“Wekɔ kâmɛ lo ngandji kânga mbatɛkɛtawɔ ɛtɛkɛta wotshikitanyi”

Etshungwelo. Lotshungɔ. Panda. L’edja ka ɛnɔnyi nkama, anto wekɔ lo nongamɛ dia tshungɔ oma l’ekakatanu ndo ekiyanu. Ngande wakokaso ndɔshana l’ekakatanu wa lo lɔsɛnɔ? Onde tayotshungɔ oma lɔkɔ? Ndo naka tayotshungɔ, ko woho akɔna?

ƆSƆ mbaki dikambo diakaleke tɛkɛtama lo Losanganya la distrikɛ la nshi shato lakalɔngɔsɔla Ɛmɛnyi wa Jehowa tatɛ oma lo Ngɔndɔ ka tanu 2006. Losanganya lɔsɔ laki la ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Etshungwelo kaya suke!”

Nunu di’anto wakaye oma lo wedja efula wakɔtɔ lo nsanganya divwa l’atei ayɔ. Yɔ yakasalema lo Ngɔndɔ k’esambele ndo k’enanɛi 2006, la Prague kapitalɛ ka République tchèque; Bratislava, kapitalɛ ka Slovaquie; Chorzów ndo Poznan, Pologne;a ndo l’esomba etanu wa la Allemagne: Dortmund, Francfort, Hambourg, Leipzig ndo Munich. Anto tshɛtshɛ wakɔtɔ lo nsanganya ya weke shɔ wakalekana anto 313 000.

Ngande wakete nsanganya shɔ? Tita nsango akawate lo dikambo dia nsanganya yakɔ? Ndo ngande wakayaoke anto wakɔtɔ lo nsanganya shɔ?

Ɛlɔngɔswɛlɔ

Angɛndangɛnda ndo Ɛmɛnyi wa l’ahole asɔ wakakongɛka ekongelo kɛsɔ l’asolo walomɔlomɔ ndo wakeyaka dia nsanganya shɔ yayoyala waaso wa lo nyuma wahohamamɛki. Ɔlɔngɔswɛlɔ wa tanɛ angɛndangɛnda pango y’amɛna aki olimu wa wolo. Ɛnyɛlɔ, lo losanganya la woke la la Chorzów, Ɛmɛnyi wa Jehowa wa la Pologne waketawɔ dia kimɔ mvudu yawɔ dia nongola angɛndangɛnda oko 13 000 wakaye oma lo Ɛstɛ ka lo Erɔpɛ. Wanɛ wakahombe mbɔtɔ lo losanganya lɔsɔ wakaye oma la Arménie, Belarus, États-Unis, Estonie, Géorgie, Kazakhstan, Kirghizstan, Lettonie, Lituanie, Moldavie, Ouzbékistan, Russie, Tajikistan, Turkménistan ndo Ukraine.

Anto efula wakatatɛ nɔngɔsɔla lɔkɛndɔ ngɔndɔ efula la ntondo. Tatiana osambisha wa lo tena tshɛ wa la Kamtchatka, kele lo lɛkɛ la nɔrdɛ ka Japon lo lɛkɛ la Russie, akatatɛ momba falanga ya lɔkɛndɔ ɔnɔnyi w’otondo la ntondo. Nde akahombe munda lɔkɛndɔ la kilɔmɛtɛlɛ 10 500. Ntondotondo nde akande lɔkɛndɔ la wenya a tango 5 lo aviyɔ; oma lâsɔ nde akande lɔkɛndɔ la suke la nshi shato lo kawolo, ndo l’ekomelo nde akatotshɔka wenya a tango 30 lo mutuka dia tokoma la Chorzów.

Anto nunu wakayakimɔ la lolango dia kamba elimu la ntondo ka losanganya, lo nɔngɔsɔla sɛkɛ dia mponde ndo ahole wa l’emamu dia diɔ monga dihole di’ɔtɛmwɛlɔ. (Euhwelu k’Elembe 23:14) Toshile paka ɛnyɛlɔ ɔtɔi, la Leipzig, Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lo ngelo kɛsɔ wakakambe olimu wa dimɛna efula wa mbɛdia sɛkɛ dia mponde, ndo vɔ wakalake dia sala ngasɔ nto l’ɔkɔngɔ wa losanganya. Etombelo wakonge ele, ewandji wa sɛkɛ dia ponde wakayotolaka diokanelo diakawahombe futa falanga diakawasale l’anto amɔtshi dia mbɛdia sɛkɛ sɔ l’ɔkɔngɔ wa losanganya.

Akatshi wa leeta

Tshumanelo dia l’andja w’otondo diakakahanya akatshi wa leeta efula wendana la Losanganya la distrikɛ laki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Etshungwelo kaya suke!” Wanɛ wakahombe mbɔtɔ lo nsanganya ya lânde shɔ wakakahanya akatshi wa leeta la wangasanu w’efula. Vɔ wakatetemala kahanya akatshi wa leeta polo l’otsho wa lushi lakatatɛ losanganya la pindju. Onde ohetoheto awɔ akatodja etombelɔ w’amɛna?

Bogdan, Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa la Pologne akahomana la pami kɛmɔtshi kaya osombe kakakombola mbɔtɔ lo losanganya, koko nde akate ate falanga yaki lande kokoka mbokimanyiya dia nde minda lɔkɛndɔ la kilɔmɛtɛlɛ 120 polo la Chorzów. Nde akohɔ dia dihole dimɔtshi diayotshikala lo mutuka wakalowɛ ase etshumanelo kande. Bogdan mbutaka ate: “Takatɛ pami kɛsɔ dia nde ayotshɔ la so aha la nde futa falanga naka nde koma lo dihole diayonɛ mutuka lo eshidi 5:30 wa pindju.” Pami kɛsɔ aketawɔ leeta ndo nde akatɔtɔ lo losanganya. L’ɔkɔngɔ diko nde akafundɛ anangɛso ate: “L’ɔkɔngɔ wa dimi mbɔtɔ lo losanganya lɔnɛ, lambɔsa yɛdikɔ ya dimi koma pami k’oshika.”

La Prague pami kɛmɔtshi kakadjasɛ l’ɔtɛlɛ ɔmɔtshi wakadjasɛka anto amɔtshi wakaye oma lo wodja wa Grande-Bretagne dia ndjɔtɔ losanganya akawatɛ la dikɔlɔ dimɔtshi dia nde lawɔ akɔtwɛ lo losanganya lushi lakɔ. Kakɔna kakôtshutshuya dia nde ntshɔ lo losanganya? Pami kɛsɔ akate dia l’ɔkɔngɔ wa nde nongola akatshi wa leeta oma le apandjudi dikumi lo toshinga ta l’osomba, nde akatshutshuyama dia ntshɔ! Nde akâmbe heyama ndo aki la mposa ka nyomeya akambo efula.​—1 Timote 2:3, 4.

Ekongelo ka dimɛna ka wetshelo w’oma lo Bible

Lo losanganya lɔsɔ wakatɛnya woho wakokaso kandola ekakatanu wa weho la weho. Alako wakeketsha w’oma l’Afundelo wakalembetshiya woho wakoka ekakatanu ɛsɔ kandɔma kana mbikikɛma.

Anto wayakiyanya l’ɔtɛ wa lotshundu l’osombe, hemɔ, nyɔi ka lakiwɔ la ngandji, kana ekakatanu ekina wakakondja ekeketshelo k’oma lo Bible kâkimanyiya dia vɔ monga la elongamelo ka dimɛna lo lɔsɛnɔ. (Osambu 72:12-14) Atshukanyi ndo ambutshi wakalongola alako w’oma lo Bible wendana la woho wakokawɔ monga la diwala di’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo woho wa mbodia ana lo yoho ya dimɛna. (Undaki 4:12; Efeso 5:22, 25; Kolosai 3:21) Ɛlɔngɔlɔngɔ la esekaseka wadiɛnɛ la tɔsɛngiya t’oma le angɛnyi awɔ la kalasa koko walongola alako w’oma l’Ɔtɛkɛta wa Nzambi la ngelo ndo l’etshumanelo, wakalongola alako w’eshika lo woho wahombawɔ ndɔshana la tɔsɛngiya t’oma le anto wekesanɛ la wɔ ndo dia “[nda]wo saki ya kolo y’elongo w’apami.”​—2 Timote 2:22.

Nkumbo ka mɛtɛ k’anto l’ɔnango ka l’andja w’otondo

Ɛmɛnyi wa Jehowa wokolongolaka nshi tshɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka dimɛna k’oma lo Afundelo lo nsanganya yawɔ. (2 Timote 3:16) Koko, kɛnɛ katshikitanya nsanganya ya weke shɔ la nkina ele woho wakasangana anto wakaye oma lo wedja efula kâmɛ. Nsanganya ya weke ya lânde yakɔ tshɛ yaki la ekongelo ka lo nyuma ka woho ɔtɔi kakashama l’ɛtɛkɛta efula. Lushi tshɛ, anangɛso wa lo Olui-walɔmbɔla wa Ɛmɛnyi wa Jehowa wakashaka asawo, ndo alapɔlɔ w’oma lo wedja ekina ndo awui asɔ nto waketɛ nsanganya shɔ dimɛna efula. Asawo ndo alapɔlɔ ɛsɔ wakakadimɔmaka l’ɛtɛkɛta ekina dia wahɔ w’anto watɛkɛta ɛtɛkɛta wotshikitanyi waki lo losanganya.

Anto wakatshu lo losanganya wakalomɔlomɔka dia mɛnana l’anangɛwɔ ndo la akadiyɛwɔ w’oma lo wedja ekina. Onto ɔmɔtshi laki lo losanganya lɔsɔ akate ate: “Woho wakatatɛkɛtaka ɛtɛkɛta wotshikitanyi komonga ndoko l’okakatanu. Koko, kɛsɔ kakakotsha ɔngɛnɔngɛnɔ wakonge lo losanganya. Angɛndangɛnda wakaye oma lo ahole wotshikitanyi, koko vɔ tshɛ wakasanganyema oma lo mbetawɔ kakɔ ɔtɔi.” Wanɛ wakɔtɔ lo losanganya la la Munich wakate vate: “Tekɔ kâmɛ lo ngandji kânga mbatɛkɛtaso ɛtɛkɛta wotshikitanyi.” Oyadi ngelo yawɔ kana ɛtɛkɛta awɔ, wanɛ wakɔtɔ lo losanganya wakayaoke dia wekɔ l’atei w’angɛnyi wa mɛtɛ, mbuta ate anangɛwɔ l’akadiyɛwɔ wa lo nyuma.​—Zekariya 8:23.

Ɛtɛkɛta wa lowando

Eleko kakonge nsanganya lo wodja wa Pologne akadje dionga ndo etetemalo ka angɛndangɛnda l’ohemba. Mvula yakalɔka efula ndo tshitshi kaki efula, polo lo yɛdikɔ ya 14°C. Ɔnangɛso ɔmɔtshi lakaye oma lo wodja wa États-Unis akate ate: “Ɔsɔ aki tshitshi k’efula kahamatokaka ndoko lushi lo losanganya, ndo dimi kokondja wahɔ efula oma l’ekongelo ka losanganya lɔsɔ. Koko lɔngɛnyi la diambo laki lam’asa anto w’oma lo wedja efula, ɔngɛnɔngɛnɔ ndo olongwelo wa lânde wakatalongɔma akafɛ pâ shɔ tshɛ. Losanganya lɔsɔ hohamamɛki!”

Dikambo diahohɛki anto watɛkɛta ɔtɛkɛta wa polonais wakɔtɔ lo losanganya lakasalema la Pologne aki diewoyelo diendana l’otombelo wa dibuku Étude perspicace des Écritures l’ɔtɛkɛta wa polonais, le wɔ, ɔsɔ aki difuto dia diambo efula l’ɔtɛ wa tshitshi ndo wa mvula yakawakikɛka. Otombelo wa dibuku di’oyoyo Vivez en gardant à l’esprit le Jour de Jéhovah akela nto ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula le anto tshɛ wakɔtɔ lo ahole tshɛ wakasalema Losanganya la distrikɛ laki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Etshungwelo kaya suke!”

Anto efula waki lo nsanganya shɔ wayoyiohɔka l’ɔtɛ w’ɛkɔkɔ ekina nto. Kadiyɛso Kristina ka lo wodja wa République tchèque lakatatshindɛka angɛndangɛnda wakaye oma lo wodja okina wakatakalolaka lo mutuka, mbohɔka ate: “Etena ka ndakana, kadiyɛso kɛmɔtshi akatshu la mi yema l’omamu, ndo akate ate: ‘Wɛ mɛtɛ akatokimanyiya efula! Wɛ akatelaka mbo ya ndɛ ndo ashi wa nɔ polo lam’akatadjasɛ. Losaka efula l’ɔtɛ wa ngandji ka ndjahombia kele layɛ.’ ” Kɛnɛ kakandohɔ ele mbo ya ndɛ yakawashaka anto wakaye oma lo wedja ekina dia ndjɔtɔ lo losanganya. Ɔnangɛso ɔmɔtshi akate ate: “Ndoko lushi lakatokambɛ anto olimu wa ngasɔ. Olimu ɔsɔ aki wa mbishaka anto suke la 6500 mbo ya ndɛ ya la midi lushi tshɛ. Aki dui diananda otema dia mɛna woho waki anto efula, mbidja ndo ana wakamba olimu la lolango lawɔ dia tokimanyiya.”

Kadiyɛso kɛmɔtshi ka la Ukraine kakatshu dia tɔtɔ losanganya la Chorzów akate ate: “Takanandema efula l’ɔtɛ wa ngandji, ekokelo ndo lo woho wakatolongola asekaso ambetawudi. Hateye mɛtɛ woho wa tɛkɛta dia kɛnɛmɔla lo yoho ya shikaa lowando laso.” Annika, osekaseka w’ɛnɔnyi enanɛi wa lo wodja wa Finlande akafundɛ Bɛtɛlɛ k’Ɛmɛnyi wa Jehowa ka la Pologne ate: “Losanganya lakonge dimɛna efula woho wakimi kɔfɔnyaka. Ekɔ dui dia dimɛna efula dia monga lo okongamelo waki Jehowa, nɛ dia lɔkɔ onto mongaka l’angɛnyi l’andja w’otondo!”​—Osambu 133:1.

Kɔmatɛrɛ y’oma le wanɛ wakendaka

La ntondo ka nsanganya, akalɔngɔsɔma dia angɛndangɛnda amɔtshi tasembolaka ekolo. Lo ngelo kɛmɔtshi ka la Bavière, angɛndangɛnda amɔtshi wakemala lo Mbalasa ka Diolelo ndo Ɛmɛnyi wa Jehowa wa lɛkɔ wakâlongola. Onto ɔmɔtshi laki komonga Ɔmɛnyi wa Jehowa lakatalɔmbɔka angɛndangɛna asɔ akâmbe heyama lo menda ngandji ka l’asa onto l’ɔnango kɛsɔ. Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wakatshu dia tɔtɔ lo losanganya lɔsɔ akate ate: “Etena kakatayakalolaka lo mutuka oya l’ɔtɛlɛ, onto lakatatɔlɔmbɔlaka akate dia sho tshikitana la elui ekina w’anto wokondɔlɔmbɔlaka. Sho takalɔtɛ dimɛna, ndo anto tshɛ wakakambaka kâmɛ la wânɛ wakatalɔmbɔlaka. Ndoko onto lakatondja ɛtɛkɛta wa kɔlɔ ndo lofunge komonga. Nde akâmbe efula lo menda woho wele angɛndangɛnda wakakoke koma angɛnyi w’ɛlɔlɔ efula ngasɔ.”

Ɔnangɛso ɔmɔtshi lakakambe lo departɛma dia waewoyelo lo losanganya lakasalema la Prague akate ate: “Lushi la lomingu la pindju, owandji wa apulushi wakatomama dikambo dia losanganya akaye le so. Nde akɛnyi dia wɔladi wakikɔ ndo akate dia nde bu kânga l’olimu wa sala. Nde akate nto dia anto efula wakadjasɛka sukana la sɛkɛ dia ponde wakayambolaka kakɔna kayanga salema lo sɛkɛ dia ponde. Lam’akandawatɛ dia Ɛmɛnyi wa Jehowa mbayanga sangana, suke la vɔ tshɛ wakatone, ko owandji wa apulushi ɔsɔ akawatɛ ate: ‘Otondoyalaka anto sala kânga kahende ɔtɔi ka kɛnɛ kasala Ɛmɛnyi wa Jehowa, tshike ndoko ohomba wa apulushi.’”

Anto efula wamboshila tshungɔ

Bible, Ɔtɛkɛta wa Nzambi ekɔ oko kilalo kele lam’asa waoho, kakakatanya Akristo lo wɔladi ndo lo kâmɛ. (Romo 14:19; Efeso 4:22-24; Filipi 4:7) Losanganya la woke la lânde laki l’ɔtɛ a dui ɔnɛ: “Etshungwelo kaya suke!” lakɛnya mɛtɛ ka dikambo sɔ. Ɛmɛnyi wa Jehowa wamboshila tshungɔ oma l’asui efula wahɛnyahɛnya andja ɔnɛ. Lohetsho, awui wa ngala ndo shɔnɔdi ya lokoho la demba ekɔ akambo amɔtshi wambonyɛma l’atei awɔ, ndo vɔ wekɔ lo kongɛ l’asolo walomɔlomɔ etena kahatonga awui asɔ l’andja w’otondo.

Anto wakɔtɔ lo nsanganya shɔ wakɛnyi ntondotondo kâmɛ kele l’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa w’oma lo wedja ndo waoho wotshikitanyi. Kɛsɔ kakɛnama hwe l’ekomelo ka nsanganya. Anto tshɛ wakadaka nsaka, wakakumbatanɛka la angɛnyi awɔ w’eyoyo, ndo wakɔsaka foto l’ekomelo ka losanganya. (1 Koreto 1:10; 1 Petero 2:17) La ɔngɛnɔngɛnɔ ndo l’eshikikelo k’ɔnɛ etshungwelo k’oma l’ekakatanu tshɛ kaya suke, anto wakaye lo losanganya wakakalola la ngelo yawɔ ndo lo tshumanelo diawɔ la yɛdikɔ yoleki tshɛ ya kukutɛ ‘Ɔtɛkɛta wa Nzambi wa lɔsɛnɔ’ la wolo.​—Filipi 2:15, 16.

[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]

[Kiombo/Osato wa lo lɛkɛ 10]

Ɛtɛkɛta akumi ahende l’esamalo wakatɛkɛtama oko ɔtɛkɛta ɔtɔi

Lo nsanganya ya weke yakɔ divwa, asawo wakashamaka l’ɔtɛkɛta watɛkɛtama lo ngelo la ngelo. Lo losanganya lakasalema lo wodja wa Allemagne, asawo wakashama ndo l’ɛtɛkɛta ekina 18. La Dortmund asawo wakashama l’ɔtɛkɛta wa Arabɛ, farsi, portugais, hispanophone ndo russe; la Francfort lo Angɛlɛ, Falase ndo lo serbe/ croatie; la Hambourg lo danois, néerlandais, suédois, ndo tamil; la Leipzig, lo chinois, polonais, ndo turc; ndo la Munich lo Grɛkɛ, italien, ndo Ɔtɛkɛta w’akanga a mpoke w’ase Allemagne. La Prague asawo tshɛ wa lo losanganya wakonge l’ɔtɛkɛta wa tchèque, Angɛlɛ, ndo russe. La Bratislava asawo wakashama lo Angɛlɛ, lo hongrois, lo slovaque, ndo l’Ɔtɛkɛta w’akanga a mpoke w’ase Slovaques. La Chorzów akonge l’ɔtɛkɛta wa polonais, russe, ukrainien, ndo Ɔtɛkɛta w’akanga a mpoke w’ase Pologne. Ndo la Poznan l’ɔtɛkɛta wa polonais ndo finnois.

Lo tshɛ kawɔ ɛtɛkɛta akumi ahende l’esamalo! Lo mɛtɛ, anto wakɔtɔ lo nsanganya wakatɛkɛtaka ɛtɛkɛta wotshikitanyi koko wakikɔ kâmɛ lo ngandji.

[Osato wa lo lɛkɛ 9]

Anto wakaye lo losanganya oma la Croatie la Francfort wakangɛnangɛna dia nongola “Traduction du monde nouveau” l’ɔtɛkɛta awɔ