‘Tonyomoleka mbidja yambalo’
‘Ekɔ ohomba sho nyomoleka mbidja yimba l’akambo wakatoke, di’aha sho ndjotakɔ mboka.’—HEBERU 2:1.
1. Ɛnya woho wakoka wekwelo wa yimba mbela mpokoso.
ƆNƆNYI tshɛ, aksida wa mituka ndjakaka anto oko 37 000 l’États-Unis. Waa nomb’ewo mbutaka dia nyɔi y’efula k’anto shɔ yotokoka mbewɔma otondongaka waa toshufɛlɛ wakadje yimba efula l’ɛlɛmbɛ wendana l’ɔkɛndjɛkɛndjɛlɔ. Asango, fɔtɔ ya weke yahanɛwɔ l’etadimbo ndo telefɔnɛ ya l’anya mbekolaka timba ta toshufɛlɛ efula. Ɔnwɛlɔ kana olelo wa diangɔ wonya watawakɛndjakɛndja mbekolaka nto yambalo yawɔ. L’akambo asɔ tshɛ, awui wekola yimba kokaka mbela mpokoso.
2, 3. Dako diakɔna diakasha Paulo Akristo w’ase Hɛbɛru, ndo lande na kele dako sɔ diakasunganaka?
2 Suke l’ɛnɔnyi 2 000 la ntondo k’anto ndjosala mutuka, ɔpɔstɔlɔ Paulo akatɛkɛta di’akambo amɔtshi wa shikaa wekola yimba wakela mpokoso le Akristo amɔtshi w’ase Hɛbɛru. Paulo akatɛtɛ dia Yeso Kristo lakolwama oma lo nyɔi akakitshama lo dihole dia lâdiko dioleki ndo di’andjelo tshɛ, nɛ dia nde akadjasɛ lo lonya la pami laki Nzambi. Oma lâsɔ ɔpɔstɔlɔ akate ate: ‘Diakɔ diele ekɔ ohomba sho nyomoleka mbidja yimba l’akambo wakatoke, di’aha sho ndjotakɔ mboka.’—Heberu 2:1.
3 Bonde kakahombe Akristo w’ase Hɛbɛru ‘nyomoleka mbidja yimba l’akambo wakawoke’ wendana la Yeso na? Aki nɛ dia lâsɔ ko Yeso ambodɛ l’olongo aya oko ɛnɔnyi 30. Lam’ele Nkumɛwɔ aya kema la wɔ nto, Akristo amɔtshi w’ase Hɛbɛru wakatatɛ takɔ mboka ka mbetawɔ ka mɛtɛ. Yoho ya tɛmɔla ya l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda wakiwɔ ntondo akatakoya mboka.
Vɔ Wakahombe mbidja yambalo y’efula
4. Lande na kele Akristo amɔtshi w’ase Hɛbɛru wakayoyanga dia nkalola nto l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda?
4 Bonde kele Okristo tshɛ akakoke pembama dia kalola nto l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda? Tɛmɔla lo ndjela Ɛlɛmbɛ akendanaka la diangɔ diɛnama la washo. Anto wakakokaka mɛna ɛlɔmbɛdi ndo mboka opomu w’elambo wakawatshumbaka. Koko l’akambo amɔtshi, Lokristo lakatshikitana l’ɔtɛmwɛlɔ w’ase Juda. Akristo waki l’Ɔlɔmbɛdi wa Lâdiko, Yeso Kristo, koko aya ɛnɔnyi akumi asato wakandamɔ oma la nkɛtɛ. (Heberu 4:14) Akristo waki la tɛmpɛlɔ, koko olongo mbaki dihole diatɔ di’ekila. (Heberu 9:24) Otshikitanyi la wahemelo w’ohekele wa lo demba wakasalemaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ, w’ahemelo w’ohekele w’Akristo wakasalemaka “l’utema uma le nyuma.” (Romo 2:29) Koko le Akristo w’ase Hɛbɛru, Lokristo lakamɛ mɛnama dia haloki etshina lo diangɔ diɛnama la washo.
5. Ngande wakɛnya Paulo dia woho w’ɔtɛmwɛlɔ wakahɔhɔla Yeso akaleke woho wakatɛmɔlaka anto lo ndjela Ɛlɛmbɛ?
5 Akristo w’ase Hɛbɛru wakahombe shihodia dikambo dimɔtshi di’ohomba efula diendana la woho w’ɔtɛmwɛlɔ wakahɔhɔla Kristo. Yoho y’ɔtɛmwɛlɔ shɔ yakake etshina lo mbetawɔ koko aha lo diangɔ diɛnama la washo, ndo yɔ yakaleke Ɛlɛmbɛ wakakimɔma oma lo tshimbo ya Mɔsɛ. Paulo akafunde ate, “Naka dikila dia mbudi la dia waumi wa ngombe, la utuku w’osongo a ngombe mbeyaka nkidia la mbedia antu uma lu kolo yawo lam’amongawo diango diako, l’alimba awo, undi dikila dia Kristu, lakayakimo aha la diwadi le [Nzambi] lu wulu a [n]yuma ka pundju, hadiuleki mbedia khum’etema yanyu uma lu etsha wa nyoi, dia nyu nkambela [Nzambi kasɛna] ulimu uka?” (Heberu 9:13, 14) Eelo, edimanyielo ka pɛkato koye oma lo monga la mbetawɔ l’olambo wa tshungo waki Yeso Kristo ndeka kɛnɛ kakakondjamaka oma l’elambo wakalambɔmaka lo ndjela Ɛlɛmbɛ.—Heberu 7:26-28.
6, 7. (a) Na dikambo diakatshutshuya Akristo w’ase Hɛbɛru dia vɔ ‘nyomoleka mbidja yimba l’akambo wakawoke’ aha la tshimbatshimba? (b) Lam’akafundɛ Paulo ase Hɛbɛru mukanda ande, ɛnɔnyi engana wakatshikalɛ Jerusalɛma dia yɔ ndanyema? (Enda lo nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi.)
6 Aki nto ɔkɔkɔ okina wakahombe Akristo w’ase Hɛbɛru nyomoleka mbidja yimba l’akambo wakawoke lo dikambo dia Yeso. Nde akate dia Jerusalɛma yayolanyema. Yeso akate ate: “Ne dia nshi yayuyala le ye, yayukutshimela atunyi aye lungeli. Vo wayukutshimba, wayukukhuka. Vo wayukuhumanya la kete, ndu we ndu an’aye weli l’atei aye. Vo hawutshika dive ladiku dia dikina l’atei aye ne dia we heyi etena kayukokendela akambo aso.”—Luka 19:43, 44.
7 Etena kakɔna kakahombe dikambo sɔ salema na? Yeso kombisha lushi ndo wonya. Koko nde akasha dako nɛ ate: “Lam’ayunyena elui w’alimbi wambudinga Jerusalema, kanyeyi nyati: Elanyelu kayo kaya suki. Lushi lako, wane weli la Judiya, kawulawo l’ekungu; wane weli l’atei a ngelu kawumo; wane weli l’esui, tawuyakaki loko.” (Luka 21:20, 21) Ɛnɔnyi 30 l’ɔkɔngɔ wa Yeso mbuta ɛtɛkɛta ɛsɔ, Akristo amɔtshi wa la Jerusalɛma wakohɛ dia dikambo sɔ diayosalema aha la tshimbatshimba ndo wakayekolaka timba tawɔ l’akambo akina. Vɔ wakonge oko shufɛlɛ yele diangɔ dia l’otadimbo diambowekola yimba. Naka vɔ kotshikitanya ekanelo kawɔ ka yimba, kete mpokoso kakahombe mbakomɛ. Oyadi vɔ wakafɔnyaka ngasɔ kana kema, elanyelo ka Jerusalɛma kaki k’onyɔ!a Diɛsɛ ko, dako diakasha Paulo diaki oko ngunga kakemula Akristo wa la Jerusalɛma oma lo djɔ ya lo nyuma.
‘Tonyomoleka mbidja yimba’ ɛlɔ kɛnɛ
8. Lande na kahombaso ‘nyomoleka mbidja yimba’ l’akambo wa mɛtɛ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi?
8 L’ɛnyɛlɔ k’Akristo wa lo ntambe ka ntondo, sho pombaka ‘nyomoleka mbidja yimba’ l’akambo wa mɛtɛ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Lande na? Nɛ dia elanyelo kekɔ la ntondo kaso sho lawɔ, aha elanyelo ka wodja ɔtɔi, koko k’andja ɔnɛ w’otondo. (Enyelo 11:18; 16:14, 16) Lo mɛtɛ, sho hateye lushi kana wonya shikaa wayela Jehowa elanyelo kɛsɔ. (Mateu 24:36) Koko tekɔ lo mɛna la washo aso ekotshamelo ka prɔfɛsiya ya lo Bible yɛnya hwe dia tekɔ lo nsɛna lo “nshi y’ekumelu.” (2 Timote 3:1-5) Lâsɔ, sho pombaka ndjalama oma lo dikambo tshɛ diakoka mbekola timba taso. Sho pombaka mbidja yimba l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi ndo mbeya ohomba wa sala dikambo sɔ aha la tshimbatshimba. Paka lo sala ngasɔ mbayotokoka “mpanda lu akambu aso tshe wayuya.”—Luka 21:36.
9, 10. (a) Ngande wakokaso mbidja yimba l’akambo wa lo nyuma? (b) Ngande wele Ɔtɛkɛta wa Nzambi ‘tala l’ekolo aso’ ndo ‘osase lo mboka kaso’?
9 Ngande wakokaso ‘nyomoleka mbidja yimba’ l’akambo wa lo nyuma lo tena dia wolo diasɛnaso nɛ? Yoho mɔtshi ele lo mbɔtɔka mbala la mbala lo nsanganya y’Akristo ya l’etshumanelo, lo nsanganya ya totshitshɛ ndo ya weke. Sho pombaka nto monga ambeki w’etete wa Bible woho wa sho ndeka ndjasukanya la Jehowa lele Kiɔkɔ yadiɔ. (Jakoba 4:8) Naka sho kondja ewo ka Jehowa oma lo wekelo w’onto ndamɛ ndo oma lo nsanganya, kete tayonga oko omembi w’esambo lakatɛ Nzambi ate: “Diui diaye dieko tala l’ekulu ami, ndu usasi lu mbuka kami.”—Osambu 119:105.
10 Bible kekɔ oko ‘osase lo mboka kaso’ etena katewoyatɔ asangwelo waki Nzambi wendana la nshi yayaye. Tɔ kɛkɔ nto oko ‘tala l’ekolo aso.’ L’ɛtɛkɛta ekina, Bible koka tokimanyiya etena kayotohomana l’ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ. Diakɔ diele, ekɔ ohomba efula dia sho ‘nyomoleka mbidja yimba’ etena kasanganaso l’asekaso ambetawudi dia nongola wetshelo kana etena kadiaso shamɛ Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Wetshelo wakondjaso lo waaso asɔ wayotokimanyiya dia mbɔsa tɛdikɔ t’amɛna ndo tayɔngɛnyangɛnya otema wa Jehowa. (Tukedi 27:11; Isaya 48:17) Ngande wayotokoka nyomoleka shikikɛ yimba yaso etena k’otale lo nsanganya ndo lo wekelo w’onto ndamɛ woho wa sho nyomoleka kondja wahɔ oma l’akambo wa lo nyuma watosha Nzambi na?
Tosale dia ndjashaka tshɛ lo nsanganya
11. Lande na kele mbidja yimba lo kɛnɛ katama lo nsanganya kema dikambo dia tshitshɛ?
11 Mbala efula mbidja yimba lo nsanganya y’Akristo kema dikambo dia tshitshɛ. Yimba kokaka mbekɔ esadi eto, ondo etena kalela ɔn’ashashi kana lɔhɔsɔ l’onto lambokoma l’ɔkɔngɔ layanga dihole dia mbidjasɛ. L’ɔkɔngɔ wa lushi l’olimu sho mbeyaka nɛmba. Mbeyaka monga k’onto lasha dako bu ɔtɛkɛtshi wa dimɛna wakotola yambalo yaso, ndo aha la sho mbeya, sho koka ndodja timba taso l’akambo akina ndo mbala mɔtshi tatɛ nyingɔnyingɔ! Lo menda ohomba w’awui wetshama, sho pombaka sala la wolo dia ndekaka ndjasha lo nsanganya ya l’etshumanelo. Ngande wakokaso sala dikambo sɔ?
12. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia mbidja yimba lo nsanganya?
12 Mbala tshɛ, naka takalɔngɔsɔdi nsanganya dimɛna, kete hatonga wolo dia sho mbidja yimba lɔkɔ. Lâsɔ, lande na kahatayatshungwɛ yema y’etena dia takanyi yimba ntondo l’awui wayɔmbwama lo nsanganya? Nɔmbaka paka minitɛ ngana tsho lushi tshɛ dia mbadia ndo kana yimba lo totshapita takalɔngɔswama lo wadielo wa Bible wa lomingu la lomingu. Naka sho kongɛ akambo dimɛna, kete tayokoka tana etena ka nɔngɔsɔlaka Wekelo wa Dibuku wa l’Etshumanelo ndo Wekelo wa Tshoto y’Etangelo. Oyadi ekongelo kakɔna kayotosala, ekɔ mɛtɛ dia: Ndjalɔngɔsɔla la ntondo mbayotokimanyiya dia mbidja yimba l’akambo wayɔtɛkɛtama lo nsanganya ya l’etshumanelo.
13. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia sho mbidja yimba yaso tshɛ l’akambo watɛkɛtama lo nsanganya?
13 Lâdiko dia ndjalɔngɔsɔla dimɛna, amɔtshi mɛnaka dia vɔ ndekaka mbidja yimba lo nsanganya lo mbidjasɛ l’ahole wa la ntondo wa lo Mbalasa ka Diolelo. Mendanaka l’ɔtɛkɛtshi, ndjelaka lo Bible wonya wadiema divɛsa, ndo mbɔsaka nɔtɛ ekɔ toho tokina tatokimanyiya di’aha mbekola tomba taso l’awui akina. Koko monga l’otema wɔlɔngɔswami ekɔ ohomba efula ndeka weho ekina tshɛ wokoki tokimanyiya dia ndjasha lo nsanganya. Sho pombaka shihodia dimɛna oyango wasanganaso. Sho sanganaka l’asekaso ambetawudi ntondontondo dia tɛmɔla Jehowa. (Osambu 26:12; Luka 2:36, 37) Nsanganya yekɔ yoho ya dimɛna yaleshamaso lo nyuma. (Mateu 24:45-47) Ndo nto, yɔ toshaka waaso wa sho ‘tshutshuyana lo ngandji ndo l’elimu w’ɔlɔlɔ.’—Heberu 10:24, 25.
14. Kakɔna mɛtɛ kalowanya nsanganya?
14 Amɔtshi mbeyaka ndjokoma lo mbɛdika ohomba wa losanganya l’akoka wa mbetsha wele la wanɛ washa asawo. Le wɔ naka atɛkɛtshi wekɔ l’akoka wa tɛkɛta w’amɛna kete lâsɔ vate losanganya lɔsɔ lakongi dimɛna efula. Ndo naka wetshelo wa dimɛna bu, kete tayota dia lɔ hongi dimɛna. Ekɔ mɛtɛ dia wanɛ wele l’ɛkɛndɛ lo losanganya pombaka sala tshɛ kakokawɔ sala dia kamba la diewo dia mbetsha ndo dia munanda etema w’anto. (1 Timote 4:16) Koko sho wanɛ wahokamɛ hatohombe monga la diɔnyɔ. Kânga mbele dikoka dia mbetsha diele la wanɛ washa asawo lo nsanganya diekɔ ohomba, aha dikambo sɔ nto mbetɛ nsanganya dimɛna. Onde sho hatetawɔ dia oyango aso wa ntondo pombaka monga aha wa menda woho wayosha ɔtɛkɛtshi sawo diande, koko woho wayotohokɛ lotui laso? Lam’ɔtɔso lo nsanganya ndo wadjaso yimba lo kɛnɛ katɛkɛtama, sho tɛmɔlaka Nzambi lo yoho yɔtɔnɛ la lolango lande. Kɛsɔ mbalowanya nsanganya. Naka tekɔ la nsaki k’efula ka kondja ewo kaki Nzambi, kete tayokondja wahɔ oma lo nsanganya oyadi akoka akɔna wele l’ɔtɛkɛtshi. (Tukedi 2:1-5) Lo weho tshɛ, nyɛsɔ tosale la wolo dia ‘nyomoleka mbidja yimba’ lo nsanganya yaso.
Tokondja wahɔ efula oma lo wekelo w’onto ndamɛ
15. Ngande wakokaso kondja wahɔ oma lo wekelo ndo l’ekanelo ka yimba la kɛnɛ kekaso?
15 Sho kondjaka wahɔ efula lo ‘nyomoleka mbidja yimba’ wonya wasalaso wekelo w’onto ndamɛ kana wakanaso yimba la kɛnɛ kekaso. Mbadia ndo kana yimba dimɛna l’awui wa lo Bible ndo wa l’ekanda w’Akristo ayotosha waaso w’amɛna efula wa shikikɛ dimɛna akambo wa mɛtɛ wa l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi l’etema aso. L’ɔkɔngɔ diko, dikambo sɔ diayonga la shɛngiya ya wolo lo yoho yakanyiyaso ndo yatshaso akambo. Lo mɛtɛ, dikambo sɔ diayotokimanyiya dia sho ngɛnangɛna sala lolango laki Nzambi. (Osambu 1:2; 40:8) Ɔnkɔnɛ, sho pombaka ndowanya akoka aso wa mbidja yimba woho wa vɔ tokimanyiya efula etena kekaso. Yimba yaso mbeyaka mbekɔ esadi eto! Efukutanu wa totshitshɛ wele oko leeta lo telefɔnɛ kana londjo lɔmɔtshi mbeyaka tofukutanya. Kana sho mbeyaka nto monga l’okakatanu dia mbidja yimba etena k’otale lo dikambo. Sho mbeyaka mbidjasɛ l’oyango w’oshika wa ndeshama lo nyuma, koko l’ɔkɔngɔ wa tshanda mɔtshi tsho yimba yaso mbeyaka ndjekɔ l’akambo akina. Ngande wakokaso ‘nyomoleka mbidja yimba’ wonya wekaso Ɔtɛkɛta wa Nzambi shamɛ?
16. (a) Bonde kahombaso monga l’ekongelo ka wekelo w’onto ndamɛ? (b) Ngande wakokaso kondja etena ka mbeka Ɔtɛkɛta wa Nzambi?
16 Ekɔ ohomba sala ekongelo ndo sɔna dihole dioleki sungana dia mbeka. Efula l’atei aso kema la wenya efula wewɔ vamɛ. L’ɔtɛ w’efula k’awui wahombaso sala lushi la lushi, sho mbeyaka ndjoyaoka oko tekɔ oko tshenyi y’otamba yatasakiyama l’asuku wa wolo l’ashi a woke. Koko kânga mbeso l’awui efula wa sala, ekɔ ohomba sho tana etena kɛmɔtshi ka kii yɔ ka sala wekelo w’onto ndamɛ. Tatolongamɛke dia diaaso dia sho mbeka toyɛ dwamɛ. Koko shamɛ mbahomba kongɛ akambo dia sho tana etena ka mbeka. (Efeso 5:15, 16) Amɔtshi ndjatshungwɛka yema y’etena la pindju etena kele bu efukutanya efula. Akina mɛnaka dia la dikɔlɔ mbakondjawɔ etena ka dimɛna ka mbeka. Kɛnɛ kele lanɛ ele, hatohombe pondjo mbohɛ ohomba wa kondja ewo ka mɛtɛ ka Nzambi ndo k’Ɔnande. (Joani 17:3) Lâsɔ, nyɛsɔ tongake l’ekongelo ka wekelo w’onto ndamɛ ndo tosalake la wolo dia nɛmiya ekongelo kakɔ.
17. Ekanelo ka yimba kɛdikɛdi na, ndo ngande wakokatɔ tokimanyiya?
17 Ekanelo ka yimba, mbut’ate tshelo ya kana yimba dimɛna dimɛna la kɛnɛ kekiso ekɔ ohomba efula. Tɔ tokimanyiyaka dia kakatshiya tokanyi taki Nzambi l’etema aso. Ekanelo ka yimba tokimanyiyaka dia sho mbeya woho wa kamba l’alako wa lo Bible woho wa sho monga “atshi wa dui aha ambuki atu.” (Jakoba 1:22-25) Ndo nto, ekanelo ka yimba tokimanyiyaka dia sho nyomoleka ndjasukanya la Jehowa, nɛ dia tɔ tokimanyiyaka dia sho mbidja yimba lo waonga ande ndo menda woho wɔtɛkɛtami waonga akɔ l’akambo wekiso.
18. Akambo akɔna wahombama dia kana yimba dimɛna?
18 Dia kondja wahɔ efula oma lo wekelo ndo l’ekanelo ka yimba, sho pombaka mbewɔ di’aha fukutanyema. Dia sho kimɛ akambo w’eyoyo wonya wakanaso yimba, sho pombaka tokohɛ akambo wa lo lɔsɛnɔ laso la lushi la lushi wakoka tekola yimba. Ekanelo ka yimba mbɔsaka wenya ndo nɔmbaka dia sho ndjaongɛ shwamɛ. Koko teye dia ndeshama lo nyuma ndo nnɔ ashi w’akambo wa mɛtɛ wele l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi toshaka ekeketshelo!
19. (a) Lo kɛnɛ kendana la wekelo w’onto ndamɛ, kakɔna kakakimanyiya anto amɔtshi dia nyomoleka shikikadia yimba etena k’otale wonya wekawɔ? (b) Dionga dia ngande diahombaso monga ladiɔ lo kɛnɛ kendana la wekelo, ndo wahɔ akɔna wakokaso kondja oma l’olimu w’ohomba efula ɔsɔ?
19 Ko kayotota naka sho bu l’akoka wa shikikɛ yimba lo dikambo l’etena k’otale ndo naka yimba yaso yambotatɛ mbekekɔ yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa sho tatɛ wekelo? Amɔtshi wakɛnyi dia vɔ koka pamia akoka awɔ wa shikikɛ yimba wonya wekawɔ lo tatɛ mbɔsaka yema y’etena ka mondo k’oma lâsɔ ndjomɛ taloya yema y’etena ka wekelo yema yema. Oyango aso pombaka monga wa mbetsha etena k’ɔlɔlɔ lo wekelo lo dihole dia mbeka lowango lowango. Sho pombaka monga la nsaki k’efula k’akambo weso lo mbeka. Ndo sho koka sala eyangelo efula lo kamba la dihomɔ diatondja ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ. Ekɔ ohomba efula dia sho mbidja yimba efula lo “akambu a waki wa [Nzambi].” (1 Koreto 2:10) Lo sala ngasɔ, sho pamiaka ewo kaso ka Nzambi ndo pamiaka akoka aso w’ekanelo ka yimba. (Heberu 5:14) Naka tekɔ ambeki w’Ɔtɛkɛta wa Nzambi wele l’etete, kete tayonga ‘l’akoka wahombama dia mbetsha anto akina.’—2 Timote 2:2.
20. Ngande wakokaso monga ndo nama diɔtɔnganelo dia dimɛna diele lam’asaso la Jehowa Nzambi na?
20 Wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya y’Akristo ndo wekelo w’onto ndamɛ ayotokimanyiya efula dia monga la diɔtɔnganelo dia dimɛna la Jehowa. Ondo ngasɔ mbakayaoke omembi w’esambo lakatɛ Nzambi ate: “Ndi ngandji katumukaka elembe aye li! Vo mbatumukanaka yanyi tshe.” (Osambu 119:97) Lâsɔ oyadi kakɔna tshɛ, nyɛsɔ tɔtɔke mbala la mbala lo nsanganya ya l’etshumanelo, lo nsanganya ya totshitshɛ ndo ya weke. Ndo toyatshungwɛke etena ka mbekaka Bible ndo kanaka yimba la kɛnɛ kekaso. Tayokondja wahɔ efula lo ‘nyomoleka mbidja yimba’ l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi.
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Ondo mukanda waki Paulo le ase Hɛbɛru wakafundama l’ɔnɔnyi 61 T.D. Naka aki ngasɔ, kete ɛnɔnyi etanu eto l’ɔkɔngɔ wa lâsɔ mbakadingama Jerusalɛma l’alembe waki Cestius Gallus. Kombeta edja, alembe asɔ wakamɔ, kɛsɔ akasha Akristo waki la kɛsɔ etena ka vɔ minya demba. Ɛnɔnyi ɛnɛi oma lâsɔ, alembe w’ase Rɔma wakalɔmbwama oma le Jeneralɛ Titus wakalanya osomba ɔsɔ.
Onde wɛ mbohɔka?
• Lande na kele Akristo amɔtshi w’ase Hɛbɛru wakatakɔ mboka ka mbetawɔ ka mɛtɛ?
• Ngande wakokaso pokamɛka dimɛna kɛnɛ katama lo nsanganya y’Akristo?
• Kakɔna kayotokimanyiya dia kondja wahɔ oma lo wekelo w’onto ndamɛ ndo oma l’ekanelo ka yimba la kɛnɛ kekaso?
[Osato wa lo lɛkɛ 9]
Akristo w’ase Hɛbɛru wakahombe mbidja yimba l’elanyelo ka Jerusalɛma kaki k’onyɔ
[Osato wa lo lɛkɛ 11]
Ambutshi koka kimanyiya anawɔ dia kondja wahɔ oma lo nsanganya y’Akristo