Tosale kɛnɛ katotɛ nkum’otema kaso
“Cɛɛ eekɔ pudipudi lee anɛ wele pudipudi; koko ndooko kɛnɛ kele pudipudi lee anto wele buu pudipudi ndo wele buu la dyeetawɔ.”—TITO 1:15, Dyookaneelo dy’Oyooyo.
1. Kakɔna kakasale Paulo lo kɛnɛ kendana la tshumanelo dia la Kɛrɛtɛ?
L’ƆKƆNGƆ wa ɔpɔstɔlɔ Paulo shidiya nkɛndɔ yande shato ya misiɔnɛrɛ, nde akandama ndo akatɔlama la Rɔma, lɛnɛ akinde lo lokanu ɛnɔnyi ehende. Kakɔna kakandasale etena kakawotondja oma lo lokanu? L’ɔkɔngɔ wa vɔ mbotondja lo lokanu, nde akatshu la Tito lo disɛnga dia Kɛrɛtɛ. Tito kakɔ mbakandayofundɛka ate: “[Lakakotshike] la Kerete, dia we nongosola akambu wakatshikala, la dia nsonola dikumanyi.” (Tito 1:5) Tito akahombe kotsha olimu ɔsɔ l’atei w’anto waki la nkum’etema yotshikitanyi.
2. Okakatanu akɔna wakahomana la Tito lo disɛnga dia Kɛrɛtɛ?
2 Paulo akalake Tito lo dikambo dia awui wakahombaka anto kotsha dia sɔnama oko dikumanyi dia lo etshumanelo, ndo oma lâsɔ nde akawotɛ dia lɛkɔ ‘apami efula waki akanga w’ohedia, akanga w’ɛyɔkayɔka la akesanyi.’ Anto asɔ ‘wakalanyaka etondo wa nkumbo lo mbetshaka anto awui waki komonga ɔlɔlɔ mbaetsha.’ Tito akahombe ‘tetemala mbahangwɛ wolo.’ (Tito 1:10-14; 1 Timote 4:7) Paulo akate dia tokanyi tawɔ ndo nkum’etema yawɔ yaki “mindo,” lo kamba la tshɛkɛta yêla kanyi ya ɛngɔ kambɔtɔ vadi, ɛnyɛlɔ oko dihɔndɔ di’olangala diambɔtɔ vadi. (Tito 1:15) Ondo l’atei w’apami asɔ, amɔtshi waki ase Juda nɛ dia vɔ ‘wakasukɛka wahemelo w’ohekele.’ Ɛlɔ kɛnɛ etshumanelo hadjama mindo oma le apami wɔsa dia wahemelo w’ohekele ekɔ ohomba efula; koko, sho kokaka kondja wetshelo efula lo dikambo dia nkum’otema oma lo dako diakasha Paulo Tito.
Wanɛ wele la nkum’etema yambɔtɔ mindo
3. Kakɔna kakafundɛ Paulo Tito lo dikambo dia nkum’otema?
3 Tende lo diaaso diakɔna diakatɛkɛta Paulo dikambo dia nkum’otema. “Leende ango cɛɛ eekɔ pudipudi lee anɛ wele pudipudi; koko ndooko kɛnɛ kele pudipudi lee anto wele buu pudipudi ndo wele buu la dyeetawɔ, dikambo yimba yaakiwɔ ndo nkum’otema yaakiwɔ yaya mindo kɔtɔlɔ. Vɔ weekɔ lo nsuya dya vɔ mbewaka [Nzambi], koko kɛnɛ kacaawɔ hɛɛnya dya vɔ mboewaka.” Lo mɛtɛ, anto amɔtshi wa lo nshi shɔ wakahombe sala etshikitanu dia vɔ ndjala “la dyeetawɔ dya shikaa.” (Tito 1:13, 15, 16, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Vɔ waki l’okakatanu dia tshikitanya kɛnɛ kaki pudipudi la kɛnɛ kaki mindo. Dui sɔ diakendanaka la nkum’otema kawɔ.
4, 5. Munga kakɔna kakasalaka anto amɔtshi wa lo etshumanelo, ndo dui sɔ diaki la shɛngiya yakɔna le wɔ?
4 Ndekana ɛnɔnyi dikumi la ntondo, olui walɔmbɔla w’Akristo wakate dia komonga nto ohomba di’onto mbahema ohekele dia nde koma ɔtɛmɔdi wa mɛtɛ ndo vɔ wakewoya tshumanelo tshɛ yɛdikɔ shɔ. (Etsha 15:1, 2, 19-29) Koko, Akristo amɔtshi wa la Kɛrɛtɛ wakatetemala ‘sukɛ wahemelo w’ohekele.’ Akristo amɔtshi wa la Kɛrɛtɛ wakatone la wolo tshɛ yɛdikɔ y’olui walɔmbɔla shɔ ndo ‘waketshaka anto awui waki komonga ɔlɔlɔ mbaetsha.’ (Tito 1:10, 11) Lam’ele waki la tokanyi ta kɔlɔ, ondo vɔ wakasukɛka kɛnɛ kakataka Ɛlɛmbɛ lo dikambo di’olelo la dia mbekelo kendana la pudipudi. Ondo vɔ wakadjaka oshimu esɔ lo kɛnɛ kakataka Ɛlɛmbɛ oko wakasalaka wanyawɔ waki lo nshi ya Yeso, wakasukɛka ɛkɔndɔ wa kashi w’ase Juda ndo wadjango w’anto.—Mako 7:2, 3, 5, 15; 1 Timote 4:3.
5 Tokanyi ta ngasɔ taki la shɛngiya ya kɔlɔ lo ekanelo ndo lo dionga diawɔ di’ɔlɔlɔ, mbuta ate lo nkum’etema yawɔ. Paulo akafunde ate: “Ndooko kɛnɛ kele pudipudi lee anto wele buu pudipudi ndo wele buu la dyeetawɔ.” Nkum’etema yawɔ yakalana efula, omalɔkɔ yɔ kokoka nɔmbɔla etsha awɔ nto kana mbakimanyiya dia tshikitanya ɔlɔlɔ la kɔlɔ. Ndo nto, vɔ wakalomboshaka wanyawɔ Akristo lo awui wele onto ndamɛ mbakahombaka mbɔsa yɛdikɔ, awui wele Okristo ɔmɔtshi mbeyaka mbɔsa yɛdikɔ mɔtshi ko okina mbɔsa yotshikitanyi. Lo dui sɔ, ase Kɛrɛtɛ wakɔsaka awui waki komonga mɛtɛ mindo ɔnɛ wekɔ mindo. (Romo 14:17; Kolosai 2:16) Kânga mbakawataka dia wakeyaka Nzambi etsha awɔ kɔmɛnyaka dui sɔ.—Tito 1:16.
“Pudipudi lee anɛ wele pudipudi”
6. Naa weho ehende w’anto wakatɛkɛtaka Paulo?
6 Ngande wakokaso kondja wahɔ oma lo kɛnɛ kakafundɛ Paulo Tito? Tende otshikitanu wele lo ɛtɛkɛta wayela ɛnɛ: “Leende ango cɛɛ eekɔ pudipudi lee anɛ wele pudipudi; koko ndooko kɛnɛ kele pudipudi lee anto wele buu pudipudi ndo wele buu la dyeetawɔ, dikambo yimba yaakiwɔ ndo nkum’otema yaakiwɔ yaya mindo kɔtɔlɔ.” (Tito 1:15, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Paulo kombutaka dia le Okristo lele la lɔkɛwɔ la dimɛna, ɛngɔ tshɛ kekɔ pudipudi ndo mbetawɔmaka ndoko onyake. Sho kokaka ndjashikikɛ dia mɛtɛ ka dui sɔ, nɛ dia lo mukanda ande okina, Paulo akɛnya dui sɔ hwe lo mbuta dia wanɛ wasala monanyi, watɛmɔla dikishi ndo wasala awui wa woho ɔsɔ “hawukiti diulelu dia [Nzambi].” (Ngalatiya 5:19-21) Diɔ diakɔ diataso ɔnɛ Paulo akatɛkɛtaka dia weho ehende w’anto, mbuta ate wanɛ waki pudipudi lo nyuma ndo lo lɔkɛwɔ la wanɛ waki mindo lo nyuma ndo lo lɔkɛwɔ.
7. Kakɔna kashimba Heberu 13:4, ndo dimbola diakɔna diakoka mumbwama?
7 Kɛsɔ hɛnya di’awui wahomba Okristo wa mɛtɛ mbewɔ ekɔ paka kɛnɛ kashimba Bible lo yoho yokɛma hwe. Ɛnyɛlɔ, tɔsɛdingole dako diasembɔ tɔɔ lo dikambo nɛ: ‘Diwala dialɛmiyame le anto tshɛ, ndo mbeto ka diwala katɔtɔke mindo, nɛ dia Nzambi ayolombosha akanga a monanyi la loseka.’ (Heberu 13:4) Kânga anto wele kema Akristo ndo wanɛ waheye Bible kânga yema tshitshɛ wayota mbala kakɔ ɔtɔi ɔnɛ divɛsa sɔ shimbaka loseka. Lo ndjela divɛsa sɔ ndo akina, mɛnamaka hwe dia Nzambi shimbaka dieyanelo dia lam’asa pami la womoto kana la onto okina tshɛ lele kema olonganyi ande. Ko, kayotota di’anto ahende wahatatshukana wasala dieyanelo dia lo onyɔ? Akɛnda efula mbutaka dia tshelo shɔ kema kɔlɔ nɛ dia ɔsɔ kema dieyanelo. Onde Okristo kokaka mbɔsa dieyanelo dia lo onyɔ oko tshelo ya pudipudi?
8. Lo kɛnɛ kendana la dieyanelo dia lo onyɔ, ngande watshikitana Akristo la anto wa l’andja ɔnɛ?
8 Heberu 13:4 ndo 1 Koreto 6:9 mɛnyaka dia Nzambi tonaka monanyi ndo loseka (tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ por·neiʹa). Por·neiʹa mendanaka ndo la totshelo takɔna? Tshɛkɛta ya lo Grɛkɛ shɔ mendanaka ndo la okambelo wa la tenyi dia demba dia diwutshi oyadi lo yoho ya dimɛna kana ya kɔlɔ la oyango wa kɔlɔ. Yɔ mendanaka la tshelo tshɛ ya dieyanelo dia kɔlɔ l’andja wa diwala. Koko, yɔ mendanaka ndo la dieyanelo dia lo onyɔ kânga mbele akɛnda efula komaka dia mbuta kana wakawatɛ dia dieyanelo dia lo onyɔ mbetawɔmaka. Akristo wa mɛtɛ hawetawɔ dia tokanyi tawɔ ndo etsha awɔ nɔmbwama la tokanyi ta “akanga w’eyokayoka la akesanyi.” (Tito 1:10) Vɔ sukɛka atɔndɔ wa lâdiko wele lo Afundelo w’Ekila. Lo dihole dia vɔ mbisha tɛkɛ nɛndɛ lo dikambo dia dieyanelo dia lo onyɔ, vɔ shihodiaka dia lo ndjela Afundelo, tshelo shɔ yekɔ monanyi, mbuta ate por·neiʹa ndo vɔ mbekiyaka nkum’etema yawɔ diaha yɔ mbetawɔ dui sɔ.a—Etsha 21:25; 1 Koreto 6:18; Efeso 5:3.
Nkum’etema yotshikitanyi konyaka lo tɛdikɔ totshikitanyi
9. Naka ‘awui tshɛ wekɔ pudipudi,’ naa ɔkɛndɛ wa nkum’otema?
9 Ko Paulo akandalange mbuta etena kakandate dia “cɛɛ eekɔ pudipudi lee anɛ wele pudipudi”? Paulo akatɛkɛtaka di’Akristo wambɔtɔnganyiyaka timba tawɔ ndo waonga awɔ la ɛlɛmbɛ waki Nzambi wele lo Ɔtɛkɛta ande wakasambiyama. Akristo asɔ mbetawɔka dia lo awui efula wele Nzambi hɛnya mbala kakɔ ɔtɔi ɔnɛ wekɔ kɔlɔ, ombetawudi tshɛ koka mbɔsa yɛdikɔ yotshikitanyi la y’onto okina. Lo dihole dia tɛkɛta kɔlɔ lo dikambo di’anto akina, vɔ mbɔsaka di’akambo wahashimbe Nzambi wekɔ “pudipudi.” Vɔ hawolongamɛ di’anto akina tshɛ monga la wɔ kanyi ɔtɔi lo awui amɔtshi wa lo lɔsɛnɔ wele Bible hasha ɛlɔmbwɛlɔ ka shikaa. Nyɛsɔ tɔsɛdingole bɛnyɛlɔ dimɔtshi.
10. Ngande wakoka sɛlɛmɔnyi ka diwala (kana k’okundelo) monga tshondo y’okakatanu?
10 Nkumbo yele olonganyi ɔmɔtshi aya Okristo koko okina atakome Okristo yekɔ efula. (1 Petero 3:1; 4:3) Dui sɔ mbeyaka mbela ekakatanu efula, ɛnyɛlɔ etena kasalema sɛlɛmɔnyi ka diwala kana k’okundelo w’owotɔ ɔmɔtshi. Ohokanyiya dikambo dia kadiyɛso k’Okristo kele omɛnde kema ombetawudi, ko owotɔ ɔmɔtshi w’omɛnde ekɔ lo tshukana ndo sɛlɛmɔnyi ka diwala kayosalema lo ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi wa lo Lokristokristo. (Kana owotɔ ɔmɔtshi w’omɛnde, ondo ombutshi ande ɔmɔtshi ambovɔ ndo sɛlɛmɔnyi y’okundelo yayosalema lo ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi.) Wadi l’omi asɔ wambelamɛ lɔkɔ ndo omi kombolaka dia wadɛnde mbotshindɛ. Kakɔna kayowotɛ nkum’otema kande lo dikambo dia otshwelo ande lo dihole sɔ? Ayondosala? Ohokanyiya awui ahende asɔ.
11. Kɔndɔla woho wakoka kadiyɛso kɛmɔtshi k’Okristo kana yimba dia kana nde ayotshɔ lo sɛlɛmɔnyi ka diwala kayosalema lo ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi, ndo dui sɔ koka monga l’etombelo akɔna?
11 Lɔyi ekɔ lo kana yimba lo didjango dia lo Bible diatɔlɔmba dia sho ‘tomba oma lo Babilɔna ka Woke,’ mbuta ate tshunda dia l’andja w’otondo di’ɛtɛmwɛlɔ wa kashi. (Enyelo 18:2, 4) Lo ɔtɛmwɛlɔ wakinde ntondo mbayosalema diwala ndo nde mbeyaka dia wonya wasalema sɛlɛmɔnyi kɛsɔ, anto tshɛ wele lawɔ pombaka sala totshelo tɔmɔtshi ta lo ɔtɛmwɛlɔ ɛnyɛlɔ oko nɔmba, memba ndo sala totshelo tokina. Nde ambɔsa yɛdikɔ diaha nde ndjatambiya lo awui asɔ ndo nde hakombola monga lawɔ ndo tɔtɔ l’ohemba wayowoshishɛ olowanyi ande. Lɔyi nɛmiyaka omɛnde ndo nangaka kamba kâmɛ la nde oko wende, ɔtɛ ande, lo ndjela Afundelo; koko nde halange sekola atɔndɔ wa l’Afundelo. (Etsha 5:29) Omalɔkɔ, la ɔkɔmi tshɛ Lɔyi ambotɛ omɛnde ɔnɛ koyanga wɛ ayɔsa yɛdikɔ ya wɛ ntshɔ, dimi hatotshɔ la yɛ. Nde ambolembetshiya dia naka nde ntshɔ ko nde tona dia sala totshelo ta lo ɔtɛmwɛlɔ, kete dui sɔ mbeyaka tônyangiya, ɔnkɔnɛ ayoleka dimɛna aha nde ntshɔ. Yɛdikɔ yande yambôtshika la nkum’otema ka pudipudi.
12. Ngande wakoka onto ɔmɔtshi kana yimba naka wambowelɛ lo sɛlɛmɔnyi ka diwala diayosalema lo ɔtɛmwɛlɔ ɔmɔtshi, ndo ayondosala?
12 Ruta ekɔ la ntondo k’okakatanu wa woho akɔ wâmɛ. Nde nɛmiyaka omɛnde, nde amboyashikikɛ dia tshikala la kɔlamelo le Nzambi ndo nde nangaka sala kɛnɛ kawotɛ nkum’otema kande kaketshama oma lo Bible. L’ɔkɔngɔ wa nde kana yimba lo awui amɔtshi oko wanɛ wakasɛdingola Lɔyi, Ruta ambɔsɛdingola lo dɔmbɛlɔ “Ambola w’oma le ambadi,” wele lo Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka samalo 1, 2002. Nde ambohɔ di’ase Hɛbɛru asato wakakitanyiya didjango dia monga lɛnɛ ayowɔtɛmɔla dikishi, koko vɔ wakalame olowanyi awɔ lo tona dia tɛmɔla dikishi. (Danyele 3:15-18) Nde ambɔsa yɛdikɔ ya tshindɛ omɛnde koko amboyashikikɛ diaha sala totshelo tshɛ ta l’ɔtɛmwɛlɔ ndo nde ekɔ lo sala awui lo yoho yɔtɔnɛ la nkum’otema kande. La ɔkɔmi tshɛ, koko lo yoho yokɛma hwe, nde ambotɛ omɛnde kɛnɛ kawosha nkum’otema kande lotshungɔ la nde sala ndo kɛnɛ kahandakoke sala. Ruta ekɔ lo nongamɛ di’omɛnde ayɛna otshikitanu wele l’asa ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ la wa kashi.—Etsha 24:16.
13. Lande na kahatahombe ndjakiyanya naka Akristo ahende wambɔsa tɛdikɔ totshikitanyi?
13 Onde woho wakoka Akristo ahende mbɔsa tɛdikɔ totshikitanyi mɛnyaka dia tɛdikɔ tshɛ tɔshiwɔ tekɔ amɛna kana ɔnɛ ɔmɔtshi l’atei awɔ ekɔ la nkum’otema ka wɔdu? Kema. Lo menda woho wakandɔsaka mishiki ndo sɛlɛmɔnyi nkina ya l’ɔtɛmwɛlɔ, Lɔyi mbeyaka mɛna dia ayonga wâle efula le nde naka nde monga lawɔ. Ndo woho wakandasalaka awui wa l’ɔtɛmwɛlɔ kâmɛ l’omɛnde koka monga la shɛngiya lo nkum’otema kande. Omalɔkɔ, nde ekɔ l’eshikikelo dia yɛdikɔ yɔshinde yekɔ dimɛna efula le nde.
14. Akristo pombaka mbohɔka dui diakɔna lo kɛnɛ kendana la awui wele onto ndamɛ mbahomba mbɔsa yɛdikɔ?
14 Onde yɛdikɔ yakɔshi Ruta yekɔ kɔlɔ? Anto akina kema la lotshungɔ la mbolombosha. Vɔ hawohombe mbolombosha kana mbuta kɔlɔ lo lokombo lande lo woho wambondɔsa yɛdikɔ ya ntshɔ lɛkɔ, koko aha sala totshelo tshɛ ta l’ɔtɛmwɛlɔ. Tohɔke dako diakasha Paulo lo awui wele onto ndamɛ mbahomba mbɔsa yɛdikɔ lo dikambo dia ndɛ kana tona ndɛ mbo mɔtshi ya ndɛ ate: “One latolekaka wehu tshe wa mbu ya nde, tonyolaki one lahatolekaka. One lahatolekaka wehu tshe wa mbu ya nde, talumbuyaki one latolekaka . . . Kuyanga ndi kemadi, kuyanga ndi kokwe oso eli dikambu dia uwandji andi. Mete ndi ayemala, ne dia Khumadiondjo la wulu wa mbemadia.” (Romo 14:3, 4) Lo mɛtɛ, ndoko Okristo wa mɛtɛ wayohomba tshutshuya okina dia nde mɔnyɔla ɛlɔmbwɛlɔ ka nkum’otema kande kambekiyama oma lo Bible, nɛ dia sala ngasɔ ayonga oko onto lɔnyɔla nkum’otema kakoka totɛ losango lɔmɔ lashimbɛ nsɛnɔ.
15. Lande na kahombaso mbidja yimba dimɛna lo nkum’etema y’anto akina ndo lo nsaki yawɔ?
15 Lo tetemala la ɛnyɛlɔ k’akadiyɛso ahende asɔ, vɔ pombaka sɛdingola awui akina nto, dui dimɔtshi ele shɛngiya yele la dui sɔ le anto akina. Paulo tolakaka ɔnɛ: “Tɛɛmbɛ nkimɔ dya nomboyana laasaso ondee? Tokimɔ! Koko nyɔɔsɛ dijango nɛ: ɔmɔɔmɔɔ wa l’atei anyu atocaake dikambo dyokoki laa ntakanya ɔnaango kanga mbookomya lo munga.” (Romo 14:13, Dyookaneelo dy’Oyooyo) Ondo Lɔyi mbeyaka di’awui wa ngasɔ wakanyangiya etshumanelo ndo nkumbo kande efula ndo kɛnɛ kayondosala kayonga la shɛngiya ya wolo efula le anande. Lo wedi okina, ondo Ruta akeyaka dia tɛdikɔ ta ngasɔ konyangiya etshumanelo ndo anto wa lo ɛtshi kande ka nkɛtɛ. Akadiyɛso asɔ ndo sho tshɛ pombaka mbeya dia nkum’otema kambekiyama dimɛna mbeyaka shɛngiya yonga la yɛdikɔ mɔtshi le anto akina. Yeso akate ate: “One latakanya kiendakenda motshi yambumbetawo, ndeka ololo mbukeleka dive di’ohelo lu kingu, ku mbutambia lu dingunda dia l’uduwa.” (Mateu 18:6) Naka onto hadjisha yimba dia yɛdikɔ yande mbeyaka takanya anto akina, kete nde mbeyaka monga la nkum’otema kambolana oko kaki la Akristo amɔtshi wa la Kɛrɛtɛ.
16. Etshikitanu akɔna wakoka Okristo sala l’edjedja ka wonya?
16 Okristo pombaka tetemala ndowanya diɔtɔnganelo diasande la Nzambi kâmɛ ndo woho wahokamɛnde ndo wasalande la ntondo ka kɛnɛ kawotɛ nkum’otema kande. Nyɛsɔ tɔsɛdingole ɛnyɛlɔ kaki Mako, leke ka batizama. Nkum’otema kande mbotɛka dia nde mbewɔ ditshelo diahɔtɔnɛ la Afundelo diakandasalaka ntondo, ondo ditshelo diendana la dikishi ndo la dikila. (Etsha 21:25) Kakianɛ nde êwɔka ndo awui amɔtshi wafɔna kânga yema tshitshɛ tsho la wanɛ washimba Nzambi. Lo wedi okina, nde ndjambolaka lande na katona anto amɔtshi awui amɔtshi wɛnande dia vɔ mbetawɔmaka, ɛnyɛlɔ oko emisiɔ ɛmɔtshi wa lo televiziɔ.
17. Sha ɛnyɛlɔ kɛnya woho wakoka l’edjedja ka wonya ohamelo wa lo nyuma monga la shɛngiya lo nkum’otema ndo lo tɛdikɔ tɔsa Okristo ɔmɔtshi.
17 L’edjedja ka wonya, Mako ambohama lo nyuma ndo amboleka ndjasukanya la Nzambi. (Kolosai 1:9, 10) Naa etombelo wele la dui sɔ? Nkum’otema kande kambekiyama dimɛna efula. Kakianɛ, Mako aya suke dia mpokamɛ kɛnɛ kawotɛ nkum’otema kande ndo sɛdingola la yambalo y’efula atɔndɔ wa lo Afundelo. Nde amboshihodia di’awui amɔtshi wakandɔsaka ɔnɛ fɔnaka la wanɛ washimba Nzambi, wakandatonaka ntondo, mbetawɔmaka lo ndjela kanyi yaki Nzambi. Ndo nto, lam’ele nde ôsala kɛnɛ kata atɔndɔ wa lo Bible ndo aya suke dia mpokamɛ kɛnɛ kawotɛ nkum’otema kande kambekiyama dimɛna, kakianɛ nkum’otema kaki Mako kowotshutshuyaka dia nde mbewɔ emisiɔ ɛmɔtshi wa lo televiziɔ wakandɔsaka ɔnɛ vɔ mbetawɔmaka. Eelo, nkum’otema kande kambɛdiama.—Osambu 37:31.
18. Ɔkɔkɔ akɔna wele laso wa ngɛnangɛna?
18 Lo tshumanelo efula, tekɔ l’Akristo wambohama lo toho totshikitanyi. Amɔtshi l’atei awɔ weke eyoyo lo akambo wa mɛtɛ. Ondo nkum’etema yawɔ yataleke monga la shɛngiya lo tɛdikɔ tɔsawɔ lo awui amɔtshi, koko yekɔ la shɛngiya lo yoho yɔsawɔ tɛdikɔ lo awui akina. Anto asɔ mbeyaka monga l’ohomba w’etena k’otale ndo w’ekimanyielo dia vɔ kitanyiya ɛlɔmbwɛlɔ kawasha Jehowa ndo mpokamɛ nkum’etema yawɔ yambekiyama. (Efeso 4:14, 15) Diɛsɛ ko, lo tshumanelo diakɔ diâmɛ sɔ, ondo tekɔ la anto efula wele la ewo k’efula ka woho wa kamba la atɔndɔ wa lo Bible ndo nkum’etema yawɔ mbɔtɔnɛka efula la kanyi yaki Nzambi. Ekɔ mɛtɛ dui di’ɔngɛnɔngɛnɔ dia sho monga suke la ‘anto wele pudipudi,’ mbuta ate wanɛ wɔsa ɔnɛ awui wele pudipudi lo nyuma ndo lo lɔkɛwɔ ele awui wetawɔma le Nzambi ɔnɛ wekɔ “pudipudi”! (Efeso 5:10) Nyɛsɔ sho tshɛ toyadje oyango wa pama polo lo yɛdikɔ yahombama ndo monga la nkum’etema yɔtɔnɛ la ewo k’oshika k’akambo wa mɛtɛ ndo la omamemelo wa Nzambi.—Tito 1:1.
[Nɔte ka l’ɛse ka dikatshi]
a Tshoto y’Etangelo ya Ngɔndɔ ka samalo 15, 1983, lɛkɛ 30-31, lo Falase, mbishaka alako efula wendana la atshukanyi.
Ngande wayoyokadimola?
• Lande na kele Akristo amɔtshi wa la Kɛrɛtɛ waki la nkum’etema yambɔtɔ mindo?
• Ngande wakoka Akristo ahende wele la nkum’etema yambekiyama dimɛna mbɔsa tɛdikɔ totshikitanyi?
• L’edjedja ka wonya, kakɔna kayokomɛ nkum’otema kaso?
[Kartɛ ka lo lɛkɛ 18]
(Dia mbeya awui tshɛ enda l’okanda)
Sicile
NGIRIKA
Kɛrɛtɛ
ASIE MINEURE
Kupiro
NDJALE KA MEDITERANEYA
[Osato wa lo lɛkɛ 20]
Akristo ahende wahomana la ekakatanu wa woho wâmɛ mbeyaka mbɔsa tɛdikɔ totshikitanyi