Nɛmɔ dia ngande diele l’akambo wa mɛtɛ le yɛ?
“Nyu nyayeya akambu wa mete, ku akambu wa mete wayunyutshungula.”—JOANI 8:32.
1. Ngande wakakambe Pilato la tshɛkɛta “mete” lo yoho yotshikitanyi ondo la woho wakakambe Yeso layɔ?
“METE ele na?” Lam’akambola Pilato wombola ɔsɔ, ondo nde akalange mbeya mɛtɛ kendana l’akambo tshɛ. Koko lo wedi okina, Yeso akate tsho ɔnɛ: “Dimi lakuto dia dikambu ne. Dia dikambu ne mbakamayi la kete, dia mvuta akambu wa mete.” (Joani 18:37, 38) Otshikitanyi la Pilato, Afundelo w’ase Ngirika mɛnyaka dia Yeso akakambe la tshɛkɛta yelɛwɔ lo falase ɔnɛ article défini lam’akandatɛkɛta dia “akambu wa mete.” Nde akatɛkɛta di’akambo wa mɛtɛ waki Nzambi.
Woho wɔsa andja ɔnɛ akambo wa mɛtɛ
2. Naa ɛtɛkɛta waki Yeso wɛnya ohomba w’akambo wa mɛtɛ?
2 Paulo akate ate: “Aha antu tshe mbeli la mbetawo.” (2 Tesalonika 3:2) Ngasɔ mbakokaso mbuta ndo lo kɛnɛ kendana l’akambo wa mɛtɛ. Anto efula tonaka mbeya akambo wa mɛtɛ wele lo Bible kânga lam’awashawɔ diaaso dia mbowaeya. Ko ndete akambo wa mɛtɛ asɔ wekɔ ohomba efula! Yeso akate ate: “Nyu nyayeya akambu wa mete, ku akambu wa mete wayunyutshungula.”—Joani 8:32.
3. Ɔhɛmwɛlɔ akɔna wendana la wetshelo wa kashi wahombaso mbidja yimba?
3 Ɔpɔstɔlɔ Paulo akate ɔnɛ akambo wa mɛtɛ hawotanema lo filozofi y’anto kana l’awui w’ashidi. (Kolosai 2:8) Lo mɛtɛ, filozofi ndo wetshelo w’ashidi wekɔ kashi. Paulo akewola Akristo wa l’Ɛfɛsɔ dia naka vɔ mbetawɔ akambo asɔ, kete vɔ wayonga oko ana w’ashashi wa lo nyuma lo “nsutshasutshama la pepe tshe ya dietshelu, uma lu [“awui wa kashi w’anto,” NW], lu lukesu la munganyiya antu.” (Efeso 4:14) Ɛlɔ kɛnɛ, “awui wa kashi w’anto” wekɔ lo tafulanɛ oma l’odianganyelo w’awui wa wanɛ watona akambo wa mɛtɛ waki Nzambi. Dibuku (The New Encyclopædia Britannica) nembetshiyaka tshɛkɛta “odianganyelo w’awui” oko “welo wadja onto dia mbahemɛ dietawɔ, waonga, ndo ditshelo di’anto akina.” Odianganyelo w’awui wa ngasɔ tshikitolaka akambo wa mɛtɛ otsha l’akambo wa kashi ndo mbidjaka oshimu esɔ l’akambo wa kashi watekana oko akambo wa mɛtɛ mbewɔ. Dia mbishola akambo wa mɛtɛ la ntondo ka tɔsɛngiya ta kɔlɔ ta woshamu tɔsɔ, sho pombaka sɛdingolaka Afundelo la yambalo tshɛ.
Akristo la andja
4. Anto akɔna wakoka mbishola akambo wa mɛtɛ, ndo ɔkɛndɛ akɔna wele la wanɛ walongola akambo akɔ?
4 Yeso Kristo akalɔmbɛ Jehowa lo dikambo dia wanɛ wakakome ambeki ande ate: “Uwakidia lu mete. Diui diaye dieko mete.” (Joani 17:17) Anto asɔ wakahombe kidiama, kana kitshama lânde, l’oyango wa kambɛ Jehowa ndo mbeyanya lokombo ndo Diolelo diande. (Mateu 6:9, 10; 24:14) Kânga mbele aha anto tshɛ mbeya akambo wa mɛtɛ waki Jehowa, akambo akɔ wekɔ oko woshasha wakoka anto tshɛ woyânga kondja, oyadi wodja, lokoho, kana tshunda diele onto. Ɔpɔstɔlɔ Petero akate ate: “Mete, dimi lambeya nti: [Nzambi] kema la shonodi y’antu. Keli ndi mbetawoka wa lu wedja tshe, wane wawuka woma la watsha akambu w’ololo.”—Etsha 10:34, 35.
5. Bonde kahɛnyahɛnyama Akristo mbala efula?
5 Akristo mbewoyaka anto akina akambo wa mɛtɛ w’oma lo Bible, koko aha ahole tshɛ mbâlongolawɔ dimɛna. Yeso akate ate: “Ku vo wayunyukimo lu asui, wayunyudiaka. Nyu nyayuhetshama lu wedja tshe ne dia lukumbu lami.” (Mateu 24:9) Lam’akandalembetshiyaka divɛsa sɔ, yɔnɛ Irish John Cotter, akafunde l’ɔnɔnyi wa 1817 ate: “Lo dihole di’anto monga la lowando lo welo wadja [Akristo] dia tshikitanya nsɛnɔ y’anto oma l’esambishelo kawɔ, esambishelo kɛsɔ tshutshuyaka mɛtɛ anto dia petsha ndo pɛnyahɛnya ambeki wa [Yeso] lo woho wakɛnɛmɔlawɔ akambo wa kɔlɔ wasala anto.” Anto asɔ wâhɛnyahɛnya “kumbetawo ngandji k’akambu wa mete, dia vo nshimbamela.” Omalɔkɔ, “mbatâtumelaka [Nzambi] ulimu wa munga, dia vo mbetawo akambu wa kashi, dia vo tshe waki kumbetawo akambu wa mete, keli wakangenangena lu akambu wa kolo, walumbuyami.”—2 Tesalonika 2:10-12.
6. Nsaki yakɔna yahahombe Okristo monga layɔ?
6 Ɔpɔstɔlɔ Joani ekɔ lo ndaka Akristo wasɛna l’andja ɔnɛ woludi la lohetsho ate: “Tanyulangaki akambu wa la kete kuyanga diango dia la kete. . . . Ne dia akambu [tshɛ] wa la kete, saki ka dimba, ndu saki ka ashu, ndu utaku a lumu, vo waha uma le Shesu, keli weko uma la kete.” (1 Joani 2:15, 16) Lo mbuta ate “akambu [tshɛ],” Joani kominya kânga dikambo ɔtɔi. Omalɔkɔ mbahatahombe monga la nsaki ka ɛngɔ tshɛ kakoka andja ɔnɛ tosha dia tekola yimba oma l’akambo wa mɛtɛ. Kitanyiya dako diaki Joani sɔ ayotokimanyiya efula lo nsɛnɔ yaso. Woho akɔna na?
7. Shɛngiya yakɔna yakonge l’akambo wa mɛtɛ le akanga w’etema ɔlɔlɔ?
7 L’ɔnɔnyi wa 2001, Ɛmɛnyi wa Jehowa wa l’andja w’otondo wakalɔmbɔla wekelo wa Bible l’anto ndekana miliyɔ nyɛi l’etenyi ngɔndɔ tshɛ, dia mbetsha anto kɛnɛ kâlɔmba Nzambi dia vɔ kondja lɔsɛnɔ. Etombelo wakonge la dikambo sɔ ele, anto 263431 wakabatizama. Osase w’akambo wa mɛtɛ wakakome ɛngɔ k’oshinga wolo le ambeki asɔ w’eyoyo, ndo vɔ wakatone angɛnyi wa kɔlɔ, awui wa mindo ndo yoho ya lɔsɛnɔ yahangɛnyangɛnya Nzambi yambokokanɛ l’andja ɔnɛ. Tatɛ oma lo batismu kawɔ, vɔ wakatetemala la nsɛna lo ndjela ɛlɛmbɛ waki Jehowa wakandadjɛ Akristo tshɛ. (Efeso 5:5) Onde akambo wa mɛtɛ wekɔ la nɛmɔ efula le yɛ?
Jehowa tokanɛka
8. Ngande wɔsa Jehowa woho wayakimɔso le nde, ndo lande na ekɔ dui dia lomba ‘nyanga ntondotondo diolelo’ na?
8 Kânga mbeso bu kokele, oma lo kɛtshi kande, Jehowa mbetawɔka woho wayakimɔso le nde lo tokotola lo yoho ya didjidji oya le nde. Nde tetshaka dia pamia eyango ndo nsaki yaso. (Osambu 113:6-8) L’etena kakɔ kamɛ, Jehowa mbetawɔka dia sho monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ lam’asaso la nde, ndo nde mbutaka dia nde ayotokokɛ naka sho ‘tetemala . . . nyanga ntondo diolelo la ɔlɔlɔ ande.’ Nde tolakaka dia naka sho sala ngasɔ ndo ndjalama lo nyuma, kete: “Diango so tshe diayuyala dia[so].”—Mateu 6:33.
9. Ele ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ ndo ngande watokokɛ Jehowa lo kamba l’‘ɔhɔmbɔ’ ɔsɔ?
9 Yeso Kristo akasɔnɛ apɔstɔlɔ ande 12 ndo akakenge etshumanelo k’Akristo w’akitami w’esɔ kakayelamɛka ɔnɛ “Isariyele wa [Nzambi].” (Ngalatiya 6:16; Enyelo 21:9, 14) Tɔ kakayelamɛka l’ɔkɔngɔ ɔnɛ ‘etshumanelo ka Nzambi kasɛna, ɛkɔhɔ ndo osukɔ w’akambo wa mɛtɛ.’ (1 Timote 3:15) Yeso akɛnya di’anto wa l’etshumanelo kɛsɔ mbele ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ’ ndo ‘okambi wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ.’ Yeso akate di’okambi wa kɔlamelo ɔsɔ mbayonga l’ɔkɛndɛ wa mbishaka Akristo “mbu ya nde yawo lu tena diayo.” (Mateu 24:3, 45-47; Luka 12:42) Hatokoke tshikala la lɔsɛnɔ naka mbo ya ndɛ kema. Woho akɔ wamɛ mbele, naka hatole mbo ya ndɛ ya lo nyuma, kete tayɔlɛmba ndo mvɔ lo nyuma. Ɔnkɔnɛ, woho wakatosha Jehowa ‘ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ,’ mɛnyaka dia nde tokokɛka. Nyɛsɔ tɔshi mbo ya ndɛ ya lo nyuma yalongolaso oma lo tshimbo y’‘ɔhɔmbɔ’ ɔsɔ la nɛmɔ di’efula.—Mateu 5:3.
10. Lande na ekɔ ohomba sho mbɔtɔka lo nsanganya mbala la mbala?
10 Dia kondja mbo ya ndɛ ya lo nyuma nɔmbaka dia salaka wekelo w’onto ndamɛ. Dikambo sɔ nɔmbaka nto dia sanganaka l’Akristo akina ndo mbɔtɔka lo nsanganya ya l’etshumanelo. Onde wɛ mbohɔka shikaa kɛnɛ kakayale lo ngɔndɔ shamalo, kana mingu shamalo yetshi? Ondo bu. Koko, kɛnɛ tshɛ kakayale kakasha demba diayɛ kɛnɛ kakiyɛ l’ohomba. Ndo ondo tatɛ oma l’etena kɛsɔ, wɛ ekɔ lo tetemala ndɛ diangɔ diakɔ diamɛ. Ɔsɔku mbediɔ ndo lo kɛnɛ kendana la mbo ya ndɛ ya lo nyuma yalongolaso lo nsanganya y’Akristo. Ondo hatoyohɔ dikambo tshɛ diakateke lo nsanganya. Ndo ondo tambeka weho akɔ w’akambo asɔ mbala efula. Koko, teye dia ɔsɔ ekɔ paka mbo ya ndɛ ya lo nyuma, yele ohomba dikambo dia yonge yaso. Nsanganya yaso toshaka mbala tshɛ mbo ya ndɛ ya lo nyuma y’ɔlɔlɔ l’etena kakoka.
11. Ɛkɛndɛ akɔna wele laso lam’ɔtɔso lo nsanganya y’Akristo?
11 Wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya y’Akristo toshaka nto ɔkɛndɛ ɔmɔtshi. Akristo nɔmbamaka dia ‘keketshana lam’asawɔ,’ lo tshutshuya anyawɔ wa l’etshumanelo lo ‘ngandji ndo l’elimu w’ɔlɔlɔ.’ Woho wayalɔngɔsɔlaso dia mbɔtɔka ndo mbishaka kɔmatɛrɛ lo nsanganya tshɛ y’Akristo keketshaka mbetawɔ yaso hita ndo y’anto akina. (Heberu 10:23-25) L’ɛnyɛlɔ k’akɛnda wele l’okandjakandja efula lo kɛnɛ kendana la mbo ya ndɛ, amɔtshi mbeyaka monga l’ohomba wa keketshamaka mbala la mbala dia ndɛka mbo ya lo nyuma. (Efeso 4:13) Ekɔ djembetelo ya ngandji lam’ashaso weho w’anto asɔ ekeketshelo ka ngasɔ etena kewɔ latɔ ohomba dia vɔ koma Akristo wambotshunda, wele Paulo akate dikambo diawɔ ate: “Mbu ya nde ya wulu ndjalaka ne dia etshundju w’antu, wane wambekela, la wambuyala la tumba ta ntshikitanya ololo la kolo.”—Heberu 5:14.
Toyakokɛke shamɛ lo nyuma
12. Ele l’ɔkɛndɛ woleki naka sho nangaka tshikala lo mboka k’akambo wa mɛtɛ? Lembetshiya.
12 Olonganyi kana ambutshi aso koka tokeketsha lo mboka k’akambo wa mɛtɛ. Woho akɔ wamɛ, dikumanyi dia l’etshumanelo koka tolama oko ɛkɔkɔ ɛmɔtshi l’atei w’ɛkɔkɔ wakokɛwɔ. (Etsha 20:28) Ko ele l’ɔkɛndɛ woleki naka sho nangaka tetemala lo mboka ka lɔsɛnɔ koki etshina l’akambo wa mɛtɛ? Lo mɛtɛ, ɔkɛndɛ ɔsɔ wekɔ l’ahɛka w’onto l’onto la l’atei aso. Ndo ɔsɔku mbediɔ oyadi lo tena di’ɔlɔlɔ kana dia pâ. Tɔsɛdingole akambo wayela anɛ.
13, 14. Oko wadiɛnya ɛnyɛlɔ k’ɔn’ɔkɔkɔ, ngande wakokaso kondja ekimanyielo ka lo nyuma keso latɔ ohomba?
13 Lo wodja wa Calédonie ana w’ɛkɔkɔ wakalɛka adiyo lo dikona dimɔtshi, koko ɔmɔtshi l’atei awɔ akashishɔ ndo akaholɔ l’okidi wa dikona. Vɔ kopomɔ, koko waki la wɔma ndo kokoka nto mbudɛ oya le asekande. Ɔnkɔnɛ, vɔ wakatatɛ mbawana la dui di’ɔkɛtshi. Nyangɛwɔ akoke dui diawɔ, ko ndo nyango lawɔ akatatɛ mbawana edja ndo lam’akaholɔ olami dia tɔsa ɔn’ɔkɔkɔ ɔsɔ.
14 Tende woho wakatahɔnaka akambo. Ɔn’ɔkɔkɔ ɔsɔ akawana dia nyanga ekimanyielo, nyangɛwɔ akokimanyiya lo mbawana la wolo, ndo lam’akoke olami dikambo sɔ nde akaye esadi dia ndjakokɛ. Naka yana ya nyama la nyangɛtɔ koka mɛna dia waya lo wâle ndo nyanga ekimanyielo aha la tshimbatshimba, onde sho hatokoke sala woho wakɔ wamɛ naka tambɔkɔ lo nyuma kana naka wâle ɛmɔtshi wahatalongamɛki wambotokomɛ l’andja ɔnɛ waki Satana? (Jakoba 5:14, 15; 1 Petero 5:8) Sho pombaka sala ngasɔ, djekoleko naka sho bu l’ewo k’efula l’ɔtɛ wekiso akɛnda kana wekiso eyoyo l’etshumanelo.
Ndjela ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le Nzambi mbelaka ɔngɛnɔngɛnɔ
15. Ngande wakayaoke womoto ɔmɔtshi lam’akandamɛ mbɔtɔ l’etshumanelo k’Akristo?
15 Tende nɛmɔ diele la eokelo k’akambo wa lo Bible ndo wɔladi wa lo yimba wela dikambo sɔ le wanɛ wakambɛ Nzambi k’akambo wa mɛtɛ. Mama kɛmɔtshi kele l’ɛnɔnyi 70 kaki l’ɔtɛmwɛlɔ welɛwɔ ɔnɛ Église d’Angleterre lɔsɛnɔ lande l’otondo aketawɔ mbeka Bible nde l’Ɔmɛnyi ɔmɔtshi wa Jehowa. Kombeta edja, nde akeke dia lokombo laki Nzambi ko Jehowa ndo nde lawɔ akataka “Amɛ” l’alɔmbɛlɔ wa l’otema ɔtɔi wakawalɔmbaka lo Mbalasa ka Diolelo ka lo ngelo kawɔ. L’ɔngɛnɔngɛnɔ tshɛ nde akate ate: “Lo dihole dia mbokiyami di’oko Nzambi ekɔ etale efula l’anto k’anto, mɛnamaka di’oko wɛ ambowela polo l’atei aso oko ɔngɛnyi aso wa ngandji. Ɔnɛ ekɔ dikambo di’oyoyo lemi.” Ondo onto ɔsɔ lakayasha l’akambo wa mɛtɛ hohɛki pondjo shɛngiya ya ntondo yakonge l’akambo wa mɛtɛ le nde. Woho akɔ wamɛ mbele, tatohɛke pondjo nɛmɔ diaki l’akambo wa mɛtɛ le so mbala ka ntondo kakatawaetawɔ.
16. (a) Kakɔna kakoka tomba naka oyango aso woleki ele wa kondja falanga? (b) Ngande wakokaso tana ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ?
16 Anto efula fɔnyaka dia naka vɔ monga l’akuta efula, kete wayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Koko, naka okondjelo wa falanga mbɔsa dihole dia ntondo lo lɔsɛnɔ laso, kete “tayosoyama heyama lo yimba.” (1 Timɔtɛ 6:10, Phillips) Ohokanyiya anto angana wasomba akatshi wa lɔtɛri, washisha falanga l’owale, kana lo tɔkɛnyɔ tokina ta falanga wafɔnya ɔnɛ wayokondja falanga woho w’anyanya. Tɔtɔi toto mbayɛnaka ɔngɔnyi wakawalongamɛka. Ndo mbala efula kânga le wanɛ watana ɔngɔnyi akɔ, dikambo sɔ hawaela ɔngɛnɔngɛnɔ. Koko ɔngɛnɔngɛnɔ wa pondjo ndjaka oma lo sala lolango laki Jehowa, kamba l’etshumanelo k’Akristo l’ɛlɔmbwɛlɔ ka nyuma k’ekila kaki Jehowa ndo l’ekimanyielo k’andjelo ande. (Osambu 1:1-3; 84:4, 5; 89:15) Etena kasalaso dikambo sɔ, sho kokaka kondja ɛtshɔkɔ efula ndeka ndo woho walongamɛso. Onde akambo wa mɛtɛ wekɔ l’ohomba efula le yɛ dia kela ɛtshɔkɔ wa ngasɔ lo lɔsɛnɔ layɛ?
17. Woho wakahange Petero laka Simɔna laki ɔnɔngɔsɔdi wa dikoho akɛnya dikambo diakɔna lo kɛnɛ kendana la dionga diaki l’ɔpɔstɔlɔ ɔsɔ?
17 Tɔshi ɛnyɛlɔ kaki ɔpɔstɔlɔ Petero. L’ɔnɔnyi 36 T.D., nde akande lɔkɛndɔ la misiɔnɛrɛ otsha l’Okidi wa Sharɔna. Nde akemala yema la Luda, lɛnɛ akandakɔnɔla Ayinea ɔnɛ laki la hemɔ ka muyɛkɛ oma lâsɔ ko nde tshɔ otsha lo dibongo dia Jɔpa. Lɛsɔ mbakandatololaka Dɔrɔka. Etsha 9:43 totɛka ɔnɛ: “Petero aketama nshi kambi la Jopa laka Simona, olongosodi wa dikuhu.” Nshi ngana yakalale Petero shɔ mɛnyaka dia nde kokanɛ anto wa l’osomba ɔsɔ kɔlɔ nɛ dia nde akakambɛ. Lo woho akɔna na? Ombewi ɔmɔtshi wa Bible Frederic William Farrar akafunde ate: “Lo luudu l’ɔnɔngɔsɔdi wa dikoho, onto lakayelaka Ɛlɛmbɛ wa l’Onyɔ, mbut’ate Ɛlɛmbɛ wa [Mɔsɛ] lo na ndo lo na kokoka panga lɔkɔ. Ɔnɔngɔsɔdi wa dikoho akahombaka kamba lushi la lushi la nkoho ndo la edo wa nyama yotshikitanyi, ndo diangɔ diakahombamaka dia kamba olimu ɔsɔ, olimu wele wakɔsamaka oko ɛngɔ ka mindo ndo ka wɔnɔnyi lo washo w’anto wakayelaka ɛlɛmbɛ lo na ndo lo na.” Oyadi kânga ‘luudu la l’omamu w’ashi a woke’ laki Simɔna komonga mama la dihole diakandombaka dikoho diande, yɔnɛ Farrar totɛka dia Simɔna ‘akakambaka olimu wa diɔnyɔ wele akakitshakitshaka nɛmɔ di’anto tshɛ wakakambaka olimu akɔ.’—Etsha 10:6.
18, 19. (a) Lande na kakakanana Petero lo ɛnɛlɔ kakandɛnyi? (b) Naa ɛtshɔkɔ wakalongola Petero wakinde konongamɛka?
18 Petero laki kokanɛka anto kɔlɔ akangɛnangɛna woho wakôlongola Simɔna, ndo lɛsɔ mbakatolongolaka Petero ɛlɔmbwɛlɔ kakinde konongamɛka oma le Nzambi. Nde akɛnyi ɛnɛlɔ, ndo l’ɛnɛlɔ kakɔ wakɔlɔmbɛ dia nde ndɛ ditongami diele mindo lo ndjela ɛlɛmbɛ w’ase Juda. Petero akatone ata ate “dimi halotolekaka engo k’engo, ndu keli mindo.” Koko wakawotɛ mbala shato ɔnɛ: “Tetaki kene kakedia [Nzambi] wati: Engo ka [mindo].” Mbokɛmaka dia ‘Petero akakanana efula lo kɛnɛ kendana la kitshimudi ya ɛnɛlɔ kakandɛnyi kɛsɔ.’—Etsha 10:5-17; 11:7-10.
19 Petero kombeyaka dia ndo Kɔnɛliyɔ, ose Wodja laki la Kayisariya, ngelo kakangana la lanɛ wakinde kilɔmɛtɛrɛ 50 akɛnyi ɛnɛlɔ lushi ɔtɔi la ntondo ka nde ndjɛna ɛnɛlɔ kande. Ondjelo wa Jehowa akatɛ Kɔnɛliyo dia nde toma ekambi otsha le Petero laki lo luudu la la diko laki Simɔna, ɔnɔngɔsɔdi wa dikoho. Kɔnɛliyo akatome ekambi ande laka Simɔna, ndo Petero aketawɔ kalola la wɔ otsha la Kayisariya. Lɛkɔ, nde akasambisha Kɔnɛliyo l’ewotɔ ande ndo l’angɛnyi ande. Etombelo wakonge ele, vɔ wakakome ase Wedja wa ntondo wahatahema ohekele wakalongola nyuma k’ekila dia monga ekitɔ wa Diolelo. Kânga mbaki apami asɔ watahema ohekele, wanɛ tshɛ wakoke ɛtɛkɛta waki Petero wakabatizama. Dikambo sɔ diakadiholɛ ase wedja wakɔsamaka oko mindo lo washo w’ase Juda mboka dia vɔ koma as’etshumanelo k’Akristo. (Etsha 10:1-48; 11:18) Ande diɛsɛ dia woke diakakondja Petero lo woho wakandɔsaka akambo wa mɛtɛ la nɛmɔ di’efula ndo wakandetawɔ akambo asɔ mbotshutshuya dia mbetawɔ ɛlɔmbwɛlɔ kaki Nzambi ndo ntsha akambo la mbetawɔ lee!
20. Ngande watokimanyiya Jehowa etena ketshaso akambo wa mɛtɛ lo dihole dia ntondo lo nsɛnɔ yaso?
20 Paulo ate: “Keli tutaki mete lu ngandji dia shu mbula lu akambu tshe le Kristu ndame, one leli ote.” (Efeso 4:15, sho mbɛnganyisha alɛta ango.) Eelo, akambo wa mɛtɛ wayotela ɔngɛnɔngɛnɔ woleki oma ko kakianɛ naka tayowaetsha la ntondo lo nsɛnɔ yaso ndo mbetawɔ dia Jehowa nɔmbɔla wanya aso oma l’ekimanyielo ka nyuma kande k’ekila. Tohɔke nto woho wasukɛ andjelo w’ekila olimu aso w’esambishelo. (Enyelo 14:6, 7; 22:6) Ekɔ diɛsɛ dia woke dia sho kondja osukɔ wa ngasɔ l’olimu wakatosha Jehowa dia sho kamba! Naka sho nama kɔlamelo yaso, kete tayotombolaka Jehowa, Nzambi k’akambo wa mɛtɛ pondjo pondjo. Onde ekɔ ɛngɔ kɛmɔtshi koleki tombola Jehowa nɛmɔ oka?—Joani 17:3.
Kakɔna kamboteka?
• Bonde kahetawɔ anto efula akambo wa mɛtɛ?
• Ngande wahomba Akristo mbɔsa akambo wa l’andja ɔnɛ waki Satana?
• Ngande wahombaso mbɔsaka nsanganya, ndo lande na?
• Naa ɔkɛndɛ wele laso lo kɛnɛ kendana la kokɛ lonyuma laso shamɛ?
[Osato wa lo lɛkɛ 28]
Yeso akasambisha akambo wa mɛtɛ
[Osato wa lo lɛkɛ 31]
Oko mbo ya ndɛ ya l’emunyi, mbo ya ndɛ ya lo nyuma yekɔ ohomba, dia sho monga la lonyuma la dimɛna