BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ wa Watchtower
Watchtower
BIBLIƆTƐKƐ WA LO ƐTƐRNƐTƐ
Ɔtɛtɛla
  • BIBLE
  • EKANDA
  • NSANGANYA
  • w07 9/1 lk. 23-27
  • Ambutshi, nyetshake ananyu la ngandji

Ndooko vidɛo yele lo kɛnɛ kɔsɔnyiyɛ.

Otokimwe, munga kakongi etena kakayatelesharjɛki vidɛo.

  • Ambutshi, nyetshake ananyu la ngandji
  • Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2007
  • Ɛtɛ w'awui wahɔnyi
  • Awui wa woho akɔ
  • Ohomba wa monga la solo dia lotutsha
  • Woho wa mpokola ana la ngandji
  • Nyokimanyiya ananyu dia vɔ nyotɛka mɛtɛ etena kasawolanyu la wɔ
  • Lakanya ɔnayɛ oma ko dikɛnda diande
    Sheke y’ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo nkumbo
  • Ambutshi le, nyosawolake l’ananyu la ngandji tshɛ
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2013
  • Ambutshi, nyokimanyiya ananyu dia nanga Jehowa
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa (wekelo)—2022
  • Anaso wekɔ sango di’oshinga wolo
    Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2005
Enda awui akina
Tshoto y’Etangelo Mbewoyaka Diolelo diaki Jehowa—2007
w07 9/1 lk. 23-27

Ambutshi, nyetshake ananyu la ngandji

“Nyutshi akambu anyu tshe la ngandji.”​—1 KORETO 16:14.

1. Ngande wayaoka ambutshi etena kotawɔ ɔna?

AMBUTSHI efula kokaka suya dia eotwelo k’ɔna ekɔ dui dimɔtshi dioleki mbisha onto ɔngɛnɔngɛnɔ lo lɔsɛnɔ. Mama kɛmɔtshi kelɛwɔ Aleah mbutaka ate: “Mbala ka ntondo kakamende ɔnami la womoto lakimi mala mbota, laki l’ɔngɛnɔngɛnɔ w’efula. Dimi lakafɔnya dia nde mbaki ɔna lakaleke dimɛna lo ana tshɛ wambomɛna.” Koko dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ sɔ kokaka nto kiyanya ambutshi. Omi aki Aleah mbutaka ate: “Kɛnɛ kakamayakiyanyaka ele dia mbeya kana layokoka mbetsha ɔnami dimɛna dia nde monga la akoka wa nde ndjokandolaka ekakatanu wayohomanaka la nde lo lɔsɛnɔ.” Ambutshi efula ndjakiyanyaka lo dikambo sɔ ndo vɔ mɛnaka ohomba wa mbetsha anawɔ la ngandji. Koko, ambutshi w’Akristo wakombola mbetsha anawɔ la ngandji ngasɔ pomanaka la ekakatanu. Naa ekakatanu ɛmɔtshi l’atei awɔ?

2. Ekakatanu akɔna walɔshana la ambutshi?

2 Nshi nyɛ, tamboleka nyɔngɔmɛ lo nshi y’ekomelo ka dikongɛ nɛ. Oko wakadiatatami, andja wasɛnaso wambolola la anto wele bu la ngandji. Oyadi l’atei w’ase nkumbo, anto ‘waya bu la ngandji ka mɛtɛ, hawoshana losaka, bu la kɔlamelo, hawoyakimɛ, ndo wekɔ akanga w’esehe.’ (2 Timote 3:1-5) Mongaka kâmɛ la anto wele la waonga asɔ lushi la lushi kokaka monga la shɛngiya lo woho wasalanɛ ase nkumbo y’Akristo akambo. Ndo nto, ambutshi wekɔ lo ndɔshana la mbekelo kakawahowɔ ka shishaka ndjakimɛ, ka tondja ɛtɛkɛta wa kɔlɔ aha la vɔ mbeya, ndo k’aha kamba la shɛnɔdi lo akambo akina.​—Romo 3:23; Jakoba 3:2, 8, 9.

3. Ngande wakoka ambutshi mbodia ana wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ?

3 Kânga l’atei w’ekakatanu ɛsɔ, ambutshi kokaka mbodia ana wele l’ɔngɛnɔngɛnɔ, ndo wele la lonyuma la dimɛna. Woho akɔna? Lo kitanyiya dako dia lo Bible diata ɔnɛ: “Nyutshi akambu anyu tshe la ngandji.” (1 Koreto 16:14) Lo mɛtɛ, ngandji ekɔ “dimama dia uluwanyi.” (Kolosai 3:14) Nyɛsɔ tɔsɛdingole awui asato wendana la ngandji kakatɛkɛta ɔpɔstɔlɔ Paulo lo mukanda ande wa ntondo wakandafundɛ ase Kɔrɛtɔ ndo toho tɔmɔtshi ta shikaa takoka ambutshi kɛnɛmɔla dionga sɔ etena ketshawɔ anawɔ.​—1 Koreto 13:4-8.

Ohomba wa monga la solo dia lotutsha

4. Lande na kahomba ambutshi monga la solo dia lotutsha?

4 Paulo akafunde ate: ‘Ngandji kekɔ la solo dia lotutsha.’ (1 Koreto 13:4) Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ yokadimwami ɔnɛ “solo dia lotutsha” nembetshiyaka dionga di’onto lahoke kɛlɛ esadi. Lande na kahomba ambutshi monga la solo dia lotutsha? Aha la tâmu, ambutshi efula kokaka mbisha ɛkɔkɔ efula. Tɔsɛdingole paka bɛnyɛlɔ dingana to. Ana wekɔ la mbekelo ka nɔmbaka ɛngɔ kɛmɔtshi kalangawɔ mbala efula. Kânga ombutshi ambôkadimola ɔnɛ bu, ɔna mbeyaka tetemala kilɔmba mbala ko mbala, alongamɛ ɔnɛ l’edjedja ka wonya ombutshi ande ayowoshatɔ. Ana waya l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔ mbeyaka mbisha toshadiya efula takombolawɔ dia ambutshi mbasha dikimɔ dia vɔ sala dui dimɔtshi diele ambutshi mbeyaka dia diɔ diekɔ kɔlɔ. (Tukedi 22:15) Ndo oko sho tshɛ, ana kawolaka lo munga mɔtshi yambowosalaka.​—Osambu 130:3.

5. Kakɔna kakoka kimanyiya ambutshi dia monga la solo dia lotutsha?

5 Kakɔna kakoka kimanyiya ambutshi dia vɔ monga la solo dia lotutsha otsha le anawɔ? Nkumekanga Sɔlɔmɔna akafunde ate: “Untu leli la yimba hatukaka kele esadi.” (Tukedi 19:11) Ambutshi kokaka shihodia dionga diele la anawɔ naka vɔ mbohɔ dia lo etena kɛmɔtshi ndo vɔ lawɔ ‘wakatɛkɛtaka oko akɛnda, wakakanyiyaka oko akɛnda ndo wakakanaka yimba oko akɛnda.’ (1 Koreto 13:11) Ambutshi le, onde nyu kokaka mbohɔ woho wakanyembiyaka ambutshi anyu la dɔmbalɔmba di’ana w’akɛnda? Lam’akinyu l’ɛnɔnyi dikumi l’ɛmɔtshi, onde ndoko lushi lakanyafɔnya dia ambutshi anyu hawodje yimba lo nsaki yanyu kana lo ekakatanu anyu? Naka nyakakanyiyaka ngasɔ, kete woho akɔ wâmɛ mbahombanyu mboka lande na kele ananyu la waonga wele lawɔ ndo lande na kahombanyu monga la solo dia lotutsha etena kawaoholanyu tɛdikɔ tanyu mbala la mbala. (Kolosai 4:6) Diakɔ mɛtɛ diakatɛ Jehowa ambutshi w’ase Isariyɛlɛ dia vɔ ‘kɔkɔmiya’ anawɔ ɛlɛmbɛ ande. (Euhwelu k’Elembe 6:6, 7) Tshɛkɛta ya lo Hɛbɛru yokadimwami ɔnɛ “kɔkɔmiya” nembetshiyaka “mbohola,” “mbuta ko mbuta,” “kakatshiya lo yimba.” Kɛsɔ mɛnyaka dia ambutshi mbeyaka mbuta dikambo ɔtɔi mbala efula dia ɔna ndjeya woho wa kamba la ɛlɛmbɛ waki Nzambi. Wohwelo wa ngasɔ wekɔ ohomba dia mbetsha ɔna akambo akina wa lo lɔsɛnɔ.

6. Lande na kele ombutshi wele la solo dia lotutsha hadihe washo lo akambo wa kɔlɔ?

6 Koko, ombutshi wele la solo dia lotutsha hetawɔ dia anande sala akambo wahangɛnyangɛnya Nzambi. Ɔtɛkɛta wa Nzambi mbutaka ɔnɛ: “Ona lahalakema, atutshaka nyangu sonyi.” Dia mbewɔ etombelo wa kɔlɔ ɛsɔ, yokedi yakɔ yâmɛ mbutaka ɔnɛ: “Ohehela la luhangu watushaka untu yimba.” (Tukedi 29:15) Lo tena dimɔtshi, ana mbeyaka mɔnyɔla lotshungɔ lele la ambutshi la mbangola. Koko, nkumbo ya Akristo hayohombe nɔmbwama lo ndjela demɔkrasi, wate kana oko ambutshi bu la lotshungɔ la shikikɛ ɛlɛmbɛ wahomba ana ndjela onyake paka naka ana wambetawɔ. Koko, oko wende Owandji waheme tshɛ wa nkumbo, Jehowa akasha ambutshi lowandji dia vɔ mbetshaka ndo mpokolaka anawɔ la ngandji. (1 Koreto 11:3; Efeso 3:15; 6:1-4) Lo mɛtɛ, ohokwelo kakatana efula la dui dikina diendana la ngandji kakatɛkɛta Paulo.

Woho wa mpokola ana la ngandji

7. Lande na kele ambutshi wele la ngandji mpokolaka anawɔ, ndo ohokwelo ɔsɔ mendanaka ndo la na?

7 Paulo akafunde ate ‘ngandji ekɔ ɔlɔlɔ.’ (1 Koreto 13:4) Ambutshi wele mɛtɛ la ngandji mpokolaka anawɔ aha la mpekɔ. Lo sala ngasɔ, vɔ mbokoyaka Jehowa. Paulo akafunde ate: ‘Jehowa atohokolaka ɔnɛ lalangande.’ Tolembete dia woho wa ohokwelo watɛkɛtama lo Bible halembetshiya tsho dilanya. Vɔ nembetshiyaka nto olowanyelo ndo wetshelo. Naa oyango wele la ohokwelo ɔsɔ? Paulo mbutaka ɔnɛ: “To katotwelaka wane wambekiyama la to elua wa ki, weli elua w’akambu w’ololo.” (Heberu 12:6, 11) Etena ketsha ambutshi anawɔ la ngandji lo ndjela lolango laki Nzambi, vɔ mbashaka diaaso dia vɔ ndjonga epalanga wa ki ndo wasala akambo w’ɛlɔlɔ. Naka ana mbetawɔ ‘ohokwelo waki Jehowa,’ kete vɔ wayonga la lomba, ewo ndo shɛnɔdi, diangɔ dioleki fɛsa la paonyi nɛmɔ.​—Tukedi 3:11-18.

8. Etombelo akɔna wonga mbala efula naka ambutshi hawohokola anawɔ?

8 Lo wedi okina, naka ombutshi hahokola anande, kete nde hawaoke ngandji. Sɔlɔmɔna akasambiyama oma le Jehowa dia funda ɔnɛ: “One lahetawo nkomola on’andi ohehela, atûhetshaka. Keli one latukaka on’andi ngandji, atôkomolaka tena dimotshi dia mbungula.” (Tukedi 13:24) Ana wôdiama aha la mpokwama mbala la mbala ndjongaka akanga wa lokaki ndo hawonge la ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo wedi okina, ana wa ambutshi wele la kɛtshi koko hawotambe elelo ndjongaka ana w’ɛlɔlɔ la kalasa, mbeyaka nsɛna la anto akina ndo mongaka l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Lo mɛtɛ, ambutshi wahokola anawɔ la ngandji mɛnyaka mɛtɛ dia vɔ mbalangaka.

9. Ambutshi wa Akristo etshawɔ anawɔ, ndo ngande wahomba ana mbɔsa wadjango asɔ?

9 Kakɔna kalɔmbama dia mpokola ana la ngandji? Ambutshi pombaka mbutɛ anawɔ hwe kɛnɛ kâlɔmbawɔ. Ɛnyɛlɔ, oma ko tɔkɛndakɛnda tawɔ ana wa ambutshi wa Akristo mbetshamaka atɔndɔ wa wetshelo w’etatelo wa lo Bible ndo ohomba wa ndjasha lo akambo wotshikitanyi wendana la ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ. (Etumbelu 20:12-17; Mateu 22:37-40; 28:19; Heberu 10:24, 25) Ana pombaka mbeya dia vɔ pombaka kitanyiya wadjango asɔ.

10, 11. Lande na kakoka ambutshi mbidja yimba lo tokanyi ta anawɔ etena kadjawɔ ɛlɛmbɛ wa la ngelo?

10 Koko lo tena dimɔtshi, ambutshi mbeyaka mimbola kanyi ya anawɔ etena kashikikɛwɔ ɛlɛmbɛ wa la ngelo. Naka ana mbisha tokanyi tawɔ lo kɛnɛ kendana la ɛlɛmbɛ wa la ngelo, kete vɔ wayoleka monga suke dia mbakitanyiya. Ɛnyɛlɔ, etena kahomba ambutshi shikikɛ wonya wahomba ana tshɛ tanemaka la ngelo, vɔ koka sɔna wonya ɔmɔtshi wa shikaa wahomba ana mongaka la ngelo. Ko naka aha ɔsɔku, kete vɔ mbeyaka nɔmba ana dia vɔ mbisha wonya ɔmɔtshi ndo mbuta lande na kambowɔsɔna wonya akɔ. Oma lâsɔ, ambutshi mbeyaka ndjosha wonya wakombolawɔ dia ana mongaka la ngelo ndo mbalembetshiya lande na kɛnawɔ dia wonya akɔ kokaka. Ko naka kanyi ya ambutshi hayɔtɔnɛ la ya ana, oko wakoka dui sɔ salema, kakɔna kahomba ambutshi sala etena kɛsɔ? Lo tena dimɔtshi, ambutshi mbeyaka mbetawɔ kanyi ya anawɔ naka yɔ hayɔlɔshana la atɔndɔ wa lo Bible. Onde kɛsɔ mɛnyaka dia ambutshi wekɔ tɔlɔmɔ tɛwɛ kana wamboshisha lowandji lawɔ?

11 Dia kadimola lo dimbola sɔ, tɔsɛdingole yoho yakakambe Jehowa la lowandji lande la ngandji tshɛ otsha le Lɔta la nkumbo kande. L’ɔkɔngɔ wa andjelo tondja Lɔta, wadɛnde la anande oma la Sɔdɔmɔ, vɔ wakawatɛ vɔate: “Nyulawo utsha l’ukungu nyutukuvo.” Koko Lɔta akakadimola ate: “Ai! Khumadiondjo, aha osoku!” Oma lâsɔ Lɔta akasha kanyi yotshikitanyi ate: “Enda, usumba omotshi one weli lasuki; vo weko tshitshe. Dimi nti: Ntushami leko?” Jehowa akandokadimola? Nde akate ate: “Kawo, dimi lambukukela ndu lu dikambu so.” (Etatelu 19:17-22) Onde Jehowa akashisha lowandji lande? Kema! Koko nde akɔshi kanyi yaki Lɔta la nɛmɔ ndo nde akɔshi yɛdikɔ ya nyomoleka monga la lɔsɛngɔ le nde lo dikambo sɔ. Naka wɛ ekɔ ombutshi, onde ndoko tena dimɔtshi diakokayɛ mbetawɔ kanyi ya anayɛ etena kashikikɛyɛ ɛlɛmbɛ wa lo nkumbo?

12. Kakɔna kayokimanyiya ɔna dia nde ndjaoka lo lotui tshitshi?

12 Lo mɛtɛ, ana pombaka mbeya aha ɛlɛmbɛ eto, koko ndo alanya wakokawɔ kondja naka vɔ pindola ɛlɛmbɛ akɔ. Naka nyambɔkɛtshanya la ana alanya wakokawɔ nongola ndo wamboka dimɛna, kete ɛlɛmbɛ akɔ pombaka kitanyiyama. Ambutshi wayɛnya dia vɔ bu la ngandji naka vɔ mbutɛka anawɔ mbala la mbala dia wayowasha dilanya dimɔtshi koko hawowashadiɔ. Bible mbutaka ɔnɛ: “Ehimbwelu k’akambu wa kolo hayala esadi. Diako mbatululaka etema w’antu too la pusa ka ntsha kolo.” (Undaki 8:11) Eelo, ombutshi mbeyaka mbewɔ dia mbisha ɔna dilanya la ntondo k’anto kana lale asekande diaha mbosha sɔnyi. Koko ana ndekaka ndjaoka lo lotui tshitshi ndo ndekaka monga la dilɛmiɛlɔ ndo la ngandji otsha le ambutshi awɔ naka vɔ mbeyaka ɔnɛ okɛ ambutshi wambota ɔnɛ: “Elu” kete eelo ndo “Kema” kete kema, oyadi kânga dui diakɔ mendanaka la dilanya.​—Mateu 5:37.

13, 14. Ngande wakoka ambutshi mbokoya Jehowa etena ketshawɔ anawɔ?

13 Naka talanga dia dilanya mbishama la ngandji, kete dilanya diakɔ ndo woho wadishaso pombaka mbɔtɔnɛ la ɔna la ɔna. Pam mbutaka ate: “Anaso ahende waki l’ehomba wotshikitanyi lo kɛnɛ kendana la dilanya. Dilanya diele la etombelo w’ɛlɔlɔ le ɔna ɔmɔtshi bu l’etombelo w’ɛlɔlɔ le ɔna okina.” Larry l’omɛnde mbutaka ate: “Ɔnaso la womoto l’enondo aki ɔtɛ wolo ndo akɛnamaka dia paka dilanya dia wolo ko nde mboka. Koko, ɔnaso la kose aki wɛ mbohangwɛ tsho, kânga mênda tɛɛ, kete nde amboka.” Lo mɛtɛ, ambutshi wele la ngandji salaka la wolo dia mbeya ohokwelo woleki dimɛna le ɔna la ɔna.

14 Jehowa mbishaka ambutshi ɛnyɛlɔ lo woho weyande welo ndo wɛɔdu wa oseka okambi ande tshɛ. (Heberu 4:13) Ndo nto, etena kashande dilanya, Jehowa hasale akambo lo tshambandeko ndo nde hadihe washo lo kɔlɔ. Koko, nde mpokolaka ekambi ande nshi tshɛ ‘lo yoho yakoka.’ (Jeremiya 30:11) Ambutshi le, onde nyu mbeyaka lo akambo akɔna wele ananyu wolo ndo wewɔ wɛɔdu? Onde nyu kokaka kamba la ewo kɛsɔ lo yoho y’ɔlɔlɔ ndo la ngandji dia mbaetsha? Naka eelo, kete nyekɔ lo mɛnya dia nyu nangaka ananyu.

Nyokimanyiya ananyu dia vɔ nyotɛka mɛtɛ etena kasawolanyu la wɔ

15, 16. Ngande wakoka ambutshi kimanyiya anawɔ dia vɔ mbutaka mɛtɛ, ndo naa toho tɔmɔtshi takamba la ambutshi wa Akristo tele l’etombelo w’ɛlɔlɔ lo dikambo sɔ?

15 Dui dikina diendana la ngandji ele ‘tɔ hangɛnangɛna lo akambo wa kɔlɔ, koko tɔ ngɛnangɛnaka lo akambo wa mɛtɛ.’ (1 Koreto 13:6) Ngande wakoka ambutshi mbetsha anawɔ dia vɔ nanga kɛnɛ kele ɔlɔlɔ ndo kele mɛtɛ? Dikambo dimɔtshi di’ohomba ele keketsha anawɔ dia vɔ mbutaka mɛtɛ, kânga naka kɛnɛ kata ana kokaka mbisha ambutshi pâ l’asolo. Mbokɛmaka dia ambutshi ngɛnangɛnaka etena katondja ana tokanyi ndo akambo wɔtɔnɛ la ɛlɛmbɛ wendana la lɔkɛwɔ. Koko lo tena dikina, ɛtɛkɛta watondja ɔna oma k’ɛse otema mbeyaka kɛnɛmɔla woho wɛngami tokanyi tande otsha lo kɔlɔ. (Etatelu 8:21) Kakɔna kahomba ambutshi sala etena kɛsɔ? Kanyi yakoka monga lawɔ ntondo ele ya mbisha anawɔ dilanya mbala kakɔ ɔtɔi lo woho wambowotondja tokanyi ta ngasɔ. Koko naka ambutshi sala ngasɔ, kete ana mbeyaka tatɛ mbeka esadi eto woho wa mbutaka paka kɛnɛ kafɔnyawɔ ɔnɛ ambutshi wayɔngɛnangɛna kioka. Eelo, pombaka mingola ɛtɛkɛta wa kɔlɔ ɛsɔ aha la tshimbatshimba, koko otshikitanu wekɔ lam’asa mbetsha ana woho wa tɛkɛta la loshilambo la mbâfundɛ kɛnɛ kahombawɔ mbuta.

16 Ngande wakoka ambutshi keketsha ana dia vɔ mbatɛka mɛtɛ? Aleah, lakatatɛkɛtshi dikambo diande la diko mbutaka ate: “Sho takasalaka tshɛ diaha kânga onto ɔtɔi mboka wɔma dia tɛkɛta lo sala la wolo diaha momala etena katotɛ anaso awui wahatɔngɛnyangɛnya.” Papa kɛmɔtshi kelɛwɔ Tom mbutaka ate: “Takakeketshaka ɔnaso la womoto dia nde totɛka awui wele lande, kânga naka kanyi yande hayɔtɔnɛ la yaso. Sho takɛnyi dia naka sho mbohemboyaka ɔtɛkɛta ndo mbofundɛka dia nde sala kɛnɛ kalangaso, kete nde otonyanga ndo dui sɔ diotoyôkonya diaha nde totɛka kɛnɛ kele l’atei w’otema ande mɛtɛ. Lo wedi okina, woho wôhokamɛso mbokeketshaka dia nde tohokamɛka.” Ekɔ mɛtɛ dia, ana pombaka kitanyiya ambutshi awɔ. (Tukedi 6:20) Koko, mbutanɛka awui hwe hwe mbishaka ambutshi diaaso dia vɔ kimanyiya anawɔ dia vɔ monga la akoka w’ekanelo ka yimba. Vincent, papa kɛmɔtshi kele la ana anɛi mbutaka ate: “Tena efula sho tɛkɛtaka dikambo dia etombelo w’ɛlɔlɔ ndo wa kɔlɔ wele la dikambo dimɔtshi dia ana vɔamɛ sɔna mboka koleki dimɛna le wɔ. Dui sɔ diakâkimanyiya dia vɔ monga la akoka w’ekanelo ka yimba.”​—Tukedi 1:1-4.

17. Eshikikelo kakɔna kakoka monga la ambutshi?

17 Ekɔ mɛtɛ dia, ndoko ombutshi wayonga la akoka wa kamba lo yoho ya kokele la alako washa Bible lo kɛnɛ kendana la wodielo w’ɔna. Koko, nyu kokaka monga l’eshikikelo dia ananyu wayonga la lowando l’efula lo welo wadjanyu l’otema ɔtɔi dia mbaetsha la solo dia lotutsha tshɛ ndo la ngandji. Jehowa ayɔtshɔkɔla welo wadjanyu dia sala dikambo sɔ. (Tukedi 3:33) Lo mɛtɛ, ambutshi tshɛ wa Akristo kombolaka dia anawɔ mbeka dia mboka Jehowa ngandji lo yɛdikɔ yoleki ndo nyɛ yawôkawɔ vɔamɛ. Ngande wakoka ambutshi kotsha oyango wa dimɛna efula ɔsɔ na? Lo sawo diayela, tayɔsɛdingola toho tɔmɔtshi ta shikaa.

Onde wɛ âkohɔ?

• Ngande wele monga la shɛnɔdi kimanyiyaka ambutshi dia vɔ monga la solo dia lotutsha?

• Ngande wɔtɔnɛ ngandji la ohokwelo?

• Lande na kele ekɔ ohomba dia ana mbutɛka ambutshi mɛtɛ etena kasawolawɔ la wɔ?

[Esato wa lo lɛkɛ 25]

Ambutshi le, onde nyakakoke mbohɔ kɛnɛ kalembetshiya monga ɔna?

[Osato wa lo lɛkɛ 26]

Onde nyu keketshaka ananyu dia vɔ nyotɛka mɛtɛ etena kasawolanyu la wɔ?

    Ekanda wa l’Ɔtɛtɛla (1983-2025)
    Tomba
    Ɔtɔ
    • Ɔtɛtɛla
    • Kahana l'onto
    • Nango
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ɛlɛmbɛ w'okambelo
    • Awui wa sheke
    • Paramètres de confidentialité
    • JW.ORG
    • Ɔtɔ
    Kahana l'onto