Nyɛsɔ totombole lokombo la Jehowa kâmɛ

“Nyolemiaki [Jehowa] kame la mi, shu tshe [totombole] lukumbu landi kame.”​—OSAMBU 34:3.

1. Ɛnyɛlɔ kakɔna ka dimɛna kakatshike Yeso etena kakandakambaka olimu ande lanɛ la nkɛtɛ?

L’OTSHO wa Nisana 14, 33 tena diaso nɛ, Yeso nde la apɔstɔlɔ ande wakembe kâmɛ esambo wa tombola Jehowa lo luudu lɔmɔtshi la la diko la Jerusalɛma. (Mateu 26:30) Ɔsɔ mbaki mbala k’ekomelo kakasale Yeso dui sɔ nde la apɔstɔlɔ ande. Ɔnkɔnɛ, aki dimɛna dia nde komiya losanganya lɔsɔ lo yoho shɔ. Oma l’etatelo polo l’ekomelo k’olimu ande lanɛ la nkɛtɛ, Yeso akatombola She ndo akeyanya lokombo lande l’ohetoheto tshɛ. (Mateu 4:10; 6:9; 22:37, 38; Joani 12:28; 17:6) Lo sala ngasɔ, nde akayele leeta la la waasaso lakasha omembi w’esambo lata ɔnɛ: “Nyolemiaki [Jehowa] kame la mi, shu tshe [totombole] lukumbu landi kame.” (Osambu 34:3) Ɔsɔ ekɔ mɛtɛ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula ka sho ndjela!

2, 3. a) Ngande weyaso dia Osambu 34 wekɔ la kitshimudi ya prɔfɛsiya? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo nɛ ndo lo sawo diayela?

² Wenya engana eto l’ɔkɔngɔ wa nde memba la Yeso esambo wa lotombo, ɔpɔstɔlɔ Joani akɛnyi dui dikina diotshikitanyi. Nde akɛnyi Owandji ande ndo andjakanyi ahende wadiakema l’otamba w’asui. Asɔlayi w’ase Rɔma wɔkɔla ekolo w’andjakanyi ahende dia vɔ mvɔ esadi. Koko, Joani akate dia vɔ kombɔkɔla Yeso ekolo. Lam’akakome asɔlayi lale Yeso, vɔ wakɛnyi dia nde akashidi mvɔ. Lo Evanjiliɔ ande, Joani akɛnya dia ɔsɔ aki ekotshamelo ka etenyi kekina k’Osambu 34 kata ɔnɛ: “Ndoko weka ande wayɔkɔ.”​—Joani 19:32-36; Osambu 34:20, Septante.

³ Osambu 34 wekɔ l’akambo akina wele ohomba le Akristo. Diakɔ diele lo sawo nɛ ndo lo sawo diayela, tayɔsɛdingola awui wakakomɛ Davidi etena kakandafunde osambu ɔsɔ ndo oma lâsɔ tayɔsɛdingola awui wakeketsha wele l’osambu akɔ.

Davidi ambohanda oma l’anya wa Saulo

4. a) Lande na kakasɔnama Davidi dia ndjonga nkumekanga k’Isariyɛlɛ? b) Lande na kakayokoma Saulo lo ‘nanga’ Davidi efula?

⁴ Saulo mbaki nkumekanga k’Isariyɛlɛ nshi yaki Davidi eke dikɛnda. Koko, Saulo kondjetawɔma nto le Jehowa nɛ dia nde kotetemala monga l’okitanyiya. L’ɔtɛ wa dikambo sɔ, ɔprɔfɛta Samuɛlɛ akawotɛ ate: “[Jehowa] ambukohotola diulelu dia Isariyele elo, ambudisha unyaye lukuleki ololo.” (1 Samuele 15:28) L’ɔkɔngɔ diko, Jehowa akayotoma Samuɛlɛ dia tokita Davidi, ɔnaki Jɛse la kose ɛsɔ dia nde ndjonga nkumekanga k’Isariyɛlɛ. Oko wakinde komonga nto la nyuma ka Nzambi, nkumekanga Saulo kondjaokaka nto dimɛna lo demba. Wakela Davidi, laki opomi wa mishiki wa manamana oma la Ngibeya dia ndjokambɛ nkumekanga ndo mishiki wa Davidi wakakimanyiyaka Saulo etena kakandakɔmɔka, diakɔ diele Saulo “akongenangena efula.”​—1 Samuele 16:11, 13, 21, 23.

5. Bonde kakayotshikitanaka dionga diaki la Saulo otsha le Davidi ndo kakɔna kakayotshutshuyamaka Davidi dia sala?

⁵ Lam’akatetaka nshi, Jehowa akɛnya dia nde aki la Davidi. Jehowa akokimanyiya dia ndjaka Ngɔliyatɛ, dikongote di’ose Filistiya ndo akasukɛ Davidi etena kakandatombɔma l’Isariyɛlɛ l’ɔtɛ wa akoka waki lande l’awui w’ata. Ɔnkɔnɛ, woho wakatshɔkɔla Jehowa Davidi akakonya dia Saulo mbôka kandjema ndo mbohetsha. Mbala hiende y’etondo, etena kakôhomɛka Davidi mishiki, Saulo akawoke dikɔnga. Mbala yakɔ tshɛ, Davidi akasandjɔka. Etena kakayange Saulo mbala ka sato dia mbôdiaka, Davidi akɛnyi dia nde pombaka ndawɔ dia kokɛ lɔsɛnɔ lande. L’ekomelo, l’ɔtɛ wa welo wakatetemalaka Saulo mbidja dia mbonda ndo mbôdiaka, Davidi akɔshi yɛdikɔ ya tomba oma l’Isariyɛlɛ dia toyashɛ.​—1 Samuele 18:11; 19:9, 10.

6. Lande na kakadiake Saulo anto wa l’osomba wa Nɔbɔ?

⁶ Lam’akandatatshɔka dia tomba oma l’Isariyɛlɛ, Davidi akahange yema l’osomba wa Nɔbɔ, lɛnɛ aki tabɛrnakɛlɛ ka Jehowa. Ondo Davidi akatalawɔka l’olui w’ɛlɔngɔlɔngɔ, ndo nde akayange diangɔ dia ndɛ ndo ashi dikambo diawɔ ndo diande ndamɛ. Saulo akoke dia ɔlɔmbɛdi wa lâdiko akasha Davidi l’anto ande diangɔ dia ndɛ ndo yɔɔmbɔ yaki Ngɔliyatɛ yakɔshi Davidi etena kakandodiake. Oma lo kɛlɛ kakandoke lo dikambo sɔ, Saulo akadiake anto wa l’osomba ɔsɔ tshɛ, mbidja ndo ɛlɔmbɛdi 85.​—1 Samuele 21:1, 2; 22:12, 13, 18, 19; Mateu 12:3, 4.

Davidi ambohanda nto oma lo nyɔi

7. Bonde kaki osomba wa Ngata dihole dia kɔlɔ dia Davidi toyashɛ lɛkɔ?

⁷ Oma la Nɔbɔ, Davidi akalawɔ kilɔmɛtɛlɛ oko 40 otsha lo owɛstɛ l’ɛtshi ka nkɛtɛ ka Filistiya ndo akayange dia ndjashɛ laka nkumekanga Akishi l’osomba wa Ngata, osomba wakotɔ Ngɔliyatɛ. Ondo Davidi akɔshi dia Saulo hakoke fɔnya dia nde koka toyashɛ l’osomba ɔsɔ. Koko, kombeta edja, ekambi wa nkumekanga ka Ngata wakeye Davidi. Etena kakoke Davidi dia wamboweya, nde “akuki Akishi, khum’ekanga ka Ngata woma.”​—1 Samuele 21:10-12.

8. a) Kakɔna katotɛ Osambu 56 lo kɛnɛ kakakomɛ Davidi l’osomba wa Ngata? b) Ngande wakahande Davidi oma lo nyɔi?

⁸ Oma lâsɔ, ase Filistiya wakande Davidi. Ondo l’etena kɛsɔ mbakafunde Davidi osambu wananda otema wakandalɔmbɛ Jehowa lɔkɔ ɔnɛ: “Udji asoi ami l’olondo aye.” (Osambu 56:8) Nde akɛnya wɛkamu waki lande w’ɔnɛ Jehowa hatohɛ pâ kaki lande ndo ɔnɛ nde ayowolama ndo ayowokokɛ la ngandji tshɛ. Davidi akasale tshelo mɔtshi ya mayɛlɛ dia kesa nkumekanga ka Filistiya. Nde akadimbiya dadi. Lo mɛna woho waki Davidi, nkumekanga Akishi akahangwɛ ekambi ande lo woho wakawawela ‘kanga dadi.’ Mbokɛmaka hwe dia Jehowa akatshɔkɔla kɛnɛ kakasale Davidi. Wakatondja Davidi oma l’osomba. Ɔsɔ aki mbala kekina kakandahande oma lo nyɔi.​—1 Samuele 21:13-15.

9, 10. Lo ɔkɔkɔ akɔna wakafunde Davidi Osambu 34 ndo waa na ondo wakandohɔka etena kakandafunde osambu ɔsɔ?

⁹ Bible hate dia kana anto wakasukɛka Davidi wakalawɔ la nde l’osomba wa Ngata ko kana wakôkokɛka oma lo tongelongelo taki suke l’Isariyɛlɛ. Oyadi lende akiwɔ, losanganya lɔmɔtshi l’ɔngɛnɔngɛnɔ lakahombe salema etena kakawatɛ Davidi dia Jehowa akôkokɛ nto. Dikambo sɔ mbakayôkonya dia nde funda Osambu 34. Lo avɛsa esambele wa ntondo w’osambu ɔsɔ, Davidi akatombola Nzambi lo woho wakandohandja ndo akalɔmbɛ wanɛ wakosukɛka dia sangana la nde dia tombola Jehowa oko wende Ombitshi a Woke w’ekambi Ande.​—Osambu 34:3, 4, 7.

¹⁰ Davidi la anto ande wakatoyashɛka lo woko wa dive wa Adulama lo lɛkɛ l’akona wa l’Isariyɛlɛ lo kilɔmɛtɛlɛ oko 15 lo ɛstɛ k’osomba wa Ngata. Lɛkɔ, ase Isariyɛlɛ waki kɔngɛnangɛnaka akambo wakasalemaka l’ɛlɔmbwɛlɔ ka Saulo wakatatɛ ndja ndo ndjɔtɔ l’olui awɔ. (1 Samuele 22:1, 2) Ondo Davidi akohɔka anto asɔ etena kakandafunde awui wele l’Osambu 34:8-22. Waohwelo wele lo avɛsa asɔ wekɔ nto ohomba le so ɛlɔ kɛnɛ, ndo tayokondja wahɔ lo sɛdingola dimɛna dimɛna osambu wa dimɛna efula ɔsɔ.

Onde nsaki kayɛ koleki tshɛ kekɔ oko kaki la Davidi?

11, 12. Ɛkɔkɔ akɔna wele laso wa tombolaka Jehowa nshi tshɛ?

¹¹ “Layutumbulaka [Jehowa] tena tshe. Diandu diandi diayuyalaka l’unyo ami la lushi la lushi.” (Osambu 34:1) Oko wakinde lo dawo, Davidi akahombe ndjakiyanya efula woho wa kondja diangɔ dia l’emunyi, koko oko wadiɛnya ɛtɛkɛta ɛsɔ, nde kotshika dia ekiyanu ande wa lushi la lushi tshikitanya yɛdikɔ yakandɔshi ya tombolaka Jehowa. Ɔsɔ mɛtɛ ekɔ ɛnyɛlɔ ka dimɛna efula le so etena kahomanaso l’ekakatanu! Oyadi la kalasa, l’olimu, la asekaso Akristo kana l’olimu aso wa lo sɛkɛ mbeso, nsaki kaso koleki tshɛ pombaka monga ka tombolaka Jehowa. Tekɔ l’ɛkɔkɔ waheyama mbala watotshutshuya dia sala dikambo sɔ! Ndo nto, tayotatetemalaka mbishola elimu wa diambo w’etongelo wa Jehowa ndo ngɛnangɛnaka la wɔ. Tokanyiya nto kɛnɛ kambondosala lo tshimbo y’etenyi ka la nkɛtɛ ka okongamelo ande! Kânga mbewɔ bu kokele, Jehowa ekɔ lo kamba lo yoho ya diambo efula l’anto wele la kɔlamelo ɛlɔ kɛnɛ. Kakɔna kayotɛna naka sho mbɛdika elimu wa diambo wa Nzambi la w’anto watɛmɔma oma le ase andja ɔnɛ? Onde wɛ hetawɔ kɛnɛ kakafunde Davidi nto ate: “L’atei a ditemolatemola, nduku kene kedimi laye [wɛ Jehowa], nduku ulimu ukina wedimi la elimu aye”?​—Osambu 86:8.

¹² L’ɛnyɛlɔ ka Davidi, sho tshutshuyamaka dia tombola Jehowa nshi tshɛ l’ɔtɛ w’elimu ande waheyama mbɛdika. Ndo nto, tekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ heyama dia mbeya dia Diolelo diaki Nzambi diekɔ l’anya wa Yeso Kristo, Okitɔ wa pondjo wa Davidi. (Enyelo 11:15) Kɛsɔ mɛnyaka dia ekomelo ka dikɔngɛ nɛ di’akambo kaya suke. Ndo di’ɔnɛ nshi yayaye ya pondjo y’anto ndekana miliyara shamalo yekɔ lo wâle. Nshi nyɛ mbamboleka monga ohomba wa mbewoya anto akambo wendana la Diolelo diaki Nzambi, kɛnɛ kayodiosalɛ anto ndoko edja ndo mbakimanyiya dia vɔ tombola Jehowa kâmɛ la so. Dikambo dioleki ohomba lo lɔsɛnɔ laso pombaka monga dia kamba la diaaso tshɛ diakondjaso dia keketsha anto akina dia vɔ mbetawɔ “lokumu l’ololo” lɔnɛ la ntondo ka vɔ ndjoyanga okanga a kɔngɔlɔ wanyu amboshila.​—Mateu 24:14.

13. a) Lo dikambo diaki na diakayafune Davidi ndo woho akɔna w’anto wakɔshi yɛdikɔ mɔtshi oma lo dikambo sɔ? b) Ngande wakotwama akanga a memakana l’etshumanelo k’Akristo ɛlɔ kɛnɛ?

¹³ ‘Anima ami watoyafunaka le Jehowa; anto wele l’okitshakitsha wayoka, ko wayɔngɛnangɛna.’ (Osambu 34:2) Lanɛ Davidi kondjafuna l’ɔtɛ w’akambo amɔtshi wakandasale. Ɛnyɛlɔ, nde kondjafuna lo woho wakandakese nkumekanga ka Ngata. Nde akeye dia Jehowa akokokɛ etena kakinde la Ngata ndo ɔnɛ Jehowa mbakokimanyiya dia nde panda oma lo nyɔi lɛkɔ. (Tukedi 21:1) Ɔnkɔnɛ, Davidi akafune aha dikambo diande ndamɛ, koko dia Jehowa. L’ɔtɛ wakatombolaka Davidi Jehowa, akanga a memakana wakakotwama oya le Jehowa. Yeso lawɔ akatombola lokombo la Jehowa, ndo dui sɔ diakakotola akanga a memakana oya le Nde mbidja ndo anto waketawɔka mbetshama. Ɛlɔ kɛnɛ, akanga a memakana w’oma l’andja w’otondo wekɔ lo kotwama l’etshumanelo ka lo wedja efula k’Akristo w’akitami kele Yeso Ɔtɛ atɔ. (Kolosai 1:18) Etema w’akanga a memakana asɔ munandemaka etena kokawɔ ekambi wa Nzambi wele la okitshakitsha watombola lokombo lande ndo etena kokawɔ losango la lo Bible lawakimanyiya nyuma k’ekila dia vɔ lishihodia.​—Joani 6:44; Etsha 16:14.

Nsanganya y’Akristo keketshaka mbetawɔ kaso

14. a) Onde Davidi akangɛnangɛnaka tombola Nzambi paka lo shɔpɔ? b) Ɛnyɛlɔ kakɔna kakasha Yeso lo kɛnɛ kendana la nsanganya yendana la ɔtɛmwɛlɔ?

¹⁴ “Nyolemiaki [Jehowa] kame la mi, shu tshe [totombole] lukumbu landi kame.” (Osambu 34:3) Davidi kɔngɛnangɛna dia tombola Jehowa lo shɔpɔ. La ngandji tshɛ, nde akelɛ asekande dia vɔ sangana la nde dia tombola lokombo la Nzambi. Woho akɔ wâmɛ mbele, Yeso Kristo, Davidi dia Woke akangɛnangɛnaka tombola Jehowa lo sɛkɛ, lo shinangɔnga, lo afɛstɔ wakasalemaka lo tɛmpɛlɔ ka Nzambi la Jerusalɛma ndo kâmɛ la ambeki ande. (Luka 2:49; 4:16-19; 10:21; Joani 18:20) Ekɔ mɛtɛ diɛsɛ dia woke dia ndjela ɛnyɛlɔ ka Yeso lo tombolaka Jehowa lo diaaso tshɛ kâmɛ l’asekaso ambetawudi, djekoleko nshi nyɛ ‘yambotɛna dia lushi lakɔ laya suke’!​—Heberu 10:24, 25.

15. a) Shɛngiya yakɔna yakonge la kɛnɛ kakakomɛ Davidi le anto ande? b) Ngande wakondjaso wahɔ lo mbɔtɔka lo nsanganya?

¹⁵ “Dimi lakayangi [Jehowa], ku ndi akambetawo, akantshungula uma lu weoma ami tshe.” (Osambu 34:4) Dikambo sɔ diaki ohomba efula le Davidi. Omalɔkɔ, nde akate nto ate: “Usi wula one akaleli, ku [Jehowa] akawukela, akûshimbela uma l’asui andi tshe.” (Osambu 34:6) Etena keso kâmɛ l’asekaso ambetawudi, tekɔ la waaso efula wa kɔndɔla awui wakeketsha wendana la woho wakatokimanyiya Jehowa dia mbikikɛ ekakatanu. Kɛsɔ keketshaka mbetawɔ k’asekaso ambetawudi, oko wakakeketsha ɛtɛkɛta wa Davidi mbetawɔ ka wanɛ wakosukɛka. Lo dikambo dia Davidi, asekande “wakawendi, wakayala ngaingai la ongenongeno. Dundji diawo hadiutshama sonyi pondjo.” (Osambu 34:5) Kânga mbakawatalawɔka nkumekanga Saulo, vɔ komboka sɔnyi. Vɔ waki l’eshikikelo ɔnɛ Nzambi akasukɛka Davidi, ndo waki la dungi di’ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo yoho yakɔ yâmɛ, eyoyo wayasha, ndo wanɛ waya Akristo wa mɛtɛ edja mendɛka le Jehowa dia mbasukɛ. Lam’ele Jehowa mbakimanyiyaka l’onto ndo l’onto, dungi diawɔ di’ɔngɛnɔngɛnɔ kɛnɛmɔlaka yɛdikɔ yambowɔsa ya tshikala la kɔlamelo le nde.

Tonge la lowando l’ekimanyielo k’oma le andjelo

16. Ngande wakamba Jehowa la andjelo ande dia tokokɛ?

¹⁶ “Ondjelo wa [Jehowa] atudingaka wane watuwukaka woma, atâshimbelaka.” (Osambu 34:7) Davidi kɔmbɔsa woho wakokokɛ Jehowa oko dikambo diakahombe mbokomɛ paka nde oto. Eelo, Davidi akakitama esɔ dia ndjonga nkumekanga ka Isariyɛlɛ; koko nde akeyaka dia Jehowa kambaka la andjelo ande dia mendaka atɛmɔdi ande tshɛ wa kɔlamelo, oyadi anto wa lokumu kana anto k’anto mbewɔ. Lo nshi yaso nyɛ nto, atɛmɔdi wa mɛtɛ wekɔ lo kokamɛ oma le Jehowa. Lo Allemagne Nazi, l’Angola, Malawi, Mozambique, ndo lo wedja ekina, ewandji wa lɛɛta wakalɔsha la wolo tshɛ dia shila Ɛmɛnyi wa Jehowa oshiki. Welo wakawadje wakɔtɔ l’ashi. Lo dihole dia vɔ shilama oshiki, ekambi wa Jehowa wa lo wedja ɛsɔ wekɔ lo tetemala la fula ndo wekɔ lo tombola lokombo la Jehowa kâmɛ. Lande na? Nɛ dia Jehowa ekɔ lo kamba la andjelo ande w’ekila dia kokɛ ndo nɔmbɔla ekambi ande.​—Heberu 1:14.

17. Lo toho takɔna tatokimanyiya andjelo waki Nzambi?

¹⁷ Ndo nto, andjelo waki Jehowa mbeyaka nɔngɔsɔla akambo dia otakanya tshɛ mimɔ la ntondo k’ekambi wa Jehowa. (Mateu 13:41; 18:6, 10) Ndo kânga mbakoka monga ko tena dimɔtshi hateye dikambo sɔ, andjelo tonyɛka wekamu tshɛ wakoka toshimba diaha kambɛ Nzambi ndo vɔ tokokɛka oma l’akambo wakoka mbidja diɔtɔnganelo diasaso la Jehowa lo wâle. Ndo kɛnɛ koleki ohomba ele vɔ tɔlɔmbɔlaka l’olimu wa mbewoya anto tshɛ “lokumu l’ololo la pundju,” mbidja ndo lo ahole wele bu dikambo dia tshitshɛ dia sambisha. (Enyelo 14:6) Ekanda walembetshiya Bible watondja Ɛmɛnyi wa Jehowa tɛkɛtaka mbala la mbala dikambo dia tolembetelo tɛnya dia andjelo wekɔ lo tosukɛ.a Awui asɔ wekɔ lo salema mbala efula, diakɔ diele hawokoke mbɔsama oko ahoma w’anyanya.

18. a) Kakɔna kahombaso sala dia andjelo tokokɛ? b) Kakɔna kayotɔsɛdingola lo sawo dia mbala kayaye?

¹⁸ Dia tetemala la nɔmbwama ndo kokamɛ oma le andjelo, sho pombaka tetemala la tombola lokombo la Jehowa kânga l’atei w’ɔlɔshamelo. Tohɔ dia ondjelo waki Nzambi ningaka paka ‘wanɛ watokaka Nzambi wɔma.’ Kakɔna kalembetshiya dui sɔ? Mboka Nzambi wɔma kɛdikɛdi na? ndo ngande wakokaso mbôka wɔma? Lande na kalanga Nzambi ka ngandji dia sho mbôka wɔma? Ambola asɔ wayɔsɛdingɔma lo sawo dia mbala kayaye.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

Ngande wayoyokadimola?

• Ekakatanu akɔna wakahomana la Davidi lam’akinde eke dikɛnda?

• L’ɛnyɛlɔ ka Davidi, lo dikambo diakɔna dialekaso ndjakiyanya?

• Ngande wɔsaso nsanganya y’Akristo?

• Ngande wakamba Jehowa la andjelo ande dia tokimanyiya?

[Kartɛ ka lo lɛkɛ 25]

(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)

Rama

Ngata

Zikilangɛ

Ngibeya

Jerusalɛma

Adulama

Keila

Hɛbɛrɔna

Zifu

Hɔrɛshɛ

Maɔna

Nɔbɔ

Bɛtɛlɛhɛma

Ɛnɛ-Ngɛdi

Karamɛlɛ

Ndjale ka Lɛɛhɔ

[Efundelo wɛnya kanga]

Kartɛ: Mbɔsama oma lo waa kartɛ ya Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Osato wa lo lɛkɛ 25]

Kânga mbakinde lo dawo, Davidi akatombolaka lokombo la Jehowa