekomelo ka ntambe 19, akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible wakasha djui ya tshitshɛ y’Ambeki wa Bible, welamɛ nshi nyɛ ɔnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa wolo efula. Oya l’ɔnɔnyi wa 1914 Bible kakayonga la shɛngiya le wɔ. Vɔ wakashihodia akambo wa mɛtɛ wa diambo wendana la sangwelo diaki Nzambi. Vɔ wakanandema efula lo mɛna ngandji kaki la Jehowa lo toma Ɔnande lanɛ la nkɛtɛ, woho wa ndiholɛ anto mboka k’otsha lo lɔsɛnɔ la pondjo. Vɔ wakayokomaka nto lo mbeya lokombo laki Nzambi ndo lo ngɛnangɛna lonto lande. Lâdiko dia lâsɔ, vɔ wakayeyaka dia “tena di’ase Wedja,” diakashile komɛ, kɛsɔ kakɛnya di’etena ka ɛlɔmbwɛlɔ ka Diolelo diaki Nzambi mbela anto ɛtshɔkɔ kaya suke. (Luka 21:24, King James Version) Ɔsɔ aki mɛtɛ lokumu l’ɔlɔlɔ la diambo efula! Akambo wa mɛtɛ wele la nkudu efula asɔ wakahombe sambishama le onto tshɛ ndo l’ahole tshɛ. Nsɛnɔ y’anto yaki lo wâle!
7. Ngande wamboleka akambo wa mɛtɛ wa lo Bible wolo lo nshi yaso nyɛ?
7 Jehowa akatshɔkɔla djui ya tshitshɛ shɔ y’Akristo w’akitami w’esɔ. Ɛlɔ kɛnɛ, lofulo la wanɛ wambɔtɔ lo Lokristo la mɛtɛ lambolekana miliyɔ shamalo. Ɔtɛkɛta waki Nzambi wambodiangana nto lo bɛtshi efula dia nkɛtɛ, nɛ di’Ɛmɛnyi wa Jehowa wotanema lo wedja 235. Ndo nto, akambo wa mɛtɛ wa lo Bible wekɔ la wolo woleki, ndo wambodja wekamu tshɛ otshumba, oyadi wekamu w’oma le as’ɛtɛmwɛlɔ kana wa weho ekina. Olimu ɔsɔ wakambema l’andja w’otondo mɛnyaka nto l’eshikikelo tshɛ dia Yeso ekɔ lo mbolɛ wony’ɔnɛ lo Diolelo.—Mateu 24:3, 14.
8. Kakɔna kakate anto amɔtshi lo kɛnɛ kendana l’ohamelo w’Ɛmɛnyi wa Jehowa?
8 Oko wakɛnyi ambewi w’ɛkɔndɔ woho wakahame Lokristo la mɛtɛ lo yoho ya diambo lo ntambe ka ntondo, mbele ndo nshi yaso nyɛ, wa nomb’ewo efula tɛkɛtaka dikambo di’ohamelo w’ekambi waki Jehowa. Lo wodja w’États-Unis, nomb’ewo hiende wakafunde vate: “L’ɛnɔnyi 75 wetshi, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakahame efula . . . ehamelo ka ngasɔ kakasalema l’andja w’otondo.” Jurunalɛ mɔtshi ya l’Afrikɛ wa lo Ɛstɛ tɛkɛtaka dikambo di’Ɛmɛnyi wa Jehowa ɔnɛ vɔ wekɔ “ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi wamboleka pama esadi esadi ndo wamboleka nɛmiyama l’andja w’otondo ndo weyama lo wedja efula lo woho wayelawɔ tshɛ lo tshɛ wetshelo w’oma lo Bible.” Ndo jurunalɛ mɔtshi y’aseka Mupɛ yakatombe l’Erɔpɛ, tɛkɛtaka dikambo “di’ohamelo wahadjama anya wamonga l’Ɛmɛnyi wa Jehowa.” Kakɔna kakakimanyiya di’ohamelo ɔsɔ monga na?
Nyuma k’Ekila kekɔ lo kamba olimu ɛlɔ kɛnɛ
9. (a) Naa ɔkɔkɔ wa ntondo wɛnya bonde kamboleka ɔtɛkɛta waki Nzambi wolo ɛlɔ kɛnɛ? (b) Ngande wakotola Jehowa anto oya le nde?
9 Ɔkɔkɔ wa ntondo wamboleka ɔtɛkɛta waki Nzambi wolo ɛlɔ kɛnɛ ele nyuma ka Jehowa kekɔ lo kamba olimu la wolo tshɛ, oko wakidiɔ lo ntambe ka ntondo. Yeso akate ate: “Nduku untu leya ndja le mi, tshikima Papa lakantumi kûkutudi.” (Joani 6:44) Ɛtɛkɛta ɛsɔ mɛnyaka dia la ngandji tshɛ Nzambi kotolaka anto wele l’etema w’ɛlɔlɔ, lo minanda etema awɔ. Oma l’ekimanyielo k’olimu w’esambishelo wakamba Ɛmɛnyi ande, Jehowa ekɔ lo kotola ‘diangɔ di’ɔlɔlɔ di’oma lo wedja tshɛ,’ mbut’ate akanga wa memakana, anto wele oko ɛkɔkɔ wele lanɛ la nkɛtɛ dia vɔ ndjɔtɛmɔla.—Hangai 2:6, 7.
10. Weho akɔna w’anto wetawɔ ɔtɛkɛta waki Nzambi?
10 Nyuma k’ekila kombisha tsho ekambi waki Nzambi wolo wa vɔ tetemala sambisha ɔtɛkɛta waki Nzambi polo ndo lo tokoma ta nkɛtɛ; koko tɔ kakatshutshuya anto wa weho tshɛ dia vɔ mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ. Lo mɛtɛ, wanɛ waketawɔ ɔtɛkɛta waki Nzambi wakaye oma lo “wauhu tshe ndu uma lu weuhu w’antu tshe, ndu w’eteketa tshe.” (Enyelo 5:9; 7:9, 10) L’atei awɔ, sho tanaka akanga w’ɛngɔnyi ndo ase wola, ambewi wa mukanda ndo wanɛ waki kombeka mukanda. Amɔtshi waketawɔ ɔtɛkɛta l’atei w’ata ndo wa pâ k’efula, koko akina waketawɔ ɔtɛkɛta lo tena dia wɔladi ndo diɔngɔnyu. L’ɛlɔmbwɛlɔ ka weho wa mandji tshɛ, lo weho wa nsɛnɔ tshɛ, oyadi lo pango ya nkanu kana l’ahole wadjasɛ ewandji, apami la wamato waketawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ.
11. Ngande wakamba nyuma k’ekila olimu lo nsɛnɔ y’ekambi waki Nzambi, ndo otshikitanu akɔna wɛnama?
11 Kânga mboye ekambi waki Nzambi oma l’ahole ndo oma lo weho wa nsɛnɔ yotshikitanyi, vɔ wekɔ kâmɛ lam’asawɔ. (Osambu 133:1-3) Dikambo sɔ mɛnyaka nto dia nyuma k’ekila kekɔ lo kamba olimu lo nsɛnɔ y’anto wakambɛ Nzambi. Nyuma kande ekɔ wolo wakimanyiya ekambi ande dia vɔ monga la ngandji, l’ɔngɛnɔngɛnɔ, la wɔladi, l’ɔlɔlɔ w’otema ndo la waonga akina w’amɛna efula. (Ngalatiya 5:22, 23) Ɛlɔ kɛnɛ, tamboshihodia dimɛna kɛnɛ kakate omvutshi Malaki deko aha nɛ ate: “Ku nyu . . . nyayuyutshikitanya untu ololo la untu a kolo, one latotemolaka [Nzambi] la one lahatôtemolaka.”—Malaki 3:18.
Ɔtɛkɛta waki Nzambi wekɔ lo tetemala kamba olimu l’ekambi wele l’ohetoheto
12. Ngande wɔsa Ɛmɛnyi wa Jehowa olimu wa sambisha evanjiliɔ, ndo kakɔna kalongamɛwɔ l’olimu awɔ w’esambishelo?
12 Ɛlɔ kɛnɛ, Ɛmɛnyi wa Jehowa kema oko atɛmɔdi wodjashi tsho ko kɔma anya. Vɔ wekɔ la waasaso l’olimu w’esambishelo. L’ɛnyɛlɔ k’Akristo wa ntondo, vɔ ndjakimɔka vamɛ dia sala lolango laki Nzambi, lo nyanga woho wa kimanyiya anto akina dia vɔ mbeya alaka wendana la Diolelo diaki Jehowa. Vɔ wekɔ anto wakamba kamɛ la Nzambi wele, oma l’ekimanyielo ka nyuma kande k’ekila, vɔ wekɔ lo tshumanya anto akina l’olimu waki Jehowa. Lo sala ngasɔ, vɔ mɛnyaka ngandji ndo kɛtshi kele la Jehowa otsha le anto wele bu ambetawudi. Ndo vɔ salaka ngasɔ kânga la ntondo ka wendjodi, ka diɔnyɔ, ndo k’ɛhɛnyɔhɛnyɔ. Yeso akalɔngɔsɔla ambeki ande lo kɛnɛ kendana la waonga wotshikitanyi wayonga l’anto otsha lo lokumu l’ɔlɔlɔ. Nde akate ate: “Ukambi haleki uwandji andi. Naka vo wakansuya, wayunyusuya ndu nyu. Naka vo wakakitanyia diui diami, wayukitanyia ndu diui dianyu.”—Joani 15:20.
13. Awui akɔna wa salema efula l’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa wele hawotshama lo Lokristokristo?
13 Sho mambaka efula lo menda diɔtɔnganelo diele lam’asa Ɛmɛnyi wa Jehowa wa nshi nyɛ la wanɛ waki lo Lokristo la mɛtɛ lo ntambe ka ntondo. Ndo ɛlɔ kɛnɛ, otshikitanu w’efula wekɔ lam’asa Ɛmɛnyi wa Jehowa la Lokristokristo. L’ɔkɔngɔ wa nde funda dikambo di’ohetoheto waki l’Akristo wa lo ntambe ka ntondo lo esambishelo k’evanjiliɔ, nomb’ewo kɛmɔtshi ekɔ lo nyanga ate: “Naka ɛtɛmwɛlɔ hawotshikitanyisha yoho yawɔ ya lɔsɛnɔ ɛlɔ kɛnɛ, dia vɔ nyomɔsa dia olimu w’esambishelo k’evanjiliɔ ekɔ ɔkɛndɛ wele l’ahɛka w’Okristo tshɛ wambobatizama, ndo monga la dionga di’ɔlɔlɔ dioleki wanɛ wele bu la mbetawɔ, kete sho mɛtɛ takahombe nyomodja welo efula dia pama.” Akambo wahatshe Lokristokristo mbasalema l’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa! Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ la mbetawɔ kasɛna, mbetawɔ ka mɛtɛ, ndo mbetawɔ koki etshina l’akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible wâtshutshuya dia mbewoya akambo akɔ le anto akina wayolanga mbâhokamɛ.—1 Timote 2:3, 4.
14. Ngande wakɔsaka Yeso olimu ande, ndo dionga diakɔna diakɛnɛmɔla ambeki ande ɛlɔ kɛnɛ?
14 Yeso akɔsaka olimu ande la nɛmɔ di’efula, ndo vɔ mbaki lo dihole dia ntondo. Nde akatɛ Pilato ate: “Dimi lakuto dia dikambo ne, dia dikambu ne mbakamayi la kete, dia mvuta akambu wa mete.” (Joani 18:37) Woho wakayaoke Yeso ɔsɔ mbayaoka ndo ekambi waki Nzambi. Lam’ele akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible wekɔ l’atei w’etema awɔ, vɔ wekɔ lo sala la wolo dia tana waaso wa mbewoya anto akina akambo akɔ lo yɛdikɔ yɛdimi l’akoka awɔ. L’atei wa toho tɔsɔ, ekɔ toho tɔmɔtshi takamba lawɔ tɛnya dia vɔ wekɔ la timba efula.
15. Ngande wakɛnya anto amɔtshi yimba yawɔ l’olimu w’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ?
15 Lo wodja ɔmɔtshi wa l’Amérique du Sud, Ɛmɛnyi wa Jehowa tenyanyaka Ɔkɛdi wele l’asuku efula welɛwɔ Amazone dia tosambisha anto akambo wa mɛtɛ. Koko, lam’akatombe ta dia lam’asa ase wodja l’ɔnɔnyi wa 1995, wakashimbe anto k’anto dia mbeteta kana dia munda okanda l’ɔkɛdi ɔsɔ. Lam’ele vɔ wakayashikikɛ dia tetemala tomɛka anto wayasha l’akambo wa mɛtɛ ekanda walembetshiya Bible, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakɔshi yɛdikɔ ya mbakɛdjɛka losango la Diolelo lâdiko di’ashi w’ɔkɛdi ɔsɔ. Vɔ wakafunde mikanda ko mbɔsa ndo numɛlɔ efula ya Tshoto y’Etangelo ndo ya Réveillez-vous ! ko vɔ mbidja l’elangi wa ponde. Oma lâsɔ, ko vɔ mboka elangi ɛsɔ l’ɔkɛdi. Vɔ wakatetemala sala dikambo sɔ l’edja k’ɛnɔnyi ɛnɛi l’etenyi polo ndo lam’akawayoshaka anto k’anto dikimɔ dia vɔ mbeteta l’ɔkɛdi ɔsɔ nto. Anto tshɛ wakadjasɛka l’omamu w’ɔkɛdi ɔsɔ wakasha Ɛmɛnyi wa Jehowa losaka l’ɔtɛ w’ekanda wakawalongolaka. Osekaseka ɔmɔtshi wakekaka lawɔ Bible akâkumbatɛ lo demba akɛdja ndo asɔyi ndo akate ate: “Lakafɔnya nte hanyɛnaki nto pondjo. Koko, lam’akamatatɛ nongola ekanda lo elangi, dimi lakeye nte nyu nyatambohɛ!” Anto akina wakadjasɛ vɔ lawɔ l’omamu w’ɔkɛdi ɔsɔ wakate ɔnɛ vɔ wakadiaka periodikɛ shɔ mbala la mbala. Tongelo ngelo efula taki l’ahole wakawetaka ɔnɛ “pɔsta,” mbut’ate, otshimba kana sso dia lushi lɛnɛ akemalaka diangɔ diakakɛlaka ko tshimba lo tshanda mɔtshi la ntondo ka diɔ ndjotetemala la kɛla. L’ahole asɔ mbakayaka ambeki wa Bible dia ndjoyanga mbala la mbala ɔnɛ kana “mukanda” ɔmɔtshi wakaye oma la diko di’ɔkɛdi.
16. Ngande wele mbala mɔtshi sho kondjaka waaso wa mbetɛ anto ambeki naka hatoyangi tɛkɛ nɛndɛ?
16 Jehowa Nzambi nde l’andjelo ande mbalɔmbɔla ndo mbasukɛ olimu w’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ. (Enyelo 14:6) Naka hatoyangi tɛkɛ nɛndɛ, kete mbala mɔtshi sho kokaka tana waaso wa mbetɛ anto ambeki wele hatolongame dia mbakondja. La Nairobi, lo wodja wa Kenya, Akristo ahende wa wamato wakashidiya la sambisha mvudu yakawawasha dia sambisha. Aha la vɔ nongamɛ, osekaseka ɔmɔtshi akaye le wɔ ko akawatɛ la lokomba tshɛ ate: “Lambɔlɔmbaka dia pomana l’onto ɔmɔtshi lele oko nyu.” Nde akasɛngasɛnga Ɛmɛnyi ɛsɔ dia vɔ ntshɔ otsha lakande aha la tshimbatshimba dia vɔ tosawola yema, ɔnkɔnɛ, ko lushi lakɔ lɔsɔ vɔ wakamɛ mbeka la nde Bible. Bonde kakaye osekaseka ɔsɔ dia ndjeta Akristo ahende asɔ l’esasesase ka ngasɔ na? Nɛ dia mingu hiende la ntondo, nde akavusha ɔnande la womoto leke ashashi. Ɔnkɔnɛ, lam’akandɛnyi dikɛnda dimɔtshi okime traktɛ kele l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Elongamelo Kakɔna Kele la Wakiso wa Ngandji Wakavu?” nde akalange paka dia kikondja ko nde akalɔmbɛ dikɛnda dia pami sɔ dia mboshatɔ. Dikɛnda sɔ akatone ko akawotshumɛ lohita ate tshɔka le Ɛmɛnyi engo mbakambisha. Aha la tshimbatshimba, womoto ɔsɔ akahame lo nyuma ndo akakoke mbikikɛ dimɛna lonyangu laki lande lo woho wakandavusha ɔnande.
Ngandji kaki Nzambi pombaka mbidja otshumba
17-19. Ngandji ka ngande kakɛnya Jehowa anto oma l’ekimanyielo ka tshungo?
17 Ohamelo w’ɔtɛkɛta waki Nzambi lo nkɛtɛ k’otondo kakatana efula l’olambo wa tshungo waki Kristo Yeso. Oko wele tshungo djembetelo ya ngandji kaki Jehowa le anto wa l’ahole tshɛ mbele ndo esambishelo. Ɔpɔstɔlɔ Joani akatshutshuyama oma le nyuma k’ekila dia funda ate: “Ne dia [Nzambi] akalangi wa la kete utamanya, mbakandawasha On’andi etoi lakanduti, dia untu tshe lawetawo, tavokaki, keli ayali la lumu la pundju.”—Joani 3:16.
18 Ohokanyiya ngandji kakɛnya Jehowa anto lo mbasha tshungo. L’edja kaheyama mbɛdika, Nzambi aki kâmɛ l’Ɔnande ɛtɔi lakandalangaka efula, ɔnɛ lele “etatelu k’etungelu ka [Nzambi].” (Enyelo 3:14) Yeso mbokaka She ngandji k’efula, ndo Jehowa akoke Ɔnande ngandji “la ntundu k’etatelu k’andja.” (Joani 14:31; 17:24) Jehowa aketawɔ di’Ɔnande la ngandji mvɔ di’anto kondja lɔsɛnɔ la pondjo. Nde mɛtɛ akoke anto ngandji kaheyama mbɛdika!
19 Joani 3:17 mbutaka ɔnɛ: “Ne dia [Nzambi] kuntuma On’andi la kete, dia ndjulumbuya wa la kete, keli dia wa la kete washimbameli [oma] le ndi.” Diɔ diakɔ diakasha Jehowa Ɔnande olimu woludi la ngandji wa shimbɛ anto, koko aha wa nombosha kana manya anto. Dikambo sɔ mbɔtɔnɛka l’ɛtɛkɛta waki Petero w’ɔnɛ: “[Jehowa] halangi nduku omotshi nshisho, keli ndi nangaka tshe wakadimuli etema.”—2 Petero 3:9.
20. Ngande wendana panda l’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ?
20 Lo mbisha anto ehomɔ ka panda k’oshinga wolo efula lo washo ande, Jehowa nangaka di’anto efula kondja wahɔ oma l’ehomɔ kɛsɔ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde ate: “Untu tshe latetaka lukumbu la [Jehowa], ayushimbamela. Keli, ukundi ayuweya mbeta one lahawatetawo? Ukundi eyawo mbêtawo, lam’ahawatuki lukumu landi? Ukundi eyawo mbuka, lam’ahawo la usambisha?”—Romo 10:13, 14.
21. Ngande wahombaso ndjaoka lo kɛnɛ kendana la waaso wakondjaso wa sambisha?
21 Ekɔ mɛtɛ diɛsɛ dia woke dia ndjasha l’olimu ɔnɛ w’esambishelo ndo wa wetshelo wakambema l’andja w’otondo! Ɔsɔ bu olimu wa wɔdu, koko Jehowa ngɛnangɛnaka efula lam’ɛnande ekambi ande wakitanyiya la kɔlamelo tshɛ akambo wa mɛtɛ ndo wasambisha anto akina lokumu l’ɔlɔlɔ! Ɔnkɔnɛ, oyadi yoho ya lɔsɛnɔ ya ngande yele layɛ, nyuma ndo ngandji kaki Nzambi kele l’otema ayɛ akotshutshuya dia ndjakimɔ l’olimu ɔnɛ. Ndo tohɔ dia kɛnɛ kɛnaso kasalema l’andja w’otondo tetawoyaka dia kem’edja nto Jehowa Nzambi ayanga kotsha daka diande dia tela ‘olongo w’oyoyo la nkɛtɛ k’oyoyo’ ka lotombo lɛnɛ ayonga ‘akambo wa losembwe.’—2 Petero 3:13.
Onde wɛ akohɔ?
• Bonde kele apɔstazi kokoka nɛmbɔhandja apandjudi wa lokumu l’ɔlɔlɔ?
• Ngande wadja ɔtɛkɛta waki Nzambi otshumba lo nshi yaso nyɛ?
• Lo toho takɔna takamba nyuma kaki Nzambi olimu ɛlɔ kɛnɛ?
• Ngande wokakatanyi tshungo l’esambishelo ka lokumu l’ɔlɔlɔ?
[Tablo/Osato wa lo lɛkɛ 26]
(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)
Ohamelo wa lofulo l’apandjudi wa Diolelo lo ntambe 20
Lofulo la l’Atei Atei l’Apandjudi (lo waa miliyɔ)
6.0
5.5
5.0
4.5
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
[Esato wa lo lɛkɛ 25]
JÉROME
TYNDALE
GUTTENBERG
HUS
[Efundelo wɛnya kanga]
Gutenberg nde la Hus: Oma lo dibuku The Story of Liberty, 1878
[Osato wa lo lɛkɛ 25]
Ambeki wa Bible wasambisha lokumu l’ɔlɔlɔ l’ɛnɔnyi wa 1920
[Esato wa lo lɛkɛ 27]
Anto wekɔ lo mbetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ l’andja w’otondo
[Osato wa lo lɛkɛ 28]
L’ɛnyɛlɔ k’olambo wa tshungo waki Yeso Kristo, olimu w’esambishelo tombolaka ngandji kaki Nzambi