Wekelo w’onto ndamɛ tokonyaka embetsha w’eshika
“Utetemali lu akambu aso; uyakimo l’utema aye tshe loko, ne dia uhamelu aye wenami le antu tshe. Uyalamaki, ulamaki ndu wetshelu aye.”—1 TIMOTE 4:15, 16.
1. Kakɔna kele mɛtɛ lo kɛnɛ kendana la wonya ndo la wekelo w’onto ndamɛ?
‘DIKAMBO tshɛ diekɔ l’etena kadiɔ,’ mbata Bible l’Undaki 3:1. Ɔsɔku mbediɔ mɛtɛ ndo lo kɛnɛ kendana la wekelo w’onto ndamɛ. Anto efula mɛnaka wolo dia kanyiyaka l’akambo wa lo nyuma naka ekɔ wonya wa kɔlɔ kana dihole diele bu dimɛna. Ɛnyɛlɔ, l’ɔkɔngɔ wa wɛ mbetsha lushi l’otondo l’olimu wa wolo ndo wa ndɛ diangɔ di’amɛna efula, onde wɛ ayokoka mbeka dimɛna, djekoleko naka wɛ sembola ɔkɔngɔ lo nkɔsa kayɛ ka balakata la ntondo ka televiziɔ? Eko wolo. Ko lâsɔ, kakɔna kahombama? Mbokɛmaka hwe dia sho pombaka sɔna wonya ndo dihole dia mbeka naka sho nangaka kondja wahɔ efula oma lo welo wadjaso.
2. Wonya akɔna woleki dimɛna wa sala wekelo w’onto ndamɛ?
2 Anto efula mɛnaka dia wonya woleki dimɛna wa mbeka ekɔ la yosose wonya weke wɔɔngɔ wakatutadi. Akina kambaka la wonya wa diomuyelo dia la midi dia mbeka yema tshitshɛ. Tende wonya wa dimɛna wa sala akambo w’ohomba wa lo nyuma lo bɛnyɛlɔ diayela nɛ. Nkumekanga Davidi ka l’Isariyɛlɛ wedjedja akafunde ate: “Umbukia ngandji kaye ka mamba [la pindju], ne dia le ye katumekamaka. Unimbitshiya mbuka ka dimi nkendakenda, ne dia dimi latediaka utema ami utsha le ye.” (Osambu 143:8) Omvutshi Isaya lawɔ akɛnya ohomba wele la wekelo lam’akandate ate: “Khumadiondjo, [Jehowa] lambumbisha lulimi l’uluwanyi la dimi mbeya ndakanya one lambokomo, atumbetulaka pindju tshe, atudihulaka atui ami dia vo mbuka ololo. Khumadiondjo, [Jehowa] akandjihula atui.” Dikambo diele lanɛ ele sho pombaka mbeka ndo sawolaka dimɛna la Jehowa wonya weso la yambalo efula, oyadi etena kakɔna tshɛ ka lo lushi.—Isaya 50:4, 5; Osambu 5:3; 88:13.
3. Naa awui wahombama dia wekelo wa dimɛna salema?
3 Dikambo dikina diele ohomba naka talanga sala wekelo wa dimɛna ele, hatohombe mbidjasɛ lo nkɔsa ka mbalakata kana ka tɛfutɛfu kana mbetama wonya wekaso. Edjaselo kɛsɔ nɛndjaka yimba. Wonya wekaso, yimba yaso pombaka keketala koko mɛnamaka dia wodjaselo wa lo nkɔsa ka dimɛna efula nɛndjaka yimba. Ndo nto, wekelo ndo okanelo wa yimba pombaka salema lo dihole dia ki di’aha bu l’akambo wakoka mbekola yimba. Naka wɛ mbeka suke la aradiyo watɛkɛta kana televiziɔ kana ana wadja londjo, kete wɛ hatokondja etombelo w’amɛna oma lo wekelo ayɛ. Etena kakandalange dia kana yimba, Yeso akatshu lo dihole dia ki. Nde akatɛkɛta nto di’ohomba wa tshɔ lo dihole dia dɛɛta dia nɔmba.—Mateu 6:6; 14:13; Mako 6:30-32.
Wekelo w’onto ndamɛ toshaka akoka wa kadimola lo wembola
4, 5. Lo toho takɔna tele biukubuku Katɔlɔmba ekimanyielo k’oshika?
4 Wekelo w’onto ndamɛ mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ etena kakambaso la dihomɔ diotshikitanyi diatokimanyiya dia shihodia Bible woho wa sho nyomoleka tshimola dikambo diekaso, djekoleko etena kasalaso dikambo sɔ dia tokadimola onto ɔmɔtshi lakatoke wembola wa l’otema ɔtɔi. (1 Timote 1:4; 2 Timote 2:23) Oma l’etatelo, eyoyo efula mbekaka biukubuku Kakɔna Katɔlɔmba Nzambi?,a yotanema kakianɛ l’ɛtɛkɛta 261. Yɔ yekɔ wɔdu efula, koko akambo wele lo biukubuku nyɛ tɛkɛtamaka l’eshikikelo ndo vɔ tshɛ mbɔsama oma lo Bible. Yɔ kimanyiyaka ambadi ayɔ dia vɔ mbeya esadi eto kɛnɛ kalɔmba Nzambi lo kɛnɛ kendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. Koko yoho yakasalema biukubuku yakɔ halɔmbɛ dia paka tshimola oseka dikambo dia lɔkɔ tshɛ lotshimola. Naka ombeki ayɛ wa Bible ambonyiya wembola w’eshika lo kɛnɛ kendana l’akambo amɔtshi wa lo Bible wekanyu, ngande wakokayɛ tatɛ sala dia tana ekadimwelo w’oma lo Bible wakoka mbokimanyiya na?
5 Wanɛ wele la Watchtower Library sur CD-ROM l’ɔtɛkɛta awɔ, kema la pâ dia tana akambo efula esadi eto l’ekimanyielo k’ɔrdinatɛrɛ. Ko kayotota dikambo di’anto wele bu la dihomɔ sɔ na? Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛtɛ w’awui ehende wele lo biukubuku Katɔlɔmba kele tende woho wakokaso nyomoleka fudia eokelo kaso ndo monga l’akoka wa mbisha ekadimwelo wele l’elembetshiyelo efula, djekoleko naka onto ɔmɔtshi akatoke wembola wele oko Ele Nzambi?, ndo ngande waki Yeso mɛtɛ?—Etumbelu 5:2; Luka 9:18-20; 1 Petero 3:15.
Ele Nzambi?
6, 7. (a) Wombola akɔna wonyiyama lo dikambo dia Nzambi? (b) Naa dikambo di’ohomba efula diaki kɔtɛkɛta owandji ɔmɔtshi w’ɔtɛmwɛlɔ lo sawo diande?
6 Wekelo 2 wa lo biukubuku Katɔlɔmba kadimolaka lo wombola w’ohomba wata ɔnɛ Ele Nzambi? Ɔsɔ ekɔ dikambo di’ohomba efula nɛ dia onto hakoke tɛmɔla Nzambi ka mɛtɛ naka nde haweye kana naka nde haleke shikikɛ dia kana Nzambi mɛtɛ ekɔ. (Romo 1:19, 20; Heberu 11:6) Koko, anto wa l’andja w’otondo wekɔ la tokanyi totshikitanyi efula lo kɛnɛ kendana la woho wele Nzambi. (1 Koreto 8:4-6) Tokanyi ta l’ɔtɛmwɛlɔ tshɛ tshikitanaka lo kɛnɛ kendana la lonto laki Nzambi. Efula k’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo mbɔsaka Nzambi oko Losato l’Osanto. Owandji ɔmɔtshi w’ɔtɛmwɛlɔ wa lokumu efula wa lo wodja w’États–Unis akasha sawo diaki l’ɔtɛ a dui ate: “Onde Nyu Mbeyaka Nzambi?” koko lo sawo diande di’otondo, nde konimola lokombo la Nzambi kânga mbakandadiaka mbala efula awui w’oma l’Afundelo w’ase Hɛbɛru. Eelo, nde akadiaka oma l’ekadimwelo ka Bible kahakɛnɛmɔla akambo dimɛna keta Nzambi “Nkumadiɔndjɔ” lo dihole dia Jehowa kana Yawe.
7 Naa dikambo dimɔtshi di’ohomba efula diaki koshihodiaka owandji w’ɔtɛmwɛlɔ ɔsɔ lam’akandate awui wele lo Jeremiya 31:33, 34 wata w’ɔnɛ: “Vo tshe hawulakanyana untu la unyandi, untu l’onango vati: Nyulimbiteli Latuyalaka,” [Hɛbɛru, “Nyolembetele Jehowa”] vo tshe wayunimbitela ndu wa waki ndu wa tshitshe. . . mbata Latuyalaka [Hɛbɛru, Jehowa].” Lo ekadimwelo ka Bible kakandakambe la tɔ, wakanya lokombo laki Nzambi lotshikitanya l’anto tshɛ, mbut’ate Jehowa.—Osambu 103:1, 2.
8. Kakɔna kɛnya ohomba wa kamba la lokombo laki Nzambi?
8 Osambu 8:9 mɛnyaka lande na kele ekɔ ohomba efula kamba la lokombo laki Nzambi, vɔ mbutaka ɔnɛ: ‘Jehowa, Nkumɛso le, lokombo layɛ lekɔ woke efula lo nkɛtɛ k’otondo!’ Ohɛdika ɛtɛkɛta ɛsɔ la wɛnɛ wata ɔnɛ: “NKUMANDIƆNDJƆ, Nkumadiɔndjɔ le, lokombo layɛ lekɔ dimɛna dioleki lo nkɛtɛ k’otondo!” (King James Version; Enda nto The New American Bible, The Holy Bible—New International Version, Tanakh—The Holy Scriptures) Eelo, oko wakatadiɛnyi lo sawo dietshi, sho kokaka kondja ‘ewo k’oshika kaki Nzambi’ naka sho mbetawɔ di’Ɔtɛkɛta ande monga osase watɔlɔmbɔla lo nyuma. Ko naa ehomɔ kakimanyiya dia mbeka Bible kayotokimanyiya esadi eto dia kadimola wembola aso wendana l’ohomba wa lokombo laki Nzambi?—Tukedi 2:1-6.
9. (a) Okanda akɔna wakoka tokimanyiya dia nembetshiya ohomba wa kamba la lokombo laki Nzambi? (b) Ngande waki akadimodi efula wa Bible kɔnɛmiya lokombo laki Nzambi?
9 Sho koka kamba la biukubuku Le nom divin qui demeure à jamais. Yɔ yakakadimɔma l’ɛtɛkɛta 69.b Etenyi kata ɔnɛ “Le nom divin—sa signification et sa prononciation” (lɛkɛ 6-11) mɛnyaka dimɛna dia Tetragramɛ ka lo Hɛbɛru (kalembetshiya lo Grɛkɛ: “alɛta anɛi”) tanemaka oko mbala 7 000 l’efundelo w’ase Hɛbɛru w’edjedja. Koko, ewandji w’ɛtɛmwɛlɔ ndo akadimudi w’ase Juda ndo wa lo Lokristokristo wakanya l’okonda lokombo laki Nzambi lo dikadimwelo efula diawɔ dia Bible.c Ngande wakokawɔ sɛma ɔnɛ vɔ mbeyaka Nzambi ndo wekɔ la diɔtɔnganelo dia dimɛna la nde naka vɔ tonaka dia mboweta lo lokombo lande? Lokombo lande la mɛtɛ kimanyiyaka anto dia mbeya asangwelo ande ndo lonto lande. Ndo nto, naa ohomba wele l’etenyi ka dɔmbɛlɔ diaketsha Yeso kata ɔnɛ: “Shesu le l’ulungu, lukumbu laye [lakidiame],” naka anto hawokambe la lokombo lakɔ?—Mateu 6:9; Joani 5:43; 17:6.
Ele Yeso Kristo?
10. Lo toho takɔna takokaso mbeya lɔsɛnɔ ndo olimu waki Yeso dimɛna?
10 Wekelo 3 lo biukubuku Katɔlɔmba wekɔ l’ɔtɛ ɔnɛ: “Ele Yeso Kristo?” L’edingɔ esamalo eto, vɔ tɛkɛtaka lo tshena pe akambo wendana la Yeso, oma lɛnɛ akandaye, ndo oyango wakandaye lanɛ la nkɛtɛ. Koko naka wɛ nangaka mbeya ɔkɔndɔ w’akambo tshɛ wendana la lɔsɛnɔ lande, kete ndoko koleki mbadia Evanjiliɔ vamɛ l’ekimanyielo ka dibuku Onto Loleki Woke lo Tena Tshɛ diatanema kakianɛ l’ɛtɛkɛta 104.* Dibuku sɔ kɔndɔlaka lɔsɛnɔ ndo wetshelo waki Yeso lo ndjela woho wakayahɔnaka akambo. Totshapita 133 ta dibuku sɔ tɛkɛtaka akambo tshɛ wendana la lɔsɛnɔ ndo l’olimu waki Yeso. Dia mbeya elembetshiyelo ekina, wɛ koka menda lo dibuku Études perspicace des Écritures, Vɔlimɛ 2 l’ɛse ka lokombo “Yeso Kristo.”
11. (a) Kakɔna katshikitanya Ɛmɛnyi wa Jehowa l’ɛtɛmwɛlɔ ekina lo kɛnɛ ketawɔwɔ lo dikambo dia Yeso? (b) Naa avɛsa amɔtshi wa lo Bible wɛnya dia wetshelo wa Losato l’Osanto bu mɛtɛ, ndo okanda akɔna wakimanyiya efula lo dikambo sɔ?
11 Lo Lokristokristo, tâmu tadjama lo dikambo dia Yeso ekɔ dia mbeya kana nde ekɔ “Ɔna Nzambi” kana “Nzambi Ɔna,” l’ɛtɛkɛta ekina, wekɔ lo mbidjana tâmu lo kɛnɛ keta Katakismu k’Aseka Mupɛ ɔnɛ: “Ehekesa dikambo ka dietawɔ di’Okristo,” mbut’ate Losato l’Osanto. Otshikitanyi l’ɛtɛmwɛlɔ wa lo Lokristokristo, Ɛmɛnyi wa Jehowa mbetawɔka dia Yeso akatongama oma le Nzambi koko nde bu Nzambi. Olembetshiyelo wa dimɛna wa dikambo sɔ tanemaka lo biukubuku Doit-on croire à la Trinité?, yakakadimɔma l’ɛtɛkɛta 95.d L’atei w’efula k’avɛsa wele lo biukubuku shɔ wɛnya dia Losato l’Osanto bu wetshelo wa mɛtɛ mbele: Mako 13:32 ndo 1 Koreto 15:24, 28.
12. Naa wombola okina wahombaso mbidja yimba?
12 Akambo wɔtɛkɛtami la diko ango wendana la Nzambi ndo la Yeso Kristo tɛnyaka toho tokokiso sala wekelo w’onto ndamɛ l’oyango wa kimanyiya anto wahatekesanɛ l’akambo wa mɛtɛ wa lo Bible dia vɔ kondja ewo ka mɛtɛ. (Joani 17:3) Ko kayotota lo dikambo dia wanɛ wele aya ɛnɔnyi efula wewɔ l’etshumanelo k’Akristo? Lo menda efula k’ewo ka lo Bible kambowokondja l’edja k’ɛnɔnyi, onde vɔ weke l’ohomba wa mbidja yimba lo wekelo awɔ w’onto ndamɛ w’Ɔtɛkɛta wa Jehowa?
Bonde ‘kahombaso ndjâlamaka’?
13. Naa kanyi ya kɔlɔ yakoka anto amɔtshi monga la yɔ lo kɛnɛ kendana la wekelo w’onto ndamɛ?
13 Anto amɔtshi wambosala ɛnɔnyi efula l’etshumanelo mbeyaka ndjonga la mbekelo ka pembetɛ lo ndjaɛkɛ tsho l’ewo ka Bible kakawakondja l’ɛnɔnyi awɔ w’etatelo wakawakome Ɛmɛnyi wa Jehowa. Ekɔ wɔdu di’onto kanyiya ɔnɛ: “Naka dimi menda efula ka wenya wamometsha l’edja k’ɛnɔnyi dia mbadia Bible ndo ekanda ekina walembetshiya Bible, kete aya bu ohomba dia dimi mbeka nto efula oko eyoyo.” Kanyi shɔ yekɔ oko onto lata ate: “Lo menda efula ka diangɔ diamomɔlɛ, dimi laya bu nto l’ohomba wa ndjakiyanya efula lo kɛnɛ kendana la diangɔ diahombami ndɛ.” Sho mbeyaka ɔnɛ di’onto tetemala monga la yonge ya dimɛna ndo la wolo, nde pombaka ndɛka diangɔ di’ɔlɔlɔ diakatɛma dimɛna. Ɔsɔku mbediɔ dia sho nama yonge ndo wolo aso wa lo nyuma!—Heberu 5:12-14.
14. Lande na kahombaso ndjâlamaka?
14 Lâsɔ, sho tshɛ, oyadi ambeki wa Bible w’edjedja kana w’eyoyo mbeso, toyele dako diaki Paulo diakandasha Timɔtɛ, laki l’etena kɛsɔ onto lambotshunda lo nyuma ndo omendji w’oshika, ate: “Uyalamaki, ulamaki ndu wetshelu aye. Utetemalaki lu akambu aso. Ne dia lam’ayuyutsha osoku, we ayuyashimbela, ndu we ndu wane wuka aui aye.” (1 Timote 4:15, 16) Lande na kahombaso mbidja yimba dimɛna lo dako diaki Paulo? Tatohɛke dia Paulo akɛnya dia tekɔ lo ndɔshana la ‘keso, [kana “tolonga ta lo mayɛlɛ”] taki Diabolo’ Ndo “la elui w’edienge wa lu ahuli wa l’ulungu.” Ndo ɔpɔstɔlɔ Petero akatewola dia Diabolo ekɔ ‘lo nyanga onto ɔmɔtshi la nde minda,’ ndo ‘onto ɔmɔtshi ɔsɔ’ koka monga onto tshɛ la l’atei aso. Naka sho ndjaɛkɛ le so shamɛ ndo minya yimba lo wâle wakoka tokomɛ, kete sho koka ndjosha Diabolo diaaso diatandayange.—Efeso 6:11, 12; 1 Petero 5:8.
15. Naa ɔlɔtɔ wa ta wa lo nyuma wele laso ndo ngande wakokaso mbɔlɔngɔsɔlaka?
15 Lâsɔ, ehomɔ kakɔna kele laso? Ɔpɔstɔlɔ Paulo ntoholaka ate: “Nyose eloto tshe wa ta wa [Nzambi], dia nyu mbeya nshikikala lu lushi la kolo, la memala lam’ayunyushidiya akambu aku tshe.” (Efeso 6:13) Wolo w’ɔlɔtɔ wa ta wa lo nyuma ɔsɔ mendanaka aha tsho la woho wakiwɔ oma l’etatelo, koko ndo la woho wayɔlɔngɔsɔmaka ɔlɔtɔ akɔ mbala la mbala. Koko, ɔlɔtɔ wa ta wa lo nyuma w’oma le Nzambi ɔsɔ pombaka monga ndo l’ewo katahame k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi. Kɛsɔ mɛnyaka ohomba wa sho mongaka la eokelo ka dimɛna k’akambo wa mɛtɛ watewoya Jehowa l’ekimanyielo k’Ɔtɛkɛta ande ndo k’ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo wa kɛsɔ. Wekelo w’onto ndamɛ wa Bible ndo w’ekanda walembetshiya Bible wekɔ ohomba efula dia sho nɔngɔsɔlaka ɔlɔtɔ aso wa ta wa lo nyuma.—Mateu 24:45-47; Efeso 6:14, 15.
16. Kakɔna kahombaso sala dia ndjashikikɛ dia kana ‘engawo kaso ka mbetawɔ’ kekɔ dimɛna?
16 Paulo akatɛkɛta dikambo di’“engawu ka mbetawo,” oko ɔlɔtɔ wa ta w’ohomba efula wakokaso nima ndo nanya akuwa waki Satana ndo wetshelo wa kashi waki waa apɔsta. (Efeso 6:16) Ɔnkɔnɛ, ekɔ ohomba efula dia sho sɛdingolaka wolo wele l’engawo kaso ka mbetawɔ ndo kɛnɛ kasalaso dia kilɔngɔsɔlaka ndo kikeketshaka. Ɛnyɛlɔ, wɛ mbeyaka ndjambola wate: ‘Ngande walɔngɔsɔlami wekelo wa Bible wa lomingu la lomingu lo kamba la Tshoto y’Etangelo? Onde dimi mbekaka Tshoto y’Etangelo dimɛna dia dimi monga l’akoka wa ‘tshutshuyana lo ngandji ndo l’elimu w’ɔlɔlɔ’ lo mbishaka ekadimwelo w’amɛna efula lo losanganya? Onde dimi mbifolaka Bible dia mbadia avɛsa woshidiwɔ tsho ko tshika wanɛ wofundjiwɔ ɛtɛkɛta w’oma lɔkɔ? Onde dimi keketshanyaka l’anto akina oma lo kɔmatɛrɛ yashami l’osalosalo lo nsanganya?’ Mbo yaso ya ndɛ ya lo nyuma yekɔ wolo, ɔnkɔnɛ, dia sho kondja wahɔ oma lɔkɔ hatohombe ndjimɛna epiko koko sho pombaka ndjitɔma dimɛna.—Heberu 5:14; 10:24.
17. (a) Lɔlɛngɔ lakɔna lakamba la Satana dia nde nyanga woho wa nanya lonyuma laso? (b) Okanga akɔna wele laso dia ntɔpɔla lɔlɛngɔ laki Satana lɔsɔ na?
17 Satana mbeyaka wɛɔdu waki anto wele bu kokele, ndo nde kambaka la tolonga ta mayɛlɛ efula. Yoho mɔtshi yalekande sɛngiya anto lo kɔlɔ ele lo sala dia vɔ mendaka awui wa sɔnyi lo televiziɔ, l’Internet, lo vidɛo ndo l’ekanda. Akristo amɔtshi waketawɔ dia lɔlɛngɔ lɔsɔ nɛndja dihomɔ diawɔ dia ta, ndo wakashisha waɛsɛ awɔ l’etshumanelo polo ndo lo vɔ ndjodiɛnɛ l’etombelo wa kɔlɔ wa mamba. (Efeso 4:17-19) Naa okanga wakoka ntɔpɔla lɔlɛngɔ laki Satana la lo nyuma lɔsɔ na? Hatohombe minya yimba lo wekelo wa Bible w’onto ndamɛ, lo wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya yaso y’Akristo ndo l’ɔlɔtɔ aso tshɛ wa ta wa lo nyuma w’oma le Nzambi. Diangɔ sɔ tshɛ toshaka akoka wa tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ ndo tokimanyiyaka dia sho petsha kɛnɛ kahetsha Nzambi.—Osambu 97:10; Romo 12:9.
18. Ngande wakoka ‘yɔɔmbɔ ya nyuma’ tokimanyiya lo ta diaso dia lo nyuma?
18 Naka sho nama mbekelo yaso ya wekelo wa Bible wa mbala la mbala, kete hatotonga tsho la wolo wa shika tanga l’ehemba, mbut’ate wolo wakondjaso oma l’ekimanyielo k’ewo k’oshika k’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, koko tayokondja ndo dihomɔ di’amɛna dia ndɔsha ta dimɛna oma lo tshimbo ya ‘yɔɔmbɔ ya nyuma, mbut’ate y’ɔtɛkɛta wa Nzambi.’ Ɔtɛkɛta wa Nzambi “[wekɔ] la diesa diuleki yombo ya pemo wedi ehendi, [vɔ w]atutundulaka edja ndu [w]ambatanya utema la nyuma, ndu asonga la ehihu.” (Efeso 6:17; Heberu 4:12) Naka sho koma manyi lo yoho ya kamba la “yombo” shɔ, kete etena kayotohomana l’ehemba, hatotokesama la kɛnɛ kakoka mɛnama oko bu wâle kana kɛnama oko ndjonga ya nyɔi yaki kanga kɔlɔ. Ewo ndo eokelo ka Bible kele lo eombelo kaso ayotokimanyiya dia sho tona kɛnɛ kele kɔlɔ ndo sala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Lâsɔ onto tshɛ l’atei aso pombaka ndjambola ate: ‘Onde yɔɔmbɔ yami yambotshuna, kana yekɔ diɛsa? Onde aya wolo le mi dia mbohɔ avɛsa wa lo Bible wakoka keketshami etena kahomanami l’ehemba?’ Nyɛsɔ tolame mbekelo yaso y’ɔlɔlɔ yendana la wekelo wa Bible w’onto ndamɛ ko tayonga l’akoka wa shika tanga la ntondo ka Diabolo.—Efeso 4:22-24.
19. Naa wahɔ wakokaso kondja naka sho ndjasha lo wekelo w’onto ndamɛ?
19 Paulo akafunde ate: “Efundelu tshe k’uma le [Nzambi] keko ololo mbetsha antu, la mbalaka, la mbaewula, la mbaekiya lu akambu w’ololo. Dia untu a [Nzambi] aluwani, ndu akuki dia ntsha elimu w’ololo tshe.” Naka sho mbetawɔ ɛtɛkɛta waki Paulo le Timɔtɛ l’otema ɔtɔi, kete sho koka keketsha lonyuma laso hita ndo nyomoleka kamba olimu aso dimɛna. Dikumanyi ndo ekambi w’olimu wele la lonyuma l’ɔlɔlɔ koka monga wahɔ w’efula le etshumanelo, ndo sho tshɛ kokaka tshikala nge lo mbetawɔ.—2 Timote 3:16, 17; Mateu 7:24-27.
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
a Eyoyo weka biukubuku Katɔlɔmba wayohomba ndjeka nto dibuku Ewo Katɔla Otsha lo Lɔsɛnɔ la Pondjo, ekanda akɔ ehende wakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa. Alako wamboshama lanɛ wayokimanyiya dia minya wekamu tshɛ wakoka shimba onto di’aha pama lo nyuma.
b Yakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa. Wanɛ wele la dibuku Études perspicace des Écritures l’ɔtɛkɛta awɔ mbeyaka menda lo Vɔlimɛ 1 l’etenyi kalembetshiya lokombo “Jehowa.”
c Dikadimwelo efula dia l’ɔtɛkɛta w’espagnole kana wa catalan, tshikitana la dikadimwelo dikina lo woho wakadimolawɔ Tetragramɛ ka lo Hɛbɛru lo kamba la “Yavé,” “Yahveh,” “Jahvè,” ndo “Jehová.”
d Yakatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
Onde wɛ akohɔ?
• Awui Akɔna wakimanyiya dia wekelo w’onto ndamɛ monga dimɛna?
• Munga kakɔna kakasale akadimudi efula wa Bible lo kɛnɛ kendana la lokombo laki Nzambi?
• Avɛsa akɔna wa lo Bible wakokayɛ kamba la wɔ dia mɛnya ɔnɛ wetshelo wa Losanto l’Osanto wekɔ kashi?
• Kakɔna kahombaso sala dia sho ndjakokɛ oma lo tolonga ta mayɛlɛ taki Satana oyadi kânga aya ɛnɔnyi efula weso Akristo wa mɛtɛ?
[Esato wa lo lɛkɛ 25]
Dia sala wekelo w’onto ndamɛ wa dimɛna, wɛ la dia mbidjasɛ dimɛna ndo lo dihole dia ki
[Esato wa lo lɛkɛ 29]
Onde ‘yɔɔmbɔ’ yayɛ yekɔ diɛsa kana otshunu?