Bible koka kokimanyiya dia kondja ɔngɛnɔngɛnɔ
KÂNGA mbediɔ kema dibuku di’aseka enganga, Bible nembetshiyaka etombelo w’ɔlɔlɔ kana wa kɔlɔ wakoka monga la tokanyi lo yimba kana lo demba di’onto. Bible mbutaka ɔnɛ: “Utema w’ongenongeno eli ukanga w’ololo. Keli ulingulingu atumiaka weka.” Sho mbadiaka nto ɔnɛ: “Naka we ayokomo lu lushi la pa, wulu aye weli tshitshe.” (Tukedi 17:22; 24:10) Ɔkɔmwɛlɔ koka toshishɛ wolo aso, tokonya dia sho ndjaoka wɔdu kana toshimba dia nyanga ekimanyielo.
Ɔkɔmwɛlɔ koka nto monga la shɛngiya lo lonyuma laso. Mbala efula anto wakanyiya ɔnɛ vɔ bu ohomba mbɔsaka dia vɔ hawokokaki pondjo monga la diokanelo di’ɔlɔlɔ la Nzambi ndo mbetawɔma le nde. Simone, lakatatɛkɛta dikambo diande lo sawo diakete, kosuya dia nde aki “woho w’onto wakakokaka mbetawɔma le Nzambi.” Koko, naka sho sɛdingola Bible, Ɔtɛkɛta wa Nzambi, kete tayɛna dia Nzambi ekɔ la tokanyi t’ɛlɔlɔ otsha le wanɛ wayatshutshuya dia mbɔngɛnyangɛnya.
Nzambi kanɛka anto mɛtɛ
Bible totɛka ɔnɛ: “[Jehowa] eko lasuki la wane weli la etema wambate. Ndi atushimbelaka waku weli la etema wa ndjakitshakitsha.” Nzambi hatɔnyɔlaka ɔnɛ lele la “sulu diambate,” koko nde ndakaka dia “mbulula lumu la kanga ndjakitshakitsha la nkikitsha kanga utema wambate.”—Osambu 34:18; 51:17; Isaya 57:15.
Lo diaaso dimɔtshi, Yeso Ɔna Nzambi, akɛnyi ohomba wa kotola yambalo ya ambeki ande lo woho wele Nzambi mɛnaka kɛnɛ kele ɔlɔlɔ le ekambi Ande. Lo ekimanyielo ka wɛɛla ɔmɔtshi, nde akate dia Nzambi mbeyaka etena kakɔ ɛsɔlɛ la nkɛtɛ, dikambo diakoka anto efula mbɔsa ɔnɛ bu ohomba efula. Nde akake epole ɔsɛkɛ nto dia Nzambi mbeyaka kiambokambo tshɛ yendana la anto, oyadi lofulo la wɛɔngi wa divo wele l’ɛtɛ awɔ. Yeso akakumiya wɛɛla ande lo mbuta ate: “Okone tanyukaki woma. Nyu nyambuleka [nsɔlɛ] efula.” (Mateu 10:29-31)a Yeso akɛnya dia oyadi kɛnɛ kakoka anto kanyiya lo dikambo diawɔ vɔamɛ, anto wele la mbetawɔ wekɔ la nɛmɔ lo washo wa Nzambi. Diakɔ diele ɔpɔstɔlɔ Petero akatohola dia Nzambi “kema la shonodi y’antu. Keli ndi mbetawoka wa lu wedja tshe, wane wawuka woma la watsha akambu w’ololo.”—Etsha 10:34, 35.
Tonge la wɛdimo
Ɔtɛkɛta wa Nzambi tokeketshaka dia sho monga la wɛdimo lo woho wayaɔsaso shoamɛ. Ɔpɔstɔlɔ Paulo akafunde lo wolo wa nyuma ate: “Uma lu ngandji ka mamba kakawamboya, dimi lambunyutela nyu tshe nti: Untu tatamanyaki ndjakanela, keli aludiami la tukanyi ta ndjakitshakitsha uku yediko ya mbetawo yakakahanya [Nzambi] le untu l’untu.”—Romo 12:3.
Lo mɛtɛ, sho hatohombe ndjaɔsa oko sho mbamboleka anto akina kana ndjaɔsa oko sho mbamboleka tangangɔ t’anyanya. Koko, oyango aso pombaka monga wa sho ndjala la kanyi y’ɔlɔlɔ lo dikambo diaso shoamɛ, mbuta ate mbeya elelo aso ndo awui weso wolo lɔkɔ. Okristo ɔmɔtshi wa womoto akate ate: “Dimi bu onto la kɔlɔ ndo dimi handeki anto akina. Dimi lekɔ la waonga w’ɛlɔlɔ ndo la waonga wa kɔlɔ ndo ngasɔ mbele onto tshɛ.”
Lo mɛtɛ, kema wɔdu monga la kanyi yele la wɛdimo ya ngasɔ. Mbeyaka monga wolo efula dia minya tokanyi ta kɔlɔ tamonga laso ɛnɔnyi efula lo dikambo diaso shoamɛ. Koko oma l’ekimanyielo ka Nzambi, sho koka tshikitanya lonto laso ndo tshikitanya kanyi yele laso lo dikambo dia lɔsɛnɔ. Lo mɛtɛ, dui sɔ mbatokeketsha ɔtɛkɛta wa Nzambi dia ntsha. Sho mbadiaka ɔnɛ: ‘Nyonya ditshelo dia dionga dianyu dia ntondo, lonto l’edjedja latolangaka dia ndjela nsaki ya lokeso. Nyɔlɔtɛ lonto l’oyoyo lakatongama lo ndjela lolango laki Nzambi lo losembwe ndo lo kɔlamelo ya mɛtɛ.’—Efeso 4:22-24.
Naka sho sala la wolo dia tshikitanya ‘wolo walɔmbɔla timba taso,’ mbuta ate wolo walɔmbɔla tokanyi taso, kete tayokoka tshikitanya lonto laso. Lo ɛtɛkɛta ekina, tayonya lonto lɛna akambo paka la sso dia kɔlɔ ndo ndɔta lɔnɛ lɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Lena, lakatatɛkɛta dikambo diande lo sawo diakete, akayoshihodiaka dia edja tshɛ kakinde atanya tokanyi t’ɔnɛ ndoko onto lawoka ngandji kana lakoka mbokimanyiya, ndoko dikambo diakakoke tshikitanya tokanyi taki lande lo dikambo diande ndame. Alako akɔna w’eshika w’oma lo Bible wakakimanyiya Lena, Simone, ndo anto akina dia vɔ sala etshikitanu lo nsɛnɔ yawɔ?
Atɔndɔ wa lo Bible wakimanyiya dia monga la ɔngɛnɔngɛnɔ efula
“Ukitsha wutshu aye le [Jehowa], ku ndi ayukembelawo.” (Osambu 55:22) Dikambo dia ntondo, dɔmbɛlɔ koka tokimanyiya dia sho kondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Simone mbutaka ate: “Etena tshɛ kakɔmɔmi otema, dimi kadimɔka otsha le Jehowa ndo dimi nɔmbaka ekimanyielo kande. Lo dikambo tshɛ diakakomɛka, nde akambishaka wolo ndo ɛlɔmbwɛlɔ.” Etena katokeketsha omembi w’esambo dia sho kitsha wetsho aso tshɛ le Jehowa, nde toholaka dia Jehowa hatokokɛ tsho, koko nde tɔsaka nto oko anto wakokande kimanyiya ndo sukɛ. L’otsho wa Pasaka ka lo 33 tena diaso (T.D.), ambeki wa Yeso waki la ɔkɛi w’efula l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakate Yeso dikambo dia otshwelo ande waki k’emembe. Yeso akâkeketsha dia vɔ nɔmba She, ndo oma lâsɔ nde akakotsha ate: “Nyolombe, nyayulungula, dia ongenongeno anyu aluli.” —Joani 16:23, 24.
“Mbisha, ambuleka nungula [ɔngɛnɔngɛnɔ].” (Etsha 20:35) Oko wakadietsha Yeso, mbisha ekɔ dikambo di’ohomba efula dia kondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ lo lɔsɛnɔ. Kitanyiya dikambo dia mɛtɛ di’oma lo Bible sɔ tokimanyiyaka dia sho ndjasha lo ehomba w’anto akina oleki waso shoamɛ. Etena kakimanyiyaso anto akina ndo kɛnaso lowando lawɔ lo dikambo sɔ, shoamɛ mongaka la ɔngɛnɔngɛnɔ. Lena mbetawɔka dia woho wakandasambishaka asukanyi ande lokumu l’ɔlɔlɔ l’oma lo Bible mbala la mbala akokimanyiya lo weho ehende. Nde mbutaka ate: “Ntondotondo, esambishelo akambisha ɔngɛnɔngɛnɔ ndo ɔlɔ wakatɛkɛta Yeso dikambo diawɔ. Dui dia hende, lakakondja lowando efula oma le anto akina, lowando lakakimanyiya dia dimi kondja ɔngɛnɔngɛnɔ.” Naka sho ndjasha tshɛ dikambo dia akina, kete tayɛna mɛtɛ k’ɛtɛkɛta ɛnɛ wele lo Tukedi 11:25 wata ɔnɛ: “One latushaka antu ashi wa no, wayuwusha ndu ndi.”
“Nshi y’omenyi fono tshe yatuyalaka kolo. Keli one leli la utema w’ongenongeno, atuyalaka la dambu diahashili.” (Tukedi 15:15) Sho tshɛ tekɔ la ɔsɔnwɛlɔ wendana la woho wayaɔsaso shoamɛ ndo wɔsaso akambo wele laso. Sho koka monga oko onto lɛna awui tshɛ la sso dia kɔlɔ ko monga la lonyangu, kana oko onto lɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ, ko monga la “utema w’ongenongeno.” Eelo, tayonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ oko anto wele lo fɛtɛ. Simone mbutaka ate: “Dimi ndjatshutshuyaka la wolo dia mɛna akambo la sso di’ɔlɔlɔ. Dimi ndjashaka efula lo wekelo w’onto ndamɛ ndo l’olimu w’esambishelo, ndo dimi tetemalaka nɔmba. Dimi ndjatshutshuyaka nto dia mbekesanɛ l’anto wele la tokanyi t’ɛlɔlɔ, ndo dimi ndjaketembolaka dia kimanyiya anto akina.” Dionga dia ngasɔ mbishaka ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ, oko watokeketsha Bible ɔnɛ: “Nyongenangenaki le [Jehowa], nyuyali la ongenongeno utamanya nyu antu w’ololo. Nyuhangohango l’ongenongeno nyu tshe akanga w’etema w’usimbwi.”—Osambu 32:11.
“Ongenyi [wa mɛtɛ] atukaka untu ngandji tena tshe. Ndu lu nshi ya pa ndi atuyalaka uku onangu.” (Tukedi 17:17) Dihwɛ onto ɔmɔtshi lokaso ngandji otema kana ondaki ɔmɔtshi wɛkamaso koka tokimanyiya dia sho ndɔshana la tokanyi ta kɔlɔ ndo tinya la ntondo ka tɔ ndjotɔlɛndja. Mbutɛ anto akina kɛnɛ kele laso koka tokimanyiya dia sho mɛna akambo la wɛdimo, mbuta ate la sso di’ɔlɔlɔ. Simone mbetawɔka ate: “Mbutɛ anto akina awui waki lami akakimanyiya efula. Wɛ pombaka mbutɛ onto okina woho wayaokayɛ. Mbala efula mbeyaka monga tsho ohomba mbutɛ anto akina awui wele laso.” Ntsha dui sɔ ayokokimanyiya dia wɛ mɛna mɛtɛ ka yokedi nyɛ yata ɔnɛ: “Lunyangu l’utema w’untu latôlembiaka. Keli diui di’ololo diatôngenyangenyaka.”—Tukedi 12:25.
Kɛnɛ kakokayɛ sala
Tambɔsɛdingola paka atɔndɔ angana ato l’atei w’atɔndɔ efula wa diambo ndo wele ohomba w’oma lo Bible wakoka tokimanyiya dia sho ndɔshana la tokanyi ta kɔlɔ ndo kondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ. Naka wɛ ekɔ l’atei w’anto walɔshana la tokanyi ta ndjaokaka oko onto lele bu la akoka, kete tambokokeketsha dia wɛ sɛdingola dimɛna Ɔtɛkɛta wa Nzambi, mbuta ate Bible. Eka woho wa wɛ monga la kanyi yele la wɛdimo lo kɛnɛ kendana layɛ wɛmɛ ndo lo kɛnɛ kendana la diɔtɔnganelo diasayɛ la Nzambi. Tambolongamɛ dia lo ekimanyielo ka ɛlɔmbwɛlɔ k’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi, wɛ koka kondja ɔngɛnɔngɛnɔ wa mɛtɛ lo akambo tshɛ wasalayɛ.
[Nɔtɛ ka l’ɛse ka dikatshi]
a Etenyi ka Afundelo kɛnɛ nembetshiyama dimɛna lo lɛkɛ 19 ndo 20.
[Osato wa lo lɛkɛ 7]
Nsɛna la atɔndɔ wa lo Bible fudiaka ɔngɛnɔngɛnɔ