Anto “w’uma l’eteketa tshe” woka lokumu l’ɔlɔlɔ
“Antu dikumi w’uma l’eteketa tshe wa wedja [wayota] vati: Shu tayutsho kame lanyu, ne dia shu takuki lukumu ati: [Nzambi] eko kame la nyu.”—ZEKARIYA 8:23.
1. Ngande wakalɔngɔsɔla Jehowa etena ndo diaaso dioleki dimɛna dia etatelo k’esambishelo lo ɛtɛkɛta ndo lo wedja wotshikitanyi?
DUI dimɔtshi di’ɔlɔlɔ diakasalema lo diaaso dimɔtshi di’ɔlɔlɔ. Ɔsɔ aki lushi la Pɛntɛkɔsta 33 T.D. Mingu mɔtshi la ntondo, ase Juda ndo ase wedja w’oma lo ngelo oko 15 ya lo Diolelo dia Rɔma dia shaka ndo w’oma lo ngelo kina wakahungumɔ la Jerusalɛma dia ndjosala fɛtɛ ka Pasaka. Lushi lɔsɔ, nunu dia l’atei awɔ wakoke aha lo lofunge oko wakidiɔ la Babɛlɛ k’edjedja koko lo yoho yokɛma, anto k’anto wakalodiama la nyuma k’ekila wewoya lokumu l’ɔlɔlɔ lo ɛtɛkɛta efula wakatɛkɛtamaka lo Diolelo dia Rɔma. (Etsha 2:1-12) Lo diaaso sɔ mbakotɔ etshumanelo ka Akristo ndo mbakatatɛ olimu wa wetshelo lo ɛtɛkɛta efula ndo olimu wa wetshelo wa l’andja w’otondo watetemala kambema polo ndo nshi nyɛ.
2. Ngande ‘wakambiya’ ambeki waki Yeso ampokami awɔ wotshikitanyi lo Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D.?
2 Ambeki waki Yeso wakakokaka mɛtɛ tɛkɛta Grɛkɛ k’anto tshɛ, ɔtɛkɛta wakatɛkɛtamaka efula lo nshi shɔ. Vɔ wakatɛkɛtaka nto Hɛbɛru, ɔtɛkɛta wakatɛkɛtamaka lo tɛmpɛlɔ. Koko, lo lushi la Pɛntɛkɔsta, vɔ ‘wakambiya’ ampokami awɔ wotshikitanyi lo tɛkɛta lo ɛtɛkɛta wa lôtɔ w’anto asɔ. Etombelo akɔna wakayala? Etema w’ampokami awɔ wakanandema l’akambo wa mɛtɛ wakawoke lo ɛtɛkɛta awɔ wa lôtɔ. L’ekomelo ka lushi lɔsɔ, djui ya tshitshɛ y’ambeki yakahame polo ndjokoma lofulo l’anto ndekana 3 000!—Etsha 2:37-42.
3, 4. Ngande wakahame olimu w’esambishelo etena kakonɔ ambeki oma la Jerusalɛma, Judeya ndo oma la Ngalileya otsha lo ahole akina?
3 Yema tshitshɛ l’ɔkɔngɔ wa dikambo dia woke sɔ, ɛhɛnyɔhɛnyɔ wa wolo wakayala la Jerusalɛma, ndo “wane wakadiangana, wakakindula lu dihuli la dihuli, watasambisha diui dia lukumu l’ololo.” (Etsha 8:1-4) Ɛnyɛlɔ, sho mbadiaka lo Etsha tshapita 8 dikambo dia Filipɛ, ondo osambisha ɔmɔtshi wakatɛkɛtaka Grɛkɛ. Filipɛ akasambisha ase Samariya. Nde akasambisha nto ɔlɛnga w’ose Etiyɔpiya waketawɔ losango lendana la Kristo.—Etsha 6:1-5; 8:5-13, 26-40; 21:8, 9.
4 Oko wakonɔ Akristo oma la Jerusalɛma, Judeya ndo oma la Ngalileya dia toyanga ahole wa vɔ mbidjasɛ, vɔ wakahomana la wekamu wendana la waoho w’anto ndo la ɔtɛkɛta. Ondo amɔtshi l’atei awɔ wakasambisha paka ase Juda. Koko ombeki Luka mbutaka ate: “Keli amotshi awo waki asi Kupiro la asi Kurene wakayi l’Atiyoka, wakasambisha ndu asi Ngirika lukumu l’ololo la Khumadiondjo [Yeso].”—Etsha 11:19-21.
Nzambi kaha la shɔnɔdi ekɔ la losango lendana la anto tshɛ
5. Ngande wɛnama woho wele Jehowa bu la shɔnɔdi lo kɛnɛ kendana la lokumu l’ɔlɔlɔ?
5 Ehamelo wa ngasɔ wakasalema lo yoho yɔtɔnganɛ la mboka yaki Nzambi, mbuta ate nde bu la shɔnɔdi. L’ɔkɔngɔ w’ɔpɔstɔlɔ Petero kimanyiyama oma le Jehowa dia nde nɔngɔsɔla kanyi yande yendana la woho wakandɔsaka ase wedja, la lowando tshɛ nde akate ate: “Mete, dimi lambeya nti: [Nzambi] kema la shonodi y’antu. Keli ndi mbetawoka wa lu wedja tshe, wane wawuka woma la watsha akambu w’ololo.” (Etsha 10:34, 35; Osambu 145:9) Etena kakate ɔpɔstɔlɔ Paulo, laki ntondo osoyanyi w’Akristo ate Nzambi “nangaka antu [wa weho] tshe nshimbamela,” nde akanyomoshikikɛ dia Nzambi bu la shɔnɔdi. (1 Timote 2:4) Woho wele Otungi bu la shɔnɔdi mɛnamaka lo woho wele elongamelo ka Diolelo kekɔ la ntondo k’apami ndo ka wamato ndo k’anto wa weho tshɛ wa nkoho y’alemba, wa wedja kana w’ɛtɛkɛta.
6, 7. Prɔfɛsiya yakɔna ya lo Bible yakewoya woho wayodiangana lokumu l’ɔlɔlɔ lo ɛtɛkɛta efula ndo lo wedja efula?
6 Ohamelo ɔsɔ wasalema lo wedja efula wakewoyama ntambe efula la ntondo. Lo ndjela prɔfɛsiya ka Danyele, “[wakasha Yeso] luwandji, lutumbu, la diulelu dia antu tshe; wedja, la antu w’eteketa tshe [mbokambɛ].” (Danyele 7:14) Woho watomba periodikɛ kɛnɛ lo ɛtɛkɛta 151 ndo wakahanyematɔ l’andja w’otondo kokimanyiyaka dia wɛ mbadia awui wendana la Diolelo diaki Jehowa, kɛnɛmɔlaka ekotshamelo ka prɔfɛsiya kɛsɔ ka lo Bible.
7 Bible akewoya etena kele anto w’oma l’ɛtɛkɛta efula wayoka losango latɔ lasha lɔsɛnɔ. Lo nembetshiya woho wele ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ ayokotola anto efula, Zɛkariya akate ɛtɛkɛta wa prɔfɛsiya ɛnɛ ɔnɛ: “Lu shi sho, antu dikumi w’uma l’eteketa tshe wa wedja wayukimela usi Juda otoi [Akristo w’akitami wa nyuma, etenyi ka “Isariyɛlɛ wa Nzambi”] l’uhimbu wa dihondo diandi, wata vati: Shu tayutsho kame la nyu, ne dia shu takuki lukumu ati: [Nzambi] eko kame la nyu.” (Zekariya 8:23; Ngalatiya 6:16, sho mbɛnganyisha alɛta ango lo sawo nɛ tshɛ.) Ndo lo nembetshiya kɛnɛ kakandɛnyi lo ɛnɛlɔ, ɔpɔstɔlɔ Joani akate ate: “Dimi lakendi, lakenyi ului a wuki w’antu waheyama mbala, uma lu wedja tshe, ndu uma lu wauhu tshe ndu w’eteketa tshe, wemadi la ntundu ka kiti ka diulelu ka Ona-Okoko.” (Enyelo 7:9) Tambɛna woho wambokotshama prɔfɛsiya shɔ!
Tosambisha anto wa weho tshɛ
8. Akambo akɔna weta nshi nyɛ watɔlɔmba dia sala etshikitanu lo olimu aso w’esambishelo?
8 Ɛlɔ kɛnɛ, anto hawoyoleka tshikala dihole diamɛ. Mɔndializasiɔ amboyokonya diaha anto shikimala lo ngelo. Nyemba y’anto y’oma l’ahole walɔma ata ndo wele l’ekondjelo ka yema tshitshɛ wakonɔ lo ngelo yele l’ekondjelo k’efula, watayange dia monga la lomombo la l’emunyi. Lo wedja efula, nyemba y’anto watshika ngelo yawɔ ndo y’ase dawo amboyota elui w’ɛtɛkɛta w’angɛndangɛnda wotshikitanyi. Ɛnyɛlɔ, lo wodja wa Finlande ɛtɛkɛta ndekana 120 wekɔ lo tɛkɛtama; lo Australie ɛtɛkɛta ndekana 200 wekɔ lo tɛkɛtama. Lo osomba ɔtɔi wa l’États-Unis, mbuta ate la San Diego ndekana ɛtɛkɛta 100 mbatɛkɛtama!
9. Kanyi yakɔna yahomba monga laso lo kɛnɛ kendana la otanemelo w’anto watɛkɛta ɛtɛkɛta wotshikitanyi lo ɛtshi kaso ka nkɛtɛ?
9 Oko weso ekambi wa Akristo, onde sho mbɔsaka dia oyelo wa anto watɛkɛta ɛtɛkɛta wotshikitanyi todjɛka wekamu ɔmɔtshi l’olimu aso? Ndoko yema! Koko sho mbɔsaka dui sɔ oko ohamelo wa ɛtshi ka nkɛtɛ kahombaso sambisha, mbuta ate ‘dikambɔ diambɛla dia muna.’ (Joani 4:35) Sho ndjatshutshuyaka dia kimanyiya anto weya ehomba awɔ wa lo nyuma, oyadi wodja awɔ kana ɔtɛkɛta awɔ. (Mateu 5:3) Etombelo wamonga la dui sɔ ele, ɔnɔnyi tshɛ lofulo latahame l’anto wa ‘ɛtɛkɛta tshɛ’ komaka ambeki wa Kristo. (Enyelo 14:6) Ɛnyɛlɔ, lo Ngɔndɔ k’enanɛi 2004, olimu w’esambishelo lo wodja wa Allemagne wakakambema lo ɛtɛkɛta oko 40. L’etena kakɔ kâmɛ, lokumu l’ɔlɔlɔ lakasambishama lo Australie lo ɛtɛkɛta suke 30, etena kɛnɛ kele lo ɛnɔnyi dikumi wetshi lɔ lakasambishamaka lo ɛtɛkɛta 18 eto. Lo wodja wa Grèce, Ɛmɛnyi wa Jehowa wakasambisha anto lo ɛtɛkɛta wotshikitanyi suke 20. L’andja w’otondo, pursa oko 80 y’Ɛmɛnyi wa Jehowa tɛkɛtaka ɔtɛkɛta okina wotshikitanyi la Angɛlɛ, ɔtɛkɛta waleka tɛkɛtama lo wedja efula.
10. Ɔkɛndɛ akɔna wele la opandjudi tshɛ l’olimu wa mbetɛ anto wa ‘lo wedja tshɛ’ ambeki?
10 Lo mɛtɛ, didjango diaki Yeso dia ‘mbetɛ anto wa lo wedja tshɛ ambeki’ diekɔ lo kotshama! (Mateu 28:19) Lo mbetawɔ ɔkɛndɛ ɔsɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ, Ɛmɛnyi wa Jehowa wekɔ lo kamba olimu ɔsɔ lo wedja 235, ndo wekɔ lo kahanya ekanda lo ɛtɛkɛta ndekana 400. Kânga mbatondja okongamelo waki Jehowa ekanda wele ohomba dia sambisha anto, opandjudi wa Diolelo tshɛ pombaka mbɔsa yɛdikɔ ya mbewoya losango la lo Bible le ‘anto wa weho tshɛ’ lo ɔtɛkɛta wakokawɔ mboka dimɛna. (Joani 1:7) Welo wosanganyemi ɛsɔ ambokimanyiya miliyɔ y’anto yatɛkɛta ɛtɛkɛta wotshikitanyi dia kondja wahɔ oma lo lokumu l’ɔlɔlɔ. (Romo 10:14, 15) Eelo, onto tshɛ la l’atei aso ekɔ l’ɔkɛndɛ w’ohomba efula!
Totondoya wekamu
11, 12. a) Wekamu akɔna wahomba mbekɔma, ndo ngande wakimanyiya nyuma k’ekila? b) Lande na kele sambisha anto lo ɔtɛkɛta awɔ wa lôtɔ ekɔ ohomba efula?
11 Ɛlɔ kɛnɛ, apandjudi efula wa Diolelo kombolaka mbeka ɔtɛkɛta okina, koko hawolongamɛ dia kondja weshasha wa lo dihindo wa nyuma kaki Nzambi. (1 Koreto 13:8) Mbeka ɔtɛkɛta w’oyoyo ekɔ dikambo dia wolo. Ndo kânga anto watɛkɛta ɔtɛkɛta okina lâdiko wa wakiwɔ wa lôtɔ koka monga l’ohomba wa tshikitanya tokanyi ndo mbɔtwɛlɔ yawɔ woho wa losango la lo Bible ngɛnyangɛnya anto watɛkɛta ɔtɛkɛta akɔ, koko wele la diewo ndo mbekelo yotshikitanyi. Oma lâsɔ nto, anto w’eyoyo wônɔ l’ahole akina mongaka mbala efula ɛsɔnyisɔnyi; ɔnkɔnɛ, dia sho shihodia yoho yakanyiyawɔ ekɔ dikambo dia wolo.
12 Kânga mbediɔ ɔsɔku, nyuma k’ekila kekɔ lo kamba olimu l’atei w’ekambi waki Jehowa lo welo wadjawɔ dia kimanyiya anto watɛkɛta ɛtɛkɛta ekina. (Luka 11:13) Lo dihole dia tɔ mbisha akoka wa tɛkɛta ɔtɛkɛta okina lo dihindo, nyuma k’ekila koka fudia nsaki kaso ka tɛkɛta la anto wahatɛkɛta ɔtɛkɛta aso. (Osambu 143:10) Sambisha ndo mbetsha anto losango la lo Bible lo ɔtɛkɛta wahaweye mbeyaka minanda timba tawɔ. Koko, dia sho minanda etema w’ampokami aso, ekɔ mbala efula ohomba dia sho kamba la ɔtɛkɛta awɔ wa lôtɔ, mbuta ate ɔtɛkɛta wananda nsaki, tokanyi ndo dikongamelo diawɔ di’oma k’ɛse otema.—Luka 24:32.
13, 14. a) Kakɔna katshutshuya anto amɔtshi dia tokamba lo ɛtshi ka nkɛtɛ katɛkɛtama ɔtɛkɛta okina? b) Ngande wɛnama yimba ya ndjahombia?
13 Apandjudi efula wa Diolelo wakatshu tokamba lo mbilo katɛkɛtama ɔtɛkɛta w’angɛndangɛnda lam’akawɛnyi woho wetawɔ anto akambo wa mɛtɛ wele lo Bible. Akina keketshamaka etena kakoma olimu awɔ okakatanu wa wolo ndo kakondjawɔ etombelo w’amɛna efula. Bɛtɛlɛ kɛmɔtshi k’Ɛmɛnyi wa Jehowa ka lo Erɔpɛ wa lo sidɛ mbutaka ɔnɛ: “Anto efula waya oma lo Erɔpɛ wa lo ehotwelo wekɔ la mposa k’akambo wa mɛtɛ.” Ande ɔngɛnɔngɛnɔ wonga dia kimanyiya anto wa ngasɔ wetawɔ lokumu l’ɔlɔlɔ lee!—Isaya 55:1, 2.
14 Koko, dia kondja etombelo w’amɛna lo olimu ɔnɛ, sho pombaka monga la dihonga ndo la yimba ya ndjahombia. (Osambu 110:3) Ɛnyɛlɔ, nkumbo efula y’Ɛmɛnyi wa lo wodja wa Japon wakatshike mvudu yawɔ y’amɛna ya lo esomba wa weke ndo wakatshu l’ahole wa tale dia tokimanyiya elui w’ase Chine wakonɔ dia vɔ shihodia Bible. Lo lɛkɛ la owɛstɛ la wodja wa États-Unis, apandjudi mundaka lɔkɛndɔ la wonya ɔtɔi kana ehende wa tango lo mutuka dia tɔlɔmbɔla wekelo wa Bible l’anto wadjasɛ lo lɛtshi la nkɛtɛ l’ase Philippines. Lo wodja wa Norvège, atshukanyi amɔtshi wekɔ lo mbeka la nkumbo kɛmɔtshi k’oma lo wodja wa Afghanistan. Ɛmɛnyi wa Jehowa w’atshukanyi asɔ kambaka la biukubuku Kakɔna katɔlɔmba Nzambi a ya lo Angɛlɛ ndo ya lo norvégien. Nkumbo kɛsɔ mbadiaka edingɔ lo ɔtɛkɛta wa Pɛrɛsiya, ɔtɛkɛta wafɔna efula la Dari, ɔtɛkɛta awɔ wa lôtɔ. Vɔ sawolaka lo Angɛlɛ ndo lo norvégien. Yimba ya ndjahombia ya ngasɔ ndo ya ndjaɔtɔnganyiya futamaka efula etena ketawɔ anto wa lo wodja okina lokumu l’ɔlɔlɔ.b
15. Ngande wakokaso sho tshɛ mbisha lonya lo welo wadjama dia sambisha lo ɛtɛkɛta efula?
15 Onde wɛ koka mbisha lonya lo olimu ɔnɛ wakambema lo ɛtɛkɛta efula? Lande na kahayatatɛ nembetɛ ɛtɛkɛta w’angɛndangɛna watɛkɛtama efula lo ɛtshi kanyu ka nkɛtɛ? Oma lâsɔ wɛ mbeyaka mɛmba traktɛ kana tobukubuku tɔmɔtshi tele lo ɛtɛkɛta ɛsɔ. Biukubuku Une bonne nouvelle pour des gens de toutes nations, yakatondjama lo 2004, yambokambema olimu efula dia dianganya elongamelo ka Diolelo lo yoho yeyɔ la losango la wɔdu ndo lakeketsha lo ɛtɛkɛta efula.—Enda sawo “Lokumu l’ɔlɔlɔ le anto wa lo wedja tshɛ,” lo lɛkɛ 32, lo Falase.
“Kanyukaki angendangenda ngandji”
16. Ngande wakoka anangɛso wele la ɛkɛndɛ mɛnya ngandji kawɔ lo kimanyiya anto watɛkɛta ɔtɛkɛta okina?
16 Oyadi sho mbeka ɔtɛkɛta w’oyoyo kana bu, sho tshɛ koka kimanyiya dia mbetsha ase wodja okina wele lo ngelo kaso akambo wa lo nyuma. Jehowa aketsha ekambi ande dia ‘mboka angɛndangɛnda ngandji.’ (Euhwelu k’Elembe 10:18, 19) Ɛnyɛlɔ, l’osomba ɔmɔtshi wa woke wa lo Amɛrikɛ wa lo nɔrdɛ, tshumanelo tanu sanganaka lo Mbalasa ka Diolelo ɔtɔi. Oko wasalemadiɔ lo mbalasa efula, wengɔnyelo wa wenya wa nsanganya wasalema ɔnɔnyi l’ɔnɔnyi akahombe konya nsanganya yasalema lo ɔtɛkɛta w’ase Chine dia yɔ salema la akɔlɔ efula lushi la lomingu. Koko, dikambo sɔ tohodiosha anto efula wakônɔ wakamba elimu lo waa rɛstora diaaso dia vɔ mbɔtɔka lo nsangana shɔ. La ngandji tshɛ, dikumanyi dia lo tshumanelo dikina wakasale etshikitanu wa la ngandji woho wa nsanganya ya lo ɔtɛkɛta wa Chine salemaka la pindju ka Lushi la lomingu.
17. Ngande wahombaso ndjaoka etena kɔsa anto amɔtshi yɛdikɔ ya monɔ dia tokimanyiya olui watɛkɛta ɔtɛkɛta okina?
17 Emendji wele la ngandji sɔnaka anangɛso la akadiyɛso wele l’akoka walanga ntshɔ l’ahole akina dia vɔ tokimanyiya elui watɛkɛta ɔtɛkɛta okina. Esambisha wa Bible wa tomanamana ɛsɔ mbeyaka tshika tshumanelo diawɔ ndo ngelo yawɔ, koko emendji ndjaokaka oko wakayaoke dikumanyi dia la Lustɛra ndo dia l’Ikɔniyo. Dikumanyi sɔ koshimba Timɔtɛ dia nde mbeteta la Paulo, kânga mbele Timɔtɛ akikɔ osukɔ lo tshumanelo diawɔ. (Etsha 16:1-4) Lâdiko dia lâsɔ, wanɛ weta la ntondo l’olimu w’esambishelo hawɔkɔmɔ l’ɔtɛ wa waonga, mbekelo, kana yoho ya lɔsɛnɔ y’anto wa lo wodja okina. Koko, vɔ mbetawɔka etshikitanu ɛsɔ ndo nyangaka toho ta monga la diɔtɔnganelo di’ɔlɔlɔ dia lokumu l’ɔlɔlɔ mbewoyama dimɛna.—1 Koreto 9:22, 23.
18. Soko diakɔna dia woke di’olimu diambodihwama le anto tshɛ?
18 Oko wakadiewoyama ntondo, lokumu l’ɔlɔlɔ lekɔ lo sambishama “l’eteketa tshe wa wedja.” Tekɔ lo nongamɛ ehamelo k’efula lo bɛtshi dia nkɛtɛ di’anto watɛkɛta ɔtɛkɛta okina. Nunu di’apandjudi wele la ɔkɔmi wakɔtɔ lo ‘soko dia woke diasha olimu.’ (1 Koreto 16:9) Mɛtɛ, akambo efula nɔmbamaka dia kamba olimu lo bɛtshi dia nkɛtɛ dia ngasɔ, oko wayodiɛnya sawo diayela.
[Nɔtɛ ya l’ɛse ka dikatshi]
a Akatondjama oma le Ɛmɛnyi wa Jehowa.
b Dia tana bɛnyɛlɔ dikina, enda lo sawo: “De petits sacrifices, de grandes bénédictions,” diakatombe lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka nɛi 1, 2004 lɛkɛ 24-28 lo Falase.
Onde wɛ koka nembetshiya?
• Ngande wakokaso mbokoya Jehowa diaha monga la shɔnɔdi le anto tshɛ?
• Ngande wahombaso mbɔsa anto wa lo ɛtshi kaso ka nkɛtɛ wahatɛkɛta ɔtɛkɛta aso?
• Lande na ekɔ ohomba efula dia sambisha anto lo ɔtɛkɛta awɔ wa lôtɔ?
• Woho akɔna wakokaso ndjasha le angɛndangɛna wele l’atei aso?
[Kartɛ/Osato wa lo lɛkɛ 23]
(Dia mbeya awui efula, enda lo tshondo y’okanda)
Rɔma
KƐRƐTƐ
ASIYA
FURUNGIYA
PAFILIYA
POTO
KAPADƆKIYA
MEZƆPƆTAMIYA
MƐDIYA
PARATIYA
ELAMA
ARABIYA
LIBIYA
EDJIBITO
JUDEYA
PARATIYA
Jerusalɛma
[Eduwa w’ashi]
Ndjale ka Mediteraneya
Ndjale k’Odima
Ndjale ka Bela
Golfe Persique
[Osato]
Lo Pɛntɛkɔsta ka lo 33 T.D., anto w’oma lo esomba 15 wa lo Diolelo dia Rɔma ndo w’oma lo ngelo kina wakoke lokumu l’ɔlɔlɔ lo ɛtɛkɛta awɔ wa lôtɔ
[Esato wa lo lɛkɛ 24]
Angɛndangɛnda efula mbetawɔka akambo wa mɛtɛ wa lo Bible
[Osato wa lo lɛkɛ 25]
Mbalasa ka Diolelo kasalema nsanganya lo ɛtɛkɛta etanu